یکی از آموزه ‏ها، اهداف و پیام‏های انقلاب اسلامی، دعوت برای وحدت مسلمانان بود. انقلاب اسلامی در شرایطی این مهم را سرلوحه اقدامات خود قرار داد که زمینه‏ های تفرقه و اختلاف میان کشورهای اسلامی، از سوی دشمنان اسلام به‏ شدت تقویت می‏شد؛ لذا امام خمینی، ایجاد وحدت در میان مسلمانان را به ‏عنوان یکی از برنامه‏ های اصلی انقلاب برشمرده و اعلام کرد «برنامه ما که برنامه اسلام است، وحدت کلمه مسلمین است؛ اتحاد ممالک اسلامی است؛ برادری با جمیع فرق مسلمین است در تمام نقاط عالم، هم پیمانی با تمام دول اسلامی است در سرتاسر جهان» (صحیفه‏ ی امام خمینی، 1/336)

ایشان وحدت بین مسلمانان و مستضعفان و سایر دول اسلامی را چاره ساز گرفتاری‏ها می ‏دانست و از سران کشورهای اسلامی می‏ خواست تا در برابر دشمن خارجی، توحید کلمه داشته باشند: «هان ‏ای مسلمانان جهان و مستضعفان تحت سلطه ستم گران، به پاخیزید و دست اتحاد به هم دهید و از اسلام و مقدرات خود دفاع کنید و از هیاهوی قدرت مندان نهراسید... (صحیفه ی امام خمینی، 15/ 126)

ایشان ضرورت این اتحاد و وحدت کشورهای اسلامی را این گونه بیان می‏ کنند: دست برادری بدهند، حدود و ثغورشان را حفظ کنند. زیرا دیگر یهود به فلسطین طمع نمی‏ کند، دیگر هند به کشمیر طمع نمی‏ کند. اگر توحید کلمه باشد چطور می‏ توانند این‏ها، یک مشت یهود دزد، چطور می ‏توانند فلسطین شما را از دستتان بگیرند... . . آن روزی می‏ توانیم ما و شما از تحت سیطره ظلم، ظلم قدرت‏های بزرگ بیرون برویم که با یک ملیارد جمعیت و با آن همه ذخایری که ما داریم خودمان را پیدا کنیم و اسلام را پیدا کنیم و توجه به اسلام بکنیم و به فرمان خدا عمل کنیم.» (صحیفه‏ ی امام خمینی، 2/167)

تأکید بنیانگذار انقلاب اسلامی بر اتحاد جهان اسلام و تلاش برای تحقق بخشیدن به مفهوم آرمانی امت اسلامی، کشورهای اسلامی را به یکدیگر نزدیک نمود و جلوه‏ های گوناگونی از همگرایی تحقق یافت که از آن جمله می‏توان به فعال شدن نقش سازمان کنفرانس اسلامی و گسترش ارتباطات فرهنگی و اجتماعی و سیاسی میان کشورهای اسلامی و ایجاد تشکل‏هایی مانند سازمان همکاری‏های اقتصادی اکو و نظایر آن‏ها اشاره کرد.

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز با استناد به قرآن کریم، دولت را موظف کرده تا سیاست کلی خود را در راستای تحقق وحدت و یکپارچگی همه‏ جانبه ملل اسلامی تنظیم کند: «به حکم آیه کریمه ‏ی «انّ هذه امّتکم امّة واحدة و آنا ربّکم فاعبدون» همه‏ ی مسلمانان یک اُمّتند و دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است سیاست کلی خود را بر پایه‏ ی ائتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد و کوشش پیگیر به عمل آورد تا وحدت سیاست، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام را تحقق بخشد.» (قانون اساسی، اصل 11)

امام خمینی از همان سالهای اولیه انقلاب همواره بر مسأله تقریب مذاهب و وحدت اسلامی تأکید داشته و از مسلمانان می‏ خواستند در مراسم حج به این امر مهم توجه داشته باشند. «در آستانه به هم نزدیک شدن جمیع مسلمانان جهان و تفاهم همه مذاهب اسلامی برای رها شدن کشورهایشان از چنگال پلید ابر قدرتها و در آستانه قطع ایادی ستمگران شرق و غرب از ایران با رمز وحدت کلمه و اتکال به خدای بزرگ و اجتماع زیر پرچم اسلام و توحید، شیطان بزرگ جوجه‏ های خود را فرا خوانده است تا با هر حیله متصور بین مسلمین تفرقه افکند و امت توحیدی و برادران ایمانی را به اختلاف و دشمنی کشاند و راه سلطه گری را برای خود باز کند. شیطان بزرگ که خوف آن دارد که انقلاب اسلامی ایران به سایر کشورهای اسلامی و غیر اسلامی‏ صادر شود... ای مسلمانان جهان که به حقیقت اسلام ایمان دارید به پا خیزید و در زیر پرچم توحید و در سایه تعلیمات اسلام مجتمع شوید و دست خیانت ابرقدرتان را از ممالک خود کوتاه کنید.» (صحیفه ی امام خمینی، /159)

در راستای تحقق اهداف وحدت آفرین انقلاب اسلامی از طریق مسأله حج در تابستان سال 1361 بنا به دعوت و کوشش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اولین سمینار بین‏ المللی‏ حج در هند و افریقا برگزار شد. در رابطه با این سمینار نشریه پیام انقلاب می‏نویسد: برنامه اولین کنفرانس جهانی حج به‏ منظور شناساندن مسأله حج، فلسفه حج، اتحاد مسلمانان جهان، معرفی ایران اسلامی و... . طرح ریزی گردیده است. این سمینار اهدافی ازجمله: ایجاد الفت و اتحاد بین علماء و دانشمندان شرکت‏ کننده و زدودن رنگ تفرقه ‏ها و جدایی‏ ها، آشنایی بیشتر شرکت کنندگان با حقیقت مسأله حج. (جنبه عبادی و سیاسی)، مطلع شدن علماء و دانشمندان شرکت‏ کننده از آخرین تحولات انقلاب اسلامی و اتخاذ تصمیم پیرامون مسائل مختلف روز داشت (پیام انقلاب، 23) لذا با پیروزی انقلاب اسلامی، رهبران و نیروهای انقلابی به‏ منظور حفظ و بسط انقلاب عطف توجه ویژه‏ای به مراسم حج داشتند و به‏ تدریج واژه انقلابی «حج برائت» وارد ادبیات سیاسی جهان اسلام و حج ابراهیمی شد که پیام آن نفی‏ سلطه استکبار و استبداد و احیای اسلام و وحدت مسلمین بود.

ایجاد ارتباط مردمی میان مردم کشورهای اسلامی و فرقه‏ های مختلف مذهبی یکی از شیوه‏ های رسیدن به همگرایی جوامع اسلامی می ‏باشد. در اسلام حج مهم‏ترین و بزرگترین اجتماع انسانی است که هر سال اتفاق می‏افتد و در این گردهمایی بزرگ دینی، مردم از کشورها و فرقه ‏های مختلف اسلامی در کنار هم به انجام مراسم مذهبی‏ می پردازند. امام خمینی خصوصیاتی ازجمله: تعامل مسلمانان با هم و تبادل نظر در مسایل اساسی اسلام، تمرین مدارا و رفتارهای محبت‏ آمیز و برائت از استعمار و استکبار را برای مراسم حج بر می ‏شمارد. مسلمانان در مراسم حج علاوه بر انجام شعائر اسلامی می ‏توانند از مشکلات کشورهای اسلامی آگاهی یابند و با مسلمانان از سرزمین‏های دیگر تبادل فکر و اندیشه داشته باشند. امام خمینی در این‏ رابطه معتقد بود: «برملتهای اسلامی لازم است که... در این اجتماع مقدس حج اولا در مسایل اساسی اسلام و ثانیاً در مسایل خصوصی کشورهای اسلامی تبادل نظر کرده ببینند که در داخل کشورها با دست استعمار و عمال آن بر برادران مسلمان آنان چه می‏گذرد. اهالی هر کشوری باید در این اجتماع مقدس گرفتاری‏های ملت خود را به مسلمین جهان گزارش دهند.» (صحیفه ‏ی امام خمینی، 15/ 56)

هدف حضرت امام از تأکید بر مراسم حج علاوه بر اهمیت بعد عبادی آن، برجسته ‏سازی ابعاد اجتماعی و سیاسی آن بود. از نظر ایشان حج فرصت تجزیه و تحلیل وضعیت مسلمانان و کشورهای اسلامی و ارائه راهکارهای عملی در تقریب مذاهب، رسیدن به وحدت اسلامی و راه حلهای مناسب برای رفع معضلات جهان اسلام است.