جمهوری لبنان ( واژه لبنان از واژه سامی "لبن" گرفته شده است.که اشاره به قله های سفید کوهستان های لبنان دارد)

پايتخت و شهرهاي مهم: پايتخت لبنان شهر بيروت و شهرهاي مهم آن عبارتند از : طرابلس ، زحله ، صيدا، بعلبك و صور و بنادر مهم آن عبارتند از : بيروت ، طرابلس و صور كه در ساحل درياي مديترانه واقع شده است .

بيروت – پايتخت لبنان

زبان و خط رسمي: زبان و خط رسمی لبنان عربی است اما عملا زبان فرانسوی ، زبان رسمی دوم این کشور محسوب می شود.

تعداد جمعيت و توزيع ديني، مذهبي و قومي آن:

جمعيت  : 5/4 میلیون نفر

کشور لبنان با همه کوچکی خود از حیث تعدد و تنوع مذاهب موجود در آن یکی از متنوع ترین کشورهای دنیا و از این نظر از وضعیت پیچیده ای برخوردار است. به طوری که بیش از 18 مذهب رسمی در لبنان وجود دارد که این مذاهب با مسائل طایفه ای نیز پیوند تنگاتنگی دارد و تفکیک طوایف مختلف از یکدیگر به واسطه نوع وابستگی دینی و مذهبی آنها است.

استقلال: از فرانسه (لبنان تا سال 1941 میلادی مستعمره فرانسه بود، این کشور در 22 نوامبر سال 1943 به طور رسمی استقلال خود را به دست آورد)

مساحت: 452/10 کیلومتر مربع

اديان اصلی: اسلام و مسیحیت

واحد پول: پوند لبنانی (ليره)

صادرات عمده: تنباکو و مواد غذایی

آب و هوا: هوای سواحل لبنان در زمستان ها سرد و بارانی و در تابستان ها گرم و شرجی است.در نواحی بلند تر به ویژه کوهستان ها، زمستان ها با بارش برف همراه است و دمای هوا به زیر صفر می رسد.

سواحل طرابلس لبنان

تاريخچه

قديمي‌ترين نامي كه براي كشور امروزي ذكر شده فنيقيه feniqiyye/Phoenicia است. فينقي‌ها قومي دريانورد و تجارت‌پيشه بودند كه حدود 3500 سال قبل به سواحل لبنان كنوني مهاجرت كردند. مهمترين فعاليت اقتصادي فنيقي‌ها تهيه رنگ قرمز ارغواني زيبايي بود كه از نوعي صدف دريايي تهيه مي كردند و اين رنگ براي رنگ آميزي لباس و بخصوص شنل به كار مي رفت. نام فنيقيه را يوناني‌ها به اين مردم داده بودند كه هم به معناي رنگ ارغواني و هم نام صدفي است كه از آن رنگ ارغواني به دست مي‌آمد. در همان دوران باستان كلمه لبنان نيز رايج شد. لبنان كلمه‌اي آرامي (ـ سوريه) است كه به معناي سرزمين سپيد مي‌باشد و احتمالاً به خاطر سفيدپوش شدن كوههاي لبنان بر اثر نزول برفهاي زمستاني نام لبنان به اين سرزمين اطلاق شده است. در زبان لاتيني، لبنان را به صورت ليبانوس libanus  در فرانسوي ليبان (liban) و در زبان انگليسي به صورت‌هاي لبنان (lobanan) و لبانن (Lebanon) مي‌نويسند. لبنان چون در طول تاريخ خود تابع شام (سوريه امروزي) بوده تحت عنوان كلي شامات نيز ناميده شده است. در طول دوره حاكميت عثماني بر اين سرزمين به خاطر وضعيت سياسي آن، لبنان را سرزمين خود مختار لبنان ناميدند و در سال 1920م. يعني در زمان حاكميت استعمار فرانسه به لبنان بزرگ موسوم شد. با استقلال يافتن اين كشور از فرانسه در 21 نوامبر 1941م. جمهوري لبنان (جموريه اللبنانيه) به وجود آمد كه هم اكنون نام رسمي آن مي‌باشد. در عرف بين‌المللي بدان لبنان يا لبانن (Lebanon) مي‌گويند.

ساختار سياسي:

نظام سياسي: جمهوري

ساختار حكومتي :  انتخاب رئيس جمهور ، رئيس مجلس  انتصاب نخست وزير ، وزرا و مديران سازمانهاي دولتي براساس طوائف ديني صورت مي گيرد . براساس ميثاق ملي غير مكتوب 1943 رئيس جمهور از فرقه ماروني مسيحي ، رئيس مجلس شيعه و نخست وزير از ميان اهل سنت انتخاب مي شود.

قدرت قانونگذاري و نيز نظارت بر كار و سياست دولت، از وظايف اصلي پارلمان است.به علاوه انتخاب رئيس جمهور، بررسي و تصويب بودجه سالانه دولت، رأي اعتماد و عدم اعتماد به كابينه، اصلاحات قانون اساسي و استيضاح رئيس جمهور و وزراء از وظايف آن است.تعداد نمايندگان مجلس 128 نفر و با رأي مخفي مستقيم مردم به مدت چهار سال انتخاب مي شوند .

همچنين قانون اساسي لبنان، نظام قوه مجريه دوگانه اي را پذيرفته و آن را بر عهده رئيس جمهور و هيأت وزيران (كابينه ) قرار داده است. رئيس جمهور با رأي مخفي مجلس نمايندگان به مدت شش سال انتخاب مي گردد. رئيس جمهور ، وزراء را با مشورت نمايندگان مجلس منصوب و يكي از آنها را به عنوان نخست وزير معرفي مي كند

عاليترين مقام اجرايي : نخست وزیر

احزاب و يا گروههاي مهم و تاثيرگذار: حزب الله ، جنبش امل (تشكل هاي شيعي )، جريان المستقبل (تشكل معرض سني) ، جريان ملي آزاد (التيار الوطني الحر) ،  نيروهاي لبناني (القوات اللبنانيه ) .

جريانهاي سياسي موجود :

حزب الله لبنان به رهبري سيد حسن نصرالله ، قوي و تاثيرگذار و مخالف حضور غرب وآمریکا

جنبش امل به رهبري نبيه بري، شيعه، نسبتا موثر و طرفدار حزب الله و مخالف غرب

جریان المستقبل به رهبري سعد حريري، سني و همراه با سیاستهای  غرب

جریان ملی آزاد به رهبري ميشل عون، مسيحي و دربردارنده آراء اكثريت مسيحي و هم پيمان حزب الله

نیروهای لبنانی به رهبري سمیر جعجع، مسيحي و همسو با غرب و آمریکا و مخالف مقاومت

كشورهاي طرف رابطه سياسي به ترتيب اولويت: بر حسب نقش و موقعيت  راهبردي و استراتژيك لبنان ، كشورهاي مختلفي در اين كشور نقش آفريني و تاثير گذاري دارند : ايران ، عربستان سعودي ، سوريه ، فرانسه و آمريكا از جمله مهمترين اين كشورها بشمار مي روند.

 

تاريخچه مختصر ، چگونگي و ميزان رابطه با ج.ا.ايران:

سابقه آشنايي مردم ايران با لبنان و تاريخ روابط اين دو كشور به روزگاران كهن باز  مي گردد و موقعي كه در زمينه روابط بين فرهنگي و روابط سياسي اين دو كشور مطالعه كنيم درخواهيم يافت كه در هيچ مقطعي از زمان اين دو كشور با يكديگر قطع رابطه نداشته اند چه از زمان كورش هخامنشي و دريانوردان فنيقي و بعد از آن در زمان صفويان كه ويژگي ممتاز روابط در اين دوران تجلي روابط فرهنگي ايران و لبنان و غلبه آن  بر روابط سياسي و كشورگشايي بوده است. در آن دوران سفرهاي علمي شخصيت هاي فرهنگي لبنان بويژه شخصيت هاي ساكن جبل عامل و علاقمندان به عنصر و فرهنگ فارسي در اوج خود قرار گرفت كه نمونه بارز اين شخصيت ها شيخ بهايي و حر عاملي است و امروزه همگان به انديشه تأثيرگذار اين دو بزرگوار در عرصه فرهنگ و مذهب و ادب اعتراف دارند.

مراكز و نهادهاي فرهنگي دولتي :

وزارت فرهنگ ، وزارت اطلاع رساني ، وزارت گردشگري متولي امور فرهنگي اين كشور محسوب مي شوند.

 

جايگاه موسسات غير دولتي در جامعه و موسسات فعال و تاثيرگذار در زمينه فرهنگي:

تركيب و بافت فكري و سياسي لبنان بگونه اي است كه نهادها و تشكلات غير دولتي متعددي توانايي ارائه فعاليت ها و افكار را در اين جامعه دارا مي باشند كه البته اكثر اين نهادها و سازمان هاي غير دولتي در نهايت به تشكلي سياسي و حتي كشوري ذي نفوذ در لبنان وصل مي باشند.

اين موسسات در زمينه هاي مختلف فرهنگي، آموزشي، پژوهشي، مذهبي، حقوق بشر و ........ فعال هستند و از جايگاه مناسبي در بين مردم جامعه برخوردار هستند.برخي از موسسات غير دولتي مهم عبارتند از:

المركز الاسلامي تاسيس سال 1999 و فعال در زمينه پژوهشهاي اسلامي، تجمع العلماء المسلمين في لبنان و موسسه جمعيه المعارف الاسلاميه الثقافية كه در زمينه برنامه هاي فرهنگي و نمايشگاه فعال هستند.

جايگاه و كاركرد رسانه هاي گروهي در جامعه، مهمترين رسانه ها و تيراژ مطبوعات:

از دير باز و در تاريخ معاصر سياسي كشورهاي عربي، لبنان بعنوان كشوري پيشگام در امر اطلاع رساني و انتشار مطبوعات سرآمد بوده و هست .

در اين كشور روزنامه ها و مطبوعات مختلف  كه برخي از آنها وابسته به جريان هاي فكري و سياسي آن كشور نيز مي باشند منتشر مي گردند كه البته تعداد آن ها نيز كم نمي باشند

مهمترين روزنامه ها و مطبوعات : السفير ، الانوار ، الحياة ، المستقبل ،  الانباء ، الاخبار ، الديار ، النهار و .....

مهمترين كانال هاي تلويزيوني : اللبنانيه ، المنار ، ان بي ان ، ال بي سي ، المستقبل ، ام تي وي ، او تي وي .

هنرهاي سنتي و مدرن رايج: حصير بافي ، منبت كاري بر چوب ، خوشنويسي و ...  .

وضعيت انتشار كتاب و كتابخواني: وضعيت چاپ و انتشار كتاب در لبنان از دير باز زبانزد بوده و هست و بسياري از كتاب‌هاي جهان عرب و كشورهاي اسلامي در اين كشور انتشار مي يابد، وجود موسسات انتشاراتي متعدد و مختلف كه برخي از آن ها وابسته به جريانات فكري – سياسي كشور نيز مي باشند باعث گرديده تا بسياري از نويسندگان ، انديشمندان و صاحبان قلم در گوشه و كنار جهان عرب ، براي انتشار كتاب هاي خود به لبنان روي آورند ، همچنين ترجمه و انتشار كتاب هاي ساير كشورها از جمله فعاليت هاي انتشاراتي اين كشور محسوب مي گردد.

ساختار آموزشي

نظام آموزشي:

نظام آموزشي در لبنان از دو مرحله پايه (9 سال ) و دبيرستان (3 سال) تشكيل مي گردد و آميخته اي از نظام آموزشي اروپايي – آمريكايي را شامل مي شود.

مراكز و نهادهاي آموزشي دولتي :

وزارت آموزش و پرورش عالي(وزارة التربيه و التعليم العالي) متولي امور آموزشي مي باشد.

نرخ سواد:

طبق آخرين آمار ميزان 3/88 درصد از لبناني ها با سواد مي باشند.

وضعيت آموزش عالي و مراكز مهم دانشگاهي:

دانش آموزان لبناني پس از اتمام دوره دبيرستان مي توانند با توجه به ميزان معدل بدون آزمون ورودي يا كنكور به دانشگاه وارد شوند. دانشگاههاي دولتي و خصوصي متعددي در اين كشور وجود دارند .

از جمله مشهورترين دانشگاه هاي اين كشور عبارتند از :

• الجامعه اللبنانيه (دانشگاه دولتي لبنان).
• الجامعه الاميركيه اللبنانيه (دانشگاه آمريكايي لبنان).
• جامعه القديس يوسف اليسوعيه.
• جامعه بيروت العربيه (وابسته به اتحاديه كشورهاي عرب)
• الجامعه اللبنانيه  الاميركيه .
• جامعه هايكازيان.
• جامعه البلمند.
• جامعه الروح القدس .
• جامعه السيده اللويزه.
• الجامعه الاسلاميه في لبنان.

دين و مذهب  رسمي: اين كشور بنا بر ويژگي و تنوع مذهبي داراي دين و مذهب رسمي نمي باشد .

ساير اديان و مذاهب و توزيع جمعيتي آن:

کشور لبنان با همه کوچکی خود از حیث تعدد و تنوع مذاهب موجود در آن یکی از متنوع ترین کشورهای دنیا و از این نظر از وضعیت پیچیده ای برخوردار است. به طوری که بیش از 18 مذهب رسمی در لبنان وجود دارد که این مذاهب با مسائل طایفه ای نیز پیوند تناتنگی دارد و تفکیک طوایف مختلف از یکدیگر به واسطه نوع وابستگی دینی و مذهبی آنها است. شدت تأثیر این مذاهب در صحنه لبنان به گونه ای است که حتی ساختار سیاسی این کشور از گذشته تا حال را نیز تحت تأثیر قرار داده و تقسیم قدرت سیاسی نیز براساس تعداد جمعیت طوایف مختلف که تمایز آنها براساس مذاهب می باشد، صورت گرفته است.

مذاهب رسمی عمده در لبنان هر کدام تشکیلات مذهبی خاص خودشان را دارند که به موازات تشکیلات دولتی، مسائل دینی و امور مربوط به احوال شخصیه مذاهب مختلف را تحت پوشش قرار داده و سامان دهی می کنند.

از حدود 18 مذهب موجود در این کشور، 12 مذهب مسیحی، 5 مذهب اسلامی و یک مذهب یهودی هستند .

شيعيان 40 درصد مردم را شامل مي شوند و بيشتر در بيروت و جنوب لبنان ساكن هستند. اهل سنت 20 درصد جمعيت را در بر مي گيرند كه بيشتر در بيروت و طرابلس سكونت دارند و مسيحيان 37 درصد جمعيت را شامل مي شوند و در بيروت و مناطق اطراف آن ساكن هستند.

مسجد خاتم الانبياء در بيروت

مراكز و نهادهاي ديني دولتي : نهادهاي درالفتوي «مربوط به اهل سنت ، شوراي عالي شيعيان مربوط به شيعيان و «شيخ العقل» كه مقام مذهبي مربوط به جامعه دروز است .

وضعيت سياسي، اجتماعي و اقتصادي اقليتهاي مذهبي:

به طور سنتی، کشاورزی منبع اصلی معیشت‏ها در جنوب لبنان و دره بقاع است. تا اواخر دهه 1950 میلادی، نزدیک به 90 درصد نیروی کار جذب این مناطق می‏شد و کشاورزان به کشت دیم اشتغال داشتند.

با بررسی مشخصه‏ های توسعه انسانی نظیر آموزش، درآمد و کار، تفاوت‏های اجتماعی ـ سیاسی بین مناطق و گروه‏های مذهبی بسیار آشکار می‏شود:

جنوب لبنان و بقاع، مراکز اصلی شیعه نشین ، از فقیرترین و کم توسعه یافته‏ترین مناطق محسوب می‏شدند .

در لبنان وضعیت مسلمانان به مراتب بسیار بدتر از مسیحیان بود.

تشكلهاي مهم و پر نفوذ ديني و مذهبي: (اسلامي و  غير اسلامي)

مجلس اعلای شیعه كه در سال 1967 تاسيس گرديده و رياست آنرا عبدالامير قبلان بعهده دارد.

حزب الله به رهبري سيد حسن نصراله كه در سال 1982 تاسيس شد.

حزب امل اسلامی به رهبري نبيه بري كه در سال 1982 تاسيس گرديد.

دارالفتوا به رياست رشید قبانی متعلق به مسلمانان اهل سنت

مارونی ها به رهبري نصرال صفیر متعلق به مسيحيان

مراكز ايرانشناسي و ايرانشناسان معروف:

مهمترين مركز ايرانشناسي در لبنان در دانشگاه دولتي لبنان مي باشد. اين مركز در سال 1976 تاسيس گرديده و رياست آنرا دكتر ويكتور الكك بعهده دارد.

ايرانشاسان معروف لبنان عبارتند از:

دکتر ویکتور الکک استاد زبان فارسی دانشگاه لبنان و از مروجین زبان فارسی وایران در لبنان، دکتر لواسانی، دکترطونی الحاج استاد زبان فارسی دانشگاه لبنان، دکتر علی نورالدین استاد دانشگاه زحله، خانم دکتر دلال عباس استاد دانشگاه صيدا ، دکتر عباس صباغ استاد دانشگاه بيروت، دکتر وحید بهمردی و دكتر احسان قبول.

 

در گرايش ايران‌شناسي حد اقل 29 واحد زبان و ادبيات فارسي پيش‌بيني شده و واحدهائي در رابطه با شناخت فرهنگ و تمدن سرزمين ايران خواهد بود.

عکس جالبی از  شهر كفركلاي  لبنان در کنار مرز اسراییل

شهر "کفرکلا" لبنان در مرز با اسرائیل، در یک طرف گشتی های اسرائیل (سمت راست) و در سمت دیگر خودرو گشتی نیروهای سازمان ملل متحد (یونیفیل) دیده می شوند.