مقدمه
« زن مظهر تحقق آرمان های بشر است. زن پرورش دهنده ی زنان و مردان بزرگ است. بشر از دامن زن به عروج روحانی می رسد. زنان و مردان بزرگ در دامن زن پرورش یافته اند.»
امام خمینی (ره)
یکی از مهم ترین صفات معنوی برای کمال انسان «بیداری» است. بیداری، معنایی برابر با هوشیاری و آگاهی دارد؛ یعنی دانستن اینکه او چه کسی است. بیداری، انسان را به سمت دور شدن از نادانی، جهالت و عدم هوشیاری سوق می دهد. بیداری نه تنها در موضوع رفتارهای شخصی برای رسیدن به کمال بلکه در جنبش های اجتماعی نیز ضروری است.
پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1979، یکی از نتایج بیداری اسلامی‌است که تأثیرات آن بر زندگی و افکار مسلمانان و تمامی‌جنبش های سراسر دنیا آشکار است. پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، نقطه ی عطفی در بازسازی هویت اصیل زنان مسلمان در تمام جنبه های زندگی بود. تحولی که در اثر انقلاب اسلامی‌بر زنان ایرانی رخ داد، بیش از هر چیز دیگری از اهمیت بسیاری برخوردار بود. امام خمینی(ره) معتقد بودند که اگر این جنبش و انقلاب اسلامی هیچ نتیجه-ای بر کشور نداشته باشد، تحولی که درباره ی زنان و جوانان ایرانی به ارمغان می آورد کفایت خواهد کرد.
وی بر این باور بود که، «خدماتی که در این دوره، این بخش مورد احترام از مردم به اسلام کردند به مراتب بیشتر از خدماتی است که از سوی مردان ارائه شده است.»
هر مردی که از نعمت حضور یک زن در کنار خود اعم از مادر، خواهر، همسر و یا دختر خود برخوردار باشد به درجات بالایی دست خواهد یافت. در طول تاریخ، زنان تقریباً در هر تمدنی تا حد زیادی مورد ظلم واقع شدند. در حقیقت، حتی واژه ی انگلیسی «زن» نیز واژه ای تحقیر کننده است. در واقع دو واژه ی کوچک «ووی» و «من»، در کنار یکدیگر آمده است که نشان می دهد زنان «ووی»، بدبختی، غم، اندوه و ... برای مردان به همراه دارند؛ از آنجا که بر اساس آموزه های کتب مقدس، حوا، آدم را در خوردن میوه درخت ممنوعه گمراه کرد که به سقوط خود و تمامی بشر به زمین منجر شد. کاربرد رومی ها از زنان، فراتر از بردگان نبود در حالی که مسیحیان اولیه، حتی به اینکه زنان را بشر خطاب کنند اطمینان نداشتند. در همین راستا کلیسای ارتدکس یونان، وجود در قالب زن را رد کرده بود و اسقف شورای باکن نیز قاطعانه ادعا کرده بود که زنان به گونه ی انسان تعلق ندارد.
اسلام اما توجه خاصی به زنان قائل است.
اسلام در شبه جزیره عربستان و در زمانی که هیچ شخصیت و جایگاهی برای زنان وجود نداشت ظاهر شد، زنان را مطرح و به آنان افتخار کرد. اسلام زنان را در جایگاه برابر با مردان قرار داد.
پیش از ظهور اسلام، نوزادان دختر زنده به گور می شدند، آنها هیچ حقی برای زندگی، انتخاب همسر، به ارث بردن اموال و یادگیری نداشتند. در آن دوران وحشیانه خداوند متعال، حضرت محمد(ص) را به عنوان یک راهنما برای مردم وحشی آن دوران فرستاد. اسلام بی-عدالتی در قبال زنان را محکوم و برای دختران تعالی و جایگاه به ارمغان آورد. اسلام به طور دقیق، تنها دینی است که حقوق انسانی، اجتماعی، اقتصادی و همچنین سیاسی در قبال زنان را تضمین کرده است به طوری که سوره ی نساء در قرآن کریم، به اجرای عدالت و تساوی حقوق در قبال زنان تا ابدیت شهادت می دهد. اسلام زنان را در نظر گرفته و آنان را با مردان برابر می داند در حالیکه پیش از پیامبری حضرت محمد (ص) زنان از هیچ گونه جایگاهی برخوردار نبودند. اسلام به زنان قدرت داد. اسلام زنان را از آن شرایط جاهلانه که پیش از اسلام وجود داشت رها کرد. اسلام خدماتی به زنان عرضه داشت که در طول تاریخ سابقه نداشته است. اسلام جایگاه زنان را مطرح کرد و به آنان هویت بخشید. زمانی که قرآن کریم، موضوع زنان و مردان را مطرح کرد، عنوان داشت که نباید زنان و مردان را از روی ویژگی های زنانه و مردانه ی آنها مقایسه کرد؛ بلکه از نظر انسانیت باید به حقیقت روح آنها پی برد و از بیان ادبیات دینی و مذهبی باید بگوییم «اصل» باید در نظر گرفته شود و نه بدن فیزیکی.
همان طور که در قرآن به جایگاه زنان پرداخته است، امام خمینی (ره) نیز عنوان داشته است:
«...زنان انسان های بزرگی هستند. زنان مربیان جامعه هستند. انسان های بزرگ از سرچشمه زنان نشاط گرفته اند. مرحله اول تعالی زنان و مردان در دامان زن آغاز می شود. زنان مربیان انسان ها هستند. موفقیت و عدم موفقیت یک کشور به زنان آن کشور بستگی دارد. اگر کشوری آموزهای انسانی در قبال زنان را در نظر بگیرد، شکوفایی انسان ها و کشور را خواهد دید. زنان باید منبع هر موفقیت و شادی قرار بگیرند.
نگرش امام در قبال زنان، برای نسلی از زنان که در شرایط مناسب قرار دارند، در چارچوب قوانین شرعی مسلم و بر اساس اصول و احکام بی چون و چرای دین، می تواند به عنوان راهنمای عملی مورد استفاده قرار بگیرد. قبل از ظهور اسلام، زنان کمتر از مردان در همه ی امور در نظر گرفته می شدند و حتی در مواردی انسان در نظر گرفته نمی شدند. زنان که از حداقل حقوق خود برای زندگی محروم بودند با ظهور اسلام، از حقوق خود در اجتماع و جامعه برخوردار شدند.
زنان نقش قابل توجهی در جامعه ایفا می کنند. خانه تنها جایی نیست که زنان می توانند فعالیت کنند، نقش مادری، بسیار حیاتی است اما تنها مسئولیت یک زن نیست. تربیت و پرورش کودکان جزء نجیب ترین شغل ها در جهان است. این بدین معنا نیست که او مسئول انجام دو یا سه کار همزمان است بلکه زن همانند یک معلم خصوصی عمل می کند، جنبه های مختلف شخصیتی زن، او را به یک مربی برای جامعه تبدیل کرده است. در جامعه ی اسلامی، زنان می توانند مسئولیت های متعدد فردی و اجتماعی در زمینه های مختلف و تحت شرایط مختلف را بر عهده بگیرند و انجام دهند. او معمار جامعه است و وظیفه دارد در تمامی‌زمینه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فعالیت کند.
از نظر امام خمینی (ره)، هنگامی‌که یک زن، فلسفه زندگی خود را بر اساس استانداردهای اخلاقی و رفتاری حضرت زهرا (س) و روند مبارزه سکولار و سیستم ضد مردمی‌تنظیم کند، وی با آزادی از تمامی‌دسته بندی ها و ورابط و با گذشتن از ایستگاه های برابری و هدایت، رهبری را بر عهده می گیرد. در تفسیر امام خمینی (ره) از اسلام در دوران انقلاب اسلامی، دیدگاهی متفاوت نسبت به زن به وجود آمد. ایشان می گویند:
« در انقلاب اسلامی، نقش شما زنان نسبت به مردان برتر بود. شما همان گونه که مردان فعالیت می کردند فعالیت می کردید. بنابراین افتخاری که شما کسب کردید قابل تحسین است.»
ابعاد مختلفی برای شخصیت زنان از جمله حضور آنها در مقابل مردان و به طور کلی بشریت وجود دارد. در نظام اسلامی، زنان از حقوق مساوی در برابر مردان برخوردارند: حق تحصیل، حق کار، حق مالکیت، حق رای و حق حضور در رقابت های انتخاباتی. در تمامی‌جنبه هایی که مردان دارای حقوق هستند زنان نیز از حقوق برابر برخوردارند. با این حال مواردی وجود دارد که برای مردان غیرقانونی است، به دلیل فسادی که در مردان ممکن است به وجود بیاورد و همچنین مواردی برای زنان غیرقانونی است زیرا در آنان تمایل به انجام کارهای فساد ایجاد می کند. اسلام، خواهان آن است که کرامت انسانی در مردان و زنان محافظت شود. اسلام نمی خواهد زنان اسباب فراغت مردان باشند. تصویری که از زنان در کشورهای اسلامی‌در خارج به تصویر کشیده شده است به هیچ وجه منتقل کننده ی حقیقت نیست. بلکه تبلیغات دروغین ناشی از عناصری است که به دنبال نفع شخصی هستند. در اسلام، هر دوی زنان و مردان آزادنه لذت می برند، هرگونه تفاوتی که وجود دارد برای هردوی آنان است و از تفاوت های ذاتی آنها نشاط می گیرد.
تاریخ اسلام مملو است از نمونه هایی از زنان فعال در تمامی‌امور جامعه از زمان طلوع پیامبری حضرت محمد (ص) است.
با توجه به اهمیت مشارکت زنان در امور جامعه، امام خمینی(ره)، با تشویق زنان برای انجام فعالیت های اجتماعی، به آنها آموخت تا به دنبال شهادت و فداکاری در راه خدا در کنار صبر و شکیبایی در برابر مشکلات مقاومت کنند. امام(ره)، حضرت زینب (س) را الگویی در مسیر زنان دانسته که می تواند در مقابله با بسیاری از جهالت ها می تواند راه روشنی را قرار دهد.
حجاب...مانع روند پیشرفت زنان نیست .حجاب، به گونه ای که ما معمولاً معنی آن را برداشت می کنیم و ازآن استفاده می‌کنیم، حجاب اسلامی‌نام دارد. این همان حجابی است که با آزدی مغایرتی ندارد. اسلام با عمل گستاخانه مخالف است. اگر زن مجبور به ماندن در مکانی دور از مردم باشد، نیازی به داشتن حجاب ندارد. بنابراین ضرورت حجاب بر این حقیقت تأکید دارد که زنان باید در فعالیت های اجتماعی بدون هیچ محدودیتی حضور داشته باشند.
موقعیت باشکوه الهی زنان، این مروارید خلقت، باید در داخل یک پوسته به نام حجاب باشد، به طوری که از ارزش های او محافظت شود. حجاب به عنوان موضوعی که باعث حفظ حرمت زنان می شود به شکل گیری یک جامعه سالم کمک می کند که این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است.
در اسلام، زنان باید در پوشش خود حجاب داشته باشند و این بدان معنا نیست که مجبور به استفاده از چادر هستند. زنان می توانند هر نوع از لباسی که علاقه دارند و پوشش آنها را به همراه دارد انتخاب کنند و حجاب داشته باشند.
اسلام در تمامی‌زمینه ها و امور، همان طور که به مردان کمک می کند به زنان نیز یاری می دهد. همان طور که مردان باید از فساد دوری کنند زنان نیز باید از این موضوع دور باشند. زنان نباید به خود اجازه دهند بازیچه ای در دست جوانان فاسد الاخلاق باشند و نباید جایگاه و شخصیت خود را پایین بیاورند و خدای ناکرده بدون لباس مناسب به خیابان بیایند و خود را در معرض مشاهده مردان فاسد قرار دهند. زنان باید همانند انسآنهای واقعی رفتار کنند زیرا زنان در اسلام از شرایط و جایگاه بالایی برخوردار هستند. امام(ره) با روشن کردن تصویرهای غلط موجود درباره حجاب می گوید: «...ما می خواهیم زنان از رتبه ی بالای انسانیت خود لذت ببرند که متعلق به آنهاست و نباید بازیچه ای در دست مردان، در دست مردان فاسد باشند...».
مدرنیسم غربی ایده آل های آزادی، برابری را در قبال زنان ارتقاء می دهد که در واقع بسیار مفید است. اما در باره ی زنان امروز و این کلمات پیچیده و فریبنده می بینم که زنان با افتادن در دام پسران از آنان به عنوان اسباب بازی استفاده می کنند و از لحاظ عاطفی، جسمی و مالی و با نام برابری، در معرض آزار جنسی قرار می گیرند. اما در کمال تعجب پس از دیدن نتایج ویرانگر نوسازی اجتماعی، شاهد زنانمان هستیم که چگونه سخاوتمندانه در کنار ما هستند. متأسفانه بسیاری از زنان مسلمان به خاطر زن بودن مورد سوء استفاده قرار می گرفتند و همه ی اینها به خاطر نداشتن تمرین در مسئله ی حجاب بوده است و یا به خاطر این بوده است که داشتن حجاب برای این زنان مانعی محسوب می شده است و این در حالی است که نبودن حجاب او را آسیب پذیرتر می کند.
نقش زنان در جامعه
زنان تقریباً نیمی از جمعیت ها را تشکیل می دهند این بدان معنی است که نقش قابل توجهی در رشد و توسعه جامعه بر عهده دارند. قرآن کریم تأکید دارد که زنان در جامعه اسلامی نباید به خانه و فعالیت های اجتماعی محدود شوند. قرآن همواره تأکید دارد که زنان باید مشارکت فعال و تأثیرگذاری در شاخه های مختلف علم داشته باشد. در واقع، مشارکت زنان در فعالیت های مختلف، در راستای منافع کل جامعه است.
زنان فعال در عرصه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در تمام طول تاریخ اسلام یافت می شوند. رستگاری زنان اجتناب ناپذیر است و پیشرفت در روابط اجتماعی، نظام های ارزشی و تعادل اجتماعی را به همراه دارد. برای توضیح بهتر این شخصیت ها بهتر است به توضیح شخصیت حضرت خدیجه الکبری (س) پرداخته شود. وی چراغ پرفروغی از نور را در مسیر زنان فراهم کرده است. او یک زن ثروتمند و تاجر بزرگ عرب بود، اما او تمامی‌ثروت خود را در راه اسلام و حضرت محمد (ص) اختصاص داد. وی با شکیبایی به خاطر خدا و رسول خدا (ص) با مشکلات بسیاری مقابله کرد. وی تحصیل کرده بود و در فعالیت کسب و کار حضور داشت و کسب و کار وی رونق بسیاری در شبه جزیره عربستان داشت. جذاب ترین بخش این موضوع آنجاست که وی با عنوان «طهورا» به علت تقوایش شناخته می شد، عنوانی که به وی از سوی کافران داده شده بود «جهیل» بود که از سوی اعراب به زنان با معنای موجوداتی غیر انسان اطلاق می شد. وی موفق شده بود کسب و کار خود را در قالب اسلامی‌و پوششی اسلامی‌حتی پیش از ظهور اسلام گسترش دهد.
این یک واقعیت است که مردان و زنان در زمان پیامبر ارتباطات اجتماعی با یکدیگر برقرار می کردند. یکی از مهربان ترین زنانی که جهان تا کنون به خود دیده است «حضرت خدیجه کبری (س)» همسر رسول خدا است، زنی راستگو، سخاوتمند و شجاع که در کنار حضرت محمد (ص) در پستی و بلندی ها ایستاد. وی در حالی حمایت های تشویقی و همیشگی از رسول خدا به عمل می‌آورد که مردم مشکلات بسیاری در مسیر تاریخ اسلام به وجود می آوردند.
نقش زنان در تحصیل علم
تحصیل، استحکام و سنگر اسلام است. طی قرن های گذشته و از زمان پس از رحلت پیامبر تا کنون فرهنگی اسلامی زیر پا گذاشته شده و قوانین اسلام در حال سقوط بود. این فرهنگ اسلامی‌باید مجدداً زنده شود. زنان باید در عرصه های تحصیلی و فرهنگی همانند مردان پیشرو باشند.
این یک حقیقت آشکار است که هیچ جامعه ای بدون داشتن زنان تحصیل کرده قادر به پیشرفت نیست و به همین دلیل است که در اسلام تحصیل هم برای زنان و هم برای مردان در نظر گرفته شده است. قرآن و حدیث های حضرت محمد (ص) هردو به مردان و زنان مسلمان برای کسب علم و دانش تعلق دارد. این وظیفه ای برای هر مسلمان است. به طور مثال، در ارتباط با تحصیل و دانش، آیه 28 از سوره 35 قرآن کریم می گوید: «آنان که به راستی پرهیزگارند، در میان بندگان خدا، کسانی هستند که دانش دارند.»
حدیث های رسول اکرم(ص) مکرراً بر لزوم تحصیل و دانش برای هر زن و مرد مسلمانی تاکید دارند. به طور مثال، یکی از این حدیث ها بیان می کند که «تحصیل دانش وظیفه هر زن و مرد مسلمانی است.» حدیث دیگری می گوید، «اگر پدران، دختران خود را در مسیر تحصیل دانش قرار دهند وارد بهشت می شوند.» این موضوع مسلم است که اگر کودکی به درستی تربیت و آموزش داده شود، کشوری را نجات می-دهد. یکی از نقش های زنان تحویل فرزندانی صالح به جامعه است. از نظر امام خمینی (ره) ، یک فرد خوب و درست می تواند به دنیا نظم دهد در حالی که یک فرد بی پروا و بی اخلاق می تواند دنیا را به سمت فساد سوق دهد. هردوی خوب و بد بودن ذاتاً از چشمه ی زن نشاط می گیرد، از آموزش وی و مدرسه هایی است که وی در آنها تدریس می کند.
اما سوالی که اینجا مطرح می شود این است که چگونه یک مادر می تواند به فرزندانش آموزش دهد در حالی که خود به درستی آموزش ندیده است؟ این سوال به آسانی از سوی پیامبر (ص) پاسخ داده شده است. «مادر یک مدرسه است. وقتی شما به یک پسر آموزش می-دهید، شما به یک فرد آموزش داده اید، در حالی که وقتی شما دختری را تربیت می کنید یک ملت را آموزش داده اید.»
متأسفانه، خارجی ها اصل مادر شدن را بسیار کم ارزش و اهمیت نشان داده اند. ارزش یک شب از زندگی مادر در کنار فرزندش از یک عمر زندگی ایثارگرانه ی پدر بیشتر است. که امام خمینی(ره) می گوید، «خانه شما باید یک مدرسه باشد، مکانی که فرزندان جوان شما اصول اسلام را فرا بگیرند، مکانی که از نظر اخلاقی تصفیه شوند. شما باید به خوبی آنها را تربیت کنید و نفس آنها را تهذیب کنید.»
نقش زنان در خانه و خانواده
نقش زنان در خانواده نقشی محوری است و تأثیرات فیزیکی و رفتاری وی در خانواده شرایطی را فراهم می کند که در اثر آن همسر و به-ویژه فرزندان می توانند رشد کنند و تربیت شوند. یک زن با حضور خود و مهربانی در قبال فرزندان و تأثیراتی که دارد انتظارات خانواده را فراهم می کند. فرزندان در سایه ی مادر، رشد می یابند و چارچوب شخصیتی آنها شکل می گیرد.
در یک خانواده اسلامی، یک زن برده ی مرد خود نیست بلکه تکمیل کننده ی اوست. حضرت محمد (ص) همسر شایسته را در ردیف دوستان اهل البیت برابر دانستند. یک مرد پس از روزهای سخت کار و زحمت خواستار آن است که به خآنهای بیاید که همسر مهربانش در آن قرار دارد و در صلح و شادی زندگی کند. خداوند دانا، پاداش بسیاری برای زنانی که کارهای منزل را انجام می دهند در نظر گرفته است. پیامبر اسلام (ص) می فرمایند: «اگر، در هنگام پخت غذا به دلیل دود از چشمان مادران اشک جاری شود، خداوند پاداشی همانند جهاد کنندگان در راه خدا برای او در نظر می گیرد، پاداش کسانی که در راه خدا اشک ریخته اند.»
اگر زن و مردی، با ازدواج در چارچوب قوانین اسلام و عمل به وظایفی که برای آنها بر اساس حکم اسلام تعیین شده است عمل کنند، شاهد خانواده ای هستیم که به خوبی و خوشی در کنار یکدیگر زندگی می کنند.
نقش زنان در مقام مادر
از آغوش زن است که باید انسان های صالح خلق شوند و نخستین مرحله آموزش و تربیت این انسان های بزرگ آغوش مادران شان است. محبتی که فرزند نسبت به مادرش دارد فراتر از هر احساس قابل بیانی است و هیچ کس نمی تواند عشق و علاقه موجود میان کودک و مادر را درک کند. از نظر امام خمینی (ره)، «...یک مادر خوب یک فرزند خوب تربیت می کند، خدای ناکرده، اگر مادری منحرف باشد کودک نیز از آغوش مادرش منحرف تربیت خواهد شد...».
رفتار یک فرد نشان دهنده ی شخصیت و یا نقش الگویی او می باشد. افرادی که به عنوان الگو انتخاب می شوند مسئولیت مهمی بر عهده دارند. اگر نقش الگویی یک کودک را فردی ضعیف بر عهده بگیرد کودکان نیز با تقلید از وی به انسان های ضعیف تبدیل می شوند که می تواند بر رشد و توسعه آنها از نظر روانی تأثیر گذار باشد. کودکان بیشتر و بهتر، از مادران خود آموزش می بینند و بیشتر از سوی مادران خود تأثیر می پذیرند و سپس از پدران، معلمان و استادان خود.
همانند این مثل معروف که می گوید، «عمل کنید، پیش از آنکه موعظه کنید.»
اگر مادران خود تمرین آداب و رسوم و معاشرت نداشته باشند چگونه می توان انتظار داشت که وی می تواند فرزند خوبی به جامعه ارائه دهد. امام خمینی (ره) در سخنرانی در جمع مادران جوان...
«...همه ی چشم ها و گوش ها بر سخنان و رفتارهای شما متمرکز شده است. اگر آنها از شما دروغ نشنوند، به یک فرد دروغگو تبدیل نمی شوند. اگر کودکی متوجه شود که مادر و یا پدرش دروغ می گویند، این کودک دروغگو می شود. اگر کودکی ببیند که مادر و پدرش انسان های درستکاری هستند فرزندان نیز انسان های درستکاری خواهند شد...».
نخستین مدرسه ی هر کودکی آغوش مادر اوست که بهترین مدرسه برای او است. اگر فردی در هنگام یادگیری از لحاظ عاطفی درگیری پیدا کند، فراموشی آموزش دهنده برای وی به آسانی صورت نمی گیرد. زن در مقایسه با دیگر اعضای خانواده از جمله پدر موجود بسیار احساساتی است. کودک از نظر احساسی در نخستین تجربه آموزشی خود از مادر خود اخلاق و رفتار را به عنوان اولین آموزش ها دریافت می کند و به این خاطر که با عشق و محبت همراه است به آسانی و در مدت زمان کوتاهی فراموش نخواهد شد.
از نظر امام خمینی (ره) «...هنگامی‌که کودک در آغوش مادرش قرار دارد، مادر خود را انسانی مستعد و با رفتار و اخلاقی با فضیلت می بیند. و به همین دلیل، سخنان و رفتار مادر از طرف کودکان مورد تقلید قرار می گیرند-که به روحیه تقلیدپذیری آنها بستگی دارد- و از این طریق تأثیرپذیرترین رفتارها را برداشت می کنند...».
نقش زنان در عرصه ی فرهنگی
پس از انقلاب اسلامی، امام خمینی (ره) در مورد نقش زنان شجاع اعلام داشتند:
«زنان امروز، زنانی متعهد هستند که با شیردلی شانه به شانه در کنار مردان مشغول بازسازی کشور خود هستند وهم زمان آن چنان که مشغول بازسازی خود از طریق یادگیری و تحصیل هستند. شما نمی توانید شهر و یا روستایی را پیدا کنید که شامل مراکز فرهنگی و یا علمی متشکل از زنان مسلمان و محترم نباشد.»کسانی که فکر می کنند زنان بر اساس قوانین اسلام از صحبت در ملأ عام ممنوع هستند باید بدانند که حضرت فاطمه (س) سخنرانی قابل توجهی را در مسجدی در مدینه و در دفاع از همسرش حضرت علی (ع) انجام داد.
نقش برجسته حضرت زینب (س) در عاشورا و سخنرانی وی در حال حرکت به سمت کاخ یزید، هردو نشان دهنده ی موقعیت بسیار بالای زنان در اسلام است.
امام خمینی (ره) اغلب اوقات عنوان می داشتند که بر اساس اصول شیعه، زنان نه تنها از صحنه ی اجتماعی دور نیستند بلکه آنها را در جایگاه های والای انسانیت در جامعه قرار داده است. در جامعه ی اسلامی، هیچ تفاوتی میان توانایی زنان و مردان وجود ندارد. زنان می توانند به اندازه ی مردان و حتی بیشتر از آنان برای جامعه مفید واقع شوند.
نقش زنان در زمینه های خلاقیت
خلاقیت شامل تلاش برای دیدن تفاوت ها، برای شکست عادات و اعتقادات تاریخ مصرف گذشته، برای پیدا کردن راه های جدید و برای فکر کردن و بودن است. خلاقیت از طبیعت آدمی نشأت می گیرد و از ویژگیهای طبیعی انسان سالم است. تفکر خلاق ممکن است به سادگی به معنای درک این موضوع است که هیچ فضیلت خاصی در انجام کارها در مسیری که همیشه انجام می شد وجود ندارد.
بهترین مثالی که می شود در اینجا به آن اشاره کرد «امینه حیدر الصدر» است که با نام «بنت الهدی» شناخته می شود. وی با داشتن بینش آگاهانه، آسیب بزرگی را احساس کردکه از طریق زنان گناهگار به اسلام وارد می شد. سیستم های سکولار با گسترش انحراف و فساد، اسلام را مانعی برای پیشرفت می دانند. داستان‌های وی که به سادگی نوشته شده است به سنت های اشتباه اشاره کرده است و به مفاهیم واقعی اسلامی مربوط به زن و نقش خاص آن در یک جامعه ی سالم اشاره می کند.
به عنوان یک نوجوان، بنت‌الهدی یک کتاب خوان متفاوت بود که همواره پول تو جیبی خود را در راه خریدن و خواندن کتاب های مفید و افزایش دادن دانش خود مصرف می کرد. بنت‌الهدی در سن 20 سالگی نوشتن در مجله ی «الاضوا» را آغاز کرد که از سوی علمای مذهبی در شهر مقدس نجف در کشور عراق منتشر می شد. مقالات وی مورد توجه روشنفکران در نجف قرار گرفته و مشعلی شد که دنیای تاریک زنان نجف را روشن کرد. نوشته های او جامعه ی عراقی را مانند جوامع مسلمان دیگر بیدار کرد آن هم در حالی که با بهانه ی آزادی و برابری به انحراف کشیده شده بود.
داستان هایی که از سوی بنت الهدی نوشته شده است بازتاب دهنده ی شجاعت این زن شجاع است که با مقابله با ظلم، در راه اسلام به شهادت رسید. جرم اصلی رژیم بعث عراق شکنجه و قتل این بانوی بزرگوار و برادر وی و عالم دینی، آیت الله محمد باقر صدر بود. شهادت این نویسنده ی زن بزرگ، برای زنان مسلمان جهان فقدان بزرگی به شمار می رود.
اسلام با اشتغال زنان مخالفتی ندارد
اشتغال از دیگر فرصت هایی است که برای بسیاری از زنان حذف و یا دسترسی به آن محدود است، زیرا بر اساس باورهای غلط قدیمی‌اجتماعی، زنان نسبت به مردان از توانایی کمتری برخوردارند. به طور کلی، زنان در موضوع استخدام در معرض تبعیض قرار گرفته و این تبعیض برای زنان با حجاب، شدیدتر است.
اسلام اساساً از اشتغال و کسب و کار زنان جلوگیری نمی کند، بلکه زنان می توانند در بسیاری از مشاغل اجتماعی مشارکت داشته باشند. با این حال، در برنامه های جامع برای جامعه، اسلام زنان را برای کار با هدف امرار معاش تشویق و یا توصیه نمی کند. مردان مسئولیت فراهم کردن زندگی برای همسر و فرزندان خود را بر عهده دارند. اسلام این تعهد را با هدف تأمین معاش خانواده در قبال زن قرار نداده است.
با این حال، در دوران اخیر زنان در جوامع تلاش می کنند برخی از مشکلات اقتصادی خانواده خود را حل کنند و بعضاً فراتر از مردان به اشتغال می پردازند. یکی از نتایج مثبت اشتغال زنان مشارکت آنها در تأمین هزینه های زندگی است. زنان و مردان شانه به شانه ی یکدیگر در چرخه ی توسعه ی کشور همکاری می کنند. اشتغال زنان، توانایی ها، خلاقیت و اعتماد به نفس آنها را افزایش می دهد. آنها همچنین با امور اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دوران خود آشنا می شوند.
در مقیاس بزرگی می توان گفت توسعه ی اقتصادی هر جامعه ای بدون توجه به نقش تأثیرگذار زنان در تولید و توسعه ی امکانات غیر ممکن است. زنان می توانند با انتخاب شغل هایی که آنان را در چرخه ی اقتصادی جامعه قرار می دهد نقش بزرگی را در توسعه ی فرهنگ و اقتصاد یک جامعه ایفا کنند. البته این امر بدون همکاری میان زنان و مردان مشکل خواهد بود.
نقش زنان در سیاست
اسلام در تمامی امور مثل مردان به زنان اجازه ی اظهار نظر اعطا می کند.
در دوره ی جدیدی که آغاز شده است، امام خمینی(ره) این نظریه را بیان کردند که زنان باید در تعیین سرنوشت اساسی این کشور مشارکت داشته باشند و هر زمان که لازم باشد قیام کنند و جنبش به راه بیندازند.
زنان، حق رأی، انتخاب و حق انتخاب شدن دارند. آنها باید کنترل امور مالی خود را در دست داشته باشند. آنها آزاد هستند، آزادانه شغل خود را انتخاب کنند. امام(ره) در این مورد می‌فرمایند:
«...روشن است که در جهان غرب و در کشورهای اروپایی که ادعا می کنند از حقوق زنان دفاع می کنند-که تقریباً همه ی آنها دروغ می-گویند- زنان حق رأی ندارند، نمی توانند سخن بگویند و انتخاب کنند و حق مالکیت را تا آغاز قرن بیستم نداشتند. در اسلام اما زنان حق اختیار داشتن و مالکیت را دارند، در حالی که حضور آنها در عرصه های اجتماعی و سیاسی تثبیت شده است. حضرت محمد(ص) از زنان و مردان می خواست در تصمیم گیری ها شرکت کنند و در این امور به دنبال مردان نباشند. غربی ها هزار و سیصد سال در این امور از مسلمانان عقب تر هستند همان گونه که در مورد داشتن حق اموال و دیگر مسائل اجتماعی و سیاسی عقب هستند...». او در ادامه نتیجه گیری می کند:
«زنان حق شرکت در سیاست را دارند، این وظیفه ی آنان است. اسلام یک دین سیاسی است که در آن همه چیز از جمله عبادت سیاسی است...زنان همانند مردان باید فردای جامعه اسلامی‌را بسازند. آنان از حق دادن رأی و شرکت در انتخابات برخوردارند.»
نقش زنان در میدان جنگ
جنگ یک فعالیت است که زنان قبل از اسلام و اوایل اسلام در عربستان به طور کامل در آن شرکت می کردند.
آنان در جبهه به زخمیان رسیدگی می کردند و بسیاری از آنها کشته می شدند، آنها همسر و فرزندان خود را به حضور در جبهه‌های جنگ همواره تشویق می‌کردند. برخی از زنان نیز در کنار مردان در صحنه‌های نبرد مشارکت می‌کردند. موقعیت زنان در جایگاه والایی قرار دارد.
نقش زنان در دفاع
مردان و زنان همگی نگهبانان اسلام هستند.
زنان باید در نظر داشته باشند که همان طور که برای مردان حضور در جبهه‌ها برای پیشروی و شکست جبهه ی مخالفین ضروری است؛ برای زنان نیز لازم است همواره خود را در خانه آماده کرده و در صورتی که خدای ناکرده زمانی که دفاع از کشور بر همه واجب شد بتوانند در این زمینه مشارکت داشته باشند و بر هر فرد سالم و توانایی تحقق این تعهد لازم است. جهاد بر زنان واجب نیست اما دفاع بر هر فرد توانایی واجب است.
جهاد، یک موضوع و دفاع، موضوعی دیگر است.
جهاد، دارای موقعیت خاص خود است که ویژگیهای خود را دارد، تنها افراد و گروه‌های خاص می‌توانند در آن شرکت کنند در حالی که موضوع دفاع در قبال همه ی مردم است اعم از مردان، زنان، پیر و جوان به طور یکسان صدق می‌کند. تنها موضوعی که در قضیه ی دفاع وجود دارد این است که اگر نیروهای شخصی به سمت خانه ی شخص دیگری هجوم ببرند، افراد آن خانه باید از خود دفاع کنند.
همان طور که اگر اهالی یک شهر مورد تهاجم یک شهر دیگر قرار بگیرند افراد آن شهر باید از جان و اموال خود محافظت کنند. و هم چنین این شرایط در تهاجم به یک کشور نیز صدق می‌کند. دفاع با جهاد متفاوت است که شرایط به خصوصی ندارد و همه ی افراد باید در آن شرکت کنند حتی پیرمردی که از توانایی بالایی برخوردار است باید به اندازه ی توانایی خود در برابر تهاجم دفاع کند.
در جنگ احد، زنان بخش درمانی سپاه را تشکیل می‌دادند و بخش مراقبت از مجروحین را بر عهده داشتند. «ام عمر» کسی بود که در کنار حضرت محمد (ص) می‌ایستاد و از وی در قبال دشمنان محافظت می‌کرد. شجاعت و تاثیرات وی با استفاده از سلاح به رهبری حضرت محمد (ص) به نظر می‌رسید بهتر از بسیاری از مردان خود را تبرئه می‌کرد.«ام الضحا بنت مسعود» در جنگ خیبر مشارکت داشت و پیامبر سهم غذایی برابر با مردان به وی می‌داد، پس از رحلت پیامبر، «ام حکیم» به تنهایی هفت تن از سربازان بیزانتین را در نبرد صفار به هلاکت رساند.
نمونه‌های عنوان شده این موضوع را به اثبات می‌رساند که پیامبر (ص) به محدود کردن زنان به ماندن در خانه و منتظر ماندن برای بازگشت مردان اعتقادی نداشتند بلکه همه را به مشارکت در دفاع و کار برای اسلام تشویق می‌کرد. ارتش او ارتش مؤمنان بودند، مردان و زنان مؤمن.
آموزش نظامی زنان
بر اساس احکام اسلامی زنان می‌توانند به سپاه پاسدارن انقلاب اسلامی ملحق شوند.
زنان همچنین می‌توانند به ارتش ملحق شوند. بر اساس دیدگاه امام خمینی (ره) که در راستای احکام الهی است، زنان در جمهوری اسلامی ایران در آموزش های چند بعدی بسیج اعم از آموزش نظامی، اخلاقی و عقیدتی افرادی موفق هستند و امکان آموزش نظامی‌آنها به شیوه ی شایسته ای در کشور اسلامی افزایش یافته است.
شجاعت زنان با حضور در تظاهرات‌ها و مشارکت در جنبش‌ها و قیام‌ها نشان داده می‌شود.
زنان دلیر ایران با کنارگذاشتن فرزندان خود، به جنگ مسلسل و تانک‌های رژیم عراق رفتند.آیا در تاریخ ایران چنین رفتار دلیرانه و ایثارگرانه ای از سوی زنان این سرزمین ثبت شده است؟
آنها با ایستادگی شانه به شانه در کنار مردان و برخی اوقات جلوتر از آنان در جبهه ی نبرد حضور پیدا کردند.آنها جوانان و کودکان خود را از دست دادند اما شجاعت و مقاومت آنها در قبال دشمن همچنان ادامه داشت. اگر نقش زنان فراتر از مردان نباشد کمتر از آنان نیز نیست. حضور آنها در بخش‌های مختلف نبرد نفس آنها را قوی و قدرت آنها را دو برابر کرده است. امام خمینی(ره) این موضوع را این چنین نتیجه گیری می‌کند: «ما بیشتر از مردان شجاع مرهون بانوان هستیم. جنبش ما مدیون آنها است. مردان پس از زنان به خیابان‌ها آمدند، زنان مردان را تشویق کردند، آنها پیشتاز بودند. زنان مخلوقاتی هستند که قدرتی که به نظر، ابدی می‌رسد را نابود می کنند. آنها می‌توانند قدرت شیطانی را از بین ببرند. زنان به خیابان‌ها نمی آیند و جان خود را به خطر نمی‌اندازند و کسانی که از فرزندان خود در جهت منافع شخصی و موقعیتی استفاده می‌کنند. اسلام وقرآن است که آنها را بیرون آورده و وارد صحنه ی سیاست کرده است تا جایی که فراتر از مردان ظاهر می‌شوند.»
نقش زنان در پشت خطوط مقدم و پشتیبانی آنها از رزمندگان
زنان نوع خاصی از شفقت و خیرخواهی در طبیعت خود دارند که مردان فاقد آن هستند و این ویژگی است که تلاش‌های آنان را در پشت خطوط مقدم جبهه سخت تر می‌کند. این محبت باعث شده است که مشارکتی بسیار مفید و با ارزش در میدان‌های نبرد داشته باشند و همچنان به آن ادامه دهند.
این موضوع آنچنان در سخنان حضرت امام (ره) بازتاب دارد که وی مشکلات پیش روی زنان ایرانی، کمک‌ها و مشارکت‌های آنان در طول انقلاب اسلامی را با زنان عراق مقایسه کرده و می‌گوید:«آیا شما می‌توانید یک روستا در عراق پیدا کنید که مردم آن در طول جنگ آن طور که مردم ما به یکدیگر کمک می‌کنند به هم کمک کنند؟ البته آنها کارهای مورد نیاز خود را با اجبار مردم به مشارکت و غارت مردم خود انجام می‌دهند. شما نمی‌توانید در سراسر عراق یک روستا پیدا کنید که زنان آن نان بپزند و آن را برای سربازان خود در جبهه نبرد بفرستند همان طور که زنان ما این کار را انجام می‌دادند. در چنین کشوری هیچ کس نمی‌ترسد، هیچ دلیلی برای ترس وجود ندارد... زنانی وجود دارند که نان می‌پزند برای آنها و کسانی که پول و خوارو بار و چیزهای دیگری می‌فرستند. اینان مردم مسلمان هستند. شما می‌توانید در تلویزیون خود ببینید زنی که 10 تخم مرغ کمک می‌کند، کودکی که ده تومانی خود را می‌دهد. چرا آنها این کارها را انجام می‌دهند؟ آنها این کارها را برای اسلام انجام می‌دهند برای کشور اسلامی‌خود انجام می‌دهند، این کارها بسیار ارزشمند است. این چنین ارزش‌ها باید حفظ شود. پیروزی کشور ما ناشی از این چنین ارزش‌ها است. پیروزی قلب‌ها به مراتب بزرگ تر از پیروزی کشور است...».
همه ی کشور و نه تنها افراد جوان و کسانی که در جبهه ی جنگ حضور داشتند بلکه حتی افراد سالخورده و زنان و دختران بسیار جوان در صحنه ی مبارزه و نبرد فعال بودند و حضور در جبهه را بر خود واجب می‌دانستند. امام (ره) با ارزشمند خواندن این اقدامات آنها را ارزش‌های واقعی دانسته و این طور نتیجه گیری می‌کند که «...وقتی من در تلویزیون این بانوان محترم را می بینم که مشغول کمک و حمایت از رزمندگان هستند، قلبم پر از تحسین از آنها می‌شود به گونه ای که هیچ کس نمی‌تواند آن را تصور کند. کارهایی که انجام می‌دهند بدون هیچ انتظاری است، آنها در انتظار دریافت پست یا چیز دیگری از مردم نیستند که به آنها بازگرداند. آنها سربازان ناشناخته ای هستند که در جبهه‌های مختلف جنگ مشغول جهاد هستند. اگر ما چیز دیگری از این جمهوری اسلامی به دست نیاوریم این مشارکت فعال همه ی اقشار مردم در کشور... »
امام (ره) در مورد دختری شجاع که بیش از هرچیز عاشق دین و کشور خود بود صحبت می کنند. افتخاری که این زن جوان در پیشگاه امام پیدا می کنند را می‌توان در سخنان امام یافت:«در میان تمامی اتفاقات، یک رویداد به طور خاص در ذهن من نسبت به بقیه مانده است و آن ازدواج یک دختر جوان با یک رزمنده ی سپاهی و انقلابی عزیز است که هر دو دست خود را در جنگ از دست داده بود و دو چشم وی نیز دچار صدمه شده بود. آن دختر شجاع و جوان که روحی بزرگوار و سرشار از صداقت و اصالت داشت گفت: از آنجا که من نمی‌توانم به جبهه‌های جنگ بروم اجازه دهید دین خود را به انقلاب و دینم از طریق این ازدواج بپردازم. هیچ نویسنده، شاعر، سخنور، نقاش، فیلسوف، فقیه و یا هرکس دیگری نمی‌تواند به اندازه ی کافی عظمت معنویت این رویداد و یا ارزش انسانی و روح الهی موجود در آن را منتقل کند. هیچ کس نمی‌تواند از خودگذشتگی این دختر را ارزش گذاری کند، از خودگذشتگی و از دنیا گذشتن او در قبال خدا از اهمیت بسیاری برخوردار است.»
نقش زنان پس از انقلاب اسلامی
زنان پس از انقلاب اسلامی ایران نقش بسیار حیاتی در توسعه ی کشور بر عهده دارند. امام خمینی (ره) در سخنان پیش رو از زنان ایرانی تشکر کرد و آنها را ستود.
«....گاهی اوقات مشاهده شده است که زنان در بازسازی بقایای جنگ‌های صلیبی مشارکت کرده اند. البته آنها نمی‌توانند همانند یک کشاورز یا افرادی که عادت به انجام این کارها را دارند کار کنند اما واقعیت این است که آنها به کشاورزان پیوسته اند و با تمام توانایی خود کشاورزان را برای انجام کارها تشویق کردند و به آنها قدرت چند برابر بخشیدند. هنگامی‌که این دانش آموزان دختر و بانوان محترم از شهرها و شهرستان ها برای کمک به برادران خود در روستا‌ها آمده اند؛ این تشویق آنها بر برادران تاثیر دارد. عمل این خانم ها بسیار ارزشمند است حتی اگر از نظر حجم ، تولیدی صورت نگیرد ارزش روانی آن بسیار بالاست...».
کمک‌های مالی زنان به افراد محروم
زنان بخش‌های مختلفی از جامعه که اکثریت آنها را تشکیل می‌دهند. بخش زیادی از اندوخته‌های زندگی خود را برای ساخت مسکن برای محرومان هزینه کردند.
زنان پول و جواهرات خود را در این راه دادند. یک زن در خیابان‌های ایران و در هنگامی‌که به دلیل انقلاب مردم همه ی بازارها تعطیل بودند چند سکه با خود حمل می‌کرد و اگر کسی برای برقراری تماس به سکه نیاز داشت به او کمک می کرد.
نقش زنان در اصلاح جامعه
زنان از وجدان‌های بیدارتری نسبت به مردان برخوردارند و در صورتی که از بروز حادثه و اتفاقی باخبر شدند باید با تصمیمات همسران خود مخالفت کرده و اتفاقات بعدی جلوگیری کنند.
طبیعت زن و عدم علاقه به ظلم و ستم موجب آن می‌شود که خشونت و درگیری از سوی همسر و پسران خود را کنترل کنند. زنان کوفه نیز در کنار دیگر زنان جامعه ی اسلامی توانایی کنترل و جلوگیری از بروز خشونت از همسران خود را دارند. زنانی که خواستار دانستن اتفاقات پس از بازگشت همسرانشان را داشتند با آنها مخالفت کرده و از خانواده حضرت محمد (ص) دفاع کردند. این یکی از شواهد است.
هنگامی‌که خولی (لعنت خدا بر او باد) سر مبارک امام حسین(ع) را به خانه اش برد و همسرش از این بابت با خبر شد و وی را همانند همسر دوم خولی که در دوران قیام حضرت مختار، ترک کرد و مخفیگاه شوهرش را به آنان نشان داد. سپس آنها وی را دستگیر و به دلیل اعمال شیطانی که انجام داده بود مجازات کردند.
یکی دیگر از نمونه‌های زنان بزرگ، همسر حضرت ظهیر قین است که هنگامی‌که حضرت امام حسین(ع) وی را برای شرکت در نبرد کربلا دعوت کرد متوجه شد شوهرش از پیوستن به راه آسمانی نوه ی پیامبر خودداری کرده و از شرکت در جنگ میان دو حاکم مسلمان شرکت نمی‌کند حضرت ظهیر را تحریک و تشویق کرد و با حضور در محضر حضرت امام حسین(ع) با تلاش و تشویق همسرش باعث شد خود به لشکر حضزت امام حسین(ع) بپیوندد. زنان امروز باید از این زنان شجاع الگو برداری کنند و اگر خدا بخواهند همسران شان بخشی از سپاه حضرت مهدی(عج) را تشکیل دهند همان طور که زنان ایران با لبیک گفتن، همسران و فرزندان شان را برای شرکت در انقلاب اسلامی‌تشویق کردند.
نتیجه گیری
از دیدگاه اسلام، زنان نقش بسیار مهمی را در رسیدن به هدف یک جامعه اسلامی ایفا می‌کنند. اسلام این چنین مسئولیتی را به زنان ارائه کرده است زیرا آنها از ویژگیهای برجسته ای برخودار هستند. زنان با صفات داده شده از سوی خدا قطعاً می‌توانند مسئولیت‌های کلیدی را در نظام اسلامی و دولت بر عهده بگیرند.
وضعیت در کشورهایی مانند ایران به گونه ای است که که زنان، شانه به شانه ی مردان در زمینه‌های عرفان، فلسفه، شاخه‌های مختلف علم و صنعت تحصیل می‌کنند. برخی اوقات در برخی از کشورهای غربی آنگونه این موضوع را بیان می‌کنند که نیمی از جمعیت ایران که حجاب دارند نمی‌توانند هیچ مسئولیتی بر عهده بگیرند، آنها از زنان نمی‌خواهند توانایی انجام هرکاری را داشته باشند تا مردان را از چرخه ی تولید کنار بگذارند. نه،آنها به سادگی خواستار اتخاذ سبکی در جامعه هستند که بوسیله ی آن دوستان و همراهان خود را وارد آن کنند و به این ترتیب جامعه به فساد کشیده می‌شود. خداوند اما نمی‌خواهد که آنان موفق شوند. امروزه این زنان که منابع غرور و افتخار هستند همراه با برادران خود در مدارس دینی مشغول تحصیل و یا تدریس هستند و یا به دنبال دیگر فعالیت های اسلامی هستند و انشاءالله که فعالیت‌های بیشتری را به اثبات برسانند. زنان ایرانی اکنون اسلام را با فدا کردن جان و جوانان شان و وقت شان به صحنه آورده اند. هرجای ایران را که نگاه کنید می‌بینید که که زنان به دنبال فعالیت‌های اسلامی، مذهبی و حتی سیاسی هستند در حالی که هم زمان از عفت و حیثیت خود نیز محافظت می‌کنند در حالی که زنانی که به طور آزادانه در جامعه حضور دارند تولید فساد می‌کنند. بنابراین امام خمینی(ره) در دیدگاهی در این باره می فرمایند:
«...اگر تعدادی از زنان وارد عرصه شوند، به طور مثال وارد عرصه ی جنگ شوند و علاوه بر اینکه در این صحنه مبارزه می‌کنند به عنوان موجوداتی الهام بخش نیز در قبال مردان عمل می‌کنند. زنانی که مردان خود را از دست می‌دهند بسیار در موقعت حساسی قرار دارند. این-طور نیست که اگر مردان را برای دفاع حاضر شوند آنها تنها می‌شوند نه، آنها دفاع می‌کنند و باید دیگران را برای شرکت در این دفاع تشویق کنند. مردان اگر ببینند که زنان شان ناراحت هستند نگران می‌شوند. مردی اگر ببیند صد مرد کشته شده اند ممکن است اقدام نکند ولی اگر ببینید یک زن حتی زنی که از او قوی تر است کشته شده است حساسیت وی او را مجبور می‌کند که واکنش نشان دهد. بنابراین نقش رهبری خود را در همه ی امور در نظر داشته باشید از جمله مسائل دفاع، جهاد و کمک در مسائل جنگ و مردان را به انجام فعالیت‌های بیشتر تشویق کنید که تشویقات شما آنها را جسور می‌کند.»
هنگامی‌که انقلاب و اسلام به ایران آمد، زنان را در مرکز فعالیت‌های سیاسی قرار داد و پرچم انقلاب در حالی به زن داده شد که وی می‌توانست در عین حال حجاب خود را رعایت کند و شان و منزلت، فضل اسلامی، عفت، دین و تقوای خود را حفظ کند. اینها انتظاراتی است که از زن ایرانی و مسلمان می‌رود.
به عنوان یک زن مسلمان واجب است بر ما که به عنوان نمونه ای برای دیگر زنان، مطرح شویم. الگویی محترم تر و برتر از آنچه در غرب و با عنوان حمایت کنندگان از حقوق زن ارائه می‌شود.
نويسنده : فاطمه وکیل کنیز
