*تجدید حیات اجتماعی اسلام
امام در روزگاری که دین از ساحت زندگی اجتماعی بشر کنار گذاشته شده و شاهد یکه تازی و جولان تفکر سکولار بودیم و از دین به عنوان افیون توده ها یاد می شد، اسلام را به صحنه سیاسی اجتماعی بازگرداند و با تکیه بر آموزه های اسلام ناب، الگویی از حاکمیت را فرا روی بشر قرار داد که الگوهای غربی را به چالش کشید.آنتونی گیدنز، جامعه شناس مشهور می گوید: « در گذشته سه غول فکری جامعه شناسی یعنی مارکس، دورکیم و ماکس وبر با کم و بیش اختلافاتی فرآیند عمومی جهانی را به سمت سکولاریزیسون و به حاشیه رفتن دین می دیدند، ولی از آغاز دهه هشتاد و با انقلاب اسلامی ایران شاهد تحقق عکس این قضیه هستیم، یعنی فرآیند عمومی جهان، روند معکوسی را آغاز و به سمت دینی شدن پیش می رود ... احياگرى اسلامى را نمى توان صرفاً براساس ملاحظات مذهبى درك كرد. اين جنبش تا حدى نشان دهنده واكنش عليه تأثير غرب و يك جنبش ابراز هويت ملى يا فرهنگى است. آنچه رخ داده است چيزى پيچيده تر است؛ آداب و شيوه هاى زندگى سنتى احيا گرديده اند، امّا با علايقى همراه اند كه خاص دوران مدرن است ».[1]
مقام معظم رهبری فرمودند: «دويست سال است كه دستگاههاى استعمارى سعى كردند تا اسلام به دست فراموشى سپرده شود. يكى از نخستوزيرهاى انگليس در جمع سياستمداران استعمارى دنيا اعلام كرده بود كه ما بايد اسلام را در كشورهاى اسلامى منزوى كنيم! قبل و بعد از آن نيز پولهاى گزافى خرج شد تا اسلام در درجه اول از صحنه زندگى، و در درجه دوم از ذهن و عمل فردى انسانها خارج شود؛ چون مىدانستند اين دين، بزرگترين مانع در راه چپاول قدرتهاى بزرگ و استكبارى است. امام ما، اسلام را دوباره زنده كرد و به ذهن و عمل انسانها و صحنه سياسى جهان برگرداند.»[2]
«او به اسلام عزت بخشيد و پرچم قرآن را در جهان به اهتزاز درآورد... و او، در عصرى كه همه دستهاى قدرتمند سياسى براى منزوى كردن دين و معنويت و ارزشهاى اخلاقى تلاش مىكردند، نظامى بر اساس دين و معنويت و ارزشهاى اخلاقى پديد آورد و دولت و سياستى اسلامى بنيان نهاد ».[3]
*بازگرداندن عزت وغرور ملی ایرانیان
حضرت امام، عزت و غرور ملی از دست رفته مردم را که در سایه سرسپردگی و خود باختگی رژیم پهلوی و در پرتو قانون ننگینی همچون کاپیتولاسیون لگد مال شده بود را به آنان باز گرداند.
مقام معظم رهبری فرمودند: « برادران عزيز! حكومتهاى استبدادى و فردى، سالهاى متمادى ملت ما را به صورت ملتى ضعيف و مستضعف و توسرىخور در آورده بودند؛ ملتى كه از استعداد جوشان و خصلتهاى جمعىِ فوقالعاده ممتاز برخوردار است و در طول تاريخ بعد از اسلام، اينهمه افتخارات علمى و سياسى دارد.
قدرتهاى خارجى - مدتى انگليسيها و مدتى هم روسها و ديگر دولتهاى اروپايى و پس از آن امريكايي ها - ملت ما را تحقير كرده بودند. ملت ما هم باور كرده بود كه قابليت و لياقت كارهاى بزرگ را ندارد، سازندگى از او بر نمىآيد، ابتكار از او ساخته نيست و ديگران بايد بر او آقايى كنند و به او زور بگويند! بنابراين، روح غرور و افتخار ملى را در ملت ما كشته بودند؛ ولى امام عزيز ما، روح غرور و افتخار ملى را در ملت ايران بيدار و زنده كردند...امروز ملت ما از دست به دست هم دادن و توطئه مشترك شرق و غرب و ارتجاع نمىترسند و احساس ضعف هم نمىكنند. جوانهاى ما احساس مىكنند كه خودشان مىتوانند كشورشان را بسازند. مردم ما احساس مىكنند كه قدرت و توان آن را دارند كه در مقابل تحميلها و زورگويي هاى شرق و غرب بايستند. اين روح عزت و خودباورى و غرور ملى و افتخارات حقيقى و اصيل را امام(ره) در ملت ما زنده كرد ».[4]
*بازگرداندن عزت به ایرانیان
حضرت امام نه تنها عزت و غرور ملی را به ایرانیان بازگرداند، بلکه ایران را به ایرانیان بازگرداند، ایرانی که تبدیل به حافظ منافع آمریکا و جزیره ثبات این کشور در منطقه شده بود را به کشوری مستقل تبدیل کرد که شعار نفی سلطه شرق و غرب را سر داده و به بزرگترین کابوس نظام سلطه بدل شد. برژنیسکی نظريه پرداز مشهور آمريکايی می گويد : «تجديد حيات اسلام بنيادگرا در سراسر منطقه با سقوط شاه و تشنجات ناشی از ايران ( امام ) خمينی ( ره) يک مخاطره مستمر برای منافع ما در منطقه ای که حيات جهان غرب کاملاً به آن وابسته است ايجاد کرده است . بنيادگرايی اسلامی پديده ای است که امروزه آشکار نظم و ثبات موجود را تهديد می کند ».[5]
مقام معظم رهبری فرمودند: « اینکه ملاحظه میکنید بعد از پیروزی انقلاب تاکنون آمریکایی ها از دشمنی با ملت و کشور و نظام جمهوری اسلامی هرگز دست نکشیدهاند و یک لحظه از دشمنی باز نایستادهاند علّت همین است اینجا پایگاه سیاسی و اقتصادی امن و امان آمریکایی ها بود، اما فکر اسلامی و ایمان اسلامی این ملت را بیدار کرد و آنها توانستند به برکت اسلام، دست این سلطهطلبِ زیاده خواهِ زورگوی چپاولگر را کوتاه کنند, در حقیقت اسلام در کشور ما بزرگترین ضربه را به استکبار آمریکایی زده است، بنابراین آنها هم بزرگترین کینه را دارند و بیمهار اقداماتی میکنند ».[6]
*دمیدن روحیه خود باوری و اعتماد به نفس
حضرت امام با دم مسیحایی خویش، روحیه خودباوری و اعتماد به نفس را در مردم دمید و به آنان جرأت و جسارت تغییر سرنوشت خویش، ایستادن روی پای خود و مبارزه و مقاومت داد.
مقام معظم رهبری فرمودند: « امام ملت ما را به این باور رساند که می تواند بایستاد؛ می تواند مقاومت کند؛ می تواند کشور خود را آزاد کند؛ می تواند نظامی را که خود به وجود آورده است، با کمال قدرت این نظام را حفظ کند؛ می تواند در دنیا، در سیاستهای بین‌الملل اثر بگذارد که همین‌جور هم شد....ملت ما از صد و پنجاه سال پیش، صد سال پیش، بر اثر عوامل گوناگون، در خود احساس حقارت می كرد؛ خودكم‌بینی احساس می كرد؛ از جنگهای دوران قاجار بگیرید و آن شكستهای سخت و از دست دادن شهرهای مختلف در زمان قاجار، تا بعد در دوران پهلوی، زمان رضاخان، آن دیكتاتوری و سركوب سخت ملت كه مجال نفس كشیدن به كسی داده نمی شد؛ بعد در دوران بعد از پهلوی اول، زمان محمدرضا، با حضور آمریكائی ها، با ایجاد سازمان امنیت و ساواك، با آن رفتار خشنی كه با مردم می كردند، مردم احساس می كردند كه هیچ توانی دیگر برایشان نمانده است... امام آمد این روح حقارت را گرفت و در طول پانزده سال نهضت امام تا پیروزی انقلاب و از روز پیروزی انقلاب به نحو دیگری تا ده سال عمر بابركت آن بزرگوار، دائم روح خودباوری را در این ملت دمید: شما می توانید، ما می توانیم، شما قادرید، شما بزرگید، شما قدرتمندید ».[7]
*احیای هویت دینی و ملی
حضرت امام هویت دینی و ملی فراموش شده ایرانیان را به آنها بازگرداند و چه زیبا شهید مطهری فرمودند: « ندای امام خمینی از قلب فرهنگ و از اعماق تاریخ و از ژرفای روح این ملت برمی خاست، مردمی که در طول چهارده قرن حماسه محمد، علی، زهرا، حسین، زینب، سلمان، ابوذر...و صدها هزار زن و مرد دیگر را شنیده بودند و این حماسه ها با روحشان عجین شده بود، بار دیگر همان ندای آشنا را از حلقوم این مرد شنیدند .علی را و حسین را در چهره او دیدند، او را آینه تمام نمای فرهنگ خود که تحقیر شده بود، تشخیص دادند. امام خمینی چه کرد؟ او به مردم ما شخصیت داد.خود واقعی و هویت اسلامی آنها را به آنان بازگرداند.آنها را از حالت خود باختگی و استسباع خارج کرد این بزرگترین هدیه ای بود که رهبر به ملت داد، او توانست ایمان از دست رفته مردم را به آنها بازگرداند و آنها را به خودشان مؤمن کند.او با صراحت اعلام کرد که تنها اسلام نجات بخش شماست ».[8]
*بازگرداندن حق فراموش شده مردم
حضرت امام، حق فراموش شده مردم در تاریخ این سرزمین در تعیین سرنوشت خویش و مشارکت سیاسی را به آنها بازگرداند و مردم را حاکم نمود. « اگر فایده ای از این جمهوری اسلامی نداشتیم الاّ همین حضور ملت به همۀ قشرهایش در صحنه و نظارت همۀ قشرها در امور همه، این یک معجزه ای است که جای دیگر من گمان ندارم تحقق پیدا کرده باشد ».[9]
« مهم این است که انقلاب اسلامی، انقلابی است که به دست مردم صورت گرفته، مردم انقلاب کرده اند، مردم باید آن را به آخر برسانند. مردم قیام کرده اند، شاه را بیرون کرده اند و رژیم او را سرنگون نموده و نظام اسلامی را که به نفع مستضعفین است جایگزین آن کرده اند، پس مردم باید پای کاری که کرده اند بایستند، هر چه عمل بزرگ باشد، دشمنش بیشتر و بزرگتر است ».[10]
[1] . گیدنز، آنتونی، جامعه شناسی دین، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی، 1374، ص 75 و 513
[2] . خطبه‌های نماز جمعه؛ 23/4/1368
[3] . فرازی از پیام به ملت شریف ایران در تجلیل از امام امّت 18/3/1368
[4] . خطبه‌های نماز جمعه؛ 23/4/1368
[5] . داودی، محسن، ستيز غرب با آنچه بنيادگرايی اسلامی می نامد، تهران:دفتر مطالعات سياسی و بين المللی،1368، ص 80
[6] . خطبه‌های نماز جمعه تهران؛1/9/1381
[7] .مراسم سالگرد حضرت امام خمینی(ره)؛14/3/1388
[8] . مطهری ، مرتضی ، پیرامون انقلاب اسلامی ، تهران : صدرا ، ۱۳۷۴، ص ۱۱۹-۱۲۱
[9] . صحیفه امام، ج 14، ص 204.
[10] . صحیفه امام، ج 19،ص 54
