اگر در سیره هر یک از اهل بیت (ع) تأمل شود، هر یک از آنها در جنبه هایی برای رسیدن به اوج قله های زندگی و سعادت مندی سرمشق هستند، زندگی برتر در گرو تأسی از سیره آن بزرگواران است، آموزه ها و مؤلفه های تربیتی در سیره اهل بیت(ع) با ظرافت و دقت خاصی منعکس شده است ؛ موشکافی و استخراج و باز تبیین آنها به صورت روزآمد می تواند برای بهبود زندگی اجتماعی و سیاسی مسلمانان و ترقی آن ها و آسیب زدایی از زندگی بشر ، مفید و مؤثر باشد، اگر این مؤلفه ها تبیین و به صورت روش‌مند در جهان به زبان های مختلف ارائه شوند، تمام مردم دنیا عاشق اهل بیت(ع) و مرید مکتب اهل بیت (ع) خواهند شد ؛ چون آموزه های آن بزرگواران، با فطرت انسان ها سازگارتر از دست آوردهای تصنعی و دروغین و پوشالی است.
در سیره امام حسین(ع) و جهاد و امر به معروف آن حضرت همه عناصر تربیتی و همه نیازمندی های روحی و پرورشی انسان وجود دارد، اگر از دعا و سخنان حضرت رمزگشایی و سیره حضرت سید الشهداء (ع) به شیوه روش مند به مخاطبان گفته شود، بهترین مکتب تربیتی خواهد بود، اگر مکتب اهل بیت(ع) امروز پویا و زنده است فقط گوشه‌ای از سیره و حیات امام (ع) برای مردم تبیین شده که این همه عاشق از پیروان ادیان مختلف دارد.
از مسیحیان و یهودیان و زرتشتیان و حتی از مردمان غیرموحد مانند هندوها عاشق مرام امام حسین(ع) شده اند، بنابراین سیره امام حسین(ع) بالقوه دارای ظرفیت های تربیتی و آموزه های مهم زندگی است که از این جذابیت بالا برخوردار است.
در این مجال سعی شده شمه ای از مکارم اخلاق آن حضرت در تکریم انسان و سبک زندگی درست با الهام از آموزه های حضرت بازگویی شود.
الف ) انسان دوستی در سک زندگی حسینی
1- مهربانی و دلسوزی به انسان ها
برای انبیا و ائمه انسان به معنی انسان دارای کرامت وحرمت است وآنها برای هدایت همه انسان ها فارغ از نژاد وقومیت ماموریت دارند ؛ در سیره رسول خدا (ص) از زبان قرآن می خوانیم «لقد جائکم رسول من انفسکم عزیز علیه ما عنتم حریص علیکم بالمؤمنین رؤف رحیم» از سوی خدا پیامبر(ص) از خودتان برای هدایت شما گسیل شده که تباهی و زیان شما برای او گران است به شدت به هدایت شما علاقه مند و بی نهایت مهربان است برای ایمان آوردن و هدایت شما.
امام حسین (ع) در روز عاشورا نیز این اوصاف پیامبر را از خود بروز داد و تا حدی مهربانی کرد که آن قوم تبهکار شاید هدایت شوند؛ یکی از افراد سپاه کوفه گفته وقتی ما برای دستگیری حسین (ع)او را با سپاهی به فرماندهی حر محاصره کردیم و با این قصد به او نزدیک شدیم و به شدت تشنه بودیم او با مهربانی از ما پذیرایی و به مرکب‌ها و افراد سپاه حر آب داد وقتی من نتوانستم آب بخورم نزدیک من آمد و درخوردن آب مرا یاری کرد تا توانستم آب بخورم، مهر و محبت امام حسین(ع) به انسانیت غیر قابل توصیف است. سپاه عمرسعد برای بریدن سر او اجتماع کرده و شمشیرهای خود را تیز نموده اند، امام به آنان آب داد اما آنها آب را بروی امام بستند؛ روزعاشورا پس از شهادت همه یاران خود از هدایت آن گروه ناامید نیست بلکه آنان را به اخلاق انسانی و نجات دعوت کرد. چون امام امت است، امام، رئوف بر تمام موجودات و انسان است؛ او می داند که جهالت انسان را به گمراهی برده است؛ لذا همیشه سعی می کند تا آنان را از جهالت نجات دهد.
2-سلام دادن به گناهکار
امام به فردی که گناهکار بود سلام داد. گفتند گناهکار است. اعتراض کردند و فرمود خداوند او را سزاوار بندگی و توحید خود دانسته شما او را اهل سلام نمی دانید؟ نکته و درسی که از این رفتار امام می‌توان گرفت این است که همین رفتار امام او را منقلب و به بازگشت از گناه هدایت کرد. این رفتار امام نشان می دهد که چه میزان به کرامت انسان ارج نهاده وبه هدایت او بها می دهد ؛ درس امام حسین (ع) این است که بزرگان و اهل معرفت و دانش وعلما باید ارتباط خود با گناهکاران را برای هدایت آنها داشته باشند. نه اینکه تنها به کسانی که به آنها مراجعه می کنند کمک معنوی وارشاد نمایند ؛ بلکه گاهی باید به برون از مسجد ومعبد وجامعه برای هدایت انسان رفت ؛
3-نیکوکاری و هدیه و احسان و بخشش به دیگران
امام حسین (ع) تجلی سخاوتمندی و کرامت بود آن حضرت هیچ مستمندی را از خود دور نکرد و هیچ فقیری را بدون عطا و پاداش از در خود نراند و در این باره می فرمود: ثروت انسان آن گاه در اختیار اوست که توان انفاق و بخشش از آن را به دیگران داشته باشد وقتی انسان نتوانست از آن در راه رضای خداوند خرج کند و در راه شادی دل بندگان مصرف نماید برای عده ای باقی خواهد ماند که بعد از او حیف و میل کنند و حسابش به عهده جمع کننده مال باشد؛ پس بهتر است انسان تا زنده است و اختیار مال خود را دارد از آن انفاق کند و در راه نیکوکاری و ساختن مدرسه و رفع نیازمندی های طبقه فرودست جامعه استفاده نماید.
ب)جایگاه علم و عالم در مکتب امام حسین (ع)
جایگاه علم ومعلم در اسلام وآنچه در مبانی اندیشه اسلامی مطرح شده است بی مانند است ، قرآن جایگاه علم ومعلم را برتر از همه مراتب می داند ؛ پیامبر به جایگاه علم برتری داد وتعلیم وتعلم را در ردیف عبادت شمرد ؛ ودر یکی از جنگها شرط آزادی اسیر را تعلیم مسلمانان به نوشتن قرار داد ؛ از اینروی این مقوله در اسلام بسیار مهم است ودرمکتب حسینی نیز مبارزه وشهادت حضرت به خاطر جهالت وبیدار نمودن مردم از جهالت ورساندن به آگاهی بود چنانکه در زیارتش گفته شده تو خونتدل خود را در راه خدا نثار نمودی تا مردم را از جهالتن برهانی.
1- تقدیر از مقام معلم و استاد
وقتی یکی از فرزندان امام (ع) در نزد یک مربی مکتب سوره حمد را آموخت و برای امام حسین (ع) خواند حضرت برای معلم و استاد فرزندش هزار دینار و چندین خلعت و جامه و لباس نو و هدایای دیگر فرستاد. ارزشی که امام حسین(ع) به اهل علم و فرهنگ می داد بسیار برتر از آن است که دیگران دارند. اهتمامی که امام حسین (ع) به کسانی که تربیت فرزندان و آینده آنها در دست آنها می نهاد در هیچ مکتبی و آموزه ای وجود ندارد، این احترام و حرمت به مقام علم و معرفت است که می تواند انسان ساز تمدن ساز فرهنگ ساز باشد و انسان های متعالی را تربیت کند.
ج) درسهای مکتب حسینی در سبک زندگی خانواده
بها وارج نهادن به خانواده در اسلام رفتاری است که هیچ ارزشی از آن بالاتر نیست ؛ چون خانواده اساس وبنیان همه توفیقات وتعالی انسان وترقی یک جامعه در گرو استحکام بنیان خانواده است ؛ لذا در مکتب اهل بیت خانوده جایگاه ویژه دارد . درسیره ومکتب امام حسین (ع) نمادهای زیبا از اکرام و حرمت خانواده گزارش شده که الهام بخش ودرس آموز است .
1-عشق به خانواده و اظهار آن
امام حسین (ع) به خانواده و همسران خود عشق می ورزید و دختران خود را دوست می داشت و این دوستی و عشق را اظهار می کرد تا برای مردم درسی باشد تا خوانواده را دوست داشته باشند.
در کلامی زیبا فرمود : من خانه ای را دوست می دارم که در آن سکینه و رباب هستند. این جمله نماد است، از عشق به همسر و فرزندان .
امام حسین(ع) عشق به خانواده را در صحنه های نبرد نیز با جدیت مطرح فرمود و عملاً این محبت را نشان داد و وفای خود به خانواده و اهلبیت و خانواده یاران خود نشان داد. وقتی عازم میدان بود یکی از دخترانش مقابل مرکب امام قرار گرفت حضرت از مرکب پیاده شد و او را نوازش کرد و به سوی خیمه ها باز گرداند. کراراً در روز عاشورا در گرداگرد خیمه ها می گشت و آنان را دلداری و به صبر دعوت می کرد.
2- تربیت فرزندان
به تربیت فرزند باید برنامه داشت واین دستور قرآن ورسول الله است ؛ امام حسین(ع) فرزندانی دارد که هریک نماد والگویی برای بشریت هستند ؛ در همین کانون گرم است که فرزندی چون علی اکبر (ع)تربیت یافته که وقتی از او پرسیده می شود مرگ در راه خدا برای تو چگونه است؟ جواب داد شیرین تر از عسل. در روزگاری که دنیاطلبی و گرایش به مادیات و ریاست طلبی و رفاه طلبی و گرایش به خوشگذرانی جامعه اسلامی را فراگرفته بود و امویان پس از پیامبر اخلاق و ارزش های اسلامی را به خوشگذرانی‌ها تبدیل کرده بودند فرزند جوان تربیت شده در کانون خانواده با محبت امام حسین (ع) این جمله را گفته است. روزگاری که ارزش جهاد از بین رفته و به فراموشی سپرده شده است و مردم برای رسیدن به مادیات حاضر شده اند فرزند پیامبر خود را با لب تشنه بکشند در این وضع اجتماعی این سخن زیبا از فرزند امام شهیدان شنیده می شود.
بنابراین بهترین درسی که ما می توانیم از امام حسین (ع) بگیریم علاقه به خانواده و همسر و فرزندان است. چون چنین بستری می تواند فرزندان خوب تربیت کند تا جامعه ساز و زندگی ساز باشند. همسران امام حسین (ع) تا اندازه ای او را دوست می داشتند و باوفا بودند که پس از آن حضرت در فراغ و دوری امام گریستند و جان تسلیم کردند. پس کانون خانواده را باید با تأسی از امام حسین (ع) با محبت و عشق متقابل خدایی کرد تا این کانون بستر رویش انسان های بزرگ باشد و تا این خانواده پس از شهادت امام حسین(ع) حامل پیام او به جهانیان باشند، امام خانواده اش را دوست داشت تا این اندازه که آنها را به همراه خود برد تا ادامه دهنده راهش باشند و چنین هم شد؛ مهر به خانواده و دوست داشتن خانواده را باید از امام شهیدان آموخت.[1]
[1] . منابع : ارشاد شیخ مفید ، المناقب ابن شهر آشوب ؛ قرآن ومعصومان در آینه علوی ، سیره معصومان ، سید محسن امین.
