امام محمدباقر فرزند امام سجاد علیهماالسلام، پنجمین امام شیعیان است. مادر او فاطمه، دختر امام مجتبی علیه‌السلام می‌باشد. مشهورترین لقب ایشان «باقر» به معنای شکافنده علم است. ایشان در روز اول ماه رجب سال57 هجری قمری دیده به جهان گشود.[1]
داستانی پرمغز و آموزنده
ابوبصير مىگويد: «همراه با امام محمدباقر عليه‌السلام وارد مسجد شدم، در حالی که مردم نيز به مسجد وارد و خارج مىشدند. حضرت به من فرمود: از مردم بپرس آيا مرا مىبينند؟
هر كس را ديدم از او پرسيدم: آيا امام محمدباقر عليه‌السلام را ديدى؟
مىگفت: نه! در حالى كه او [در کنار من] ايستاده بود، تا اينكه هارون مكفوف[نابینا] وارد مسجد شد.
حضرت فرمود: از اين هم[که نابیناست] بپرس.
پرسيدم: آيا امام محمدباقر علیه‌السلام را ديدى؟
گفت: مگر همین شخص ايستاده نیست!
گفتم: [تو که چشم نداشتی] از كجا فهميدى!؟
گفت: چگونه نفهمم، در حالى كه او نور درخشنده است.
سپس امام محمدباقر علیه‌السلام از مردى که از آفريقا آمده بود، حال «راشد» را پرسید؟
آن مرد گفت: او را زنده و سالم ترک نمودم و به شما سلام مىرساند.
حضرت فرمود: خدا او را رحمت كند.
آن مرد پرسيد: مگر او از دنیا رفته است؟
حضرت فرمود: آرى! دو روز بعد از آمدن تو از دنیا رفت... مردى از دوستان و محبان ما بود.
سپس فرمود: آيا گمان مىكنيد براى ما در ميان شما، چشمان بينا و گوش‌هاى شنوا نيست؟ چه گمان بدى! «وَ اللَّهِ لَا يَخْفَى عَلَيْنَا شَيْءٌ مِنْ أَعْمَالِكُمْ، فَاحْضُرُونَا جَمِيعاً وَ عَوِّدُوا أَنْفُسَكُمُ الْخَيْرَ وَ كُونُوا مِنْ أَهْلِهِ تُعْرَفُونَ بِهِ... »؛ به خدا سوگند! هيچ يک از اعمال شما بر ما پوشيده نيست. پس اعمال خوب را به حضور ما بياوريد و خودتان را به نيكى عادت دهيد و از اهل نيكى باشيد و با آن شناخته شويد. به فرزندان و شيعيانم اين گونه وصيت مىكنم».[2]
پیام‌هایی از این روایت
این روایت دارای پیام‌هایی است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
یک. از این روایت استفاده می‌شود که ممکن است در حالی که امام در بین مردم حضور دارد، از چشم آنان غایب باشد. همین امر دلیلی بر امکان حضور امام زمان علیه‌السلام در بین مردم است؛ زیرا اگرچه مردم جسم امام را نمی‌بینند؛[3] ولی حضرت در میان مردم حضور دارد.
دو. همیشه چشم ظاهر، قابلیت دیدار حقیقت امام معصوم را ندارد؛ زیرا چه بسیار افرادی بودند که چشم ظاهر داشتند؛ ولی از وجود امام بهره‌ای نبردند.
سه. امام از احوال دوستان و شیعیانش کاملا آگاهی داشته و خبر دارد؛ بلکه از تمام اعمال انسان‌ها باخبر است.[4]
چهار. انسان مؤمن باید همواره امامان علیهم‌السلام را حاضر بداند.
پنج. عادت دادن خویشتن به اعمال خیر برای انسان مؤمن ضروری است.
امام محمدباقر علیه‌السلام در پایان روایت می‌فرماید: «فَإِنِّي بِهَذَا آمُرُ وُلْدِي وَ شِيعَتِي»؛ «پس به راستی من فرزندان و شیعیانم را به این موارد، امر[سفارش] می‌کنم».
پی‌نوشت:
[1]. طوسی، محمدبن حسن، مصباح‌المتهجد، مؤسسة الفقه‌الشیعه، ج1، ص801.
[2]. راوندی، قطب‌الدین، الخرائج و الجرائح، مؤسسةالامام‌المهدی، ج2، ص595.
[3]. ابن بابویه، محمدبن علی، کمال‌الدین، اسلامیه، ج2، ص370.
[4]. طبرسی، احمدبن علی، الاحتجاج، نشر مرتضی، ج2، ص497.
