در زیارت اربعین، مضامین عالیه ای را ملاحظه می کنیم که مملو از شناخت و معرفت ویژگیهای یک امام و رهبر الهی برای تحکیم اعتقادات شیعه است. شیخ طوسی رحمه الله این عبارات فاخر را در زیارت اربعین از صفوان بن مهران جمال روایت می کند که وی از مولایمان حضرت صادق(ع) آموخته و برای ما نقل کرده است. این مجموعه ارزشمند به طور کامل یک دوره امام شناسی است و هر انسان موحدی را با ویژگیهای یک رهبر الهی آشنا می کند، به این جهت توجه و عنایت به این زیارت از ویژگیهای هر شیعة تمام عیار محسوب می شود.

امام حسن عسكرى(ع) در این مورد فرموده است: عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ: صَلَاةُ إِحْدَى وَ الْخَمْسِینَ وَ زِیارَةُ الْأَرْبَعِینَ وَ التَّخَتُّمُ بِالْیمِینِ وَ تَعْفِیرُ الْجَبِینِ وَ الْجَهْرُ بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم؛ پنج چیز از نشانه هاى مؤمن است: گزاردن پنجاه و یك ركعت نماز [واجب و نافله در هر شبانه روز]، زیارت اربعین، انگشتر در دست راست كردن، پیشانى بر خاك نهادن [هنگام نماز]، و بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحیم.۱ با مطالعه این نوشتار پاسخ این پرسش روشن می شود که چرا زیارت اربعین از نشانه های ایمان و شیعه بودن است؟ با این هدف به شرح چند فراز از این زیارت گرانقدر می پردازیم:

تأثیر کلمات معنوی در زائر

در ابتدای زیارت اربعین می خوانیم: السَّلاَمُ عَلَى وَلِی اللَّهِ وَ حَبِیبِهِ السَّلاَمُ عَلَى خَلِیلِ اللَّهِ وَ نَجِیبِهِ؛ ۲ سلام بر ولى خدا و حبیب [خاص] او! سلام بر دوست [و محبوب] و برگزیده خدا. ولیّ، نجیب، حبیب و خلیل خدا؛ چهار ویژگی امام حسین(ع) است که تک تک این واژه ها برای معرفی یک رهبر الهی کافی است. این اوصاف امام آثار تربیتی فراوانی بر روح و جسم زائر دارد که از جمله با اظهار این کلمات ولایت و دوستی خدا را در وجودش تقویت می کند. وقتی زائر با تمام وجود به صاحب چنین اوصافی تعظیم می کند، روح و جسم خود را تحت الشعاع این خصلتهای پر فضیلت قرار می دهد.

مفهوم سلام در زیارت

سلام، یکی از نامهای خدای عزّوجّل است. هنگامی که زائر این نام خدا را بر زبان جاری می کند، می خواهد بگوید: ای امام! خداوند حافظ مرام و مکتب تو باشد و آن را از گزند دشمنان سلامت بدارد. همچنین سلام به معنای اظهار تسلیم شدن در برابر فرمان امام (ع) است. گذشته از این دو معنا، سلام به معنای تعهد به آسایش، امنیت و سلامتی از طرف خود است و وقتی زائر به حضرت سلام می دهد، در واقع اعلام می دارد که هیچ آزار و آسیبی از ناحیة من در آن وقت و پس از آن به آن امام(ع) نخواهد رسید؛ زیرا هدف تمامی آن بزرگواران هدایت و اصلاح مردم و اعلای کلمة توحید و ترویج طاعت خداوند در میان مردم بوده است. به این جهت آنها از معصیت خدا و تخلف از اوامر و نواهی او، اخلاق ناپسند مردم از قبیل خود بزرگ بینی، حرص، ریا، بخل، حّب قدرت، غیبت، آزار رساندن و... اذیت خواهند شد.

زائر باید حال خود را به گونه ای قرار دهد که مورد رضایت امام باشد، نه مایۀ اذیت آن حضرت. آنگاه در سلام دادن به امام(ع) صادق است. زائر باید دل را با آب توبه شستشو داده، اشک پشیمانی از دیدگان فرو ریزد، و پس از آن به امام عرض سلام داشته باشد.

زائر با عرض سلام، خود را به آن حضرت نزدیک نموده و با تکرار این واژه ادب، روح و روان خود را به لحاظ نزدیکی به ایشان، از پستیها، رذائل و آلودگیها پاک می نماید و سلام را چنان با ادب و خلوص و اشک و آه بر دل القا می نماید تا سلامتی کامل حاصل گردد و موجب جواب سلام آن بزرگوار گردد.

در واقع زائر با عرض سلام بر آن حضرت و یارانش چهرة اجتماعی- سیاسی خود را نمایان ساخته و اعلان می دارد که نه تنها با بت درون خود مبارزه می کند؛ بلکه همانند خود آن بزرگوار، با طاغوتیان، ظالمان، مستبدان و خائنین به مردم در ستیزه بوده و با شعار سلام، خود را در زمرة یاران آن حضرت قرار می دهد. ۳

ویژگیهای امام حسین(ع)

۱. مقام عبودیت

در فرازی از زیارت اربعین می خوانیم: السَّلاَمُ عَلَى صَفِی اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِیهِ السَّلاَمُ عَلَى الْحُسَینِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ؛ سلام بر بندة خالص، و فرزند بندة خالص خدا، سلام بر حسین مظلوم شهید.

عبودیت از ویژگیهای امام حسین(ع) و پیروان آن گرامی است. تا فردی به مقام بندگی خالص خدا نرسد، هرگز نمی تواند به سوی کمال حرکت کند. خداوند در قرآن فرموده: (وَ الصَّافَّاتِ صَفًّا)؛ ۴ یعنی قسم به آن نفوسى كه از روى حقیقت و صمیم قلب در حضور من در مقام اطاعت و بندگى خالصانه صف كشیده، مرا براى خود، مراد و مقصود قرار داده، به غیر از من به هیچ چیز دیگرى التفات نمى كنند.

و در جایی دیگر بندگی خالصانه را منشأ علم و رحمت الهی قلمداد کرده، می فرماید: (فَوَجَدا عَبْداً مِنْ عِبادِنا آتَیناهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً)؛ ۵ [موسی (ع) و همراهش] بنده اى از بندگان ما را یافتند كه رحمت و موهبت عظیمى از سوى خود به او داده، و علم فراوانى از نزد خود به او آموخته بودیم.

این آیه نشان مى دهد كه برترین افتخار هر انسانی آن است كه بندة خالص خدا باشد و این مقام عبودیت است كه انسان را مشمول رحمت الهى مى سازد و دریچه هاى علوم را به قلبش مى گشاید. در حقیقت جوهرة علم الهى از عبودیت و بندگى خدا سرچشمه مى گیرد.

اساساً رمز دستیابى امام حسین(ع) به مقامات والا، عبودیت و تسلیم محض خدا بودن آن حضرت بود. همان چیزى كه در هر زیارتی به آن شهادت مى دهیم و حتی خود حضرت همواره به آن افتخار می کرد، نمونه اش این روایت است:

امام حسین (ع) به همراه انس بن مالك به كنار قبر مادربزرگش حضرت خدیجه(ع) آمدند. امام در كنار قبر آن بانوى اسلام گریه كرد، سپس به انس فرمود: مرا تنها بگذار! انس مى گوید: به كنارى رفتم و از دید آن حضرت پنهان شدم. آن حضرت به نماز و ذكر و دعا مشغول شد. وقتى كه مناجاتش به طول انجامید، نزدیك آمدم، شنیدم كه این گونه نجوا مى كرد:

یا رَبِّ! یارَبِّ! اَنْتَ مَوْلاهُ

فَاْرْحَمْ عَبیداً اِلَیكَ مَلْجاهُ؛

پروردگارا! پروردگارا! تو مولاى او هستى، به بنده اى كه پناهگاهى به جز تو ندارد، رحم كن.

یا ذَالْمَعالى! عَلَیكَ مُعْتَمَدى

طُوبى لِمَنْ كُنْت اَنْتَ مَوْلاهُ؛

اى خدایى كه داراى شكوه و عظمتى! پشتیبانم تویى. خوشا به حال آن کس كه تو مولاى او هستى.

طُوبى لِمَنْ كانَ خادِماً اَرِقاً

یشْكُو اِلى ذى الْجَلالِ بَكْواهُ؛

خوشا به حال كسى كه خدمتگزار و شب زنده دار است و گرفتاریش را فقط به خداى بزرگمنش خویش عرضه مى دارد.

وَ ما بِهِ عِلَّةٌ وَ لا سَقَمٌ

اَكْثَرَ مِنْ حُبِّهِ لِمَوْلاهُ؛

هیچ گونه بیمارى و ناراحتى ندارد كه بیشتر از محبت به مولایش باشد.

اِذا اِشْتَكى بَثَّهُ وَ غُصَّتَهُ

اَجابَهُ اللَّهُ ثُمَّ لَبَّاهُ؛

هرگاه غصه و ناراحتى اش را با خدایش در میان مى گذارد، خداوند او را پاسخ داده و اجابت مى كند.

اِذا اِبْتَلی بِالظَّلامِ مُبْتَهَلاً

اَكْرَمَهُ اللَّهُ ثُمَّ اَدْناهُ؛ ۶

هرگاه به گرفتارى مبتلا گردد، در تاریكى با التماس و ناله خدایش را مى خواند و خداوند او را گرامى داشته و به خود نزدیك مى گرداند. اگر ما نیز طالب قُرب الهى هستیم و مى خواهیم مؤمن حقیقى و واقعى باشیم و ادّعاى پیروى از مكتب آن حضرت را داریم، باید در هر حال تسلیم فرمان حق باشیم؛ حتّى اگر بر خلاف خواسته و سلیقة ما باشد. با نجوای زیارت اربعین تعهد کنیم که از این پس با پیروی از آن گرامی خدا را خالصانه بندگی کنیم.

۲. تحمّل غم و اندوه برای اصلاح جامعه

السَّلاَمُ عَلَى أَسِیرِ الْكُرُبَاتِ وَ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ؛ سلام بر آن اسیر [غم و اندوه و] مصائب سخت [عالم] و كشتة آب چشمان. امام(ع) همواره سنگ صبور جامعه و در معرض آزارهای روحی و جسمی بوده و مشکلات را به جان می خرد و همواره رهبران الهی و پیروان واقعی آنان بیشترین فشار روحی، صدمات روانی، غم و اندوه را تحمل می کنند.

امام صادق(ع) فرمود: إِنَّ أَشَدَّ النَّاسِ بَلَاءً الْأَنْبِیاءُ ثُمَّ الَّذِینَ یلُونَهُمْ ثُمَّ الْأَمْثَلُ فَالْأَمْثَل؛ ۷ رنج و ناراحتی انبیا شدیدتر از دیگران است. از آن پس، کسانی که پشت سرشان می آیند و سپس هر که شبیه تر باشد. همچنانکه گفته اند:  آن که در این بزم مقرب تر است                      جام بلا بیشترش می دهند

در روایت سلمان نیز نشانه های مؤمن آمده است که: فَعِنْدَهَا یذُوبُ قَلْبُ الْمُؤْمِنِ فِی جَوْفِهِ كَمَا یذُوبُ الْمِلْحُ فِی الْمَاءِ مِمَّا یرَى مِنَ الْمُنْكَرِ فَلَا یسْتَطِیعُ أَنْ یغَیرَه؛ ۸ مؤمن در اثر مشاهدۀ منکرات و بی بند و باریها و نداشتن توان مقابله و تغییر وضع موجود، [چنان در فشار روحی قرار می گیرد که] قلبش آب می شود، هم چنانکه نمک در آب ذوب می شود.

معمر بن خلاد می گوید: در محضر حضرت رضا(ع) از آسایش و راحتی در عصر امام قائم(ع) سخن به میان آمد، حضرت فرمود: أَنْتُمُ الْیوْمَ أَرْخَى بَالًا مِنْكُمْ یوْمَئِذٍ قَالَ: وَ كَیفَ؟ قَالَ: لَوْ قَدْ خَرَجَ قَائِمُنَا(ع) لَمْ یكُنْ إِلَّا الْعَلَقُ وَ الْعَرَقُ وَ الْقَوْمُ عَلَى السُّرُوجِ وَ مَا لِبَاسُ الْقَائِمِ (ع) إِلَّا الْغَلِیظُ وَ مَا طَعَامُهُ إِلَّا الْجَشِب؛ ۹ شما امروز راحت تر از هنگام ظهور قائم خواهید بود. عرض كردند: چگونه؟ حضرت فرمود: زیرا اگر قائم ما خروج کند جز زحمت و مشقت نخواهد بود، و مردم باید همواره بر زین اسبان سوار شوند [و جهاد كنند]، و لباس قائم (ع) درشت و خشن و غذایش خشك خواهد بود.

۳. بخشیدن هستی خود برای نجات جامعه

وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیكَ لِیسْتَنْقِذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیرَةِ الضَّلاَلَةِ؛ ۱۰ خداوندا! او خون پاك قلبش را در راه تو بذل کرد [و جانش را فدا نمود] تا بندگانت را از جهالت و حیرت و گمراهى نجات دهد.

از مهم ترین محورهای زیارت اربعین، بیان فلسفۀ قیام عاشورا است که در یک جملۀ کوتاه تمام مقصود حضرت اباعبدالله(ع) بیان گردیده است. امام صادق(ع) در این فراز به صراحت تمام عرضه می دارد که امام حسین(ع) تمام هستی خود را فدا کرد تا بندگان خدا را از بند جهالت، تاریکی و گمراهی رها کرده و به سوی نور و کمال هدایت رهنمون کند. این همان هدف نهایی تمام پیامبران (ع) و فرستادگان الهی در طول تاریخ بوده است که در قیام عاشورا به اوج خود رسید.

انقلاب ارزشها

در تاریخ می خوانیم: بعد از بعثت رسول گرامی اسلام (ص) اصول و ارزشهای جاری در جامعه كه علیه مصالح دنیا و آخرت مردم بود، به ارزشهای انسانی و الهی تبدیل شد. خرافه پرستی به حقیقت یابی، و جنگ و خونریزی و ناعدالتی به قسط و عدل و مساوات بدل گردید و انسانهای در ظاهر پایین درجه، به افرادی مورد اعتماد و دارای منزلت اجتماعی والایی تبدیل شدند. تمام قوانین و ملاكهای ظاهری و مادی جای خود را به معیارهای ارزشمند و متعالی داد. پیامبر رحمت (ص) حتی به كارگزاران خویش تأكید می نمود كه در تبدیل و تغییر روشهای غلط و رسوم جاهلانه نهایت تلاش خود را به عمل آورند.

هنگامی كه معاذ بن جبل را به سوی یمن می فرستاد، به او فرمود: ای معاذ! آثار جاهلیت و رسوم باطل را بمیران و سنتهای متعالی اسلامی را در میان مردم ترویج كن! آن گرامی، در آخرین فرازهای پیام حج خود، به انقلاب ارزشها و حركت به سوی زیباییها و كمالات تأكید ورزید و فرمود: ألا كُلُّ شَیءٍ مِنْ أمْرِ الْجاهِلیةِ تَحْتَ قَدَمی موضوعٌ؛ ۱۱ بدانید تمام باورها و رسمهای ایام جاهلیت را زیر پای خود نهاده و باطل اعلام می كنم.

امام حسین(ع) نیز انقلاب تاریخی خود را انقلاب ارزشها معرفی کردند و فرمودند: إِنِّی أَدْعُوكُمْ إِلَى اللَّهِ وَ إِلَى نَبِیهِ فَإِنَّ السُّنَّةَ قَدْ أُمِیتَتْ فَإِنْ تُجِیبُوا دَعْوَتِی وَ تُطِیعُوا أَمْرِی أَهْدِكُمْ سَبِیلَ الرَّشاد؛ ۱۲ من شما را به سوى خدا و رسول دعوت می نمایم؛ زیرا سنت ارزشمند پیغمبر خدا (ص) از بین رفته است. اگر شما دعوت مرا بپذیرید و امر مرا اطاعت كنید، من شما را به راه هدایت راهنمایى می كنم.

امام حسین(ع) همانند جدش رسول خدا (ص) چراغ روشنی بخش در تاریکیهای جهل و نادانی بود و همانند شمعی خود را فدا کرد تا مردم در پرتو نور او به ارزشهای اخلاقی دست یابند. چنانکه قرآن پیامبر اکرم (ص) را چراغ روشنی بخش در تاریکیهای جهل و نادانی معرفی می کند و می فرماید: (یَا أَیهَُّا النَّبىِ إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاهِدًا وَ مُبَشِّرًا وَ نَذِیرًا * وَ دَاعِیا إِلىَ اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَ سِرَاجًا مُّنِیرًا)؛ ۱۳ اى پیامبر! ما تو را گواه فرستادیم و بشارت دهنده و انذاركننده! و تو را دعوت كننده به سوى خدا به فرمان او قرار دادیم، و چراغى روشنى بخش!

پیامبر (ص) نیز امام حسین(ع) را چراغ روشنی بخش هدایت معرفی کرده و فرمود: اِنَّ الْحُسَیْنُ مِصْبَاحُ الْهُدَی وَ سَفِینَةُ النَّجَاةِ؛ ۱۴ همانا حسین(ع) چراغ هدایت و کشتی نجات است.

۴. ذلت و خواری دشمنان امام حسین(ع)

وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَكَ وَ مُهْلِكٌ مَنْ خَذَلَكَ وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَكَ؛ و گواهى می دهم كه خداى متعال وعده اى كه به تو داده است، البته به آن وفا می كند و آنان كه تو را خوار [و مضطر] گذاشتند، همه را هلاك كند و قاتلانت را عذاب سخت چشاند.

از دیگر پیامهای زیارت اربعین جاودانگی حماسۀ عاشورا است و این در حقیقت حکایتگر یک پیام غیبی و تحقق وعدة الهی است که حضرت زینب (ع) نیز در خطبه ای که در مجلس یزید قرائت کرد، به آن اشاره نمود. آن گرامی در سخنان خویش از آیندة دردناك یزیدیان پرده برداشت و فردای درخشان حماسه آفرینان عاشورا و پیروزی همیشگی مرام حسینی را نوید داد و به یزید این چنین نهیب زد: فَكِد كَیدَكَ واسعَ سَعیكَ وناصِب جُهدَكَ فَوَاللَّه لا تَمحو ذِكرَنا و لا تُمیتُ وَحینَا و لا تُدرِكُ أمرَنا و لا تَدحَضُ عَنكَ عارَها وهَل رَأیكَ إلاّ فَنَد؟ و أیامُكَ إلاّ عَدَدٌ؟ و جَمعُكَ إلاّ بَدَدٌ؟ یومَ ینادى المُنادى: ألا لَعَنةُ اللَّه عَلَى الظالمینَ؛ ۱۵ [اى یزید!] هر نیرنگى كه خواهى بزن، و هر اقدامى كه توانى بكن و هر كوشش كه دارى، دریغ مدار! سوگند به خدا كه نمى توانى نام ما را محو كنى و نمى توانى نور وحى ما را خاموش نمایى. تو نمى توانى عظمت امر ما را درك كنى و ننگ این ستم را هرگز از خود نتوانى زدود!؟ آیا غیر از این است که رأى، [طرح و نقشه هاى] تو سست و مدت حكومت تو اندك و جمعیت تو پراكنده است؟ آن روزى كه منادى فریاد مى زند: آگاه باشید، لعنت خدا بر گروه ستمكاران باد.

یادگار رسول خدا(ص) در آن موقعیت حساس و تاریخی - كه هیچ سخنور ماهری؛ حتی قادر به تعادل در گفتار نیست- چنان با اعتماد به نفس عمیقی خبر از آینده داد و پیش بینی دقیقی كرد كه ما بعد از صدها سال نتایج آن را به وضوح مشاهده می كنیم. آری، امروزه این پیام زیارت اربعین تحقق یافته و پیش بینی حضرت زینب (ع) به وقوع پیوسته و در واقع وعدة الهی تحقق یافته، دشمنان امام حسین(ع) خوار و رسوا گشته و عظمت نام و یاد و حماسة حسینی(ع) تمام عالم را فرا گرفته است.

ای که در کرب و بلا بی کس و یاور گشتی

چشم بگشا و ببین خلق جهان یاور توست

از دیگر پیامهای زیارت اربعین: مشمول لطف و کرم الهی، مقام شهادت، پاکی نسل، میراث دار انبیا، منصوب شدن به امامت از سوی خدا، مدافع اسلام و اندیشه های الهی، لیاقت و شایستگی رهبری، نصیحت امت با دلسوزی، و مهرورزی می باشد.

……………………………………………….

پی نوشت:

۱) روضة الواعظین، محمد فتال نیشابورى، نشر رضى، قم، ج ۱، ص ۱۹۵.

۲) تهذیب الأحكام، محمد بن حسن طوسى، دارالكتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۵ش، ج ۶، ص۱۱۳؛ و كامل الزیارات جعفر بن قولویه قمى، نشر الفقاهه، تهران، ص ۲۲۸. امام صادق(ع) متن زیارت اربعین را چنین نقل کرده است: السَّلَامُ عَلَى وَلِی اللَّهِ وَ حَبِیبِهِ السَّلَامُ عَلَى خَلِیلِ اللَّهِ وَ نَجِیبِهِ السَّلَامُ عَلَى صَفِی اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِیهِ السَّلَامُ عَلَى الْحُسَینِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ السَّلَامُ عَلَى أَسِیرِ الْكُرُبَاتِ وَ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِیكَ وَ ابْنُ وَلِیكَ وَ صَفِیكَ وَ ابْنُ صَفِیكَ الْفَائِزُ بِكَرَامَتِكَ أَكْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ وَ حَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ وَ اجْتَبَیتَهُ بِطِیبِ الْوِلَادَةِ وَ جَعَلْتَهُ سَیداً مِنَ السَّادَةِ وَ قَائِداً مِنَ الْقَادَةِ وَ ذَائِداً مِنَ الذَّادَةِ وَ أَعْطَیتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیاءِ وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَى خَلْقِكَ مِنَ الْأَوْصِیاءِ فَأَعْذَرَ فِی الدُّعَاءِ وَ مَنَحَ النُّصْحَ وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیكَ لِیسْتَنْقِذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیرَةِ الضَّلَالَةِ وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَیهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیا وَ بَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنَى وَ شَرَى آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْكَسِ وَ تَغَطْرَسَ وَ تَرَدَّى فِی هَوَاهُ وَ أَسْخَطَ نَبِیكَ وَ أَطَاعَ مِنْ عِبَادِكَ أَهْلَ الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ وَ حَمَلَةَ الْأَوْزَارِ الْمُسْتَوْجِبِینَ النَّارَ فَجَاهَدَهُمْ فِیكَ صَابِراً مُحْتَسِباً حَتَّى سُفِكَ فِی طَاعَتِكَ دَمُهُ وَ اسْتُبِیحَ حَرِیمُهُ اللَّهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْناً وَبِیلًا وَ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً أَلِیماً السَّلَامُ عَلَیكَ یا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ عَلَیكَ یا ابْنَ سَیدِ الْأَوْصِیاءِ أَشْهَدُ أَنَّكَ أَمِینُ اللَّهِ وَ ابْنُ أَمِینِهِ عِشْتَ سَعِیداً وَ مَضَیتَ حَمِیداً وَ مِتَّ فَقِیداً مَظْلُوماً شَهِیداً وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَكَ وَ مُهْلِكٌ مَنْ خَذَلَكَ وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَكَ، وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ وَفَیتَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِهِ حَتَّى أَتَاكَ الْیقِینُ فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَكَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَكَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِكَ فَرَضِیتْ بِهِ اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُكَ أَنِّی وَلِی لِمَنْ وَالَاهُ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّكَ كُنْتَ نُوراً فِی الْأَصْلَابِ الشَّامِخَةِ وَ الْأَرْحَامِ الطَّاهِرَةِ لَمْ تُنَجِّسْكَ الْجَاهِلِیةُ بِأَنْجَاسِهَا وَ لَمْ تُلْبِسْكَ الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِیابِهَا وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ مِنْ دَعَائِمِ الدِّینِ وَ أَرْكَانِ الْمُسْلِمِینَ وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِی الرَّضِی الزَّكِی الْهَادِی الْمَهْدِی وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِكَ كَلِمَةُ التَّقْوَى وَ أَعْلَامُ الْهُدَى وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَى وَ الْحُجَّةُ عَلَى أَهْلِ الدُّنْیا وَ أَشْهَدُ أَنِّی بِكُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیابِكُمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی وَ قَلْبِی لِقَلْبِكُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِكُمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَكُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّى یأْذَنَ اللَّهُ لَكُمْ فَمَعَكُمْ مَعَكُمْ لَا مَعَ عَدُوِّكُمْ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیكُمْ وَ عَلَى أَرْوَاحِكُمْ وَ أَجْسَادِكُمْ وَ شَاهِدِكُمْ وَ غَائِبِكُمْ وَ ظَاهِرِكُمْ وَ بَاطِنِكُمْ آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ.

۳) با استفاده از سایت تبیان، بخش دین و اندیشه.

۴) صافات / ۱.

۵) کهف/ ۶۵.

۶) مناقب آل ابى طالب، محمد بن شهر آشوب مازندرانی، نشر علامه، قم، ۱۳۷۹ ق، ج ۳، ص۲۲۵.

۷) كافی، محمد بن یعقوب كلینى، دارالكتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۸۸ ق، ج ۲، ص ۲۵۲.

۸) مستدرك الوسائل، محدث نورى، مؤسسه آل البیت، قم، ۱۴۰۸ ق، ج ۱۱، ص ۳۷۲.

۹) مسند الإمام الرضا(ع)، شیخ عزیز الله عطاردی خبوشانی، مؤسسة طبع و نشر آستان قدس رضوی، ج ۱، ص ۲۱۹.

۱۰) در بعضی از نسخه ها مثل كامل الزیارات این عبارت این‌گونه آمده است: بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیكَ لِیسْتَنْقِذَ عِبَادَكَ مِنَ الضَّلَالَةِ وَ الْجَهَالَةِ وَ الْعَمَى وَ الشَّكِّ وَ الِارْتِیابِ إِلَى بَابِ الْهُدَى ... كامل الزیارات، ابن قولویه، ص ۲۲۸.

۱۱) سیره ابن هشام، ابو محمد عبد الملك بن هشام حمیری، دار القلم، بیروت، ج ۴، ص۲۵۰.

۱۲) بحار الأنوار، محمد باقر مجلسى، مؤسسۀ الوفاء، بیروت، ۱۴۰۳ق، ج ۴۴، ص ۳۴۰.

۱۳) احزاب/ ۴۵ و ۴۶.

۱۴) مدینة المعاجز، سید هاشم بحرانى، مؤسسۀ المعارف الاسلامیة، قم، ۱۴۱۴ق، ج ۴، ص ۵۱.

۱۵)بحار الانوار، علامه مجلسی، ج ۴۵، ص ۱۳۳؛ و مقتل خوارزمی، موفق بن احمد خوارزم، نشر مفید، قم، ج ۴، ص ۶۴۶.

علامه کاشف الغطاء در کتاب خود با عنوان “المثل العلیا فی الاسلام لا فی بحمدون” همه مسلمانان را خطاب قرار داده و به آنها می‌گوید: هر موجود دارای احساس و شعور است و باید بداند مسلمانان امروز بیش از هر زمان دیگری به وحدت، همبستگی و جمع کلمه و وحدت صفوف نیاز دارند و این که مانند بنیان مرصوص به یکدیگر بپیوندند؛ هیچ زمینه‌ای را برای آنچه موجب خشم، دشمنی و جدایی از یکدیگر می‌شود، باقی نگذارند و باید آزادی مذاهب و ادیان را حفظ کنند چنانچه خداوند متعال می‌فرماید: «یَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاکَ خَلِیفَهً فِی الأَرْضِ فَاحْکُم بَیْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ»”.

«یک دسته از مسلمانان شیعه هستند و یک دسته ای از مسلمانان سنی، یک دسته حنفی و دسته ای حنبلی و دسته ای اخباری هستند. اصولاً طرح این معنا از اول درست نبود. در یک جامعه ای که همه می خواهند به اسلام خدمت کنند و برای اسلام باشند این مسائل نباید طرح شود.

ما همه برادر هستیم و با هم هستیم، منتها علمای شما یک دسته فتوا به یک چیز دادند و شما تقلید از علمای خود کردید، شدید حنفی، یک دسته فتوای شافعی را عمل کردند و یک دسته دیگر دیدگاههای حضرت صادق (ع)  را عمل کردند اینها شدند شیعه. اینها دلیل اختلاف نیست»

بی تردید، شهید مطهری یکی از این چهره ها و از شیفتگان وحدت اسلامی است.
 
این متفکر بزرگ، راه نجات و سعادت جوامع اسلامی را در وحدت دانسته، می گوید: «وحدت در جهان بینی، در فرهنگ، در سابقه تمدن، در بینش و منش، در معتقدات مذهبی، در پرستش ها و نیایش ها، و در آداب و سنن اجتماعی، به خوبی می تواند از مسلمین امت واحد بسازد و قدرتی عظیم به وجود آورد که قدرت های عظیم جهانی ناچار در برابر آن خضوع نمایند».

«نواف الاحمد الجابر الصلاح» امیر جدید کویت در جریان دیدار با «محمد اشتیه» نخست وزیر تشکیلات خودگردان فلسطین بر موضع ثابت کویت در حمایت از آرمان فلسطین در تمام محافل بین المللی تاکید کرد.

وی افزود: کویت به منش و روش امیر فقید خود در خصوص حمایت از فلسطین و ملت آن باقی خواهد ماند.

اشتیه که برای دیدار با امیر جدید کویت و تسلیت گفتن به مناسبت درگذشت امیر فقید این کشور به کویت سفر کرده بود در جریان این دیدار گفت: امیر فقید کویت یک رهبر مدبر و حکیم برای امت عربی و به ویژه ملت فلسطین بود. وی در خصوص آرمان فلسطین و موضع گیری های محکم و ثابت در حمایت از این مسأله تأثیر بسیار به سزایی از خود برجای گذاشت.

پیش از این نیز، امیر جدید کویت در گفتگو با اسماعیل هنیه اعلام کرده بود که کشورش به میراث امیر مرحوم کویت در حمایت از مسأله فلسطین وفادار خواهد ماند.

استاد حسین انصاریان در بخشی از کتاب ارزشمند «حسنات و سیئات» آورده است؛ خوشا به حال کسی‌که دیگران از او راضی‌اند. خوشا به حال کسی‌که پدر، مادر، همسر، فرزند، دوست، همکار، همسایه، استاد، شاگرد، خواهر و برادر از او راضی‌ هستند. احساس رضایت دیگران سرمایه ارزشمندی برای یک انسان به حساب می‌آید. انسان‌های خوش‌اخلاق بی‌آزار و دوست داشتنی هستند و همنشینی و هم‌سفری با آن‌ها لذت‌بخش و همراه با آسودگی‌خاطر است. این رضایت بندگان، رضایت خداوند متعال را هم به دنبال دارد. برای ارتباط و انس معنوی با حضرت حق باید سبک‌بار بود.

استاد اخلاق حوزه‌های علمیه می‌نویسد: سفارش شده است پیش از فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، اگر حق و دِینی از دیگران برعهده شخص است، آن را ادا کند. اگر ظلمی را در حق کسی روا داشته است، از او حلالیت بطلبد. برای ورود به ضیافت الهی و بهره بردن از برکات معنوی آن، باید رضایت بندگان خدا را همراه داشت.

حجت الاسلام والمسلمین انصاریان با استناد به روایات می‌افزاید: شخصی از امام صادق(ع) پرسید: می‌خواهم در مکه یا مدینه مجاور شوم، حال آن‌که از شخصی دِینی بر ‌گردن دارم، نظرتان در این‌باره چیست؟ فرمود: «برو به جایی که بتوانی دِین خود را بپردازی و مراقب باش تا خدای بزرگ را در حالی ملاقات کنی که دِینی بر گردن نداشته باشی؛ مؤمن هرگز خیانت نمی‌کند» [۱].

وی افزود: احترام به حقوق دیگران یک اصل اساسی اسلام است. افراد در یک جامعه اسلامی، از ناحیه دیگران باید در امنیّت همه جانبه قرار گیرند؛ امنیت جانی، امنیت مالی و امنیت روانی. در جامعه اسلامی کسی حق ضرر رساندن به دیگران را ندارد. «لَا ضَـرَرَ وَ لَا ضِـرَارَ فِی الْإِسْلَامِ» [۲].

مفسر برجسته قرآن کریم افزود: شخصی به نام سَمُره بن جندب در باغ یکی از انصار درخت خرمایی داشت. گاهی برای چیدن خرما و رسیدگی به درخت بدون اجازه از صاحب باغ به صورت سرزده وارد باغ می‌شد. خانه مسکونی مرد انصاری که خانواده‌اش در آن زندگی می‌کردند، در ابتدای باغ قرار داشت. ورود سرزده و بدون اعلان او و همچنین چشم‌چرانی‌اش مرد انصاری را به تنگ آورد. چندبار از او خواهش کرد، سرزده وارد باغ او نشود؛ ولی او نمی‌پذیرفت. ناگزیر شکایت نزد رسول خدا(ص) برد و گفت: این مرد سرزده وارد باغ می‌شود، خانه من در ابتدای باغ قرار دارد و خانواده‌ام از نگاه سرزده و آلودهٔ او در امان نیستند، از او بخواهید بدون اطلاع وارد نشود.

استاد انصاریان می‌نویسد: پیامبر اکرم(ص) سَمُره را خواست و به او فرمود: «فلانی از تو شکایت دارد، می‌گوید بدون اطلاع وارد باغ او می‌شوی و خانواده‌اش را در حالی می‌بینی که او نمی‌پسندد. از این به بعد برای ورود اجازه بگیر». اما سمره درخواست پیامبر(ص) را نپذیرفت. رسول خدا(ص) از او خواست درخت را به او بفروشد. اما سمره نپذیرفت. فرمود: «اگر از درخت خرمای خود صرف‌نظر کنی، در بهشت درختی نصیبت می‌شود». باز هم سمره قبول نکرد. نه حاضر شد درختش را واگذار کند و نه پذیرفت با اطلاع وارد باغ آن مرد شود.

وی افزود: رسول اکرم(ص) وقتی لجاجت سمره را دید، به او فرمود: «تو مردی زیان‌رسان هستی، و در دین اسلام ضرر زدن و تنگ گرفتن وجود ندارد». بعد رو کرد به مرد انصاری و فرمود: «برو درخت خرمایش را ریشه‌کن کن و جلوی او بینداز». سپس به سمره فرمود: «برو درخت خرمایت را هر کجا که خواستی بکار!»[۳].

این مبلغ عرصه بین الملل ادامه ‌می‌دهند: اسلام می‌خواهد مؤمنان حقوق یکدیگر را اگرچه حق کوچکی باشد، رعایت کنند. نسبت به یکدیگر احساس مسئولیت داشته باشند و بی‌تفاوت نباشند.

--------------------------

پی نوشت:

 [۱]. الکافی ‌۵/۹۴، باب الدین، حدیث ۹؛ «عَنْ أَبِی‌ثُمَامَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی‌جَعْفَرٍ الثَّانِی إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أَلْزَمَ مَکَّةَ أَوِ الْمَدِینَةَ وَ عَلَیَ‌ دَیْنٌ‌ فَمَا تَقُولُ فَقَالَ ارْجِعْ فَأَدِّهِ إِلَی مُؤَدَّی دَیْنِکَ وَ انْظُرْ أَنْ تَلْقَی اللهَ تَعَالَی وَ لَیْسَ عَلَیْکَ دَیْنٌ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَا یَخُونُ».

[۲]. معانی الأخبار: ۲۸۱.

[۳]. وسائل الشیعه ۲۵/۴۲۸، کتاب الشفعه، حدیث ۱ و ۳ و ۴.

پس از اعلام «نواف الاحمد الجابر الصباح»‌ به عنوان امیر جدید کویت، وی،‌ امروز (چهارشنبه)،‌ در پارلمان این کشور سوگند یاد کرد.

به گزارش پایگاه خبری شبکه «روسیا الیوم»،‌ نواف الاحمد به عنوان جانشین «صباح الاحمد الجابر الصباح» امیر فقید کویت در پارلمان این کشور سوگند یاد کرد.

به گزارش پایگاه خبری شبکه «الجزیره»، امیر جدید کویت با تأکید بر پندها و توجیهات امیر فقید این کشور بر تلاش در راستای برقراری امنیت، ثبات و شکوفایی کویت متعهد شده است.

پایگاه خبری شبکه «المیادین» نیز با پوشش بخش‌هایی از سخنان امیر کویت گزارش داد: «کویت، امروز، با شرایطی حساس و چالش‌های خطرناکی رو به روست».

دولت کویت، روز گذشته، در بیانیه‌ای اعلام کرد که نواف الاحمد الجابر الصباح ولی‌عهد این کشور جانشین برادرش صباح الاحمد الجابر الصباح امیر فقید این کشور شده است. 

 نواف الاحمد الصباح ۸۳ ساله که برادر ناتنی امیر فقید کویت است از سال ۲۰۰۶ ولی عهد شده بود. او شانزدهمین امیر کویت است.

«صباح الاحمد جابر الصباح» امیر فقید کویت روز سه شنبه (دیروز) پس از ماهها بستری بودن در بیمارستان «مایو کلینیک» در ایالت «مینه سوتا» در آمریکا در سن ۹۱ سالگی فوت کرد و «نواف الاحمد جابر الصباح» برادر ناتنی ۸۳ ساله وی به جای وی به قدرت رسید.

«صباح الاحمد» در ۱۶ ژوئن ۱۹۲۹ (۲۳ خرداد ۱۳۰۸) در کویت به دنیا آمد. او پانزدهمین امیر کویت و پنجمین امیر این کشور پس از استقلال از انگلیس در سال ۱۹۶۱ بود. در ۲۹ جولای ۲۰۰۶ در حالیکه ریاست شورای وزراء را بر عهده داشت، پس از اینکه برادرش «سعد عبدالله» تنها هشت روز حکمرانی کرد و به علت وضعیت جسمانی کنار گذاشته شد، به امارت کویت رسید.

دوران امارت وی، شاخصه‌هایی به خصوص خود را در سیاست داخلی و خارجی کویت داشت. در بُعد داخلی با وجود برخی انتقادات که در ادامه بدان خواهیم پرداخت، کمتر از دیگر کشورهای عربی در معرض انتقاد مخالفان قرار داشت. زمانی که وی ریاست شورای وزیران (نخست‌وزیری) را بر عهده داشت، برای اولین بار زنان توانستند وارد مناصب بالای حکومتی شوند. اولین وزیر زن در سال ۲۰۰۵ در دولت وی انتخاب شد. پس از اینکه صباح الاحمد امیر کویت شد، برای اولین بار زنان توانستند وارد رقابت‌ها در انتخابات پارلمانی شوند. پس از آن زنان وارد نهادهای نظامی نیز شدند. در دوره وی سربازی نیز در کویت اجباری شد.

در بخش آزادی رسانه‌ها، می‌توان کویت را در میان کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، به مراتب جلوتر از دیگر کشورها دانست. رخدادهای موسوم به بهار عربی نیز در کویت کمتر از دیگر کشورها مشاهده شد و البته دولت این کشور پس از بروز انقلاب‌های عربی تلاش کرد دامنه آزادی رسانه‌ها و معارضان را افزایش دهد.

اما در سیاست خارجی، به او لقب « شیخ دیپلمات‌های عرب» و «سرهنگ دیپلمات‌های کویت» را داده‌ بودند. به طوریکه از سال ۱۹۶۳ تا ۲۰۰۳ یعنی به مدت ۴۰ سال وزیر خارجه این کشور بود. شاید به دلیل همین سابقه طولانی در پست وزارت خارجه بود که «صباح الاحمد» پس از تکیه بر امارت کویت، برای میانجیگری در بحران‌ها پیشقدم بود. البته پیش از او نیز سیاست حکومت کویت بر مدار میانجیگری و حل و فصل اختلافات می‌چرخید.

_{سخنرانی صباح الاحمد (وزیر خارجه وقت کویت) در مجمع عمومی سازمان ملل. هشت سپتامبر} ۱۹۷۲

تلاش برای حل بحران میان قطر و دولت سعودی و امارات و همچنین میزبانی از گفت‌و‌گوهای یمنی در کویت در سال ۲۰۱۶ را می‌توان بارزترین تحرکات میانجیگرایانه کویت در دوره صباح الاحمد دانست. به طوریکه «محمد عبدالسلام» سخنگوی جنبش انصارالله یمن روز گذشته پس از اعلام خبر فوت او در پیام تسلیتی، امیر فقید کویت را فردی دانست که نسبت به یمن دلسوز و دغدغه‌مند بود.

انتقادات داخلی

در دوره «صباح الاحمد» دولت کویت اقدام به سلب تابعیت تعدادی از شهروندان کویتی به بهانه «کلاهبرداری»، «نفاق» و «منافع عمومی» کرد که معارضان این اقدام را سیاسی و در راستای هدف قرار دادن برخی جریانات سیاسی و دینی تعبیر کردند. «یاسر الحبیب» (از روحانیون طرفدار صادق شیرازی معروف به شیعه انگلیسی) و «نبیل العوضی» (مفتی وهابی)، «سعد العجمی» (نماینده پارلمان) و «احمد الجبر» (روزنامه‌نگار) از مشهور ترین افرادی بودند که سلب تابعیت شدند.

با این حال در مارس ۲۰۱۷، امیر فقید کویت دستور به بازبینی در احکام صادره با موضوع سلب تابعیت را داد و برخی از معارضان که سلب تابعیت شده بودند، دوباره تابعیت کویتی یافتند.

مسأله بعدی تصویب قانون «جرائم سایبری» بود که شورای ملی کویت (پارلمان) در سال 2015 آن را تصویب کرد که از نظر برخی ناظران حقوقی، مانعی بر سر آزادی بیان قلمداد کردند.

موضوع دیگر در دوره «صباح الاحمد» مسأله شهروندان بدون تابعیت معروف به «البدون» بود. شورای وزیران کویت در سال ۲۰۱۰ نهادی را به نام «سازمان مرکزی بررسی اوضاع اتباع غیر قانونی» مأمور حل مشکلات آن‌ها کرد. اما این سازمان هم نتوانست این معضل را حل کند و بسیاری از «صباح الاحمد» خواستند تا خود دخالت کرده و پرونده را از دست سازمان خارج کند و به وزارت کشور تحویل دهد.

مسأله بحث‌برانگیز دیگر تصویب قانون مجازات «توهین به شخصیت امیر» بود که طبق آن تعدادی از معارضان کویتی با این اتهام روانه زندان و ملزم به پرداخت غرامت شدند. از بارزترین این افراد که به اتهام توهین به صباح‌الاحمد روانه زندان شدند، «مسلم البراک» از نمایندگان سابق بود.

نواف الاحمد جابر الصباح

شیخ نواف ۸۳ ساله برادر ناتنی امیر فقید روز گذشته با اعلام رسمی هیأت وزیران امیر کویت و جانشین «صباح الاحمد» شد. او در سال‌های متمادی گذشته مناصب امنیتی، و نظامی در کویت بر عهده داشته و از این رو نفوذ بالایی در میان دستگاههای امنیتی و نظامی این کشور داشت. به نوشته وبگاه قطری الخلیج آنلاین، شیخ نواف چهره مقبولی در میان مردم این کویت برخوردار است.

امیر فقید کویت در کنار «نواف الاحمد» امیر فعلی (۱۹۷۴)

او یکی از مؤسسان کویت در دوره پس از استقلال به شمار می‌رود. شیخ نواف متولد ۲۵ژوئن ۱۹۳۷ و ششمین فرزند «احمد جابر المبارک الصباح» است. طبق یک قانون نانوشته، برادران کوچک‌تر به جای فرزندان منصب ولی‌عهدی را بر عهده می‌گیرند و از زمان استقلال کویت از انگلیس در سال ۱۹۶۲ این روند تکرار شده است.

در سال ۱۹۶۱ زمانی که ۲۴ سال داشت به عنوان حاکم منطقه «حولی» گمارده شد و تا سال ۱۹۷۸ در این سمت بود و پس از آن عهده‌دار وزارت خانه‌های کشور، دفاع، امنیت، امور اجتماعی و کار، ریاست گارد ملی بود و در نهایت نخست‌وزیر و وزیر کشور شد تا به ولی‌عهدی رسید و دیروز نیز امیر کویت شد.

ساختار قدرت در کویت

کویت با وجود ادعاهای ارضی عراق در قبال آن، در سال ۱۹۶۱ استقلال خود را از انگلیس به دست آورد و در سال ۱۹۶۲ و در دوره حکومت امیر «عبدالله السالم الصباح»  قانون اساسی آن تصویب شد و این کشور دارای یک مجلس قانونگذاری ۵۰ نفره گردید.

«شیخ جابر الاحمد الصباح» که از سال ۱۹۷۷ تا ۲۰۰۶ حکمرانی کویت را در دست داشت در این سال درگذشت و به دنبال آن «شیخ سعد العبدالله السالم الصباح» جانشین امیر متوفی شد؛ اما به علت شرایط جسمانی بیش از هشت روز در این منصب نبود و برادرش «صباح الاحمد الجابر الصباح» امیر فقید کویت جای او را گرفت.

 امیر کویت در راس هرم قدرت در کشور است و قوه مقننه و مجریه زیر نظر وی اداره می‌شوند. وی جانشین خود و نخست‌وزیر را تعیین می‌کند و با مشاوره و رایزنی نخست‌وزیر، وزیران را تعیین و برکنار می‌کند.

امیر کویت حق صدور قوانین و اجرای آن را دارد. وی همچنین می‌تواند کارکنان نظامی و غیرنظامی و دیپلمات‌ها را از کار برکنار کند. امیر کویت همچنین وظیفه عفو و تخفیف مجازات محکومین را دارد.

در سال ۲۰۰۳ امیر کویت، شیخ صباح الاحمد را به نخست‌وزیری این کشور تعیین کرد و برای نخستین بار از زمان استقلال آن، مقام ولیعهدی و سمت نخست‌وزیری از هم تفکیک شدند و این امر باعث شد شورای قانونگذاری (پارلمان) حق بازخواست دولت را داشته باشد.

در این میان «شیخ نواف» (در دوره ولیعهدی) از جایگاه قدرتمندی در کویت بهره می‌بُرد و بر خلاف «ناصر صباح الاحمد» برادر زاده خویش، روابط خوبی نیز با خاندان قدرتمند کویت داشت. علاوه بر این همان گونه که گفته شد وی اشراف و تسلط خوبی بر وزارتخانه‌های دفاع و کشور داشت و بسیاری نفوذ او را در وزارت دفاع بیش از «ناصر الاحمد» که هم اکنون در رأس این وزارتخانه قرار دارد، می‌دانند.

از سوی دیگر فرزندان «شیخ نواف» در وزارت کشور دارای مناصب عالیه هستند و عملا کنترل این وزارتخانه را در دست دارند.

«سید حسن نصرالله» دبیرکل حزب‌الله لبنان  در ابتدای سخنرانی خود درگذشت «صباح الاحمد  الجابر الصباح» امیر کویت را تسلیت گفت و از مواضع وی در قبال لبنان قدردانی کرد. نصرالله گفت، لبنانی‌ها مواضع متمایز کویت در جنگ ژوئیه ۲۰۰۶ و کمک این کشور در بازسازی لبنان پس از تجاوز صهیونیستی را فراموش نخواهد کرد.

دبیرکل حزب‌الله در ادامه به شهادت برخی نظامیان ارتش لبنان در درگیری‌‌های شمال این کشور اشاره کرد و به خانواده‌های آنها تسلیت گفت. وی افزود، گروه‌های مختلف در شمال لبنان، خود را برای یک اقدام نظامی بزرگ آماده کرده بودند.

نصرالله تأکید کرد: حدود یک ماه قبل گفتم که عملیاتی برای احیای دوباره داعش در سوریه، عراق، لبنان وجود دارد و برخی به سخنان من واکنش منفی نشان دادند. کینه احیانا مانع دیدن واقعیت می‌شود.پس از ترور شهیدان «حاج قاسم سلیمانی» و «ابومهدی المهندس»، و نیز درخواست ملت عراق برای خروج آمریکا از این کشور، آمریکا در تلاش برای احیای گروهک تروریستی داعش است.

بر اساس گزارش «النشره»، وی افزود، آمریکا دنبال احیای داعش است تا ادامه حضورش در منطقه را توجیه کند؛ در مرزهای فلسطین اشغالی دشمن همچنان در حالت آماده‌باش است و این امر خوبی است. شاید این طولانی‌ترین زمانی است که ارتش آن در طول مرزها مستقر است و هیچ کدام از نظامیانش جرأت حرکت ندارند . احیانا تانک‌هایی دیده می‌شوند و مشخص نیست سربازی در داخل آن هست یا نیست. ما مرز را رصد و صبر می‌کنیم و اولویت اول و آخر ما، محقق کردن هدف [کشتن اسرائیلی‌ها] است. 

نصرالله در واکنش به ادعای نتانیاهو که مدعی شده بود حزب‌الله در منطقه‎‌ای از بیروت و ضاحیه کارخانه موشکی دارد، گفت:بخش رسانه‌ای حزب‌الله یک دیدار برای رسانه‌های صوتی و تصویری و نوشتاری در منطقه «الجناح-الاوزاعی» ترتیب داده تا از حقیقت آگاه شوند و ادعای کذب نتانیاهو آشکار شود. زمان این دیدار رسانه‌ای ساعت ۱۰ تا ۱۱ شب خواهد بود. این اقدام برای خاطر لبنانی‌هاست تا در نبرد آگاهی، روشن و بیدار باشند، ما موشک‌هایمان را در میان خانه‌ها قرار نمی‌دهیم.

90 دقیقه جدال، دعوا، توهین، پرخاش، عصبانیت و بی‌برنامگی، ماحصل نخستین رویارویی نامزدهای دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات در قالب مناظره تلویزیونی انتخابات ریاست جمهوری 2020 آمریکا بود.

در این مناظره که به لحاظ بی‌اخلاقی در تاریخ آمریکا کم سابقه توصیف شده است، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری کنونی و جو بایدن، معاون رئیس جمهوری پیشین حملات لفظی تندی را علیه یکدیگر به کار گرفتند و طرفین را به دروغگویی، بی‌اخلاقی، نژادپرستی و وابستگی به خارج متهم کردند. مناظره‌ای که قرار بود بر معرفی سوابق کاری نامزدها و راهکارهای آنان برای مواجهه با مشکلاتی همچون بیماری ناشی از ویروس کرونا، بیکاری، امنیت، انرژی و محیط زیست متمرکز باشد، در نهایت به جنگ سیاسی کم سابقه‌ای در برابر دیدگان میلیون‌ها مخاطب بدل شد. 

دو نامزد دائم در میان کلام یکدیگر پریدند و حتی اجازه ندادند که کریس والاس، مجری مناظره، جلسه را با آرامش مدیریت کند. ترامپ چند بار پسر بایدن را به دریافت رشوه از روس‌ها متهم کرد و متقابلا، بایدن هم به ترامپ گفت عروسک دست روس‌ها. بایدن چند بار با الفاظ توهین‌آمیز ترامپ را به سکوت دعوت کرد و متقابلا ترامپ نیز به بایدن گفت: کند ذهن. این برخوردها باعث شد سی ان ان بنویسد «مناظره اول، آشوب مطلق» بود و نشریه آتلانتیک تیتر بزند «شبی انزجارآور برای دموکراسی».

جورج استفانوپولس، روزنامه‌نگار سرشناس ای بی سی هم در توئیتی نوشت: این مناظره، کثافتی بود در یک سطل آشغال در یک ترن که در حال خروج از ریل است.

البته دعوای ترامپ- بایدن در حقیقت، آینه تمام نمایی از وخامت فضای سیاسی آمریکا است، کشوری که به دلیل اختلافات سیاسی چند پاره شده و در آتش خشم و عصبانیت می‌سوزد. این مناظره نشان داد که سیاستمداران آمریکایی به هیچ عنوان تحمل یکدیگر را ندارند و برای کسب و حفظ قدرت، انواع اتهامات و توهین‌ها، حتی به خانواده یکدیگر را نیز بر زبان می‌آورند.

مناظره این دو نامزد همچنین نشان داد کوچکترین همکاری میان دو حزب اصلی آمریکا وجود ندارد و طرفین حاضر نیستند اندکی از خواست خود کوتاه بیایند. به همین دلیل در سال‌های اخیر، موضوعات کوچک سیاسی و اجتماعی به بحران‌های عمیق مدیریتی در آمریکا بدل شده است. به عنوان مثال، احداث یک دیوار مرزی 5 میلیارد دلاری برای کشوری که سه هزار میلیارد دلار بودجه دارد، به تعطیلی سه هفته‌ای دولت فدرال می‌انجامد؛ یا یک مکالمه تلفنی با یک رهبر خارجی، رئیس جمهوری آمریکا را به پای میز استیضاح و محاکمه می‌کشاند. رئیس مجلس نمایندگان در مهم‌ترین جلسه حاکمیتی سال آمریکا، بعد از سخنرانی رئیس جمهوری، نطق وی را در برابر دیدگان همگان پاره می‌کند و رئیس جمهوری هم برای قریب به یک سال با رئیس مجلس حرف نمی‌زند.

آمریکا در آستانه شورش‌های سیاسی- اجتماعی 

با این حال، نکته مهم‌تر این که آخرین پرسش کریس والاس در نخستین مناظره انتخاباتی 2020، درباره پذیرش نتایج انتخابات از سوی نامزد شکست خورده بود. طرح همین سوال نشان می دهد که آمریکا در آستانه شورش‌های سیاسی- اجتماعی قرار داد و ادامه این وضعیت می‌تواند آنچه را که «دموکراسی آمریکایی» خوانده می‌شود، به خطر بیاندازد. به همین دلیل فارغ از این که ستادهای انتخاباتی جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها هر یک، دیگری را بازنده مناظره نخست معرفی می‌کنند، بازنده اصلی در این دعواهای بی‌سابقه، مردم آمریکا هستند که با فقر، بیکاری، بیماری و خشونت‌های لجام گسیخته دست و پنجه نرم می‌کنند و هر روز شاهد دعواهای شدیدتر دولتمردان خود هستند.