emamian

emamian

علامه سید شرف الدین عاملی مجتهدی مسلم، مدافعی خستگی ناپذیر و از جمله بزرگانی بود که با بصیرت تمام توانست از بسیاری از اختلافات بین شیعه و سنی بکاهد، و سرآغازی برای وحدت بین شیعه و سنی باشد.

هشتم جمادی‌الثانی سالروز وفات علامه سید عبدالحسین شرف‌الدین مجتهد شیعه و مدافع ایده تقریب مذاهب اسلامی بود. او تلاش‌هایی برای وحدت شیعه و سنی و حل کردن ریشه‌های اختلاف مذهبی انجام داد. شرف‌الدین از رهبران نهضت استقلال لبنان نیز به شمار می‌رود. دو کتاب المراجعات و النص و الاجتهاد برای اثبات حقانیت شیعه با ادبیاتی علمی و به دور از توهین از برترین آثار او به شمار می‌رود. این دو کتاب به زبان‌های مختلف ترجمه شده و توجه بسیاری از مسلمانان شیعه و سنی را به خود جلب کرده است. محمدهاشم شفیعی در یادداشتی اختصاصی به بیان تبیین زندگی علامه سید شرف‌الدین پرداخته است که در ادامه با هم می‌خوانیم:

تاریخ، مردانِ بزرگ همتی را به خود دیده که هر چند وقت یک بار تأثیرگذاری آن‌ها نقطه عطفی در تاریخ می‌شود. از میان آنها می‌توان به علامه سید شرف‌الدین عاملی اشاره کرد؛ مردی که به زیبایی تمام به این آیه قرآن عمل کرد: «وَ جادِلْهُمْ بِالَّتی هِیَ أَحْسَنُ؛ [۱] و با آن‌ها به روشی که نیکوتر است، استدلال و مناظره کن!»

علامه سید شرف‌الدین عاملی مجتهدی مسلم، مدافعی خستگی ناپذیر و از جمله بزرگانی بود که با بصیرت تمام توانست از بسیاری از اختلافات بین شیعه و سنی بکاهد، و سرآغازی برای وحدت بین شیعه و سنی باشد. وی در کتاب گران‌سنگ خود به نام «المراجعات» با استدلال و برهان بدون کوچک‌ترین توهینی، از ولایت امیرالمومنین علیه السلام دفاع کرد و نقطه عطفی برای وحدت بین شیعه و سنی در تاریخ شد؛ زیرا به خوبی درک کرده بود که تفرقه و اختلاف بین شیعه و سنی یکی از حربه‌های دشمن برای تسلط بر مسلمانان است.

بصیرت در مناظره

سید شرف‌الدین عاملی از علمای با بصیرت و خوش ذوقی بود که با دیدن اختلاف سخت بین شیعه و سنی آزرده خاطر شده و تصمیم گرفت که به نوعی این اختلافات را کاهش دهد؛ زیرا نتیجه این اختلافات، سرکوبی همه مسلمانان (چه شیعه و چه سنی) و به دنبال آن، تسلط دشمنان بر آن‌ها و چپاول مسلمانان و کنار زدن و اضمحلال دین خواهد بود.

بر همین اساس، مناظره خود را با شیخ سلیم بشری مالکی مذهب؛ رئیس دانشگاه الازهر مصر شروع می‌کند. او می‌گوید که با ایشان قرار گذاشتیم که بدون تعصب به تبیین حق بپردازیم .[۲]

اهمیت مناظرات

انسان موجودی است که اگر تعصب نداشته باشد دلیل‌ها و برهان‌های علمی و عقلی او را قانع می‌کند، البته در صورتی که از تحکم و زورگویی دور بوده و جدال احسن باشد.

علامه شرف‌الدین، این خصوصیت را از اجداد بزرگوار خود مانند حضرت امام صادق علیه السلام فرا گرفته بود و آن را سرلوحه مناظرات خود قرار داده بود؛ زیرا همان طور که از مطالعه کتاب‌های ایشان معلوم می‌شود ایشان تمام آداب مناظره را رعایت کرده است.

ایشان انسان سلیم‌النفسی بود که آداب مناظره را مو به مو اجرا می‌کرد؛ آدابی از جمله، رفتار طبیبانه با طرف مقابل، رعایت آرامش و تواضع در مقابل توهین‌ها، احترام به مقدسات طرف مقابل، تسلط بر منابع هر دو طرف، مستندگویی و...

طرح علمی وحدت اسلامی از اقدامات تأثیرگذار این دانشمند شیعی

ایشان در پاسخ‌هایش به شیخ سلیم، چنین می‌گوید: «من معتقدم اتحاد اسلامی و پیمان برادری وقتی به دست می‌آید که شما مذهب شیعه را آزاد اعلام کنید و آن را مانند یکی از مذاهب چهارگانه بدانید… جای تردید نیست که اختلافات بین مذاهب چهارگانه کمتر از اختلافات آنان با مذهب شیعه نیست. اگر قرار است که مذاهب اسلام چهار فرقه باشد چرا جایز نباشد که پنج فرقه باشند!؟ آیا چگونه متصور است که چهار مذهب، موافق اتحاد مسلمانان باشد ولی اگر یک مذهب به آنها اضافه شد اجتماع مسلمانان متلاشی گردد و متفرق شوند !»[۳]

سپس به مذهب شیعه که از ابتدا همراه پیامبر بوده است و… اشاره کرده و آن را به عنوان نقطه عطفی برای وحدت بین تمام مذاهب می‌داند. [۴]

گاهی این امر با نگاه متفاوت و از زاویه‌های مختلف صورت می‌گرفت تا طرف مناظره را از جهات مختلف تحت تأثیر قرار دهد و او را با خود همراه کند. از باب نمونه نگاه متفاوت او نسبت به حدیث غدیر خم به همراه اثبات تواتر حدیث غدیر خم از طریق اهل تسنن و شیعه، طرف مقابل را واداشت که به مشترکات بین دو مذهب توجه کند و ضمناً گامی در جهت تقریب مذاهب باشد. [۵]

و ی با هدیه قرآن کریم به حاکم وقت سعودی او را وادار می‌کند که اعلام کند، تبرک به ضریح پیامبر شرک نیست؛ زیرا حاکم با گرفتن هدیه، قرآن را می‌بوسد .[۶] پس اگر بوسیدن جلد قرآن شرک نیست، بوسیدن ضریح مطهر پیامبر نیز شرک نمی‌باشد.

نتیجه این که سیدعبدالحسین شرف‌الدین با جدال احسن، اولین اقدام عملی را در احیای امر وحدت بین شیعه و سنی برداشت.

پی نوشت
[۱]. سوره نحل، آیه ۱۲۵.
[۲]. المراجعات، شرف‌الدین، ج ۱، ص ۱۷.
[۳]. همان، ص ۷۱و۷۲.
[۴]. همان، ص ۷۳.
[۵]. همان، ص ۴۷۰.
[۶]. مناظرات فی العقاید و الاحکام، عبد الله حسن، ج ۲، ص ۱۶۰.

 
چهارشنبه, 22 دی 1400 00:55

مسجد «سانجاکلار»

مسجد سانجاکلار 

در سال ۲۰۱۲ در محله «بوبوک چکمه جه» استانبول ترکیه مسجدی مدرن ساخته شد، سبک معماری و ساخت مسجد «سانجاکلار» شبیه به غار حرا است که توسط معمار مشهور ترک به نام «امره آرولات» ساخته شده و جایزه ساختمان مذهبی سال ۲۰۱۵ به آن اعطا شد.
 


معمار این مسجد به جای ساخت و پرداخت فضای پرزرق‌وبرق و باشکوه، دست به معماری غیر معمولی زده که مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. در ساخت این بنا که مساحت ۷۰۰ متری دارد، از سنگ خاکستری و بتن استفاده شده است. در ساختار پیچیده و نامرتب این بنا فقط سقف سنگی و یک مناره بلند از نقاط خاصی در اطراف محوطه قابل مشاهده است. مناره این بنا به شکل مستطیلی است که از زیر زمین بیرون آمده است.

طراحی فضای داخلی این مسجد فوق مدرن و غیر مرسوم، در سطحی پایین‌تر از زمین قرار گرفته است. قطعات سنگی که داخل زمین به ‌صورت شیب‌دار قرار گرفته‌اند، ردیف‌هایی بلند و خاکی ایجاد می‌کنند که به سمت ساختمان پایین می‌روند.



در این بنا از پارتیشن‌های بتنی، دیوارهای سنگی و پله‌های سنگی استفاده شده که سنگ‌های پله‌ها در میان استخر آب کم عمق به ورودی منتهی می‌شوند. یک سالن نمازخانه بتنی بزرگ مرکز ساختمان را تشکیل می‌دهد، در حالی که فضاهای کمکی شامل یک سالن ورزشی، اتاق نگه‌داری کفش و حمام در اطراف حاشیه آن چیده شده است.

نمازگزاران زن و مرد با یک صفحه سیاه در سالن نماز از هم جدا می‌شوند، به این معنی که زنان در یک نوار در امتداد یک طرف ساختمان جدا می‌شوند. صفحه سوراخ شده ضمن این‌ که به جماعت اجازه می‌دهد ارتباط چشم با منبر را حفظ کنند، حریم خصوصی آن‌ها را فراهم می‌آورد. نمازخانه اصلی شامل یک کف و سقف بتنی لایه‌ای است. چراغ‌ها در زیر پله‌ها قرار دارند و شکاف‌های موجود در سقف، به راحتی فضا را روشن می‌کند.



به گفته معمار مسجد فضای داخلی مسجد، یک فضای ساده مانند غار است که آن را به مکانی نمایشی و هیجان‌انگیز برای دعا و تنها بودن با خدا تبدیل کرده است.

روز شنبه رسانه‌های فلسطینی از دستگیری شخصی خبر دادند که در بازجویی‌های اولیه به مشارکت در ترور «فادی البطش» دانشمند جوان فلسطینی در مالزی در سال 2018 اعتراف کرده است. این خبر نشان از آن داشت که مقاومت نه تنها در خارج نوار غزه، بلکه بازدارندگی برآمده از توانایی‌های خود را در داخل نوار غزه نیز توسعه داده است و اجازه اقدامات خرابکارانه و جاسوسی به دشمن نمی‌دهد.

دستگیری یکی از 2عامل ترور «فادی البطش»

براساس اعلام وزارت داخلی و امنیت ملی فلسطین در نوار غزه، این وزارتخانه زمانی فرد نامبرده را دستگیر کرد، که وی به دلیل نیاز مالی به نوار غزه بازگشته بود.

«ایاد البزم»، سخنگوی وزارت داخلی و امنیت ملی فلسطین در نوار غزه اعلام کرد، فرد نامبرده در اعتراف‌های اولیه خود گفته است که براساس مأموریتی که «موساد» به وی و یک نفر دیگر محول کرده بود، «فادی البطش» را در مالزی ترور کرده است. وی یکی از 2 نفری بود که 21 آوریل 2018 ، «فادی البطش»، دانشمند 34 ساله فلسطینی را هنگامی که برای خواندن نماز جماعت صبح در منطقه ای در اطراف کوآلالامپور از خانه خارج شده بود، هدف گلوله قرار دادند.

اشراف اطلاعاتی مقاومت و چگونگی دستگیری

ماجرای دستگیری یکی از 2 عامل ترور – که نامش هنوز فاش نشده- بدین قرار است که فرد نامبرده به دلیل نیاز به پول، به نوار غزه باز می‌گردد. او در همان آغاز بازگشت با مأموری که وی را اجیر کرده بود، تماس گرفته، از وی درخواست پول می کند. مأمور موساد، پس از شنیدن درخواست وی، از او می پرسد از کجا تماس می‌گیرد؟ هنگامی که می‌گوید به غزه بازگشته است و این تماس از نوار غزه است، با واکنش شدید و خشم مأمور موساد مواجه می شود. مأمور موساد به وی اعلام می‌کند که تلفن در حال شنود است و تماس را قطع می‌کند.

زمان زیادی به طول نمی‌انجامد که با اشراف اطلاعاتی مقاومت، مأموران امنیتی با حضور نامحسوس خود، فرد نامبرده را دستگیر می‌کنند.

سابقه اشراف اطلاعاتی مقاومت

این نخستین بار نیست که مقاومت با اشراف اطلاعاتی خود دشمن را مرعوب خود می‌کند. به کارگیری جاسوس در میان فلسطینی‌ها یکی از ابزارها اصلی رژیم صهیونیستی در ضربه زدن به مقاومت فلسطین بوده است. جاسوس گیری براساس دکترین امنیتی رژیم صهیونیستی از دهه‌های قبل برنامه ریزی شده است و برخی منابع نشان می‌دهد صهیونیست‌ها از اوایل قرن بیستم و پیش از اشغال فلسطین به ایجاد زیرساخت برای استخدام جاسوس اقدام کرده‌اند.

همواره ترور رهبران و موشک باران مراکز مقاومت، با بهره گیری رژیم صهیونیستی از جاسوسانش رقم خورده است. از سال 2007 که نوار غزه تحت حاکمیت کامل مقاومت قرار گرفت، رهبران مقاومت به مبارزه با این مسئله پرداختند. تنها راه مقابله با جاسوسان، اشراف اطلاعاتی و اقدام بسته مقاومت در داخل غزه بود. اقدامی که به طور جدی در دستور کار مقاومت قرار گرفته، با دقت اجرایی شد.

توسعه و استمرار اشراف اطلاعاتی در مقطع پس از جنگ 2014

پس از جنگ سال 2014، مقاومت فلسطین با توسعه اشراف خود در نوار غزه، به محض هدف قرار گرفتن نقاط مختلف، به بررسی اطلاعاتیِ نقاط هدف گرفته  می پرداخت. بدین ترتیب، این مسیر با استمرار، تکمیل شد. نشانه تکمیل اشراف اطلاعاتی، اخباری بود که بین سال‌های 2014 تا کنون از دستگیری و اعدام جاسوسان رژیم صهیونیستی هر سال منتشر شده است. یکی دیگر از نشانه‌های این اشراف اطلاعاتی، عدم توفیق دشمن در هدف قرار دادن فرماندهان مقاومت طی سال‌های پس از جنگ 2014 است. تنها نمونۀ ترور فرماندهان مقاومت، از آن تاریخ، «بهاء ابوالعطاء» در سال 2019 بود، که گفته می‌شود بر اثر سهل انگاری به وقوع پیوسته است.

نشانه دیگر آن است که رژیم صهیونیستی از سال 2014 تاکنون، در خصوص اسیران دربند مقاومت، حتی به اطلاعاتی مبنی بر اینکه آیا آنها زنده‌اند یا تنها اجساد آنها در اختیار مقاومت قرار دارد، نیز دست نیافته است.

در وجه دیگری از این توانمندی، مقاومت در سال 2018 با خنثی کردن عملیات ورود مخفی یک تیم اطلاعاتی از ارتش رژیم صهیونیستی به نوار غزه، نشان داد از تحرکات دشمن نیز آگاهی کامل داشته، در منطقه تحت حاکمیتش، اشراف اطلاعاتی همه جانبه دارد.

 دستگیری عامل ترور «فادی البطش» و آگاهی دشمن از توانایی مقاومت 

اینکه یک عامل ترور پس از 3 سال به نوار غزه باز می‌گردد و با اولین تماس، در دام اطلاعاتی مقاومت گرفتار می‌شود، نشان دهنده توانمندی مقاومت در اشراف اطلاعاتی در منطقه است. اما نکته مهمتر از آن پاسخی است که عامل نامبرده از جانب افسر موساد دریافت می‌کند. افسر یاد شده با اطلاع از این اشراف اطلاعاتی، به عامل ترور دستگیری قریب الوقوعش را اطلاع می‌دهد، خبری که به سرعت به وقوع می پیوندد.

حالا مقاومت با وجود بازدارندگی قابل توجهی که از نبرد «شمشیر قدس» تاکنون در فلسطین ایجاد کرده، در عرصه اطلاعاتی نیز خود را به رخ دشمن می‌کشد و به همگان می‌گوید که بازدارندگی به وجود آمده توسط مقاومت یک بازدارندگی همه جانبه است که شامل اشراف اطلاعاتی مقاومت هم می‌شود. حالا هر روز وجوه بیشتری از این بازدارندگی نمود می‌یابد و دشمن نیز از این مسئله آگاهی کامل دارد.

«وانگ ونبین» سخنگوی وزارت خارجه چین در یک نشست خبری با ابراز همدردی با مردم افغانستان به دلیل بحران جاری این کشور تصریح کرد: اگرچه نظامیان آمریکایی از افغانستان خارج شده‌اند، اما پیامدهای اشغال نظامی 20 ساله با شدت فزاینده باقی مانده است.

وی با مسئول دانستن آمریکا به عنوان «مقصر» بحران افغانستان اظهار داشت که نه تنها آمریکا به طور غیرمسئولانه‌ای از افغانستان خارج شد، بلکه برای بدتر کردن اوضاع اقتصادی و معیشت مردم افغانستان نیز تحریم‌های یک‌جانبه‌ای را علیه این کشور اعمال کرد.

براساس بیانیه منتشر شده توسط وزارت خارجه چین، وبین افزود: ما از آمریکا می‌خواهیم که با اشتباهات خود مستقیماً مقابله کرده و به آنها فکر کند، مسئولیت‌های بین‌المللی خود را برعهده بگیرد، دارایی‌های افغانستان را آزاد کند و تحریم‌های یک‌جانبه را در اسرع وقت لغو کند و تلاش کند تا به جای پاشیدن نمک به زخم مردم افغانستان آسیب‌هایی را که به آن‌ها وارد کرده است را جبران کند.

وانگ ونبین سخنگوی وزارت خارجه چین پیش از این با اشاره به عدم پاسخگویی آمریکا درباره جنایاتش در افغانستان آن را لکه پاک‌نشدنی برای حقوق بشر دانسته بود.

سخنگوی وزارت خارجه چین با اشاره به جنگ‌افروزی‌های آمریکا گفته بود: در 20 سال گذشته، عملیات نظامی آمریکا از جمله جنگ در افغانستان منجر به کشته شدن بیش از 800 هزار نفر شده است که از این تعداد حدود 335 هزار نفر غیرنظامی بودند.

حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان که به دوحه سفر کرده است، پس از دیدار با امیر قطر، دو دور دیدار و گفتگو با «شیخ محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی» وزیر امور خارجه قطر برگزار کرد و در خصوص موضوعات مورد علاقه دوکشور به تبادل نظر پرداخت.

وزیر امور خارجه کشورمان در این دیدار با اشاره به اهمیت روابط دو کشور بر پایه همکاری های دوجانبه و منطقه‌ای، بر ضرورت گسترش ابعاد همکاری‌ها به ویژه در حوزه تجاری، اقتصادی و سرمایه‌گذاری با توجه به ظرفیت‌ها و مزیت‌های جمهوری اسلامی ایران و هماهنگی در زمینه تبادل هیئت‌های عالی‌رتبه تاکید کرد.

امیرعبداللهیان با تاکید بر اولویت همسایگی از نگاه دولت سیزدهم، بر رویکرد ایران برای توسعه مناسبات با کشورهای منطقه و انجام گفتگوهای منطقه‌ای در جهت ثبات و استقرار منطقه استقبال و آن را مهم ارزیابی کرد.

وزیر امور خارجه قطر نیز در این دیدار با تشریح دیدگاه رهبری این کشور در زمینه تحکیم و توسعه روابط با جمهوری اسلامی ایران، علاقمندی قطر برای گسترش همکاری‌ها، خصوصا در حوزه فعالیت های اقتصادی را مورد تاکید قرار داد.

همکاری‌ در حوزه مسائل منطقه ای و بین المللی، خصوصا تحولات افغانستان و یمن از جمله دیگر موضوعات مطرح شده در گفتگوهای وزرای امور خارجه دو کشور بود.

آخرین اخبار از تحولات عراق نشان می دهد  هماهنگی های اولیه میان چارچوب هماهنگی شیعی و جریان صدر برای معرفی گزینه واحد ایجاد گردیده است.

ظاهرا توافقات انجام شده حول محور برکناری کاظمی از نخست وزیری عراق بوده ولی جریان صدر تحت هیچ شرایطی حاضر به پذیرش نوری مالکی به عنوان ریاست دولت نشده است.

منابع عراقی از مطرح شدن نام ۲ نفر به عنوان نخست وزیر جدید صحبت می کنند ؛ ابتدا حیدرالعبادی نخست وزیر سابق که از افراد حزب الدعوه ای است.

گزینه دوم نیز علی عبدالامیر علاوی وزیر فعلی دارایی که تحصیلاتش را در آمریکا و انگلیس انجام داده و یک فرد تکنوکرات به شمار می رود.

البته شانس حیدرالعبادی فعلا بسیار بیشتر از علاوی است، زیرا سران گروههای شیعه متمایل نیستند تجربه تلخ نخست وزیری کاظمی مجددا تکرار شود و شخصی که نسبت به عملکردش اطمینان لازم وجود ندارد به عنوان رئیس دولت انتخاب شود.

العبادی گزینه کاملا مطلوب گروههای مقاومت و ایران نیست اما لزوم وحدت گروههای شیعی و اطمینان بسیار بیشتری که به او در نسبت با الکاظمی (که کاملا با واشنگتن هماهنگ بود ) وجود دارد باعث قوت گرفتن شانس وی شده است.

از طرفی شنیده می شود دیداری میان الکاظمی و مقتدی صدر صورت گرفته و حمایت مورد انتظار نخست وزیر کنونی از جریان صدر جهت ابقا (با توجه به امتیازات مالی و سیاسی ویژه ای که برای آنان در نظر گرفته شد) با پاسخ منفی رهبر جریان یاد شده مواجه شده است.

همچنین شنیده می‌شود سردار قاآنی روز گذشته در سفری فوری به عراق مترصد ایجاد وحدت و هماهنگی جهت دوری از تفرقه و اجماع بیت شیعی بر گزینه ای واحد،  به بغداد سفر کرده و بعید نیست در این دوره نخست وزیر عراق با کمترین اختلاف و حاشیه به نسبت دوره های سابق تعیین شود.

رهبر انقلاب حادثه ۱۹ دی ۱۳۵۶ را منشأ ایجاد حرکتی سلسله‌وار در شهرهای مختلف و در نهایت پیروزی انقلاب خواندند و افزودند: اینگونه حوادث که مضامین قوی و پیام‌های بزرگی برای نسل‌های آینده دارند، نباید در غبار فراموشی، کمرنگ شوند.
ایشان افزودند: حادثه ۱۹دی و دنباله‌های سیاسی- اجتماعی آن، نشان‌دهنده عمق اعتقادات دینی مردم بود زیرا اگر امام به عنوان یک مرجع تقلید و عالِم دینی در مرکزیت آن نبود، هیچ شخص و جریان دیگری نمی‌توانست ملت را شهر به شهر به خروش و قیام وادارد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به محوریت علمای دینی شجاع و سیاست‌شناس در اغلب حوادث تاریخی و اجتماعیِ ۱۵۰ سال اخیر ایران از جمله قضیه تنباکو، نهضت مشروطه، حادثه گوهرشاد، قیام ۳۰ تیر و قیام ۱۵ خرداد گفتند: عناصر با نفوذ ممکن است شماری از مردم را به حرکت درآورند اما به موج درآوردن اقیانوس عظیم ملت در مقابل استعمار و استکبار و دنباله‌های آنها، فقط کار عالِم و مرجع دینی است و از همین جا می‌توان راز دشمنی عمیق مستکبران را با دین، علمای دینی، علمای سیاسی، فقه سیاسی و اسلام سیاسی درک کرد.
ایشان با اشاره به کسانی که شعار «مرگ بر امریکا» را علت خصومت همیشگی استکبار با جمهوری اسلامی می‌دانند، افزودند: امریکا از بُن دندان با نظام اسلامی دشمن است زیرا این نظام را برخاسته از دین و مظهر اعتقادات دینی ملت می‌داند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، غیرت دینی را از دیگر عوامل قیام ۱۹ دی برشمردند و گفتند: برخی تلاش و تبلیغ می‌کنند که غیرت دینی را «بی‌منطقی و خشونت» بنامند اما حقیقت این است که غیرت دینی همراه با عقلانیت و برخاسته از بصیرت است و بصیرت نیز شعبه و مظهری از عقلانیت است ضمن اینکه در عمل نیز در اغلب موارد، غیرت دینی با عقلانیت همراه بوده است.
ایشان امام خمینی(رض) را مظهر کامل غیرت دینیِ همراه با عقلانیت و خردمندی دانستند و افزودند: شاگرد شایسته امام، آیت‌الله مصباح نیز، هم در غیرت دینی در اوج بود و هم در عقلانیت یک فیلسوف به معنی واقعی کلمه بود.
رهبر انقلاب تصمیم رژیم طاغوت برای چاپ مقاله موهن درباره امام در یکی از روزنامه‌ها را تصمیمی براساس محاسبه و نقشه خواندند و گفتند: طاغوت با درک نفوذ روزافزون امام در مردم، می‌خواست جایگاهِ انگیزه‌بخش و انرژی‌بخش ایشان را تنزّل دهد و مرکزیت نهضت را از بین ببرد و اگر مشت محکم مردم قم در ۱۹ دی ۵۶ به سینه طاغوت نمی‌خورد، این حرکت را در شکل‌های مختلف ادامه می‌داد.
رهبر انقلاب با اشاره به پشت‌گرمی طاغوت به حمایت واشنگتن و سخنان کارتر رئیس‌جمهورِ وقتِ امریکا در ۱۰ دی ۵۶ در تهران افزودند: کارتر براساس محاسبات غلط امریکایی‌ها که همچنان ادامه دارد، ایرانِ پهلوی را «جزیره ثبات» نامید اما قیام مردم قم و سلسله قیام‌های بعد از آن، به‌گونه‌ای نقشه محاسباتی رژیم و امریکا را بر هم زد که کارتر مجبور شد سال ۵۷، ژنرالی به‌نام هایزر را به ایران بفرستد تا با کشتار، کودتا یا هر روش دیگر، نهضت اسلامی ملت ایران را سرکوب کند که به فضل الهی ناکام ماند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به شهادت رساندن سردار سلیمانی را نمونه دیگری از استمرار محاسبات غلط امریکایی‌‎ها دانستند و افزودند: تروریستها می‌خواستند حاج قاسم را به‌عنوان نماد حرکت عظیمی که نماینده‌اش بود از بین ببرند اما حرکت عظیم و ابراز ارادت و محبت عمومی ملت ایران و مردم کشورهای دیگر در دومین سالگرد شهادت سردار، به عنوان یک حرکت عظیم ناشی از دست قدرت خداوند، نشان داد که دستگاه محاسباتی امریکایی‌ها حقاً و انصافاً معیوب و خراب است.
رهبر انقلاب با اشاره به گذشت ۴۳ سال از روزهای پر شکوه پیروزی انقلاب و برپایی نظام مردم‌سالاری دینی، وظیفه یک ملتِ زنده را عبرت گرفتن از گذشته، شناخت وظایف کنونی، و تعیین چشم‌انداز و گام‌های استوار برای حرکت پر قدرت به سمت آن چشم انداز دانستند و افزودند: این وظیفه‌دانی و آینده‌شناسی موجب کامیابی و پیروزی نهایی یعنی حیات طیبه ملت ایران و تأمین دین، دنیا و رفاه روحی و جسمی برای ملت خواهد شد.
ایشان با ابراز خرسندی از گسترش فکر و عمل جوانان مؤمن و حزب‌اللهی در سراسر کشور، گفتند: برخی اظهار نظرها و گزارش ها گویای حقیقت ملت نیست و باطن و احساسات واقعی مردم را باید در مسائلی همچون تشییع شهید سلیمانی درک کرد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در ادامه چند تذکر مهم خطاب به مردم و مسئولان برای حفظ نشاط و حرکت رو به پیشرفت انقلاب اسلامی بیان کردند.
ایشان «غیرت دینی» را عامل نجات کشور در بزنگاههای مختلف و تبدیل کردن تهدیدها به فرصت خواندند و افزودند: غیرت دینی را حفظ کنید زیرا این غیرت دینی مردم بود که کشور را در دفاع مقدس -یعنی آن جنگ بین‌المللی که آمریکا، شوروی، ناتو و ارتجاعِ آن روز برای به زانو در آوردن انقلاب به راه انداخته بودند- پیروز کرد.
رهبر انقلاب، تشییع تاریخی شهید سلیمانی را نمونه دیگری از فورانِ غیرتِ فرصت‌ساز مردم دانستند و گفتند: در آن مراسم، ملت ایران بار دیگر وحدت و هویت دینی و انقلابی خود را عیان کرد و اگر آن پیکر مقدس به سوریه، لبنان و پاکستان نیز می‌رفت، همانند ایران و عراق مورد استقبال عظیم ملت‌های مسلمان قرار می‌گرفت.
ایشان ۹ دی ۸۸ را مصداق دیگری از تجلّی غیرت دینی مردم خواندند و خاطرنشان کردند: در آن حادثه نیز غیرت دینی مردم آثار سوء تهدیدها را از بین برد و آنها را به فرصت تبدیل کرد، بنابراین باید گویندگان، نویسندگان و صاحبان نفوذ تلاش کنند تا غیرت دینی مردم محفوظ بماند.
حضرت آیت‌‌الله خامنه‌ای «حساسیت‌زدایی از اصول و مبانی انقلاب به‌وسیله تبلیغات وسیع در فضای مجازی و رسانه‌های بیگانه و برجسته‌سازی سخنان افراد کم‌مایه و پر ادعا» را از دیگر برنامه‌های دشمنان دانستند و گفتند: اصول انقلاب از جمله «شکل‌گیری حکومت و جامعه بر اساس هندسه دینی»، «استقلال» و«مبارزه با فساد و بی‌عدالتی» نباید تضعیف شوند.
ایشان در همین زمینه افزودند: «تسلیم نشدن در برابر دشمن مستکبر و زورگو» نیز جزو اصول انقلاب است و اینکه در مقطعی با دشمن مذاکره، صحبت و تعامل شود به معنای تسلیم شدن در مقابل آن نیست، همچنانکه تا کنون تسلیم نشده و از این پس نیز نخواهیم شد.
رهبر انقلاب، حساسیت‌زدایی از اصول انقلاب را بخشی از جنگ نرم وسیع و متنوع علیه ملت دانستند و با دعوت از اهل فکر و قلم و صاحبان فعالیت‌های اجتماعی و مجازی برای مقابله با این نقشه، افزودند: این تصور که اصول انقلاب برای مردم و آینده سودمند نیست خلاف واقع و بی‌انصافی محض است.
ایشان با تأکید بر اینکه پایبندی به اصول انقلاب از مهمترین ابزارهای پیشرفت کشور است، خاطرنشان کردند: در طول این ۴۳ سال هر جا پیشرفت و حرکت کرده‌ایم، محصول روحیه و مجاهدت افراد مؤمن و انقلابی بوده و هر جا کار زمین مانده، پای فرصت‌طلبی، فساد، اشرافی‌گری و نگاههای غیرانقلابی در میان است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در تذکری دیگر، همگان را به «حفظ وحدت و انسجام ملی» فراخواندند و تأکید کردند: البته در خصوص بعضی که در مقابل انقلاب می‌ایستند، انقلاب چاره‌ای جز ایستادگی ندارد اما نباید «اختلاف نظر و سلیقه» به جبهه‌گیری در مقابل یکدیگر، تضعیف امید و مخدوش شدن انسجام عمومی منجر شود.
ایشان با اشاره به تخصص برخی دشمنان انقلاب در سیاست «تفرقه بینداز و حکومت کن» و تلاش آنها برای ایجاد اختلافهای مذهبی و درگیر کردن شیعه و سنّی، افزودند: نباید اجازه داد این مسائل در کشور اتفاق بیفتد و اوج بگیرد، همچنانکه قرن‌ها است شیعه و سنّی در کشور در کنار یکدیگر و بدون درگیری و اختلاف زندگی کرده‌اند، بنابراین نباید برای اختلافها بهانه‌ای به‌وجود بیاید که خوشبختانه نیز به‌وجود نیامده است.
رهبر انقلاب اسلامی افزودند: حالا یک کسی حرف غلطی می‌زند و یک نفر هم احساس تکلیف می‌کند اما این مسائل را نباید ادامه داد و همه باید انسجام عمومی را حفظ کنند.
ایشان، جمهوری اسلامی ایران را مظهر اسلام و حاکمیت امت اسلامی خواندند و با اشاره به اظهار علاقه و تعصب اهل سنت در کشورهای مختلف به جمهوری اسلامی، گفتند: مراسم‌های عظیم تجلیل از شهید سلیمانی در کشورهای اسلامی نمونه‌ای از این علاقه و تعصب و پشتیبانی امت اسلامی از جمهوری اسلامی از شرق آسیا تا غرب آفریقا است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در توصیه بعدی با تأکید بر لزوم تقویت امید به آینده، گفتند: جوانِ امیدوار، بهتر کار و تلاش و تحقیق می‌کند البته تقویت امید فقط با حرف‌زدن نیست و مسئولان باید با کار و تلاش خود که امروز بحمدالله به آن مشغول هستند، دل جوانان را از امید لبریز کنند.
ایشان با اشاره به مکتوم ماندن موفقیتهای جمهوری اسلامی در عرصه‌های گوناگون، افزودند: با وجود مشکلات اقتصادی و معیشتی بخصوص برای طبقات ضعیف و مشکلاتی همچون مشکلات بانکی و مالیاتی، جمهوری اسلامی دستاوردهای مهمی در بخش‌های مختلف داشته که باید برای مردم و کسانی که فقط با بیان مشکلات از این موفقیتها غافل هستند، بیان شود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تحسین گرایش مردمی و محسوس دولت، تقویت و تکمیل این حرکت را ضروری خواندند و افزودند: باید به وعده‌ها نیز در موعِد خود عمل کرد و اگر به هر دلیلی اجرای وعده ممکن نشد، صریح و صادقانه برای مردم توضیح داد.
ایشان ایجاد سازوکاری برای استفاده از دیدگاهها و شیوه‌های پیشنهادی صاحبنظران، متخصصان و مردم و بررسی چگونگی استفاده از مشارکت‌های مردمی را در اقدامات دولت لازم دانستند و به دولتمردان توصیه کردند از ظرفیت‌های مردمی برای نظارت عمومی بر مسائلی نظیر فساد و ویژه‌خواری نیز استفاده کنند.
رهبر انقلاب در پایان سخنانشان تأکید کردند: مسئولان با همه وجود برای مردم کار کنند و با نیت خالص، کار و تلاشِ محسوسِ فعلی را گسترش دهند تا خداوند این تلاش‌ها را هرچه بیشتر پُر برکت گرداند.

نعیم جناح، عضو موسسه تحقیقاتی آفریقا-خاورمیانه واقع در کشور آفریقای جنوبی با اشاره به اینکه اتحاد و همگرایی واقعی یک امر مستمر و پایدار است، گفت: وحدت در میان مسلمانان زمانی به طور واقعی و عملی شکل می گیرد که به صورت درونی و باطنی شکل گرفته باشد در غیر این صورت به صورت گذرا خواهد بود و ماندگانر نخواهد شد.

او در ادامه افزود: قرآن کریم در نکوهش اتحادهای سست میان مسلمانان می فرماید:«تو آنها را با هم می پنداری در حالی که دلهایشان پراکنده است؛ این به خاطر آن است که گروه نابخردند». این در حالی است که یکی از مهم ترین و اصلی ترین راهها برای ایجاد همدلی این است که قلوب همه مسلمانان از آلودگی ها پاک شود و انسان ها از غل و زنجیرهای ساختگی رها شوند و کینه، حسد، تعصب و کدورت را از خود دور نمایند.

نعیم جناح ایجاد همدلی در میان مسلمانان را موهبتی الهی توصیف کرد و افزود: هر وقت در میان مسلمانان زمینه این امر فراهم شود، خداوند این هدیه را به همگان ارزانی می دارد. قران کریم می فرماید: خداوند بین دل هایشان پیوند داد؛ اگر تو همه آن چه را که در روی زمین است انفاق می کردی، نمی توانستی بین دل های آنها پیوند دهی».

نعیم جناح در ادامه افزود: یکی از آفت های مهم در جوامع اسلامی، قومیت گرایی و ملیت گرایی است. موضوعی که دهه ها پیش و پس از جنگ جهانی دوم باعث تجزیه بسیاری از کشورهای اسلامی شد و در ادامه به عنوان یکی از ابزارهای سلطه دشمنان برای غارت ثروت مسلمانان و نفوذ و مداخله در امور داخلی آنها و در نتیجه دور کردن آنها از یکدیگر مورد استفاده قرار گرفت. از این رو بر مسلمانان واجب است با شناسایی دلایل شکل گیری قومیت گرایی مانع از سوءاستفاده دشمنان برای ایجاد شکاف در میان ملت های مسلمان و در نتیجه به تاراج رفتن سرمایه معنوی و مادی آنها شوند.
 

برخی منابع آگاه لیبیایی از توافق سران پارلمان و دولت این کشور بر سر سرفصل‌های اصلی نقشه راهی برای خروج از بحران فعلی شامل تعویق برگزاری انتخابات تا ژانویه سال ۲۰۲۳ خبر دادند.

این منابع در گفتگو با سایت العربی الجدید اظهار کردند: رایزنی‌های اخیر میان برخی از رهبران لیبی از جمله خالد المشری، رئیس شورای عالی و عقیله صالح، رئیس پارلمان این کشور در نهایت به توافقی درباره ساختار و چارچوب کلی نقشه راه جدیدی برای مرحله بعدی لیبی منجر شد.

به گفته این منابع، نقشه راه مذکور چند مرحله‌ای بوده و مرحله اول آن شامل تشکیل کمیته‌هایی برای آغاز گفتگوی ملی است که به اصلاح پیش‌نویس قانون اساسی تدوین شده در سال ۲۰۱۷ و ارجاع قانون اصلاح شده پس از تایید در همه‌پرسی، به کمیسیون انتخابات برای برگزاری انتخابات در ژانویه سال آتی میلادی منجر شود.

منابع یاد شده گفتند، هنوز برخی مشکلات در نقشه‌ راه جدید وجود دارند و دلیل دیدار هفته گذشته المشری و صالح در مراکش حل همین مشکلات بود. این مشکلات به بازسازی کابینه فعلی به ریاست عبدالحمید الدبیبه، نخست وزیر لیبی و گشودن پرونده پست‌های حاکمیتی -که مدت‌ها یکی از نقاط اختلاف بین شورای عالی و پارلمان بود- در مورد تعیین چهره‌های جدید برای برخی سمت‌های مهم از جمله رئیس کمیسیون عالی انتخابات و دادگاه عالی بود، بازمی‌گردد.

یکی از این منابع درباره نتایج رایزنی‌ها میان المشری و صالح در مراکش تاکید کرد: دیدار این دو، به توافق درباره پیشبرد روند قانون اساسی منجر شد و دو طرف توافق کردند که این، راهکار و تضمینی برای تکرار نشدن شکست در اجرای انتخابات مشابه ۲۴ دسامبر است؛ به این شکل که شورای عالی و پارلمان توافق خود را برای حل اختلاف‌نظرهایی که مانع برگزاری انتخابات در تاریخ قبلی با برگزاری آن طبق قانون اساسی کشور، اعلام کنند.

این دیپلمات لیبیایی افزود: اعمال تغییرات بر پیش‌نویس قانون اساسی و برگزاری همه‌پرسی به زمان طولانی‌تری نیاز دارد.

او تاکید کرد: المشری و صالح توانستند حمایت زیادی را به ویژه از سوی کاندیداهای انتخابات برای نقشه‌راه جدید جلب کنند اما بازسازی کابینه هنوز مانعی در راه اعلام این نقشه راه است.

در حالی که عقیله صالح هنوز درباره آخرین تحولات این مرحله سکوت پیشه کرده، المشری در دیدار با استفانی ویلیامز، مشاور ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور لیبی برگزاری همه‌پرسی قانون اساسی را خواستار شده و آن را بهترین راه برای توافق در مورد قوانین انتخاباتی دانست.

شورای عالی لیبی در بیانیه کوتاهی راه‌های تسهیل برگزاری انتخاباتی موفق در اسرع وقت را خواستار شد.

یکشنبه, 19 دی 1400 13:26

دنیا از منظر قرآن

در بسياري از آيات قرآن كريم و روايات پيشوايان دين دنيا مورد مدح و تمجيد قرار گرفته است و در آيات ديگر دنيا نكوهش شده است و آنرا متاع فاني و مايه غرور و غفلت شمرده است. اين تعبيرات دوگانه ترسيم دنيا و تبيين آن در فرهنگ قرآن‌كريم را ضرورت مي‌بخشد. 

واژه شناسی دنیا 

واژه «دنيا» مونث «ادني» است. اگر آن را از«دني» و دنائت بگيريم به معني پست‌تر است و اگر آن را از «دنوّ» به حساب آوريم به معني نزديك‌تر است. و آن پيوسته وصف مي‌باشد و احتياج به موصوف دارد مانند: ‌حيات دنيا، عذاب دنيا، سعادت دنيا و... 
و زندگي دنيا را دنيا مي‌گوييم يا از اين جهت كه نسبت به زندگي آخرت پست‌تر و ناچيزتر است و يا از اين جهت كه اين زندگي از زندگي آخرت به ما نزديك‌تر است. [1] 
چنانكه بيان شد كه دنيا در قرآن‌كريم از ابعاد مختلف موردتوجه قرار گرفته و متناسب هر بعد از ابعاد آن آياتي نازل شده است. و در مجموع تصوير روشن و كامل و جامعي از جايگاه دنيا در فرهنگ قرآني ارائه گرديده است. 
از آنجا كه ترسيم چهره دنيا از نگاه قرآن كريم جز از طريق طرح آيات در ابعاد مختلف موضوع امكان‌پذير نيست لذا در اين يادداشت كه بناي آن بر سادگي و اختصار مي‌باشد سعي مي‌شود باتوجه به آيات الهي ابعاد مختلف دنيا مورد بررسي قرار گيرد. البته بخش‌هايي كه به رويكرد اخلاقي دنيا مربوط مي‌شود بيشتر مورد بررسي قرار خواهد گرفت. 

دنيا بعنوان جلوه‌ قدرت خداوند 

قرآن‌كريم در آيات متعدد جلوه‌هايي از قدرت و علم و حكمت و... خداوند را در قالب نشان دادن نعمت‌هاي او در دنيا به ما معرفي كرده است. 
حيات موجودات، تنوع موجودات و مخلوقات الهي، شب و روز، ماه و خورشيد، آسمان و زمين، ابر و باد و باران، رويش گياهان و دانه‌ها و ميوه‌ها و درختان و... از جمله موضوعاتي است كه در آيات متعددي از قرآن‌كريم به آن پرداخته شده است. از جمله مي‌فرمايد: 
ان في خلق السموات والارض و اختلاف الليل و النهار و الفلك التي تجري في البحر بما ينفع الناس و ما انزل الله من السماء فاحيا به الارض بعد موتها و بث فيها من كل دابه و تصريف الرياح و السحاب المسخر بين السماء و الارض لآيات لقوم يعقلون. [2] 
در آفرينش آسمان‌ها و زمين و آمد و شب شب و روز و كشتي‌هايي كه در دريا به سود مردم در حركتند و آبي كه خداوند از آسمان نازل كرده و با آن زمين را پس از مرگ زنده نموده و انواع جنبندگان را در آن گسترده و (همچنين) در تغيير مسير بادها و ابرهايي كه در ميان زمين و آسمان معلق هستند، نشانه‌هايي است (از ذات پاك خدا و يگانگي او) براي مردمي كه عقل دارند و مي‌انديشيند. 
مجموعه موضوعاتي كه در آيه فوق مطرح شده است بيانگر توحيد و يگانگي خداوند است. زيرا همواره نظم و تربيت و برنامه نشانه علم و دانشي است كه در وراي آن نظم وجود دارد و از آنجا كه نظام هستي سراسر حاكي از نظم و پيوستگي آن مي‌باشد. نشان دهنده اين ا ست كه خالقي يكتا و يگانه آن را آفريده است. زيرا نظم نيازمند نظم‌دهنده است. 
در آيه فوق به بخش‌هاي از آيات الهي در اين دنيايي كه پيش روي ماست پرداخته شده است: 
آفرينش آسمان و زمين يكي از اين نشانه‌ها مي‌باشد. رازهاي نهفته در خلقت و آفرينش آسمان و زمين آنقدر فراوان است كه هر روز بشر به گوشه‌اي از آن پي مي‌برد. آسمان بالاي سرما دنيايي شگفت‌انگيز از آيات الهي را تشكيل مي‌دهد. آسمان داراي ميليون‌ها ميليون ستاره و سياره و كهكشان است كه هر كدام در مدار و فاصله‌اي معين از يكديگر در اين آسمان بيكران شناور هستند و گوشه‌اي كوچك از آن منظومه شمسي ما است كه از خورشيد و چند سياره از جمله زمين و ماه تشكيل شده است. و هر كدام با جرم و حجم معين و در فاصله‌اي دقيق از هم قرار گرفته‌اند به طوري كه اگر خورشيد ما اندكي به زمين نزديكت‌تر بود حرارت آن تمام موجودات را از ميان مي‌برد و اگر كمي دورتر بود همه چيز در يخ و سرما مدفون مي‌شد. اينكه ابر تشكيل مي‌شود و باران مي‌بارد و گياهان و نبانات مي‌رويند و ميوه‌هاي مختلف بر شاخسارهاي درختان پديد مي‌آيد و زمين را آكنده از زيبايي و سبز مي‌كند و فصول سال بوجود مي‌آيد و انسان و موجودات ديگر مي‌توانند به حيات خود ادامه بدهند، ناشي از نظم و تربيت وهماهنگي دقيقي است كه خالق و آفرينده هستي درآن قرار داده است و آن را از نشانه‌هاي قدرت خود براي خردمندان معرفي كرده است. 
آمد و شد شب و روز (اختلاف الليل و النهار) از جمله آيات پيچيده و شگفت خداوند در دنيا مي‌باشد. 
با اينكه يك سوم زندگي انسان را خواب فرا گرفته است و هميشه انسان با اين مسأله مواجه بوده است هنوز اسرار خواب به خوبي شناخته نشده است. 
قانونمندي‌هاي مربوط به حركت كشتي‌ها بر سطح آب درياها و تشكيل ابرها و حركت آنها به وسيله باد و نزول باران از آسمان همگي از جمله آيات و نشانه‌هاي قدرت خداوند است كه در بستر اين دنيايي كه در آن زندگي مي‌كنيم مشاهده مي‌شود و قرآن‌كريم به اين آيات در سوره‌هاي متعدد اشاره كرده است، تا باتوجه به آن‌ها و تفكر و تدبر در آنها پايه‌هاي ايمان به خداوند خالق هستي را روز به روز محكم‌تر و عميق‌تر نمايد و در پرتو ايمان به خدا رفتارها و كردارها در قالب تعاليم قرآني رنگ خدايي بگيرد و راه رستگاري انسانها هموار شود. 

دنيا به عنوان محل استقرار و رشد و تكامل مادي و معنوي انسان 

قرآن‌كريم پس از ذكر داستان خلقت آدم و قرار دادن او در بهشت و خوردن آدم و همسرش از آن ميوه ممنوعه مي‌فرمايد: 
فازلهما الشيطان عنها فأخرجهما مما كانا فيه و قلنا اهبطوا بعضكم لبعض عدو ولكم في‌الارض مستقر و متاع الي حين [3] 
پس شيطان موجب لغزش آنها شد و آنان را از آن چه در آن بودند (بهشت) خارج ساخت و (در اين هنگام) به آن‌ها گفتيم: همگي به زمين) فرود آييد، در حالي كه بعضي دشمن ديگري خواهيد بود و براي شما تا مدت معيني در زمين قرارگاه و وسيلة بهره‌برداري است. واژه «مستقر» به معني قرار گرفتن است و متاع «چيزي است كه از آن بهره مي‌برند. آنچه از مال دنيا كه مورد بهره و استفاده قرار گيرد متاع است. [4] 
از آيات قرآن‌‌كريم استفاده مي‌شود كه آدم براي زندگي در روي زمين، همين زمين معمولي آفريده شده بود ولي در آغاز خداوند او را ساكن بهشت كه يكي از باغ‌هاي سرسبز و پرنعمت اين جهان بود، ساخت، محيطي كه در آن براي آدم هيچ‌گونه ناراحتي وجود نداشت. 
شايد علت اين جريان آن بوده كه آدم با زندگي كردن روي زمين هيچ‌گونه آشنايي نداشت و تحمل زحمتهاي آن بدون مقدمه براي او مشكل بود واز چگونگي كردار و رفتار در زمين بايد اطلاعات بيشتري پيدا كند.
 بنابراين مي‌بايست مدتي كوتاه تعليمات لازم را در محيط بهشت ببينند و بداند زندگي روي زمين توام با برنامه‌ها و تكاليف مسئوليت‌ها است كه انجام صحيح آن‌ها، باعث سعادت و تكامل و بقاي نعمت است و سرباز زدن از آن، سبب رنج و ناراحتي، و نيز بداند هرچند او آزاد آفريده شده، اما اين آزادي به طور مطلق و نامحدود نيست كه هرچه خواست، انجام دهد، او مي‌بايست از پاره‌اي از اشياء روي زمين چشم بپوشد، و نيز لازم بود بداند چنان نيست كه اگر خطا و لغزشي دامن‌گيرش شود، درهاي سعادت براي هميشه به روي او بسته مي‌شود، بلكه مي‌تواند بازگشت كند و پيمان ببندد كه خلاف دستور خدا، عملي انجام نخواهد داد تا دوباره به نعمت‌‌هاي الهي باز گردد. او در اين محيط مي‌بايست تا حدي پخته شود، دوست و دشمن خويش را بشناسد، چگونگي زندگي در زمين را ياد بگيرد، آري اين خود يك سلسله تعليمات لازم بود كه مي‌بايست فرا گيرد و با داشتن اين آمادگي، به روي زمين قدم بگذارد. اين‌ها مطالبي بود كه هم آدم و هم فرزندان او در زندگي آينده خود به آن احتياج داشتند. 
بنابراين شايد علت اين كه آدم در عين اين كه براي خلافت زمين آفريده شده بود، مدتي در بهشت درنگ مي‌كند و دستورهايي كه به او داده مي‌شود، جنبه تمرين و آموزش داشته باشد. [5] 
 
پی ‌نوشتها:
[1] . قاموس قرآن، ج1، ص 2 و 3 
[2] بقره / 164 
[3] . بقره / 36 
[4] . قاموس قرآن، ج6، ص 226 
[5] تفسير جوان، ج1، ص 37 و 38 برگرفته از تفسير نمونه.