انتخابات پارلمانی عراق حساس ترین انتخابات این کشور پس از سقوط صدام شمرده می شود، چرا که نه تنها مردم درباره سرنوشت خود و کشورشان تصمیم می‌گیرند، بلکه در ادامه این انتخاب، چگونگی تعامل با برخی از کشورهای منطقه نیز بازتعریف می شود.
علاوه بر آن بیشترین اهمیت انتخابات پارلمانی عراق در این است که پس از تشکیل پارلمان، دولت جدیدی بر سر کار خواهد آمد تا درباره پرونده‌ها و مسایل حساس و مهمی چون عقب نشینی و خروج نیروهای اشغالگر آمریکایی، آشتی ملی، بازسازی عراق و آماده سازی و تجهیز نیروهای نظامی این کشور برای در اختیار گرفتن کامل مسئولیتهای امنیتی و انتظامی، تصمیم بگیرد.
کدام جریانها بیشترین کرسی را به دست آوردند؟
این انتخابات طی 3 روز از جمعه تا یکشنبه (8 تا 10 اکتبر) در عراق برگزار شد؛ به این صورت که در مرحله نخست گروه های ویژه همچون نیروهای امنیتی و آوارگان و زندانیان و ... رای خود را در صندوق انداختند و مرحله بعدی متعلق به عموم مردم بود.
نتایج این انتخابات از صبح دیروز در مراحل مختلف اعلام شد. با وجود اینکه همچنان اما و اگرها درباره نتایج انتخابات پارلمانی عراق جریان دارد و نتایج متفاوت در ترکیب فهرست‌ها (به علت نهایی نشدن نتایج) به چشم می‌خورد، اما می‌توان گفت، مختصات و شمایل کلی سهم فهرست‌ها، جریانهای انتخاباتی و مستقل‌ها، ترسیم شده و مقدمات ورود جریانهای سیاسی به ائتلافهای تشکیل دولت آینده این کشور فراهم شده است.
بر این اساس جریان صدر با 73 کرسی، ائتلاف «تقدم» به ریاست محمد الحلبوسی با 38 کرسی، ائتلاف دولت قانون به ریاست «نوری المالکی»، 37 کرسی، و حزب دموکرات کردستان 30 کرسی را به دست آورده‌اند که در صورت ائتلاف با یکدیگر می‌توانند 178 کرسی را به دست بگیرند که بیش از نصف تعداد کرسی‌های پارلمان عراق (329 کرسی) است.
این نتایج همچنین نشان می‌دهد که افراد مستقل 20 کرسی و جنبش «امتداد»، برآمده از تظاهرات اکتبر 9 کرسی را به دست آورده‌اند.
البته با توجه به نهایی نشدن نتایج انتخابات پارلمانی عراق و احتمال تغییر نتایج، آمار ارائه شده تاکنون ، تقریبی است.
پیامهای روشن انتخابات عراق
اما فارغ از هر نتیجه‌ای که بعد از نهایی شدن شمارش آرا به دست بیاید، چندین نکته درباره برگزاری این انتخابات و پیامهای آن وجود دارد. در وهله نخست برخی طرفها که تحت نظارت و هدایت آمریکا و متحدان آن در تلاش برای برهم زدن سازوکار صحیح اجرای انتخابات و پیشبرد برنامه‌های خود در این روند بودند، بعد از برگزاری موفق انتخابات پارلمانی عراق نیز تلاش می‌کنند از اهمیت انتخابات مذکور بکاهند؛ این امر را به وضوح در تحلیل و گزارشهای رسانه‌های وابسته به غربی و واشنگتن می‌توان دید.
آمریکا در کنار متحدان خود همچون عربستان سعودی و امارات و انگلیس و رژیم صهیونیستی که ردپای بارز آنها در آشوبهای اکتبر 2019 عراق دیده می‌شود تلاش کردند تا انتخابات پارلمانی عراق برگزار نشود یا دست کم نتیجه آن به گونه ای باشد که آنها می‌خواهند.
این طرفها اکنون بعد از شکست پروژه خود می‌گویند که میزان مشارکت مردمی در انتخابات پارلمانی عراق پایین بوده و این به معنای شکست عراقیها در این روند است. اما نگاهی به وضعیت عراق به ویژه طی 2 سال گذشته و عملکرد نه چندان مناسب دولت «مصطفی الکاظمی» نخست وزیر عراق که بر خلاف وعده‌های خود نتوانست اقدام جدی برای حل چالشهای اقتصادی و معیشتی مردم انجام دهد و همچنین در سایه نارضایتی روزافزون ملت عراق از بحران‌های حساسی چون بحران برق، بسیاری از ناظران بر این باورند که مشارکت 41 درصدی مردم در این انتخابات آمار قابل قبولی محسوب می‌شود.
نقش پررنگ حشد شعبی در تامین امنیت فضای انتخابات
نکته بعدی که باید به آن توجه کرد امنیت حاکم بر فضای برگزاری انتخابات بود. درحالی که هسته‌های تروریستی طی هفته‌های گذشته تحرکات خود را در مناطق مختلف عراق و حتی داخل بغداد افزایش داده و با این عملیاتها قصد تهدید عراقیها و جلوگیری از حضور آنها پای صندوقهای رای را داشتند اما این انتخابات در امنیت کامل برگزار شد.
در این میان با وجود همه توطئه‌هایی که پیش از برگزاری انتخابات و حتی هنگام اجرای آن علیه حشد شعبی وجود داشت، این سازمان مردمی نقش برجسته خود در تامین امنیت حوزه‌های انتخاباتی را به نمایش گذاشت. نیروهای حشد شعبی از چند روز قبل عملیات پیشگیرانه‌ای علیه تروریستها در مناطق مختلف عراق انجام دادند تا فضای روز انتخابات را برای مردم امن نگه دارند.
علاوه بر آن این دوره از انتخابات پارلمانی عراق چندین وجه تمایز با ادوار قبلی داشت. از جمله اینکه مراکز انتخاباتی به جای 18 حوزه به 83 حوزه تقسیم شده بود و درواقع انتخابات به شکل منطقه‌ای برگزار شد، نه استانی. همین امر تامین امنیت حوزه‌های انتخاباتی را دشوارتر می‌کرد که نیروهای امنیتی عراق در کنار حشد شعبی در ماموریت خود موفق عمل کردند. شمارش الکترونیکی آرا نیز از جمله دیگر وجوه تمایز این انتخابات با دوره‌های قبلی بود که موجب می‌شود مردم از لحظه اول تا مشخص شدن نتیجه نهایی، در جریان شمارش نسبی آرا قرار بگیرند.
شکست طرح «دوقطبی سازی» انتخابات عراق
از طرف دیگر مهمترین برنامه آمریکا و متحدان آن از جمله عربستان سعودی برای انتخابات پارلمانی عراق «دوقطبی سازی» میان شیعیان با سایر گروه‌های مذهبی و نیز جریانهای اسلامی و غیراسلامی بود. همچنین عمده تلاشهای واشنگتن در این انتخابات متمرکز بر جلوگیری از پیروزی احزاب و ائتلافهای اسلامی بود که به جایی نرسید. طبق آخرین آمار جریانهای اسلامی بیشترین کرسی‌های پارلمان آینده عراق را کسب کرده‌اند.
گروه‌های اسلامی شیعه از جمله جریان صدر، دولت قانون، الفتح، ائتلاف حکومت ملی (سید عمار حکیم)، جنبش حقوق (حسین مونس) و «العقد الوطنی» (فالح الفیاض) همچنان بیشترین آرای انتخاباتی را به دست آوردند و به این ترتیب تاثیر بالایی در انتخاب دولت آینده عراق که مسیر این کشور را در پرونده‌ای حساسی همچون اخراج نظامیان ایالات متحده روشن می‌کند داشته باشند.
آمریکایی‌ها امیدوار بودند این انتخابات توازن قوا را در پارلمان عراق به نفع آمریکا ایجاد کند تا مصوبه جدیدی برای تجدید نظر در تصمیم قبلی در خصوص خروج نیروهای آمریکایی از عراق صادر شود؛ اما این اتفاق نیفتاد.
اما آنچه که بیشتر از نتیجه انتخابات برای عراقیها اهمیت دارد برآورده شدن نیازهای آنها به ویژه در بخش اقتصادی و معیشتی است. احزاب و افراد راه یافته به پارلمان آینده عراق وظیفه دارند دولتی را روی کار بیاورند که قادر به برآورده کردن مطالبات مردم و اقدام جدی برای حل چالشهای آنها باشد.
علاوه بر مشکلات اقتصادی در داخل عراق یکی از پرونده‌های حساس این کشور بحث خروج آمریکاییهاست که دولت کنونی ضعف زیادی از خود در این پرونده نشان داد؛ آن هم درحالی که مردم یکصدا خواستار پایان دادن به حضور نظامی واشنگتن در عراق بودند.
تاکید بر نقش فعال گروه‌های مقاومت و حشد شعبی که نقش مستقیم در دفاع از عراق مقابل تروریسم و تجاوزات خارجی دارند از جمله دیگر خواسته‌های مردمی در این کشور است؛ به ویژه اینکه برخی طرفها با هدایت آمریکا توطئه‌ای برای انحلال یا ادغام حشد شعبی طراحی کرده‌اند. بنابراین مردم انتظار دارند که پارلمان با انتخاب دولتی شایسته جایگاه بسیج مردمی عراق را بیش از گذشته تقویت کند.
