ولایت مهم‌ترین واجب دین | اسلام به عنوان آخرین و کامل‌ترین آیین آسمانی، تمام دستورات لازم جهت رسیدن انسان به کمال و سعادت ابدی را ارائه کرده است. این تعالیم الهی در طی بیست و سه سال توسط پیامبر اکرم صلّی‌الله‌علیه‌وآله به مردم ابلاغ شد.
ارکان دین اسلام
با توجه به روایات اسلامی، این دین الهی بر پنج ستون و رکن اصلی استوار است که در روایت باقرالعلوم علیه‌السلام به وضوح به تصویر کشیده شده است. امام باقر علیه‌السلام فرمودند: «بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَ الْوَلَایَةِ وَ لَمْ یُنَادَ بِشَیْءٍ کَمَا نُودِیَ بِالْوَلَایَةِ؛[1] اسلام بر پنج چیز استوار و بنا شده است: نماز، زکات، حج، روزه و ولایت و به هیچ چیز به اندازه ولایت نِدا(تاکید) نشده است.
ولایت آخرین فریضه الهی
جالب است بدانیم، مهم‌ترین رکن اسلام که بیشترین تأکید نسبت به آن وارد شده، نه تنها در اولین لحظات ابلاغ علنی رسالت در «یوم الانذار» به آن تصریح شده بلکه آخرین امری بوده است که خداوند متعال بر مردم واجب کرده است. امام باقر علیه‌السلام فرمود: آخرین فریضه‌ای كه خداوند نازل فرمود، ولایت بود و پس از آن، امری واجب نازل نگشت و آن‌گاه خداوند این آیه را نازل كرد: «الْیَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِینَكُمْ؛[2] امروز، دين شما را كامل كردم.»
عبدالعزیز بن مسلم نقل می‌کند كه با امام رضا علیه‌السلام در شهر مرو بودیم. مردم در مسجد جمع شده و سخن از مسأله امامت بر زبان می‌راندند و از اختلاف زیاد در این‌باره می‌گفتند. من بر امام و سرورم علی بن موسی علیه‌السلام وارد شده و از گرفتاری مردم در دل این معركه خبر دادم؛ امام تبسم نموده و فرمودند: ای عبدالعزیز! مردم در جهل ماندند و از دینشان فریفته گشتند؛ خداوند عزّوجل، پیامبر را به جوار خویش نبرد، مگر پس از تكمیل دین مردم و قرآن را بر ایشان نازل كرد كه تفصیل هر چیز است و حلال و حرام، حدود و احكام و هر آن چیزی را كه مردمان بدان نیاز دارند، به كمال در آن مشخص نمود و حق تعالی خود فرمود: «مَّا فَرَّطْنَا فِی الكِتَابِ مِن شَیْءٍ؛[3] و ما هیچ چیزی را در كتاب (لوح محفوظ) فرو گذار نكرده‌ایم» و در حجة الوداع كه در آخرین سال عمر شریف پیامبر واقع شد، آیه «الْیَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِینَكُمْ وَأَتْمَمْتُ علَیْكُمْ نِعمَتِی وَرَضِیتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِینًا؛[4] امروز، دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان دین و آیین (جاودان) شما پذیرفتم».
امر امامت، تمام و تكمیل دین است و پیامبر، دعوت حق را لبیک نگفت، مگر پس از آن كه برای امت خود، چهارگوشه و زوایای دینشان را تبیین کرده و راه را برایشان روشن نمود و آنان را بر مسیر حق، ترک گفت و علی علیه‌السلام را برای ایشان علامت و امام قرار داد. همه نیازهای امت را تبیین کرد. هر كس ادعا كند كه خدای تعالی دین خود را تكمیل نكرده است، به واقع، كتاب خدا را رد كرده است و هر كه كتاب خدا را رد كند، كافر است.[5]
پیامبر اکرم صلّی‌الله‌علیه‌وآله هنگام نزول این آیه فرمود: «الله اكبر بر به كمال آوردن دین و تمام نمودن نعمت و رضایت پروردگار از رسالت من و ولایت علی بن ابی طالب علیه‌السلام پس از من؛ و سپس فرمود: هر كه من مولای او بودم، پس علی مولای اوست، خدایا! دوستی كن آن شخص را كه با وی دوستی نماید و دشمن باش با آن كه او را به دشمنی برگزیند و یاری نما آن كه او را یاری نمود و بی كس گذار آن كه تنهایش گذارد.»[6]
امام باقر، شکافنده علوم انبیا می‌فرماید: مردم هر آنچه را كه خدای تعالی از نماز و روزه و زكات و حج فرمود، پذیرفتند و رسول خدا را در این باره، تصدیق نمودند. ابن اسحاق گوید: به امام باقر علیه‌السلام گفتم: این امر چه زمان رخ داد؟ فرمود: در هجدهم ذیحجه(غدیرخم) و در سال دهم هجرت به هنگام بازگشت از حجة الوداع بود كه تا زمان رحلت پیامبر یكصد روز فاصله داشت.[7]
امیدوارم خداوند متعال به ما توفیق دهد در مسیر خلافت و امامت تا آخرین نفس ثابت قدم بمانیم.
پی نوشت
[1] کافی، ج2، ص18.
[2] تفسیر قمی، ج1، ص170.
[3] سوره انعام، 38.
[4] سوره مائده، 3.
[5] عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج1، ص195.
[6] مجمع البیان، ج3، ص274.
[7] تفسیر برهان، ذیل آیه 3 سوره مائده.
