نام كشور: سودان شمالي
نوع حكومت: جمهوري
پايتخت و شهرهاي مهم:
پايتخت قومي و فدرال سودان خارطوم است كه از سه بخش خارطوم، خارطوم بحري و ام درمان تشكيل شده است . محل تمركز وزارتخانه و موسسات دولت فدرال و سازمانهاي مربوط به ولايت خارطوم است.
اين شهر در محل اتصال نيل آبي و سفيد قرار دارد و جمعيت آن حدود پنج ميليون نفر و مانند بسياري از پايتختهاي كشورهاي در حال توسعه همواره در معرض كوچ شهروندان قرار دارد چرا كه جمعيت آن در سال 1974 از يك ميليون نفر تجاوز نمي كرد. بندر مهم پورتسودان واقع در ولايت شرقي و وادمدني مركز ولايت جزيره، ابيض مركز ولايت كردفان، فاشر مركز ولايت شمال ، جوبا مركز بحر النيل، و ملكال، الدامر، كسلا ، عطبره و دنقلا و قضارف از شهرهاي مهم اين كشور است.
بندر مهم پورتسودان واقع در ولايت شرقي
زبان و خط رسمي: زبان و خط عربي و زبان دوم انگليسي مي باشد.
واحدپول: دينار
آب و هوا:
آب و هواي سودان در شمال كه پايتخت نيز در آن واقع شده ، خشك و گرم و سوزان و تنها دو ماه از سال در آن بارندگي محدود وجود . موسم بارندگي در سودان از ماه آوريل تا ماه سپتامبر است .
هواي خارطوم از اواخر مردادماه تا اوائل اسفند ، معتدل بوده ، ولي از اسفند تا تيرماه ، گرم ترين فصل مي باشد.
نماي از شهر خارطوم پايتخت سودان
رود نيل بيشترين بستر و درازاي خود را در سرزمين سودان مي پيمايد و پس از آن به سوي مصر روانه مي شود . دو رود نيل آبي و نيل سفيد در ادامه مسير خود در شهر خارطوم به همديگر پيوسته و ادامه مسير خود را در يك بستر مي پيمايند و از اين رو برخي از صاحبنظران سوداني بر اين باورند كه آيه مباركه "مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيانِ" برخورد دو رود بزرگ نيل در شهر خارطوم است و به راستي در فصل بارندگي كه ارتفاع رود نيل به بالاترين سطح آن ـ يعني عمقِ حدود 20 متر ـ مي رسد ، به دريايي روان مي ماند .
رودخانه نيل ، محل تلاقي فرهنگ هاي مختلف قبايل آفريقايي مي باشد و نيل نه تنها قبايل نزديك به خود ، بلكه از كشورهاي دوردست خود نيز ، قبايل مختلفي را دور خود جمع كرده است ؛ حتي قبايل عرب جزيرة العرب نيز از ديرباز براي رسيدن به نيل ، درياي سرخ را پشت سر گذاشته و در اطراف اين رودخانه مأوي گزيده اند
موقعيت جغرافيائي كشور:
جمهوری سودان با یک میلیون و ۸۸۶ هزار و ۰۶۸ کیلومتر مربع مساحت گستره در شمال آفریقا و در کنار دریای سرخ، میان مصر و اریتره است. درازای کرانه‌های سودان به ۸۵۳ کیلومتر می‌رسد. همچنین این کشور از سوی شمال ۱۲۷۳ کیلومتر با مصر، از شمال باختری ۳۸۳ کیلومتر با لیبی، از سمت باختر ۱۳۶۰ کیلومتر با چاد، از سمت جنوب باختری ۱۱۶۵ با آفریقای مرکزی، از سمت جنوب با جمهوری سودان جنوبی و بالاخره از سمت شرق ۶۰۵ کیلومتر با اریتره مرز مشترک دارد.
بخش پهناوری از سودان را دشت‌های بزرگی تشکیل می‌دهد که به دست دره بزرگ رودخانه نیل به دو بخش خاوری و باختری جدا می‌شود. همچنین ۵ درصد از خاک این سرزمین را زمین‌های قابل کشت و ۴۶ درصد از آن را چراگاه‌های طبیعی شامل می‌شوند. پست‌ترین بخش سودان در کرانهٔ دریای سرخ هم سطح آبهای جهان است و بلندای بلندترین بخش این کشور در قله «کینیتی» به ۳۱۸۷ متر می‌رسد. آب و هوای سودان گرم و خشک است.
تاريخچه:
سودان كه همسايه جنوبي مصر و سرچشمه بخشي از نيل (نيل سفيد) است در روزگار فراعنه در عصر باستان نوبه يا نوبي ناميده مي‌شد. نوبي در آن زمان شامل نوبي سفلي يا سرزمين اواوات (ouaouat) ونوبي عليا يا سرزمين كوش بود. سرزمين كوش كه شامل قسمتي از اتيوپي امروزي نيز مي‌شد (ــ اتيوپي) همان سودان كنوني است.
سودان نامي است كه اعراب بدين سرزمين داده‌اند و بيشتر به صورت بلادالسودان به كار رفته است و به معناي سرزمين سياهان مي‌باشد. عنوان سودان در گذشته مفهومي وسيعتر از كشور سودان كنوني را در بر مي‌گرفته است و از ساحل غربي آفريقا تا كوههاي حبشه را شامل مي‌شده است. چاد و نيجر عليا از نيزارهاي باتلاقي صعب‌العبوري كه سود (Sudd) خوانده مي‌شود مي‌گذرد و جزء سودان مي‌باشد لكن دليلي بر ساخته شدن كلمه سودان از آن مشاهده نشده است. در روزگار استعمار فرانسه در آفريقا كشوري به نام سوداني (Soudanaise/sudani) در غرب آفريقا وجود داشت كه مشتمل بر بخشي از صحرا در شمال و بخش فوقاني دره‌هاي سنگال و نيجريه در جنوب بابا يعني باماكوبود (ــ مالي) سودان از سال 1889م. تاكسب استقلال مشتركاً تحت سلطه مصر و انگليس بود. در اين دوره نام اين كشور سودان مصر و انگليس بود. پس از استقلال، سودان به جمهوري سودان معروف گشت و بعداً جمهوري دموكراتيك سودان ناميده شد كه هم اكنون نام رسمي آن كشور است. نام بين‌المللي اين كشور سودان (sudan) مي‌باشد و به كشور سرچشمه نيل نيز مشهور مي باشد
ساختار سياسي:
نظام حكومتي به صورت فدرالي ودر رأس آن رئيس جمهور است كه به مدت 6 سال انتخاب مي شود وبه طور كلي برارتش ،قوه قضائيه وپارلمان اشراف دارد.ولي در حال حاضر عمر البشير پس از كوتاي 1989 كه بدون خونريزي بود و به بركناري صادق المهدي منجر شد تا كنون بر مسند قدرت پابرجا مانده است.
آخرين تحولات سياسي :
در تاريخ 27 خردادماه سال 91 شروع تظاهرات معترضان به سیاستهای ریاضتی دولت آغاز شد. این تظاهرات در ابتدا با مشارکت دانشجویان "دانشگاه خارطوم" به مانند تمامي اعتراض هاي ديگر كه منجر به تغيير حكومت در سودان شده است شروع شد و سرانجام سایر اقشار مردم هم به آنها پیوستند.
بررسي مختصري از علت جدائي سودان جنوبي از اين كشور:
مناقشه میان شمال و جنوب كه از سال ۱۹۵۵ میلادی تا سال ۲۰۰۵ ادامه داشت ، منجر به دو جنگ داخلی و جان‌باختن دست‌کم ۲ میلیون نفر گرديد. ریشه این جدایی به جنگهای داخلی سودان باز می‌گردد. جنگهای داخلی سودان تنها مربوط به دوران جدید سودان ( روی کار آمدن صادق المهدی و عمر البشیر) نمی‌شود و این جنگهای در زمان جعفر نمیری آغاز شد. پس از سرنگونی نمیری و استمرار جنگ داخلی، عمر البشیر درسال ۲۰۰۵ زیر فشارهای ناشی از جنگ و فشارهای بین‌المللی به قرارداد صلحی با شورشیان جنوب تن در داد.
دولت سودان بر طبق توافق‌نامهٔ صلحی که در ۹ ژانویه ۲۰۰۵ در کنیا امضا شد و به جنگ داخلی دوم سودان پایان داد، به بخش جنوبی سودان این حق داده شد که بین اتحاد با بخش شمالی یا استقلال کامل از آن، یکی را انتخاب کند. بر اساس این توافقنامه قرار شد در ژانویه ۲۰۱۱ یک همه‌پرسی برای تعیین تکلیف قسمت جنوبی برگزار شود. در ۹ ژانویهٔ ۲۰۱۱ مردم جنوب سودان برای شرکت در یک همه پرسی درباره استقلال از بخش شمالی این کشور، به پای صندوق‌های رای رفتند. نتیجهٔ همه‌پرسی به نفع استقلال جنوب سودان شد، کشور جدید آفریقایی روز نهم ژوئیه ۲۰۱۱، یعنی درست شش سال پس از معاهدهٔ صلح تاسیس شد و کییر رئیس جمهور آن کشور مستقل شد
با پذیرش این همه‌پرسی از سوی کشور مادر، جمهوری سودان جنوبی به عنوان پنجاه و پنجمین کشور در قاره آفریقا، یکصد و نود و ششمین کشور جهان و یکصد و نود و سومین کشور عضو سازمان ملل متولد شد.
وضعيت اقتصادي:
اقتصاد سودان پس از استقلال سودان جنوبی به دلیل کاهش شدید درآمدهای نفتی لطمه شديدي خورده است. دراين زمان دولت سودان تصمیم گرفت به دنبال کاهش شدید درآمدهای نفتی و برای مقابله با بحران اقتصادی کشور، سیاستهای ریاضتی اعمال کند. لذا اخیرا یارانه سوخت را نیز حذف کرده که این امر سبب شد قیمت مواد پایه غذایی را افزایش دهد.
حزب حاكم سودان اين اعتراض ها را سازمان دهي شده از سوي احزاب مخالف و گروه هاي معارض در خارج و داخل مرزهاي خود مي داند. فشاردولتهاي غربي و منجمله دسيسه هاي اسرائيل باعث جدايي سودان جنوبي و وخيم تر شدن اوضاع فعلي كشور شده است. همچنين اختلاف داخلي بين "حزب حاكم" و احزاب ديگر باعث تشديد در تقسيم قدرت و ثروت كشور شد.
مشكلات اقتصادي كشور شرايط را بگونه اي براي سودان شمالي رقم زد تا در خصوص بودجه كشور تصميم گيري تازه بنمايد. لذا، دولت ابتداء از كابينه خود شروع نمود و ضمن كاهش تعداد مشاوران و حذف برخي از وزراء، طرح رياضت اقتصادي را به مجلس برد تا با تصويب آن بتوان از زير بار سوبسيد هاي مواد سوختي و مواد غذايي رهائي يابد.
همين امر سبب گرديد مردم شهرهاي مختلف سودان تاب تحمل خود را از دست بدهند و با حضور در خيابانها و اعتراض به سياسيتهاي دولت از آنان بخواهد تا نسبت به تصميمات اتخاذ شده تجديد نظر نمايد.
طبيعي است در اين ميان معترضان به بهانه هاي مختلف ، همراهي نيروهاي معارض وتبليغات گسترده شبكه هاي الجزيره و العربيه ، علاوه بر حمله به بانکها و مراکز دولتی و نظامی، اقدام به بستن راه ها و آتش زدن لاستیک کردند.
معمولاً مشكلات اقتصادي ساقط كننده حكومت ها در طول دوران استقلال سودان تا كنون بوده است . اين بار نيز بعد از جدايي شمال سودان از جنوب و كاهش سهم فروش نفت از 500 هزار بشكه در روز به 175 هزار بشكه ، و وخيم تر شدن وضعيت اقتصادي كشور، اعتراضات مردمي شروع شد. كه همين مقدار استخراج نفت نيز چند ماه بعد با نقشه اسرائيل و دولت هاي غربي و با اجراء و حمله نيروهاي " ارتش جنوب" به منطقه "هجليج" ( شهري نفت خيز كه در تقسيم و جداي شمال از جنوب به سودان شمالي تعلق گرفت.) و نابودي تاسيسات پالايشگاهي اين شهر ، عملاً متوقف و تاكنون به صورت نيمه تعطيل در آمده است.
جنگهای داخلی، بی‌ثباتی نظام سیاسی، شرایط بد آب و هوایی، ضعف ارزش کالاهای تولیدی در بازار جهانی و سیاستهای نادرست اقتصادی از عمده دلایل فقر اقتصادی سودان به شمار می‌رود.
حدود ۸۰ درصد از نیروی کار این کشور در بخش کشاورزی شاغلند ولی این بخش عمدتاً غیرمکانیزه و توسعه نیافته است. صنایع فعال سودان نیز بیشتر در زمینه فرآوری و تبدیل محصولات کشاورزی ایجاد شده‌اند.
انزوای بین‌المللی کشور سودان لطمات فراوانی به اقتصاد این جمهوری وارد کرده است ولی دولت این کشور اخیراً تصمیم گرفته تا با استفاده از الگوهای خارجی به توسعه بخش نفت بپردازد.
میزان تولید ناخالص داخلی سودان در سال ۱۹۹۹ به ۴/۱۱ میلیارد دلار رسید که حداقل ۴۱ درصد از آن مربوط به بخش کشاورزی، ۱۷ درصد مربوط به بخش صنعت و ۴۲ درصد مربوط به بخش خدمات است.
نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور در پایان سال ۱۹۹۹ میلادی به ۴ درصد رسید. سودان کشور فقیری است به طوری که درآمد سرانه ملی آن در سالهای اخیر از ۳۲۰ دلار فراتر نرفته است و حداقل ۴۷ درصد از جمعیت آن در زیر خط فقر زندگی می‌کنند.
نرخ تورم این کشور حدود ۲۰ درصد است و شاخص قیمت کالا و خدمات مصرفی آن رشدی معادل ۱۶ درصد در سال دارد. سودان نزدیک به ۱۲ میلیون نفر نیروی کار دارد و نرخ بیکاری آن بیش از ۴۰ درصد است.
از سوی دیگر این کشور ظرفیت تولید یک میلیارد و ۸۱۵ میلیون کیلووات ساعت انرژی الکتریکی دارد.
سودان دارای ذخایر غنی از سنگ آهن، نفت، مس، کروم، روی، تنگستن، میکا، نقره و طلاست. تولید طلای سودان در آستانه سال ۲۰۰۰ میلادی به حدود ۵ تن در سال رسید.
منسوجات، سیمان، فرآورده‌های نفتی، شکر، صابون و کفش مهمترین تولیدات صنعتی سودان هستند. ضمن آنکه عمده‌ترین محصولات کشاورزی این سرزمین را پنبه، ارزن، خرما و سبزیجات تشکیل می‌دهند.
سودان در سال ۱۹۹۹ بالغ بر ۵۸۰ میلیون دلار کالا به خارج صادر کرد که بیشتر شامل پنبه، کنجد و دامهای اهلی بود.
عربستان سعودی، ایتالیا، آلمان، مصر، فرانسه، ژاپن و چین بزرگترین خریداران کالا از سودان هستند.
این کشور همچنین در سال ۱۹۹۹ میلادی بیش از ۴/۱ میلیارد دلار کالا خرید که عمدتاً شامل مواد غذایی، فرآورده‌های نفتی، کالاهای صنعتی، ماشین آلات و لوازم نقلیه، دارو و تجهیزات پزشکی، پوشاک و منسوجات بود. چین، فرانسه، انگلستان، آلمان، ژاپن، هلند و کانادا در ردیف عمده‌ترین صادرکنندگان کالا به سودان قرار دارند.
سودان بالغ بر ۲۴ میلیارد دلار بدهی خارجی دارد که حداقل ۵/۷ میلیارد دلار از آن کوتاه مدت است. واحد پول سودان «دینار» است و هر دلار آمریکا تقریباً با ۷/۲۵۸ دینار سودان معاوضه می‌شود.
تعداد جمعيت و توزيع ديني، مذهبي و قومي آن:
جمعيت فعلي سودان شمالي بعداز جدايي از جنوب 32 ميليون برآورد شده است اين كشور از 115 زبان و 597 نژاد تشكيل مي شود كه به 3 گروه نژاد اصلي عرب، قبايل درياي سرخ و قبايل زنگي تقسيم مي‌شود.
برطبق آماري تقريبي ، پيروان مذاهب مختلف درسودان عبارتنداز:
مسلمانان (70%)
مسيحيان (5%)
پيروان عقايد بومي (20%)
عشاير وغيره (5%)
دين و مذهب رسمي : مسلمان و پيرو مذاهب مالكي و حنفي
ساير اديان و مذاهب و توزيع جمعيتي آن:
مسلمانان سودان پيرو مذاهب مالكي و حنفي هستند و گروههايى از آنان كه در نقاط شرقى زندگى مىكنند داراي مذهب حنبلى مي باشند . ولي كساني كه در شمال مستقر مي باشند شافعى مذهب اند. اما در مجموع غالب مردم مالكى يا حنفى مذهب هستند. با آن كه مذهب مالكى بيشتر در سودان گسترش يافته است، ولى اغلب فقه حنفى كه مورد استفاده مصريان در قرن نوزدهم ميلادى هنگام تصرف سودان بوده بكار مىرود . اقليت كمي شيعيان شش امامي (زيدی) نيز در اين كشور ساكن مي باشند.
مراكز و نهادهاي دولتي :
وزارت اوقاف ، وزارت فرهنگ ، وزارت جوانان ، مركز ذكر و ذاكرين ، مساجد ، خلوه ها و تمامي طريقه صوفيه موجود و تابع حكومت.
نمائي از مسجد نيلين در سودان
نظام آموزش امور ديني:
از مهمترين مسائل چشمگير در سودان اهتمام به امر قرائت و حفظ قرآن است.
خلوه نامي دير آشنا در فرهنگ مردم سودان است و به اتاقي اطلاِق مي‌شود كه در آن قرآن آموزش داده مي‌شود و ممكن است در مساجد ، منازل و يا در مكاني ديگر بوده باشد.
نظام خلوه به گونه‌اي است كه از كودك پنج‌ساله تا مرد پنجاه ساله مي‌توانند در آن قرآن بياموزند. كساني كه به خلوه مي‌آيند به شرط توفيق در قرائت و تجديد و حفظ كامل كتاب خدا به دريافت گواهي‌نامه‌اي نايل مي‌آيند كه به آن "شرفه" مي‌گويند. آنگاه مجازند در آموزشگاه هاي ديني وزارت ارشاد و توجيه كه زير نظر ادارة آموزش ديني قرار دارد وارد شده و پس از گذراندن دو دورة چهار ساله و سه ساله به اخذ ديپلم علوم ديني نايل مي آيند. فارغ‌التحصيلان اين آموزشگاه ها مي‌توانند در دانشگاه قرآن كريم و علوم اسلامي، دانشگاه اسلامي ام درمان و دانشگا الازهر مصر ثبت نام كنند و در يكي از رشته‌هاي علوم قرآني و اسلامي تا اخذ دكترا ادامه تحصيل دهند. اين رشته‌ها عبارتند از:
عقيده ،تفسير و علوم قرآني، سنت و علوم حديث ، فرهنگ اسلامي، مطالعات اسلامي، قرائت قرآن، حقوق، زبان عربي
بر اين اساس، بسيارند كساني كه از طريق خلوه به دانشگاه راه يافته‌اند و پس از كسب تخصص در يكي از رشته‌هاي علوم نقلي، مسئوليتهايي را در فرهنگ سودان بر عهده گرفته‌اند.
تقريباً به سبك حوزه‌هاي علميه در گوشه و كنار كشور سودان مراكزي جهت آموزش قرآن‌كريم و دروس‌مذهبي وجود دارند كه به آنها "خلاوي" گفته مي شود.
تشكلهاي مهم و پر نفوذ سودان شمالي:
-حزب امت به رهبري صادق المهدي
-حزب الموتمر الشعبي : حسن ترابي
-حزب الديموقراطي به رهبري ميرغني
-حزب الموتمر الوطني به رهبري عمر البشير
-جنبش عدالت و مساوات در دارفور
-جنبش مردمي جنوب شاخه شمال
احزاب مهم:
نزديك به 25 حزب در سودان فعاليت مي كنند ولي مهمترين و فعال ترين آنها به شرح زير اعلام مي گردند.
حزب امت به رهبري صادق المهدي ، حزب الموتمر الشعبي به رهبري حسن ترابي ، حزب الديموقراطي به رهبري ميرغني ، حزب الموتمر الوطني به رهبري عمر البشير.
موسسات غير حكومتي
در سودان انجمن ها و موسسات غير حكومتي (NGO) بسيار زيادي در شكل هاي مختلف و تحت عنوانهاي خيريه ها فعاليت مي كنند و دولت سودان باتوجه به نياز به كمك از وجود اين موسسات استفاده لازم را مي نمايد و تنها در برخي موارد كه نشانه هاي از اقدامات خارج از وظايف و يا كمك به شورشيان از آنها ببيند اقدام تعطيلي و بستن اين انجمن ها مي نمايد.
هنرهاي سنتي و مدرن رايج:
صنایع دستی سودان شامل ساخت هائی از عاج فیل ، استخوان فیل و شتر ، چوب سیاه رنگ آبنوس در شکل های مختلف تزیینی همچون تسبیح ، عصا ، کیف های دستی زنانه ساخته شده از پوست مار، تمساح و سوسمار است.
وضعيت انتشار كتاب و كتابخواني:
بدليل مشكلات فراوان در زمينه چاپ و نشر كتاب (گراني دستگاه چاپ) بيشتر كتاب در خارج از سودان يعني مصر و لبنان به چاپ مي رسد. همين قدر مي توان اظهار داشت كه ميزان علاقمندي مردم سودان به كتاب و كتابخواني بقدري گسترده و زياد است كه ضرب المثلي در اين باره در ميان مردم سودان جا افتاده است :"كتاب در مصر نوشته مي شود ، در لبنان چاپ مي گردد و در سودان خوانده مي شود"بيشترين علاقه مردم سودان به تمامي علوم روز ، مطالب علمي ، نجوم ، علم ستاره شناسي ، طب و آشنايي با علوم روز مي باشد.
نظام آموزشي:
تاريخ نويساني كه پيرامون آموزش و پرورش در سودان تحقيق كردهاند مي‌گويند در قرن شانزدهم ميلادي توسط سلطنت هاي اسلامي، نظام آموزشي مردم سودان پايهريزي شده است كه اساس آن آموزش ديني بود و مراكز آموزشي اين نظام تعليمي عبارت بودند از مسجد ، خلوه ، زاويه و مدرسه. مردم نيز بنابر انگيزههاي ديني و صوفي خود به تأسيس و استمرار اين نظام آموزشي كمك مي كردند ، اما تاريخ آغاز نظام آموزشي جديد به آغاز حكومت مشترك (انگليس ـ مصر) در سودان باز ميگردد. كه مسئوليت امور آموزشي علاوه بر كار اصلي به مستر بونهام كارتر – دبير قضايي سودان محول شد. و در سال 1900 ميلادي حاكم كل سودان به «مستر جيمس كري» كه در آن هنگام در وزارت معارف مصر مشغول به كار بود،مأموريت داد تا ضمن قبول مسئوليت مديريت دانشكده گوردن ، سمت مدير معارف در سودان را نيز عهدهدار شود.
- آموزش پيش دبستاني كه مدت آن دوسال است و سن ورود به اين مرحله چهارسالگي مي‌باشد.
- آموزش پايه (مرحله اساس) و مدت آن هشت سال است و دانشآموزان از سن شش سالگي وارد اين مرحله آموزشي ميشوند.
- آموزش دبيرستاني ، كساني كه در امتحان نهايي مرحله اساس پذيرفته شوند ، مي‌توانند در اين مرحله تخصصي ادامه تحصيل دهند و مدت آن سه سال است.
وضعيت آموزش عالي و مراكز مهم دانشگاهي:
با تشكيل مدارس عالي در دهة دوم و سوم اين قرن حركت آموزش عالي در سودان آغاز شد. كه فارغ التحصيلان مرحلة متوسطه در اين مدارس عالي ادامه تحصيل ميدادند. اين مدارس عالي در سال 1945 ميلادي در دانشكده گرودن ادغام شد. با توجه به وابستگي كامل دانشكدة گوردن به دانشگاه لندن،نظام آموزش عالي سودان كاملاً به روش غربي يا انگليسي اداره مي‌شد.
اين وضعيت حتي بعد از سال 1956 م كه دانشگاه خارطوم تاسيس شد نيز ادامه داشت. از سال استقلال سودان (1956م) تا سال 1989م،توسعه و تغيير چشمگيري در آموزش عالي سودان بوجود نيامد، لذا ظرفيت پذيرش دانشگاهها در اين كشور جوابگوي تعداد فارغ التحصيلان دورة متوسطه كه هر سال بيشتر ميشدند نبود و همين امر سبب شد كه عدة زيادي از دانشجويان سوداني براي ادامة تحصيل به خارج از كشور مهاجرت كننداكثر دانشگاههاي سودان بنابر روش «نظام فصلي» اداره مي‌شود كه در اين روش هر سال به دو فصل تحصيلي (ترم) تقسيم مي‌شود و مدت هر ترم بين پانزده تا هفده هفته مي‌باشد. و تعداد كمي از دانشگاههاي سودان با روش سال تحصيلي داير مي باشد . براي گذارندن دوره كارشناسي چهار سال و دورة كارشناسي ارشد پنج سال و دانشكدههاي پزشكي به شش سال زمان نياز مي‌باشد. با تشكيل مدارس عالي در دهة دوم و سوم اين قرن حركت آموزش عالي در سودان آغاز شد. كه فارغ التحصيلان مرحلة متوسطه در اين مدارس عالي ادامه تحصيل ميدادند.
دانشگاه خارطوم
دانشگاههاي مهم سودان عبارتند از:
دانشگاه خارطوم ، دانشگاه ام درمان اسلامي ، دانشگاه بين المللي افريقا ، دانشگاه نيلين ، دانشگاه دخترانه الاحفاد ، دانشگاه قرآن كريم
تاريخچه مختصر ، چگونگي و ميزان رابطه با ج.ا.ايران:
روابط سياسي:
روابط دو كشور در سال هاي اخير در زمينه هاي سياسي و اقتصادي با توجه به همسويي دولت مركزي سودان با بسياري از سياست هاي جمهوري اسلامي ايران، در سطح بسيار خوبي قرار داشته است. ديدار جناب آقاي خاتمي رئيس جمهور وقت از سودان از 13 تا 15 مهر ماه 1383، سفر جناب آقاي عمر البشير رئيس جمهور سودان به تهران از 4 الي 6 ارديبهشت ماه 1385، سفر جناب آقاي دكتر احمدي نژاد رئيس جمهوري وقت كشورمان به خارطوم از 9 الي 10 اسفند 1385 و سفر آقاي دكتر حداد عادل رياست محترم مجلس شوراي اسلامي به خارطوم از 13 الي 15 بهمن ماه 1386 بود.
جمهوري اسلامي ايران و سودان در بسياري از موضوعات، از جمله مسائل منطقه اي و بين المللي داراي مواضع مشابه و يكساني بوده و از مواضع يكديگر در محافل بين المللي حمايت مي نمايند. بر همين اساس دولت سودان جزء كشورهايي است كه مجدانه از فعاليت هاي صلح آميز هسته اي ايران پشتيباني نموده و اتهامات وارده از سوي امريكا و همپيمانان آن مبني بر حمايت كشورمان از تروريسم و نقض حقوق بشر را مردود دانسته است.
اين كشور به طور كلي روابط نزديك و خوبي با جمهوري اسلامي ايران داشته و دارد. با توجه به علاقه اي كه به تحكيم روابط دوستي و همكاري فيمابين در زمينه هاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي وجود دارد، اين روابط طي سالهاي گذشته رو به گسترش بوده و هر دو كشور تلاش در ارتقاء روابط في مابين را دارند. در راستاي بهبود روابط سياسي دو كشور، آقاي عمرالبشير رئيس جمهور سودان در شهريور ماه 91 به همراه وزير امورخارجه آن كشور در راس هياتي بلند پايه 32 نفره جهت شركت در اجلاس غيرمتعهد ها وارد تهران شد. وي ضمن سخنراني در اجلاس با مقام معظم رهبري و ساير مقامات بلند پايه كشورمان ديدار و در زمينه توسعه روابط في مابين مذاكره نمود. همچنين جناب آقاي لاريجاني رئيس مجلس شوراي اسلامي كشورمان در راس هياتي بلند پايه براي شركت در نشست روساي مجلس كشورهاي اسلامي در بهمن ماه 91 وارد خارطوم شد و با رئيس جمهور ، رئيس مجلس و ساير مقامات سوداني ديدار و مذاكره نمود. وزير نفت سودان نيز به عنوان فرستاده ويژه رئيس جمهور آن كشور در اسفند ماه 91 براي امضاي قرارداد خريد نفت وارد تهران شد.
در كل وضعيت همكاريهاي دو كشور در زمينه هاي سياسي، اقتصادي، فرهنگي و ... از سطح مناسبي برخوردار مي باشد.
روابط اقتصادي با ج.ا.ا :
حضور فعال اقتصادي ما در قالب شركت هاي مانند ايران گاز (با سابقه دو دهه فعاليت) ، لاستيك سازي بارز، روغن سازي و چند شركت هاي راه سازي و... كه مي تواند تضمين كننده ادامه فعاليت ها باشد.
رابطه فرهنگي با جمهوري اسلامي ايران :
با توجه به علاقه اي كه به تحكيم روابط دوستي و همكاري فيمابين در زمينه هاي آموزش ،پزوهش ،علوم و فرهنگ بين دوكشور وجود دارد و بر اساس موافقتنامه فرهنگي منعقد شده سال 1352 در شهر تهران، كار فرهنگي آغاز گرديد و بعداز انقلاب اسلامي در سال 1367 با ايجاد نمايندگي فرهنگي مسقل از سفارت به كار فرهنگي ادامه داده شد .
روابط ايران و سودان در حال حاضر دوستانه و نزديک و در سطح مناسبي قرار دارد اين روابط خوب و نزديک به چند سال اخير مربوط نمي‌شود، ملت سودان سه دهه پيش يعني پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران به خيابانها آمدند و در حمايت از پيروزي انقلاب دست به راهپيمايي‌هاي گسترده‌اي زدند، اين انقلاب تنها موجب خوشحالي اسلام گرايان نشد بلکه تمام مردم سودان را شاد کرد.
به لحاظ گرايش اسلامي و وجود اكثريت مذهب مالكي زمينه هاي ارزشمندي در راستاي ارتقاي سطح روابط فرهنگي فيمابين اين كشور و جمهوري اسلامي ايران و ترويج فرهنگ غني اسلامي بوجود آمد.
