ابوصامت از امام صادق(ع) نقل می کند:
« مَنْ أَتَی الْحُسَینَ(ع) مَاشِیاً کتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکلِّ خُطْوَةٍ أَلْفَ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْهُ أَلْفَ سَیئَةٍ وَ رَفَعَ لَهُ أَلْفَ دَرَجَةٍ فَإِذَا أَتَیتَ الْفُرَاتَ فَاغْتَسِلْ وَ عَلِّقْ نَعْلَیک وَ امْشِ حَافِیاً وَ امْشِ مَشْی الْعَبْدِ الذَّلِیلِ فَإِذَا أَتَیتَ بَابَ الْحَیرِ فَکبِّرِ اللَّهَ أَرْبَعاً»؛
هر کسی پیاده به زیارت قبر حسین(ع) برود، خداوند برای هر قدمی هزار حسنه نوشته و هزار گناه از او پاک می کند و رتبه اش هزار درجه بالا می رود. پس هرگاه به فرات رسیدی ، غسل کن و کفش هایت را درآور و پا برهنه راه برو؛ به مانند عبد ذلیل راه برو؛ پس وقتی به درب حَرَم رسیدی، چهار بار تکبیر بگو و کمی راه برو و دوباره چهار بار تکبیر بگو.
تاریخ آغار راهپیمایی اربعین حسینی به سال ۶۱ هجری و تاریخ حادثه کربلا مربوط است. بنا به روایت علما و مورخین بیستم صفر سال ۶۱ هجری قمری، چهلمین روز کشته شدن حسین بن علی (ع) روزی است که سر مقدس امام حسین (ع) در بازگشت اسرای کربلا به تاریخ بیستم صفر به جسد مطهر امام برگردانده شده و با پیکر ایشان دفن می شود. لذا از دیدگاه بسیاری از صاحب نظران و مورخان شیعه و اهل سنت، مبنای تاریخی چنین بزرگداشتی، ورود اهل بیت(ع) به کربلا در اولین اربعین حسینی (سال ۶۱ هجری) و دفن سرهای مطهر شهیدان به ویژه سر مقدس امام حسین (ع) در کنار پیکرهای مطهر آنها است.
بر مبنای منابع تاریخی جابر بن عبدالله، نخستین زائر کربلای معلی است که در روز اربعین (به سال ۶۱ هجری) از مدینه به سمت کربلا رهسپار شده است. اقدام تاریخی جابر بن عبدالله را رهبر معظم انقلاب اینگونه مورد توجه قرار داده اند:
«شروع جاذبه مغناطیسی حسینی در روز اربعین است، جابربن عبدالله را از مدینه بلند می‌کند و به کربلا می‌کشاند، این همان مغناطیسی است که امروز هم با گذشت قرن‌های متمادی در دل من و شما هست».
اربعین، چهلمین روز شهادت امام حسین(علیه‌السلام) است که جان خود و یارانش را فدای دین کرد. از آنجا که گرامیداشت خاطره شهید و احیاء اربعین وی، زنده نگهداشتن نام و یاد و راه اوست و زیارت، یکی از راه های یاد و احیاء خاطره است، زیارت امام حسین(علیه‌السلام) به ویژه در روز بیستم ماه صفر که اربعین آن حضرت است، فضیلت بسیار دارد .
امام حسن عسکری(علیه‌السلام) در حدیثی علامتهای «مؤمن»را پنج چیز شمرده است:
علامات المؤمن خمس: صلاه الخمسین، و زیاره الاربعین، و التختم فى الیمین، و تعفیر الجبین و الجهر ببسم الله الرحمن الرحیم.
نشانه هاى مؤمن پنج چیز است: 1 ـ نمازهاى پنجاهگانه (منظور نمازهای روزانه و نوافل آنهاست که پنجاه رکعت می شو) 2 ـ زیارت اربعین 3 ـ انگشتر به دست راست کردن 4 ـ بر خاک سجده کردن 5 ـ بسم الله الرحمن الرحیم را بلند گفتن.
وسائل الشیعه، ج 10 ص 373 و نیز التهذیب، ج 6 ص 52
خواندن زیارت اربعین در این روز مستحب است که در کتب ادعیه آمده است و از طریق صفوان جمال از امام صادق(علیه‌السلام) روایت شده است. زیارت دیگری را جابر بن عبدالله انصاری در این روز خوانده است و متن زیارت به عنوان زیارتنامه آن امام در نیمه ماه رجب نقل شده است.
مورخان نوشته اند که جابر بن عبدالله انصاری به همراه عطیه عوفی، در اولین اربعین پس از عاشورا به زیارت امام حسین(علیه‌السلام) نائل آمدند. وی که آن هنگام نابینا شده بود، در فرات غسل کرد و خود را خوشبو ساخت و گامهای کوچک برداشت تا سر قبر حسین بن علی (علیهماالسلام) آمد و با راهنمایی عطیه، دست روی قبر نهاد و بیهوش شد، وقتی به هوش آمد، سه بار گفت: یا حسین! سپس گفت: «حبیب لا یجیب حبیبه ...» آنگاه زیارتی خواند و روی به سایر شهدا کرد و آنان را هم زیارت نمود.
کاروان هایی که عازم پیاده‌روی سه روزه اربعین حسینی از نجف تا کربلا هستند؛ پس از زیارت امیرالمومنین (علیه السلام) در نجف اشرف و پس از طی 80 کیلومتر، خود را به دیار دوست و سرزمین عشق و محبت، کربلا می رسانند. بیاییم تاملی کنیم که چرا زیارت حرم امام حسین(علیه السلام) آن هم با پای پیاده تا این اندازه با ارزش و با فضیلت است.
آیت الله مرعشی نجفی بیست بار پیاده به همراه تعدادی از طلاب که همه از مراجع و بزرگان شدند، به کربلا مشرف شد. سیدمحمدحسین طهرانی، سید احمد مستنبط، شیخ عباس قوچانی، شیخ حسن نجابت شیرازی و سید عبدالحسین دستغیب و شهید صدر اول و شهید صدر دوم در این پیاده روی شرکت می کردند.
شیخ مرتضی انصاری و میرزا حسین نوری، صاحب موسوعه حدیثی «مستدرک الوسائل» در عید قربان . سیدمهدی بحرالعلوم در دسته عزای «طوریج» شیخ جعفر کاشف الغطاء در یکی از پیاده روی هایش به کربلا، به حضور حضرت ولی عصر(ع) شرفیاب شد و حضرت ایشان را به سینه خویش چسبانده و فرموده است: «خوش آمدی ای زنده کننده شریعت ما».
ثواب قدم های برداشته شده در راه زیارت امام حسین(ع)
ائمه هدی(علیهم السلام) بارها در روایات خود، پیاده روی به سمت حرم امام حسین(علیه السلام) را توصیه کرده اند و برای هر قدمش اجر و مغفرت ویژه ای در نظر گرفته اند.
عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ ثُوَیْرِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام:
یَا حُسَیْنُ! مَنْ خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یُرِیدُ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ص إِنْ کَانَ مَاشِیاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةً وَ مَحَى عَنْهُ سَیِّئَةً؛ حَتَّى إِذَا صَارَ فِی الْحَائِرِ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْمُصْلِحِینَ الْمُنْتَجَبِینَ حَتَّى إِذَا قَضَى مَنَاسِکَهُ کَتَبَهُ اللَّهُ مِنَ الْفَائِزِینَ حَتَّى إِذَا أَرَادَ الِانْصِرَافَ أَتَاهُ مَلَکٌ فَقَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص یُقْرِوُکَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ لَکَ: اسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ فَقَدْ غُفِرَ لَکَ مَا مَضَى .
از حسین بن ثویر روایت شده که امام صادق(علیه السلام) فرمودند:
ای حسین! کسی که از منزلش بیرون آید و قصدش زیارت قبر حضرت حسین بن علی(علیهماالسلام) باشد؛ اگر پیاده رود؛ خداوند منّان به هر قدمى که برمى دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو مى فرماید؛ با رسیدن به حرم دوست، از رستگاران می شود تا زمانى که به حائر برسد و پس از رسیدن به آن مکان شریف حق تبارک و تعالى او را از رستگاران قرار مى دهد؛ با انجام اعمال زیارت، از فائزان می شود تا وقتى که مراسم و اعمال زیارت را به پایان برساند که در این هنگام او را از فائزین محسوب مى فرماید؛ هنگام بازگشت ندا می رسد که بخشیده شدی تا زمانى که اراده مراجعت نماید در این وقت فرشته اى نزد او آمده و مى گوید: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به تو سلام می رساند و خطاب به تو مى فرماید: از ابتدا عمل را شروع کن، تمام گناهان گذشته ات آمرزیده شد.
کسی که از منزلش بیرون آید و قصدش زیارت قبر حضرت حسین بن علی(علیه السلام) باشد؛ اگر پیاده رود؛ خداوند منّان به هر قدمى که برمى دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو مى فرماید
فائزان، همنشینان معصومین(علیهم السلام) هستند
در این روایت دانستیم که ابتدا زائر حرم امام حسین (علیه السلام) به مقام رستگاران و سپس به مقام فائزان می رسد. تفاوت این دو مقام در این است که فوز یا رستگاری عملی یک مرحله بالاتر از فلاح یا رستگاری اعتقادی است. اگر کسی فائز شد جایگاهش همنشینی و انس حقیقی با حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) و ائمه اطهار(علیهم السلام) در بالاترین رتبه بهشت است و کوتاه ترین راه فائز شدن، این است که محبت امام حسین در دل انسان بتابد.
بدنت را خرج امام حسین(علیه السلام) کن
وقتی انسان در مسیر کربلای اباعبدالله الحسین(علیه السلام) پاهایش خسته می شود و خستگی را عمیقاً با جسم خودش احساس می کند؛ ارتباط روحی اش هم با اباعبدالله الحسین(علیه السلام) بیشتر می شود. به عبارت دیگر اگر شما بدن خود را در راه عشق به آقا امام حسین(علیه السلام) خرج نکنی به حد کمال نخواهد رسید.
پیاده روی اربعین کاری زینبی است
شاید با خود بگویی: از خانه هم می توانم به امام حسین (علیه السلام) سلام دهم. چرا باید سختی چند روز پیاده‌روی را به جان بخرم و مسیری طولانی را در گرما و سرما طی کنم تا کسی را زیارت کنم که همین لحظه هم در کنار من است؟
پس بشنو سخن زینب را که به یزید فرمود: «به خدا که نمی‌توانی یاد و خاطره ما را محو و نابود کنی.» اگر من از خانه‌ام سلام دهم و تو از خانه‌ات سلام دهی؛ دیری نمی‌پاید که داستان کربلا از یادها می‌رود.
اربعین یک میعادگاه با عظمت است. این جا است که می شود پیام هایی از حقیقت اسلام ناب را به جهان داد. اگر نبودیم تا امام حسین(علیه السلام) را یاری کنیم؛ امّا با حضرت زینب(سلام الله علیها) می توانیم همراه شویم و پیام عاشورا را به همه عالم برسانیم.
پیاده روی اربعین، بهترین فرصت برای معرفی امام حسین(علیه السلام) به همه عالم
محدث بزرگوار شیخ علی یزدی حائری (رحمه الله علیه) روایتی را نقل کرده و می گوید:
«زمانی که قائم آل محمد ظهور کند، ما بین رکن و مقام می ایستد و پنج ندا می دهد و در آن پنج ندا پس از معرفی خود می فرمایند:
الا یا اهل العالم ان جدی الحسین قتلوه عطشانا؛ بیدار باشید ای اهل عالم که جد من حسین را تشنه کام کشتند الا یا اهل العالم ان جدی الحسین طرحوه عریانا؛ بیدار باشید ای اهل عالم که جد من حسین را عریان روی خاک افکندند.الا یا اهل العالم ان جدی الحسین سحقوه عدوانا؛ آگاه باشید ای جهانیان که جد من حسین را از روی کینه توزی پایمال کردند.
امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خود را به واسطه امام حسین(علیه السلام) به همه عالم معرفی می کنند؛ بنابراین در آن زمان باید همه مردم عالم، امام حسین(علیه السلام) را شناخته باشند که وقتی امام زمان(صلوات الله علیه) فرمود: من پسر حسین فاطمه هستم؛ همه ایشان را بشناسند و پیاده روی اربعین، بهترین فرصت برای معرفی امام حسین(علیه السلام) به همه عالم است.
غیر از عشق و محبت، که پای زائر را پیاده به مرقد حسین(علیه‌السلام) می‌کشاند و رنج سفر و خوف و خطر را به جان میخرد، زیارت سیدالشهدا علیه السلام با پای پیاده، ثواب بسیار دارد و مورد تاکید پیشوایان دین است.
امام صادق(علیه‌السلام) فرموده است:
«من خرج من منزله یرید زیارة قبر الحسین بن علی(علیه‌السلام) ان کان ماشیا کتبت له بکل خطوة حسنة و محا عنه سیئة...» ؛
هر کس به قصد زیارت امام حسین(علیه‌السلام)، پیاده از خانهاش خارج شود، خداوند در مقابل هر گام، برای او حسنهای مینویسد و گناهی از او میزداید.
