براساس مبانی قانونی لبنان و بر اساس نظام طایفی حاکم در این کشور تعیین افراد در پستهای جدید و یا جابجایی افراد و مقامات و پایان دادن به مسئولیت آنها و اعلام بازنشستگی مقامات، از مسئولیتهای مستقیم دولت لبنان است. از جمله این اختیارات، تعیین افراد جدید در معاونین سهگانه رییس کل بانک مرکزی لبنان است. براساس نظام جاری اداری در بانک مرکزی، رییس کل دارای سه معاون اصلی از طوایف مختلف مسیحی، شیعی و سنی است که براساس قوانین حاکم در لبنان، هیئت دولت میبایستی این سه معاون را در تاریخ 31 مارس 2020 تغییر میداد و افراد جدیدی را جایگزین آنها میکرد.
اما بنا به اعلام رسمی، فعلا اجرای این قانون مسکوت گذارده شده و افراد سابق همچنان تا اطلاع ثانوی در مناصب خود باقی خواهند ماند. البته با توجه به اختلاف نظرهای موجود در بین جریانات سیاسی طایفی این کشور، پرونده جابجاییها و تعیین افراد جدید در پستهای مختلف حکومتی به شکل کلی فعلا مسکوت گذاشته شده است اما در این میان جریان مربوط به معاونین سه گانه بانک مرکزی بسیار عریض و طویل شده است.
دخالت آمریکا در انتصابها و تعیین معاونین بانک مرکزی
حالا روشن شده است که عامل اصلی توقف اجرای قانون در بانک مرکزی به دخالتهای مستقیم آمریکا در این امر باز میگردد. بنا به اعلام منابع رسمی لبنانی، آمریکا به دولت لبنان اعلام کرده است یا به بیانی دیگر اخطار داده است که هیچ جایگزینی برای "محمد بعاصیری" یکی از سه معاون رییس کل بانک وجود ندارد و وی همچنان باید به عنوان معاون "ریاض سلامه" رییس کل بانک مرکزی ادامه کار دهد.
اعتراض حزبالله از درون پارلمان
حسن فضلالله، نماینده پارلمان لبنان از فراکسیون حزبالله در این باره میگوید: سفیر آمریکا در لبنان با برخی از مقامات رسمی لبنان در بیروت دیدار میکند و به صراحت از کاندیدای آمریکا برای پستهای بانک مرکزی کشورمان حرف میزند و از دولت میخواهد که کاندیدایش را به عنوان بخشی از سهم آمریکا در اداره مالی و نقدی لبنان بپذیرد و این جز یک دخالت اشکار در امور لبنان و تجاوز به حاکمیت لبنان و عزت ملی نیست.
حسن فضلالله این مشی وقیحانه آمریکا در تحمیل دیدگاهش به دولت لبنان را نمونهای از دخالتی آشکار برای زیرپا گذاردن تصمیمات ملی و دخالتی آشکار در حاکمیت ملی توصیف کرده و میگوید: ما اکنون در مییابیم که چرا برخی از جریانات و طرفهای سیاسی از حق دولت در انتصابهای دولتی سخن میگویند.
وی ضمن محکومیت اقدام اخیر آمریکا از دولت خواسته است تا در برابر این اقدامات ایستادگی کرده و حق تعیین پستهای دولتی در بانک مرکزی را متاثر از این نوع فعالیتهای آمریکا نکند و قاطعانه و بدون توجه به فعالیتهای آمریکا، انتصابها در بانک مرکزی و همه دیگر دستگاههای کلیدی لبنان را انجام دهد. فضلالله از دولت خواسته است تنها شرط این انتصابها فقط تخصص، تعهد، پاکدستی و مبارزه واقعی و جدی آنها با فساد باشد و این حقی قانونی و ملی برای تثبیت حاکمیت ملی لبنان است.
بحران بانکها و همراهی با سیاستهای آمریکا
چند ماهی است (از سپتامبر 2019 ) بانکهای لبنانی با مشکلات بزرگی مواجه هستند. ابتدا اعتراضات خیابانی و برخی هجومها به بانکها و سپس تعطیلیهای پشت سر هم و بعد از آن بحران اقتصادی در این کشور از عوامل اصلی محسوب میشد. عدم استقرار دولتی ثابت نیز بخشی از عوامل بود تا دولت حسان دیاب تشکیل شد. و حالا به همه آنها بحران انعکاس کرونا بر اقتصاد لبنان نیز باید اضافه شود به گونهای که همه این عوامل دست به دست هم داد تا اقتصاد این کشور کوچک بحرانیتر شود.
این شرایط بهانه به دست بانکهای لبنانی داده است تا بر خلاف برخی مصوبات بانک مرکزی عمل کرده و از پس دادن مبالغ نقدی، ودیعه ها و پس اندازهای مردم و حتی انتقال پولهای مردم به خارج از کشور سر باز زند امری که بر کسادی و ورشکستگی بیشتر شرکتها و کسب و کارهای تجاری در این کشور افزوده است. این همه در حالی است که آمریکا تحت عنوان نظارت بر حرکت مالی حزبالله در بانکهای این کشور بیشترین صدمه را به اقتصاد آن وارد کرده است. در کنار این امر هم پیمانان آمریکا در منطقه همچون عربستان، پس از آن که دولت حسان دیاب بر خلاف خواسته آنها تشکیل شد دست از حمایت از اقتصاد لبنان برداشتهاند تا راه تحمیل سیاسی و اقتصادی بر لبنان را هموارتر از گذشته کنند.
اکنون که کرونا بیکاری و کساد اقتصادی را در لبنان عمق بخشیده است، بانکها به خصوص بانکهای خصوصی، حتی از پرداخت مبلغ 100 دلار به شهروندان لبنانی که پس اندازهای خود را به دلار در این بانکها به امانت سپرده بودند خودداری می کنند و این شائبه را بیشتر کردهاند که این بانکها همگام با آمریکا برای خرید و تسخیر اراده ملی دولت لبنان پیش میروند تا سیاستهای آمریکایی در لبنان اجرایی شود.
در این باره چندی پیش سید حسن نصرالله از بانکها خواست تا مردم عادی که پس اندازهای کمی در بانکها دارند مشکلشان به عنوان یک اقدام اخلاقی و انسانی حل شود و بتوانند مبالغ کم خود را دریافت کنند تا به وضع خود سر و سامان کوچکی دهند و با تکیه بر همین موضع گفت: ما چگونه میتوانیم انسانیت مالکین بانکها را تحریک کنیم؟
سید حسن نصرالله تاکید کرد که بانکها میلیاردها دلار از همین مردم لبنان کسب درآمد کردهاند و اکنون قادر به حل مشکلات مردم به خصوص طبقه فقیر و متوسط هستند و تهدید کرد اگر بانکها اقدام سریع برای حل مشکل نکنند آنگاه خواهد گفت که بانکها چگونه میلیاردها دلار را کسب کردهاند.
آمریکا روی خط دخالت آشکار در امور لبنان
در روزها و ماههای اخیر هیچ دیپلمات و ناظر و گفتگو کننده آمریکایی به لبنان نیامده الا این که از دولت لبنان خواسته است تا به جایگاه محمد بعاصیری دست نزند. آمریکاییها تاکید کردهاند هیچ جانشینی برای محمد بعاصیری به عنوان معاون سوم بانک مرکزی وجود ندارد.
حسین ایوب روزنامه نگار لبنانی در این باره نوشته است که سفیر آمریکا در لبنان خانم «دوروتی شیا» نیز پا را فراتر از اخطار گذاشته است و به رییس جمهور، نخست وزیر و وزیر اقتصاد لبنان لبنان با قافیهای تهدید آمیز به صراحت گفته است: من از سوی دولتم ماموریت دارم که به شما ابلاغ کنم تعیینهای جدید شما برای پستهای مالی با معیارهای ما پیرامون مبارزه با پولشویی و مبارزه با تروریسم در تعارض است و لذا امیدواریم دولت شما با درخواست ما مبنی بر تمدید مسئولیت محمد بعاصیری موافقت کند و اگر این درخواست اجراء نشود به مثابه آن می ماند که فردی خود را در داخل جهنم و آتش بیاندازد.
نماینده آمریکا در بانک مرکزی کیست؟
محمد بعاصیری از جامعه اهل سنت لبنان به شمار میرود و میتواند یکی از سه پست معاونین رییس بانک مرکزی را اشغال کند. او تحصیل کرده دانشگاه آمریکایی بیروت است و نقشی در فعالیتهای سیاسی لبنان به شکل خاص نداشته است. او پس از چند سال کار کردن در موسسات اقتصادی لبنان در دوران حضور سوریه در لبنان در دهه نود قرن بیستم عازم آمریکا شد و تحصیلات خود را کامل کرد.
حسین ایوب، روزنامه نگار و کارشناس سیاسی لبنانی معتقد است با آن که بعاصیری فعالیت آشکار سیاسی نداشته است اما در خود میبیند به پشتوانه دولت آمریکا در آینده جا پای سعد حریری و نجیب میقاتی (دو تن از رهبران سیاسی اهل سنت لبنان ) بگذارد. وی در باره منصب معاونی رییس کل بانک مرکزی لبنان نیز معتقد است او قدرت اصلی بانک مرکزی است و این را رییس کنونی بانک هم میداند زیرا بعاصیری از همان روز اول انتصابش یک فرد کاشته شده و تحمیلی بوده و ریاض سلام رییس بانک مرکزی این را میدانسته است و در حقیقت بعاصیری سازنده و اجراء کننده سیاستهای اصلی بانک است. از جمله نکاتی که حسین ایوب در باره محمد بعاصیری میگوید این است که بعاصیری هیچ ترسی ندارد که آمریکایی بودنش را از سرش تا نوک قدمهایش آشکار کند، جایی که وطن دومش به شمار میرود.
محمد بعاصیری از سال 2005 در مهمترین تحولات مالی و بانکی لبنان و از جمله تعیین سیاستهای مرکزی مالی لبنان حضور داشته است. وی از زمان انتصاب به معاونی رییس بانک مرکزی بارها در کمیتههای تحقیقات مالی لبنانی – بینالمللی پیرامون بانکها و موسسات مالی لبنانی و چگونگی نقل و انتقال و حرکت پول در این کشور حضور داشته است که بسیاری از این کمیتههای تحقیقاتی را آمریکاییها اداره میکردهاند. از جمله این بانکها بانک "جمال ترست بانک" بوده که با دخالت و اتهامات آمریکا طومارش بهم پیچیده شد و مسئولیت این کار هم از سوی بانک مرکزی لبنان به محمد بعاصیری سپرده شده بود و او بود که به پرونده این بانک رسیدگی کرد. لذا ارتباط تنگاتنگ محمد بعاصیری با موسسات و سازمانهای اطلاعاتی آمریکا که به اصطلاح پولشویی و تروریسم مالی را رصد میکنند، امری اجتناب ناپذیر بوده و شکی نیست که ادارات و موسسات مالی و اطلاعاتی آمریکا از او رضایت خاطر مطلقی دارند و او را شهروند آمریکایی قابل اعتماد میدانند لذا قاطعانه میتوان گفت در طول سالهای حضور بعاصیری در بانک مرکزی لبنان، آمریکا در عالیترین سطح کنترل این بانک، کارمندی پرقدرت به عنوان مخبر اول در آن داشته است.
حمایت سعد حریری از بعاصیری
گفته میشود سعد حریری برای حل و فصل داستان بین دولت لبنان و آمریکا بر سر تعیین افراد جدید در سه معاونت بانک مرکزی، تلاش کرد که فرد دیگری را به آمریکاییها معرفی کند و گفتگوهایی را انجام داد اما فقط یک کلمه از آمریکاییها شنیده است: یا بعاصیری یا هیچکس. همین امر باعث شده تا حریری نیز حواس خود را بیشتر جمع کند و پس از آن بود که وی نیز به جمع آمریکاییها برای عدم تغییر محمد بعاصیری پیوست.
حالا از سفیر آمریکا در بیروت نقل میکنند که گفته است: اگر دولت حسان دیاب حکم مسئولیت محمد بعاصیری را تمدید نکند حتما به خوبی می داند که فردای آن روز خود را به چه فاجعه ای انداخته است.
حزبالله با آرامش جلو میرود
چگونگی دخالت آمریکا در روند تعیین پستهای حکومتی به این شکل تاکنون هرگز مشاهده نشده بود. همه میدانند که آمریکا همیشه دخالت داشته اما هرگز با این آشکاری سابقه نداشته است لذا تا به اینجای کار که تعیین پستهای جدید از سوی دولت لبنان مسکوت گذاشته شده است برای آمریکاییها یک دستاورد به شمار میرود اما هم آمریکاییها و هم بعاصیری میدانند که حزبالله لبنان هرگز با این سناریو کنار نمیآید و حزبالله حکم بقای بعاصیری را حتما وتو میکند. از همین رو بعاصیری دست به دامن برخی دوستانش از بین سیاستمداران و چهرههای نزدیک به حزبالله شده است تا حزبالله را متقاعد کنند که دست از وتو بردارد اما پاسخ شنیدهاند که حزبالله هرگز با این اقدام آمریکا موافقت نخواهد کرد و این حزب در شرایطی آرام و بدون حساسیت تصمیمات خود را اتخاذ میکند و آن را به کرسی مینشاند.
مواضع حسن فضلالله، نماینده پارلمان لبنان که اقدامات آمریکا را دخالت آشکار در حاکمیت ملی و تصمیمات دولت لبنان توصیف کرده بود، فقط گوشهای از مواضع حزبالله در این باره میباشد.
در هر صورت شکی نیست که این اقدام آمریکا در لبنان یکی از شرمآورترین و وقیحانهترین دخالتهای آشکاری است که آمریکا در تاریخ روابط سیاسی، مالی خود با لبنان برجای گذاشته است.