یکی از آیاتی که فضیلت امیرالمومنین و اهل بیت علیهم‌السلام را بیان می‌کند، آیه مباهله است.[۱] خداوند در این آیه می‌فرماید: «فَمَنْ حَآجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَآءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَآءَنَا وَأَبْنَآءَكُمْ وَنِسَآءَنَا وَنِسَآءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَةَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ؛[۲] هر گاه بعد از علم و دانشى كه (دربارۀ مسيح) به تو رسيده، (باز) كسانى با تو به محاجّه و ستيز برخيزند، به آنها بگو: «بياييد ما فرزندان خود را دعوت كنيم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خويش را دعوت نماييم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت كنيم، شما هم از نفوس خود؛ آن گاه مباهله كنيم؛ و لعنت خدا را بر دروغگويان قرار دهيم.»
بیشتر مفسرانِ سنی و شیعه معتقدند منظور از «انفسنا» در این آیه، امیرالمومنین علیه‌السلام است.[۳] وهابیت در اشکال به آیه مباهله می‌گویند، امکان ندارد امام علی علیه‌السلام نفس پیامبر باشد؛ چرا که در این صورت صدیقه طاهره سلام‌الله‌علیها باید دختر امام تلقی گردد و طبق احکام اسلامی شخص نمی‌تواند با دختر خود ازدواج کند.
از سوی دیگر ادعا می‌کنند در احادیث شیعه هیچ روایتی که در آن امام علی، نفسِ پیامبر خطاب شود، وجود ندارد!
نفس پیامبر به چه معناست؟
اشتباه وهابیت در اینجاست که گمان کرده، امیرالمومنین علیه‌السلام در تمام زمینه‌ها و از تمام جهات به منزله پیامبر قرار گرفته است؛ این برداشت را هیچ خواننده‌ای آشنا به زبان عربی نخواهد پذیرفت.
اگر بخواهیم با نگاه وهابیت به آیات قرآن نگاه کنیم، بر اساس تعبیر «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ؛[۴] جز این نیست که همه مومنان با هم برادرند»؛ دختر هیچ مسلمانی نمی‌تواند با مسلمانِ دیگری ازدواج کند؛ چرا که طبق این آیه با برادرزاده خودش ازدواج کرده است.
علاوه بر این، طبق باور خود وهابیت و طبق آیه قرآن، زنان پیامبر مادران امتند؛ بنابراین هیچ مرد مسلمانی نمی‌تواند با زن مسلمان دیگری ازدواج کند چون هر دو، مادری مشترک دارند.
بنابراین اشکال وهابیت، سخنی باطل و بی‌اساس است. در آیه مباهله، خداوند بیان می‌کند که امیرمومنان علی علیه‌السلام در فضایلی همچون عصمت، امامت و سرپرستی جامعه مسلمین، حجت خداوند بر مردم و نظیر این‌ها همانند پیامبر است. منظور این نیست که تمام روابط نَسَبی و خانوادگی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نیز بر امام علیه‌السلام تطبیق داده می‌شود.[۵]
روایات شیعه
در منابع اهل تسنن، روایات فراوانی وجود دارد که مصداق «انفسنا» در آیه مباهله را امیرالمومنین دانسته‌اند و بیشتر مفسران آنان نیز بر این مطلب صحه گذاشته‌اند.[۶] ما در اینجا به خاطر ادعای باطل وهابیت به روایات شیعه در این زمینه می‌پردازیم و به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
روایتی از امیرالمومنین علیه‌السلام
پیش از سایر ائمه، امیرالمومنین علیه‌السلام فضیلت جانِ پیامبر بودن خود را بیان کرده‌اند. حضرت در حدیث طولانی که در آن، هفتاد فضیلت یگانه و منحصر به فرد خود را بیان می‌کنند، در توضیح فضیلت سی و چهارم، با بیان آیه مباهله می‌فرمایند: «فَكَانَتْ نَفْسِي نَفْسَ رَسُولِ اللَّهِ؛[۷] همانا من نفس رسول خدا بودم.»
روایتی از امام کاظم علیه السلام
روزی امام کاظم علیه‌السلام به دربار هارون الرشید می‌روند. هارون از حضرت درباره‌ی علت برتری اهل بیت علیهم‌السلام بر سایر مردم سؤال می‌کند. موسی بن جعفر علیهماالسلام دلایل مختلفی برای این برتری بیان می‌کند؛ یکی از این دلایل آیه مباهله است. امام کاظم در توضیح «انفسنا» می‌فرمایند: «أَنْفُسَنٰا، عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ؛[۸] (منظور از) انفسنا (در آیه) علی بن ابی‌طالب است.»
روایتی از امام رضا علیه السلام
روزی مأمون از امام رضا علیه‌السلام از تفسیر آیه مباهله سوال می‌کند. حضرت مصداق «انفسنا» در آیه را امیرالمومنین علیه‌السلام می‌داند و برای اثبات سخن خود به روایتی از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله استناد می‌کند. در این روایت، پیامبر برای تهدید حاکمان سرزمین حضرموت می‌فرمایند:
«لَيَنْتَهِيَنَّ بَنُو وَلِيعَةَ أَوْ لَأَبْعَثَنَّ إِلَيْهِمْ رَجُلاً كَنَفْسِي يَعْنِي عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ؛[۹] اين بنو وليعه(حاکمان سرزمین حضرموت) دست از اين كارها بر مى‌دارند يا مردى همانند خودم را به سوى آنان روان مى‌كنم، كه منظور پیامبر، حضرت علىّ بن ابى طالب بوده است.» تعبیر «رجل کنفسی» که در سخن پیامبر به کار رفته، به روشنی بیان می‌کند که امیرالمومنین نفس و جان پیامبر بوده است.
جمع بندی روایات
با توجه به روایاتی که بیان کردیم، هیچ‌گونه ابهامی باقی نمی‌ماند که منابع و احادیث شیعه، امام علی علیه‌السلام را نفس و جان پیامبر معرفی کرده‌اند.
پی‌نوشت
[۱] تفسیر نمونه، ج۲، ص۵۸۲.
[۲] سوره آل عمران، آیه۶۱.
[۳] همان.
[۴] سوره حجرات، آیه۱۰.
[۵] برای آگاهی از معنای دقیق نفس رجوع کنید به تفسیر نمونه، ج۲، ص۵۸۲ تا ۵۸۶.
[۶] آیه مباهله و اهل سنت.
[۷] خصال، ج۲، ص۵۷۶.
[۸] عیون اخبارالرضا، ج۱، ص۸۵.
[۹] عیون اخبارالرضا، ج۱، ص۲۳۲.
