عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق عصر روز گذشته در سفری غیر منتظره که تنها چند ساعت به طول انجامید به ایران سفر کرده و با رئیس جمهور و مقام معظم رهبری دیدار و گفتگو کرد.

سفر عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق به تهران از آن جهت اهمیتی بیشتر از یک سفر رسمی مقام عالیرتبه یک کشور همسایه به ایران دارد که در شرایط خاص منطقه ای و داخلی برای عراق و ایران رخ داده است.

دلایل احتمالی این سفر را می توان در چند بعد مورد بررسی قرار داد:

بعد داخلی: مشکلات در ارائه خدمات رسانی اجتماعی مطلوب

شرایط سیاسی برای عبدالمهدی طی ماههای اخیر مطلوب نبوده و دولت عراق اگرچه در بعد سیاست خارجی بسیار موفق و با ابتکار ظاهر شده اما در بعد داخلی با گذشت حدود یکسال از تشکیل کابینه و چند ماه از تکمیل آن و تلاش های دولت برای رفع این مشکلات هنوز شاهد برخی از مشکلات در این زمینه هستیم.

این شرایط تا آنجا نامطلوب است که در این کشور اپوزیسیون رسمی تشکیل شده و مردم نیز بارها به نشانه اعتراض به خیابانها آمده اند و حتی مرجعیت نیز نسبت به ادامه این روند هشدار داده است.

مدتی پیش نیز حیدر العبادی نخست وزیر سابق عراق در مصاحبه ای با خبرگزاری فرانسه ضمن اشاره به وضعیت فعلی عراق، از اعلام آمادگی خود برای بازگشت به قدرت خبر داده و عنوان کرده بود که در این راستا نیت خوبی دارد.

جمهوری اسلامی ایران که همواره در کنار دولت و ملت عراق بوده می تواند در شرایط فعلی نیز کمکهای زیادی به دولت عراق و ملت این کشور داشته باشد. بخصوص در شرایط فعلی که کارشناسان سیاسی از وضعیت بحرانی در سیاست این کشور سخن می رانند.

روابط دو جانبه

عبدالمهدی را در این سفر وزرای نفت، دارایی، حمل و نقل و دفاع و نیز مشاور امنیت ملی همراهی می کردند.

از چینش هیئت مشخص است که مسائل اقتصادی و امنیتی در اولویت برنامه های این سفر قرار دارد و باید در این چارچوب به آن پرداخت.

در بعد اقتصادی موضوع تحریم های ایران و تاثیرات آن بر عراق قابل توجه است. مقامات عراقی بارها عنوان کرده اند که با تحریمهای یکجانبه آمریکا علیه ایران موافق نبوده و برای واردات انرژی از ایران نمی توانند جایگزینی داشته باشند بخصوص در فصول گرم سال که نیاز عراق به گاز و برق بسیار بیشتر از دوران دیگر است به طوریکه تامین انرژی با امنیت ملی عراق ارتباط مستقیمی دارد.

ما هر ساله در فصل تابستان شاهد اعتراضات مردمی هستیم که به دلیل قطع برق و کمبود آب رخ می دهد و سال گذشته بصره هفته های پر التهابی را سپری کرد.

این شرایط به قدری برای بغداد سخت بود که واشنگتن ناچار شد عراق را از تحریمها برای مدتی معاف کند.

از سوی دیگر مبادلات نفتی دو کشور در شرایط فعلی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. روابط دو کشور در این خصوص دنبال می شود و این روابط به اندازه ای است که طرف آمریکایی را عصبانی کرده و گفته می شود وزیر خزانه داری آمریکا مدتی پیش به عراق رفته و درباره این روابط به طرف عراقی هشدار داده است. هشداری که البته مشخص نیست از سوی بغداد چقدرجدی گرفته شده باشد.

مروادت بانکی و مالی نیز بین دو کشور در جریان است و شاید حضور وزیر دارایی عراق برای تسهیل در این امر باشد.

بعد منطقه ای: پلی بین ایران و جهان عرب

برخی کارشناسان سیاسی دلیل سفر عبدالمهدی در شرایط فعلی را مربوط به تحولات منطقه می دانند که در آن عربستان و امارات هر یک به نوعی از سیاست خارجی در پیش گرفته خود طی سالهای اخیر متضرر شده و در حال اصلاح آن هستند.

نمونه آن خروج تدریجی نیروهای اماراتی از یمن و تغییر رویکرد نسبت به جمهوری اسلامی ایران از حالت خصمانه به بیطرف است که در ماجرای حمله به 4 نفتکش در بندر فجیره شاهد بودیم. امارات در گزارش خود به شورای امنیت سازمان ملل نامی از کشوری خاص به میان نیاورده و ترجیح داد در این خصوص سکوت کند.

در این راستا عراق که مانند پلی بین ایران و جهان عرب به شمار می رود می تواند نقش آفرینی کرده و فضا را برای تغییر وضعیت فعلی منطقه ای رقم بزند.

عراق از چنین پتانسیلی برخوردار بوده و می تواند در بغداد نشستهایی در این خصوص ترتیب دهد که البته ایران نیز از آن استقبال خواهد کرد.

بعد بین المللی: برجام و جنگ نفتکش ها

در بعد بین المللی بین ایران و دو کشور آمریکا و انگلیس بر سر برجام و نیز موضوع نفتکشها شاهد افزایش تنشها هستیم.

ترامپ که با خروج از برجام باعث ایجاد بحران جدیدی در سطح جهانی شده هنوز هم حاضر به پذیرش این واقعیت نیست که این موضوع با تحریم و فشار قابل حل نبوده و باید با لغو تحریمها به میز مذاکره بازگردد.

تلاشهای صورت گرفته در این خصوص از سوی برخی کشورها از جمله عراق، ژاپن و عمان نیز تاکنون نتیجه ای نداشته است.

در خصوص انگلیس اما باید گفت شرایط کمی متفاوت است. انگلیس با اقدام خلاف موازین بین المللی خود در توقیف نفت کش ایرانی در تنگه جب الطارق باعث شد تا روابط تهران- لندن وارد فاز جدیدی شود و ایران نیز اقدام به مقابله به مثل کند.

گویا مقامات انگلیسی که با بحران داخلی برگزیت نیز دست به گریبانند، مایل به حل و فصل تنش به وجود آمده با ایران به صورتی آبرومندانه هستند.

مذاکرات تلفنی عادل عبدالمهدی با وزیر دفاع انگلیس درست ساعتی پیش از سفر به ایران را می توان در همین زمینه ارزیابی کرد.

در همین راستا نیز باید به سفر بن علوی وزیر خارجه عمان در هفته آینده اشاره کرد که تلاش می کند بحرانهای شکل گرفته در محیط منطقه ای و بین المللی به صورت دیپلماتیک حل و فصل شود.

می توان گفت که عبدالمهدی با هر پرونده ای که به ایران سفر کرده باشد با استقبال تهران و کمکهای ایران برای حل و فصل آنها روبرو خواهد شد.