در حالی که موضوع کشف و بهره برداری از منابع طبیعی دریای مدیترانه به محل جدال سیاسی کشورهای حاشیه این دریا تبدیل شده است، روز گذشته بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی اعلام کرد این رژیم به همراه یونان و قبرس، اوایل ژانویه سال آینده میلادی، قرارداد ساخت خط لوله گاز «مدیترانه شرقی» را امضا خواهند کرد. اعلام این خبر در وضعیت پیچیده و جدید مدیترانه شرقی است که صف بندی ها و بلوک بندی های سیاسی را تشدید میکند.
خط لوله مدیترانه شرقی
خط لوله موسوم به «Eastmed» به طول دو هزار کیلومتر و عمق سه هزار و پانصد متر، بلندترین و عمیق‌ترین خط لوله زیر دریایی گاز طبیعی جهان است که قرار است از طریق دو خط «بوزیدون » و «ای جی بی »سالانه بین 9 تا 11 میلیارد متر مکعب گاز از ذخایر دریایی حوضه مدیترانه شرقی را به کشورهایی اروپای مرکزی ،بالکان ،ایتالیا و برخی کشورهای اروپای غربی منتقل کند. نتانیاهو در این مورد مدعی شد: «این توافق به امنیت انرژی اروپا و رفاه اسرائیل و کشورهای شرق مدیترانه کمک خواهد کرد.» دفتر «کریاکوس میتسوتاکیس»، نخست‌وزیر یونان، روز یکشنبه اعلام کرده بود این قرارداد روز دوم ژانویه در آتن به امضا خواهد رسید.نتانیاهو نیزگفت که به همراه «یولی استینیتص»، وزیر انرژی این رژیم به یونان خواهد رفت تا این توافق را امضا کند.
انرژی در مدیترانه
طی 20 سال گذشته چند میدان گازی در مدیترانه کشف شده است. مهمترین آنها میدان گازی «لویاتان» که متعلق به رژیم صهیونیستی است و میدان «ظهر» مصر است. میدان گازی «آفرودیت »در آب های قبرس در سال 2011 توسط شرکت ایتالیایی «انی»کشف شدکه تخمین زده می شود بین 170 میلیارد تا 230 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی دارد. با کشف این میدان رقابتها و قطب بندی های سیاسی و ژئواکونومیک جدیدی در مدیترانه شرقی شکل گرفته است. شرکتهای اروپایی نظیر«توتال» فرانسه «انی »ایتالیا و«اکسون موبیل» و «نوبل انرژی» آمریکا به دنبال اکتشاف و بهره برداری از منابع هیدروکربنی جدید در مدیترانه هستند.
برخی از کارشناسان معتقدند کشف این منابع انرژی جدید نقشه انرژی جهان را تغییر میدهد. قبرس جنوبی، یونان ، رژیم صهونیستی و مصر در تلاشند تا همکاری های نزدیکی در اکتشاف و انتقال انرژی انجام دهند و یک بلوک سیاسی قوی در مدیترانه شرقی ایجاد کنند. اسفندماه گذشته ششمین نشست سه جانبه انرژی سران قبرس، یونان و اسرائیل در اورشلیم با هدف، توسعه منابع انرژی و امنیت در دریای مدیترانه برگزار شد. عربستان نیز از چند ماه پیش در تلاش است در قبرس جنوبی سرمایه گذاری هایی انجام دهد تا هم به محور صهونیستی نزدیک شود و هم به ترکیه فشار سیاسی وارد کند.
انگیزه های قرارداد جدید
پس از کودتای سال 1974 و ورود ارتش ترکیه به قبرس، این کشور به دو قسمت قبرس شمالی یا ترک نشین که تحت نفوذ ترکیه است و قبرس جنوبی یا یونانی نشین تقسیم شد. برخی میدانهای گازی و انرژی کشف شده نیز در قسمتهایی است که باعث اختلاف دو قبرس در اکتشاف آنها شده است تا جایی که ترکیه از نزدیک شدن کشتی های اکتشفافی بعضی شرکتها به قبرس جلوگیری کرد. قبرس جنوبی، یونان و اسرائیل به دنبال بهره برداری های مشترکی هستند. با توجه به وضعیت قبرس و اختلافات یونان و ترکیه ، اسرائیل با نزدیکی به یونان به دنبال تحریک سیاسی ترکیه و گرفتن امتیاز از این کشور است.
ماه گذشته اردوغان با «فایز السراج »رئیس دولت وفاق ملی لیبی توافقنامه همکاری های نفتی، دریایی و امنیتی را امضا نمود که سه روز پیش پارلمان ترکیه به آن رسمیت داد. طبق برخی مفاد این توافقنامه،تقسیمات دریایی بین لیبی و ترکیه انجام میشود که چالشهای حقوقی جدیدی برای دو جزیره یونان ایجاد میکند. این توافق باعث واکنش شدید اسرائیل،مصر ویونان شد. بنابراین قرارداد جدید بین سه کشور در بحبوحه تنشهای جدید در سه حوزه انرژی،امنیتی،و حقوقی مدیترانه انجام میگیرد. این در حالی است که رژیم صهیونیستی با قبرس در منطقه انحصاری اقتصادی اختلافهایی دارد اما درشرایط کنونی ترجیح میدهد در این مورد سکوت کند و به قبرس نزدیک شود.
اواخر آذردفتر ریاست جمهوری قبرس اعلام کرد در تلاش است باکمک اسرائیل،مصر و یونان اقدام مشترکی علیه توافق لیبی و ترکیه انجام دهد. به گزارش تایمز اسرائیل«نیکوس آناستاسیادس» رئیس‌جمهور قبرس در این زمینه اعلام کرده است« اقدام مشترک مذکور شامل گزینه نظامی نمی‌شود اما بیشتر یک تلاش هماهنگ در سطح دیپلماتیک برای نفی اهداف توافق «غیرقانونی» ترکیه و لیبی است.» در مقابل نتانیاهو به آناستاسیادس پیشنهاد داده که فوراً توافقی بین تل‌آویو، آتن و نیکوزیا امضا شود تا کار روی خط لوله انتقال انرژی در غرب آسیا آغاز شود.
روزنامه صهیونیستی«یدیوت آهارونوت» در این راستا نوشت:«اقدام نتانیاهو در پاسخ به اعلام ترکیه مبنی بر ممانعت ترکیه از انتقال خط لوله های این رژیم به اروپا و همچنین توقیف کشتی تحقیقاتی اسرائیل توسط ترکیه در دریای مدیترانه است.»
با این حال ترکیه بر موضع خود مبنی بر ممانعت انتقال گاز از اسرائیل به اروپا پافشاری می کند.هفته گذشته روسیا الیوم به نقل از ارردوغان نوشت:« مذاکره ای با اسرائیل درباره انتقال گاز از دریای مدیترانه به اروپا از طریق ترکیه در برنامه ما نیست.» با این وجود تلاشهای مشابه توسط سه کشور مذکور قبلا نیز انجام شده اما ترکیه نیز اهرمی قوی دارد. از سوی دیگر اسرائیل با احتیاط عمل میکند و مایل به هیچ گونه درگیری حتی محدود با ترکیه نیست. انگیزه واقعی این رژیم فشار سیاسی به آنکارا از طریق قبرس و یونان است. یسرائیل کاتس، وزیر خارجه رژیم صهیونیستی روز گذشته گفت:« توافق دریایی میان دولت توافق ملی و آنکارا غیرقانونی است، این موضع رسمی رژیم صهیونیستی است اما به این معنی نیست که برای مقابله با ترکیه کشتی‌های جنگی می‌فرستد.»
