اکنون که در پایان ماه مبارک رمضان و نزدیک شدن به عید فطر و حلول ماه شوال به سر می بریم پیشاپیش فرارسیدن عید عبادت و بندگی و رهایی از هواهای نفسانی و عذاب الهی، عید سعید فطر را خدمت همه خوانندگان محترم تبریک و تهنیت عرض نموده و آروزی توفیق و سلامتی برای همگان از خدای منان خواستارم.
به مناسبت پایان یافتن ماه مبارک رمضان که سرشار از غفران، رحمت و برکت بود، به نظر رسید مطالبی را جهت حفظ آثار و معنویات این ماه بنویسم که امیداست مورد رضایت حق تعالی و شما خواننده گرامی قرارگیرد.
سفره ماه مبارك رمضان جمع گرديد ولی آثار و بركات آن برجا مي‌ماند سفره‌اي كه با گسترده شدنش دلهاي مشتاق شاد و با برچيدنش حسرتها و دلتنگي‌ها بجاي مي‌ماند.
چه سفره با صفا، ساده و در عین حال رنگين، كه ميزبانش خدا، ميهمانش مردم و غذاي آن، قرآن، دعا و نماز است و بالاخره اين سفره‌اي است كه حتي نشستن كنار آن ثواب دارد، نفس كشيدن كنار آن اجر دارد و عجب سفره پر بركت و درس‌آموزي است که باید درسهاي آن را در طول سال مرور كنيم و استفاده ببريم که در اینجا به برخی از نکات آموزنده آن اشاره می گردد؛ در آغاز اين ميهماني عظيم را به سه بخش:
1ـ ميزبان 2ـ ميهمان 3ـ محتوا تقسيم كردم و بطور خلاصه براي هر كدام مطالبي را عرض مینمايم.
الف) در ماه مبارک ميزبان خدا است از او چه نكاتي را مي‌آموزيم
- از خدا ياد بگيريم كه در برنامه سالیانه خود مهمانی و اطعام دادن را قرار دهیم و از افراد دعوت به عمل آوریم تا در این مهمانی شرکت نمایند همچنان که خداوند از ما در ماه مبارک رمضان دعوت به عمل اورده است پیامبرص می فرمایند :
هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَی ضِیَافَةِ اللَّهِ
ماهی که در آن شما را به مهمانی خدا دعوت کرده‌اند.
کمیت غذا در این مهمانی خیلی ملاک نمی باشد آنچه مهم است کیفیت آن است گرچه غذا كم باشد كه پيامبر(ص) فرمودند : ولو بشق تمرة؛ اگر چه به نصف دانه خرما باشد.
- ميهماني بايد هدفمند باشد كه خداوند مي‌فرمايد: «لعلكم تتقون» تا به پرهيزكاري برسيد بنابراين ميهماني‌ها بايد در راستاي رشد و تعالي باشد مانند ذكر توسل، صله رحم، آموزشهاي ديني و ...
- براي ميهمان احترام قائل شويم و حضورش را مغتنم بشماريم كه حتي خوابش و نفسهايش مي‌شود عبادت.
پیامبر ص می فرمایند:
دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَی ضِیَافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کَرَامَةِ اللَّهِ أَنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَادَةٌ
ماهی که در آن شما را به مهمانی خدا دعوت کرده‌اند و شما در آن از اهل کرامت خدا شده‌اید. نفس‌های شما در آن ثواب تسبیح و ذکر خدا دارد و خواب شما ثواب عبادت.
- با ديگران آشتي كنيم و آنها را ببخشيم كه مي‌فرمايد : من صام رمضان ايماناً و احتساباً غفر له ما تقدم من ذنبه،؛ هر كس ماه مبارك رمضان را با ايمان به آن روزه بگيرد گناهان گذشته او آمرزيده مي‌شود.
- ميزبان براي معذورين و غاييبين و كساني كه نتوانستند خوب بهره ببرند فرصتي ديگر قرار داده و آن روز عرفه است.
امام صادق علیه السلام می فرمایند: ِ
مَنْ لَمْ يُغْفَرْ لَهُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ لَمْ يُغْفَرْ لَهُ إِلَى قَابِلٍ إِلَّا أَنْ يَشْهَدَ عَرَفَةَ.
کسی که در ماه رمضان بخشیده نشود، تا سال آینده بخشیده نمیشود، مگر اینکه [روز] عرفه را درک کند.»
- جايزه و هديه دادن به ميهمان كه خداوند جايزه روزه‌داران را آمرزش گناهان و حج قرار داده است .
که در اغلب دعاهای ماه مبارک رمضان این فراز ها به چشم می خورد.
«اللهم ارزقنا حج بیت الحرام»؛ خدايا روزى ما كن حج بيت الحرام را و همچنین «اللهم اجعلنا من عتقائك من النار»؛ خدایا ما را از آزادشدگانت از دوزخ قرار بده.
ب) ميهمان
- ميهمان بايد با ديگران همدردي و تاسي كند كه در ماه مبارك رمضان با فقرا و نيازمندان يكي مي‌شود.
«إِنَّمَا فَرَضَ اللَّهُ الصِّيَامَ لِيَسْتَوِيَ بِهِ الْغَنِيُّ وَ الْفَقِير» من لا يحضره الفقيه ج 2 ص 73
خداوند روزه را واجب كرده تا بدين وسيله دارا و ندار (غنى و فقير) مساوى گردند.
- بفكر سلامتي خود باشد و در زندگي براي سلامتي خود برنامه داشته باشد كه مي‌فرمايد : صوموا تصحوا؛ روزه بگیرید تا سالم بمانید.
- ميهمان بايد به زمان اعلام شده برای میهمانی احترام قائل شود آن را رعايت كند كه خداوند در ماه مبارك رمضان از اذان صبح تا مغرب تعیین فرموده این زمان تعيين شده بايد رعايت شود.
وَکُلُواْ وَاشْرَبُواْ حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَکُمُ الْخَیْطُ الأَبْیَضُ مِنَ الْخَیْطِ الأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّواْ الصِّیَامَ إِلَى الَّلیْلِ
و بخورید و بیاشامید تا خط سفیدی روز از سیاهی شب در سپیده دم پدیدار گردد، پس از آن روزه را به پایان برسانید تا اول شب
- ميهمان بايد داراي اراده قوي و صبور باشد كه خداوند در ماه مبارك رمضان به دنبال تقويت اراده باعامل ترك گناه، انجام واجبات و مستحبات است.
امام علی علیه السلام می فرمایند:
أَقْوَى النَّاسِ مَنْ غَلَبَ هَوَاهُ.
نيرومندترين مردم كسى است كه بر خواهش نفس خود غلبه كند
- ميهمان بايد رعايت قوانين و مقررات صاحبخانه را بنمايد و از كارهايي كه باعث اذيت صاحبخانه مي‌شود بپرهيزد و به كارهايي كه موجب خوشحالي او مي‌شود بپردازد؛ لذا در ماه مبارک رمضان انجام واجبات و ترک محرمات و مبطلات روزه باعث خوشنودی پروردگار عالم می شود.
پیامبر ص می فرمایند:
«وَ احْفَظُوا أَلْسِنَتَکُمْ وَ غُضُّوا عَمَّا لَا یَحِلُّ النَّظَرُ إِلَیْهِ أَبْصَارَکُمْ وَ عَمَّا لَا یَحِلُّ الِاسْتِمَاعُ إِلَیْهِ أَسْمَاعَکُمْ وَ تَحَنَّنُوا عَلَی أَیْتَامِ النَّاسِ یُتَحَنَّنْ عَلَی أَیْتَامِکُمْ وَ تُوبُوا إِلَی اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکُمْ.»
زبان خود را از گفتار ناشایست نگاه دارید. دیدگان خود را از دیدن ناروا و حرام بپوشانید و گوش‌های خود را از شنیدن آنچه نادرست است، باز دارید. با یتیمان مردم مهربانی کنید تا بعد از شما با یتیمان شما مهربانی کنند. از گناهان خود به سوی خدا توبه و بازگشت کنید.
- ميهمان باید از اين فرصت پيش آمده خوب استفاده كند زيرا چه بسا تا ميهماني بعدی زنده نباشد.
پیامبر ص می فرمایند:
فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّکُمْ بِنِیَّاتٍ صَادِقَةٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَةٍ أَنْ یُوَفِّقَکُمْ لِصِیَامِهِ وَ تِلَاوَةِ کِتَابِهِ.
از پروردگار خویش با نیت‌های راستین و دل‌های پاک، بخواهید که توفیق روزه این ماه و تلاوت قرآن در آن را به شما عنایت فرماید.
- ميهمان در پايان ميهماني بايد از ميزبان تشكر كندكه روزه دار در روز عيد فطر با پرداخت زكات فطره از خداي مهربان تشكر مي‌كند
امام صادق (عليه السلام) فرمود:
إِنَّ مِنْ تَمَامِ الصَّوْمِ إِعْطَاءُ الزَّكَاةِ يَعْنِي الْفِطْرَةَ كَمَا أَنَّ الصَّلَاةَ عَلَى النَّبِيِّ ص مِنْ تَمَامِ الصَّلَاة
وسائل الشيعه، ج 6 ص 221، ح 5
تكميل روزه به پرداخت زكاة يعنى فطره است، همچنان كه صلوات بر پيامبر (صلى الله عليه و آله) كمال نماز است.
ج) سفره رحمت
- غذاهاي روي سفره داراي تنوع و كيفيت باشد كه خداوند روي سفره ماه مبارك؛ با قرآن، دعا و عبادات پذیرایی می کندكه هر كس از هر كدام بخواهد استفاده نمايد. لذا غذاهاي روي سفره در عين سادگي بايد به گونه‌اي باشد كه باعث تقويت قواي جسمي و روحی شود و نياز ما را برآورده سازد.
قال الرضا (عليه السلام)
من قرا فى شهر رمضان اية من كتاب الله كان كمن ختم القران فى غيره من الشهور.
امام رضا (عليه السلام) فرمود:
هر كس ماه رمضان يك آيه از كتاب خدا را قرائت كند مثل اينست كه درماه هاى ديگر تمام قرآن را بخواند.
بحار الانوار ج 93، ص 346
- سعي شود از غذاهاي روي سفره، ديگران نیز بويژه فقراي فاميل، و نزديكان و ديگر نيازمندان بهر‌مند شوند كه خداوند در ماه رمضان توصيه فرموده كه: صله رحم انجام داده و زكات فطره را پرداخت كنيد
امام صادق ع: مَنْ فَطَّرَ صَائِماً فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ.
امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس روزه داری را افطار دهد، برای او هم مثل اجر روزه دار است.
والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته
سید محمدرضا آل ایوب
