به مناسبت آغاز به کار دوره جدید مجلس شورای اسلامی(۱)
بسم الله الرّحمن الرّحیم
و الحمد لله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی سیّدنا و نبیّنا ابی‌القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین الاطهرین المنتجبین سیّما بقیّة الله فی الارضین.
خیلی خوش آمدید به حسینیّه‌ی منسوب و منتسب به امام بزرگوار، و هم خوش آمدید به این مجلس. انشاءالله که حضور شما در مجلس شورای اسلامی که جایگاه بسیار مهم و حسّاسی است، هم برای خود شما منبع خیر و برکت و رحمت الهی باشد، هم برای کشور و هم مردم. تشکّر میکنم از جناب آقای قالیباف، رئیس محترم مجلس؛ مطالب بسیار خوبی را بیان کردند و بنده هم بعضی از همین مطالب ایشان را عرض خواهم کرد.
درباره‌ی مجلس زیاد صحبت شده ــ تذکّر، توصیه، احیاناً انتقاد ــ لکن حرفهای نگفته‌ای هم هست، حرفهای قابل تکراری هم وجود دارد؛ بعضی حرفها تکرارش هم ایرادی ندارد. بر این اساس، بنده چند نکته را یادداشت کردهام که به برادران و خواهران عزیز عرض کنم.
نکته‌ی اوّل. مجلس صرفاً یک نهاد پرسشگر نیست، بلکه یک نهاد پاسخگو هم هست. برخلاف تصوّر بسیاری که خیال میکنند مجلس با جعل قانون به دولت دستور میدهد، بعد هم سؤال میکند، استیضاح میکند، کارهایی از این قبیل میکند و پرسشگر است، بله، این وظایف وجود دارد، لکن پاسخگو هم هست. مجلس یکی از ارکان کشور است، یک نهاد تصمیم‌گیر است، یک نهاد اقدام‌کننده است و هر مجموعه یا فرد تصمیم‌گیر و اقدام‌کننده پاسخگو هم هست. بنابراین، مجلس باید شأن پاسخگویی خودش را همیشه در نظر داشته باشد. وظایفی هست که باید انجام بدهد؛ اگر ندهد، مورد سؤال قرار میگیرد. کارهایی هست که باید نکند؛ اگر بکند، مورد ایراد قرار میگیرد. مجلس به چه کسی پاسخگو باشد؟ در درجه‌ی اوّل به خدا. ماها مؤمنیم، میدانیم روزی هست که از ما از جزئیّات کارهایمان و اعمالمان سؤال خواهد شد. شما یک قانونی را که جعل میکنید و وضع میکنید، یک حکمی را که امضا میکنید، باید جواب بدهید. همهی ما باید به این مسئولیّت بزرگ فکر کنیم. این مسئولیّت در مقابل خدا است که از همهی مسئولیّتها، از همهی سؤالها بالاتر، خطیرتر و درخورِ اهتمامِ بیشتر است. بعد هم در قبال مردم. حالا مردم اگر چنانچه از مجلسی یک امر خلاف انتظاری را مشاهده کنند، یقه‌ی مجلس را البتّه نمیگیرند؛ یعنی سازو‌کار قانونی‌ای برای این کار وجود ندارد، لکن در رفتار آنها، در روش آنها، در واکنش آنها، انسان میتواند مشاهده کند رضایت آنها یا عدم رضایت آنها را.
ما در طول این چند ده سال داشته‌ایم مجالسی را که کارهایی کردند که مردم نپسندیدند این کارها را و از این کارها خوششان نیامده؛ نتیجه این شده که عوامل آن کارها از چشم مردم افتادند. ما اینها را در این سالها تجربه کردیم و مشاهده کردیم. تک‌تک نمایندگان محترم باید به این نکته‌ی «پاسخگویی» توجّه داشته باشند؛ رفتارشان، گفتارشان، نطقشان، رأیشان، موضعگیری‌شان را با توجّه به این نکته تنظیم بکنند. این نکته‌ی اوّل.
نکته‌ی دوّم در باب همکاری بین قوا است. مجلس بخش مهمّی از نظام سیاسی کشور است. بدیهی است که بخشهای مختلف نظام باید در کنار هم یک «کل» را تشکیل بدهند، یک «مجموعه‌ی واحد» را تشکیل بدهند؛ یعنی قوّه‌ی مقنّنه، قوّه‌ی مجریّه، قوّه‌ی قضائیّه، نیروهای مسلّح ــ که به یک صورت جزو قوّه‌ی مجریّه هستند ــ باید مجموعاً یک کل را به وجود بیاورند. اگر لازم باشد که یک کل از اینها به وجود بیاید، پس باید با هم تعامل داشته باشند، باید با هم کار کنند، باید به هم کمک کنند، یک جاهایی باید نسبت به هم اغماض کنند، یک جاهایی بایستی به همدیگر تذکّر بدهند، کمک کنند به یکدیگر، که حالا مواردی از این [قبیل] را شاید در خلال صحبت عرض کنیم. اینکه بنده همیشه در طول این سالیان متمادی به مجالس سفارش میکردم که با دولتها همکاری کنند به خاطر این است ــ خیلی مهم است ــ بایستی این مجموعه‌ی متشکّل از آراء و دلها و نظرات مجموعه‌ی کشور بتواند نقش ایفاء کند در ایجاد آن کلّ منسجمی که کشورمان، مردممان، نظاممان به آن احتیاج دارد. البتّه بنده به دولتها هم همین سفارش را در جای خود میکنم. حالا خوشبختانه آقای رئیس‌جمهور هم به خاطر عنوان نمایندگی‌ای که من نمیدانم از لحاظ قانونی ایشان نماینده هستند یا نیستند،(۲) بالاخره حضور دارند. من به دولتها هم همیشه در مورد مجلس سفارش میکنم. گاهی بعضی از دولتها رفتارشان با مجلس این‌جور بود که لایحه نمیدادند. از مجلس به بنده شکایت میکردند که مثلاً چند ماه منتظر نشسته‌اند، این دولت لایحه نمیدهد، یا مصوّبه را اجرا نمیکند؛ ما در دولتها هم از این قبیل داشته‌ایم. این را هم ما همیشه سفارش میکردیم. بالاخره شما به عنوان برادران و خواهران عزیز نماینده‌ی مجلس، یکی از کارهای مهمّتان مسئله‌ی تعامل است. من توصیه‌ی مؤکّدی که اینجا یادداشت کردهام، تعامل سازنده‌ی با دولت جدید است. همه کمک کنند که رئیس‌جمهور منتخب بتواند وظایفی را که در قبال کشور دارد، انجام بدهد. اگر ما توانستیم جوری رفتار کنیم که رئیس‌جمهور موفّق بشود، این موفّقیّت همهی ما است؛ اگر او در اداره‌ی کشور، در پیشبرد اقتصاد کشور، در مسائل بین‌المللی کشور، در مسائل فرهنگی کشور به موفّقیّت دست پیدا کند، همهی ما به موفّقیّت دست [پیدا] کرده‌ایم؛ پیروزی او پیروزی همهی ما است؛ این را باید واقعاً از بن دندان باور کنیم.
در مسائل مهمّ کشور هم باید صدای واحدی از کشور شنیده بشود. در مسائل مهمّی که البتّه تشخیصش با شما است، یک جاهایی هست که بایستی دولت و مجلس و مسئولین گوناگون، یک حرف بزنند تا آن کسانی که در دنیا گوش تیز کرده‌اند که نشانه‌های اختلاف و دوگانگی را پیدا کنند، مأیوس بشوند؛ یک صدا باید شنیده بشود.
نکته‌ی سوّم مربوط به حاکمیّت اخلاق در مباحثات صحن عمومی مجلس است. عزیزان من! مجلس باید مرکز انتشار و صدور آرامش و طمأنینه به سطح افکار عمومی کشور باشد؛ باید شما از مجلس امواج مثبت صادر کنید برای مردم؛ مجلس نباید منشأ تشنّج در افکار عمومی مردم بشود؛ یا سیاه‌نمایی کردن، منفی‌بافی کردن، که گاهی اوقات در بعضی از مجالس، از ناحیه‌ی بعضی از نمایندگان دیده شد؛ البتّه اغلب نمایندگان همیشه پایبند به این مبانی مهم و معتبر بوده‌اند؛ واقعاً ما این را بدون تعارف عرض میکنیم، واقعیّت این است؛ امّا در مواردی هم خلاف این مشاهده شد. حضور نمایندگان، نه فقط در مجلس [بلکه] در مجامع عمومی ــ خیلی از شماها در مجامع عمومی، در نمازجمعه‌ها، در شهرهای مختلف پیش از خطبه‌ها حضور پیدا میکنید ــ یا در فضای مجازی که امروز حاکم بر خیلی از فعّالیّتهای همه است، باید آرامش‌بخش باشد؛ اختلاف‌برانگیز نباید باشد. هر جا شما سخنی میگویید، حرفی میزنید، نظری میدهید، مخاطب شما دلگرم بشود به اینکه شما طرف‌دار اتّحاد و اتّفاق و همدستی و همدلی نیروها هستید؛ خلاف این را نبایستی پیام بدهید. این حفظ امنیّت روانی مردم است و این مطلب مهمّی است. البتّه غافل هم نباید بود؛ بنده کاملاً اعتقاد دارم و اطّلاع دارم که لشکر سایبری دشمن منتظر سوءاستفاده است؛ گاهی اوقات آنها از زبان رقیب سیاسی شما به شما دشنام میدهند، برای اینکه شما را عصبانی کنند؛ یا به شخصیّت مورد احترام شما، یا یک شخصیّت موجّه دینی یا سیاسی اهانت میکنند، برای اینکه شما را برافروخته کنند؛ این هم هست. به این هم بایستی توجّه داشت؛ یعنی هر چه شما در فضای مجازی می‌بینید، اگر برخلاف نظر شما است، همیشه باور نکنید که این را آن کسی که رقیب سیاسی یا مخالف سیاسی شما است، گذاشته؛ نه، ممکن است دشمن مشترک هر دوی شما گذاشته باشد.
نکته‌ی چهارم، مربوط به قانونگذاری است. خب، قانونگذاری وظیفه‌ی مهمّ درجه‌ی اوّل مجلس شورای اسلامی است. قانون، ریل‌گذاری است، ایجاد نقشه‌ی راه است برای حرکت قوای اجرائی کشور؛ قانون این است دیگر. بایستی هدف قانون را پیشرفت کشور و خدمت به مردم دانست و قرار داد.
قانون خوب یک خصوصیّاتی دارد. یکی از خصوصیّات قانون خوب این است که مبتنی بر کارشناسی باشد. البتّه بنده اطّلاع دارم که مرکز پژوهشهای مجلس کارهای خوبی میکند و در کمیسیون‌ها از کارشناس‌های مختلف دعوت میشود؛ ما اینها را اطّلاع داریم. هر چه بیشتر قانون مبتنی باشد بر کارشناسی، این قانون بهتر است؛ این یکی از خصوصیّات. دوّم: تأویل‌ناپذیر باشد. قانونی که صریح نباشد و قابل تأویل باشد، کسانی که اهل سوءاستفاده هستند ــ که بنده تعبیر کردم از آنها به «قانون‌دانانِ قانون‌شکن»(۳) ــ میتوانند سوءاستفاده کنند. نگذارید؛ قانون را تأویل‌ناپذیر و صریح [وضع کنید]. دیگر اینکه با توجّه به ظرفیّت کشور، قابل اجرا باشد. گاهی مجلس قانونی را تصویب میکند که دولت قادر [به اجرا] نیست؛ یعنی امکانات کشور و استعدادهای کشور، یا به خاطر بودجه یا به خاطر مسائل گوناگون دیگر، توان کشیدن این بار را ندارد. این هم باید رعایت بشود. منطبق با اسناد بالادستی باشد؛ یکی از نکاتی که در قانونِ خوب لازم است این است: انطباق با اسناد بالادستی؛ تعارض به وجود نیاید.
یک مسئله‌ی دیگر در مورد قانون، [این است که] تراکم ایجاد نکند، که حالا من مسئله‌ی تراکم را بعداً باز عرض میکنم، تکرار میکنم. تراکم قانونی یکی از مشکلات ما است. گاهی در یک موضوع واحد، قوانین متعدّدی تصویب شده با مشترکاتی و موارد افتراقی که از آن موارد افتراق، افراد سوء‌استفاده‌چی خیلی میتوانند استفاده کنند. تراکم قانونی واقعاً یک چیز مشکلی است برای کشور. حالا گاهی پیشنهاد میشود که ما به مجلس بگوییم بنشینید تراکم قانونی را برطرف کنید؛ بنده میترسم نصف عمر مجلس را این کار بگیرد، اگر بخواهند بنشینند تراکم را کم کنند! لکن به هر حال در قانونگذاری مراقب این معنا هم باشید.
خب، آن نکته‌ای که عرض کردم خواهم گفت: قانون اساسی دست مجلس را باز گذاشته در ارائه‌ی طرح؛ یعنی مواردی که شما لایحه‌ی دولتی ندارید و مسئله‌ی مهمّی هست، میتوانید طرح ارائه بدهید. خب طرح خوب است، منتها در ارائه‌ی این طرح اگر ما افراط کردیم ــ که مواردی از افراط به بنده گزارش شده، دیگر لازم نیست من عدد‌ها را عرض بکنم ــ خود این موجب مشکل خواهد شد. تا یک مشکلی پیش می‌آید در کشور، به جای اینکه منتظر لایحه‌ی قانونی باشیم و اقدام دولت را دنبال کنیم، اینجا فوراً یک طرح فراهم کنیم! خود این موجب تراکم قانون است؛ یعنی در ارائه‌ی طرحها واقعاً بایستی قناعت بشود به حدّاقلّ لازم و نه بیشتر، که اگر بیشتر شد، یکی از علل تراکم قانون همین ارائه‌ی طرحها است. الان در مجلس که شماها وارد شده‌اید، طرحهای زیادی وجود دارد که رسیدگی به اینها ــ رسیدگی و ابلاغ و مانند اینها ــ سالها طول خواهد کشید. این هم این مسئله.
البتّه یک تذکّر دیگر در مورد قانون این است که گاهی دولتها برای یک کار فوری احتیاج به قانون دارند. این هم مکرّر برای ما اتّفاق افتاده؛ یک مسئله‌ی فوری پیش می‌آید در ارتباط بین‌الملل، در یک کار اساسی اقتصادی، در یک مسئله‌ی سازندگی که باید فوراً اقدام کنند، قانون ندارند. دولتها در این‌گونه موارد، راه آسان را پیش میگیرند؛ می‌آیند پیش ما که رهبری مجوّز بدهد تا بدون قانون این کار را انجام بدهند. بنده البتّه غالباً امساک میکنم، مگر یک وقتی که حالا از روی اضطرار ناچار باشیم. در این موارد بهتر است که مجلس وقتی در مقابل درخواست دولت قرار گرفت ــ در موارد اضطرار ــ تسریع کند در قانونگذاری؛ این هم تذکّر دیگری در مورد قانون.
البتّه شما میدانید که مدّتها است سیاستهای کلّی مربوط به تقنین ابلاغ شده؛(۴) برای اینکه این سیاستها اجرا بشود، قانون لازم است؛ باید مجلس خودش برای این سیاستها قانون بگذارد؛ این قانونگذاری هنوز نشده؛ این باید زودتر انجام بگیرد. این هم نکته‌ی چهارم.
نکته‌ی پنجم درباره‌ی نظارت است. البتّه تعبیر «نظارت» در قانون اساسی نیست ــ عنوان «نظارت مجلس» نیست ــ لکن احکام فراوانی که در مورد سؤال، تذکّر، تحقیق و تفحّص در مجلس وجود دارد، نشان‌دهنده‌ی لزوم نظارت است دیگر؛ یعنی تحقیق و تفحّص میکنید یا سؤال میکنید یا تذکّر میدهید برای چه؟ برای اینکه اطّلاع پیدا کنید. پس نظارت بر قوّه‌ی مجریّه یکی از وظایف مجلس است. دو تذکّر در این مورد دارم:
تذکّر اوّل این است که هدف از نظارت، «ارتقاء کارآمدی دولت» است. برای این است که اگر چنانچه اشکالی در کار دولت وجود دارد، این را شما به عنوان مجلس بشناسید، تشخیص بدهید، تذکّر بدهید، کارایی [دولت] ارتقاء پیدا کند و کار پیش برود؛ هدف از نظارت این است. مبادا خدای نکرده نظارت ناشی بشود از هدفی غیر از این؛ یعنی فرض کنید که انسان با یک وزیری یک مشکل پیدا کند، تذکّر [بدهد]، سؤال پشت سر سؤال یا حتّی استیضاح و امثال اینها؛ مسائل جناحی، مسائل شخصی، مسائل سیاسی مطلقاً نباید دخالت کند. نظارت فقط ناشی از همین است: احساس یک کمبود در قوّه‌ی اجرائی، و تذکّر و توجّه به آن و سعی برای برطرف کردن آن؛ این یک مطلب در باب نظارت.
مطلب دیگر اینکه در باب نظارت نه افراط کنیم، نه تفریط. گاهی به ملاحظات، آنجایی که باید نظارت انجام بگیرد انجام نمیگیرد؛ این هم غلط است. گاهی هم نظارتْ زیادی انجام میگیرد؛ سؤالِ متعدّد [میشود]. من به شما عرض بکنم، در این سالها ــ در این چند سالی که ما مسئولیّت داریم ــ الان که فکر میکنم، تقریباً در همهی دولتها وزرا به بنده مراجعه میکردند و شکایت میکردند از کثرت سؤال در مجلس؛ میگفتند چه در صحن مجلس، چه در کمیسیون‌ها میبرند ما را، چند ساعت از وقت ما را صرف میکنند، سؤال میکنند، سؤال‌پیچ میکنند، و کارهایی از این قبیل. افراط نباید بشود. البتّه تفریط هم نباید بشود؛ یعنی آنجایی که باید سؤال کنید، آنجایی که باید نظارت را اِعمال کنید، باید اِعمال کنید لکن منصفانه باشد؛ نظارتها منصفانه انجام بگیرد؛ ملاحظات شخصی و سیاسی و مانند اینها وسط نیاید.
و امّا نکته‌ی ششم؛ یک هیئتی در مجلس تشکیل شد برای نظارت بر عملکرد نمایندگان. آقایانی که سابقه دارند یادشان است؛ یک تذکّری در یک دوره‌ای داده شد،(۵) نمایندگان هم سریع رفتند و یک هیئتی را تشکیل دادند برای نظارت بر عملکرد نمایندگان.(۶) فلسفه‌ی این هیئت چیست؟ فلسفه‌اش این است که گاهی یک نماینده‌ای از روی غفلت یا به هر انگیزه‌ای یک حرکتی انجام میدهد، ۲۹۰ نماینده زیر سؤال میروند. یعنی با عمل یک نفر، یک مجلس از چشم مردم می‌افتد؛ نباید این‌جور بشود؛ باید پیشگیری بشود؛ اگر پیشگیری ممکن نشد، علاج بشود؛ این مهم است. ما نتوانستیم ببینیم و بفهمیم که آن‌چنان که باید و شاید و آن مقداری که از این هیئت انتظار بود، کار انجام بگیرد. این هم توصیه‌ی بعدی ما است.
نکته‌ی هفتم، درباره‌ی حضور مجلس در موضوعات جهانی و مسائل مربوط به سیاست خارجی است. مجلس یک وزنه‌ی سنگین است؛ دولتها در دنیا از این وزنه‌ی سنگین مجالس خودشان استفاده میکنند؛ هم در مذاکرات، هم در تعامل، هم در مشارکتهای عملی. در مذاکرات یک مطلبی را شما در پشت میز مذاکره به طرف مقابل میگویید، میگوید: «آقا! مجلس ما نمیگذارد، قانون داریم، نمیتوانیم»؛ از مجلس به عنوان یک پشتوانه در مذاکره استفاده میکنند. در چالشهای گوناگونی که با دولتها وجود دارد ــ طبعاً دولت در مسائل گوناگونی ممکن است چالشهایی داشته باشد ــ مجلس میتواند وزن سنگینی به دولت بدهد، دست دولت را پُر کند؛ لذا حضور شما در مسائل سیاسی و بین‌المللی و مسائل دیپلماسی مهم است.
یک نمونه از کارهای خوب، همین قانون اقدام راهبردی(۷) در مجلس قبل بود؛ این یکی از کارهای بسیار خوب [بود]. البتّه بعضی‌ها اعتراض کردند و عیب‌جویی کردند؛ مطلقاً این عیب‌جویی وارد نیست و کار بسیار درستی بود. این حضور میتواند خیلی مؤثّر [باشد]. حالا انواع حضور؛ گاهی اوقات مثلاً با سفرها و ملاقاتهای رئیس مجلس است؛ مثل همین سفر اخیری که آقای قالیباف داشتند، در این اجلاسی(۸) که بود که سفر مفید و پُرفایده‌ای بود که میتواند دولت محترم از آن استفاده‌ی زیادی بکند. یا سفرهایی که هیئتهای بین‌المجالس مجلس میکنند، یا حتّی بدون اینها، یک بیانیّه؛ فرض کنید مثلاً یک قضیّه‌ای مثل قضیّه‌ی فلسطین پیش می‌آید، مسئله‌ی غزّه پیش می‌آید؛ شما یک بیانیّه بدهید، این در فضای عمومی دنیا کلّی تأثیر بر این مسئله میگذارد. یا حتّی بیانیّه هم نه، گاهی نطق نمایندگان. بنده گاهی اظهار توقّع کردهام؛ در یک مواردی انتظار هست که نمایندگان در مجلس ناظر به این مسئله‌ی مهمّ سیاست خارجی یک حرفی بزنند، یک نطقی بکنند. در دنیا این کار معمول است؛ مثلاً فرض بفرمایید که رئیس کمیسیون سیاست خارجی فلان چیز را گفته؛ این در دنیا معروف میشود. خیلی از کارها را مجالس میکنند و دولتها از پشتوانه‌ی اقدام مجالس استفاده میکنند. همین قانون جامع تحریم آمریکایی‌ها علیه جمهوری اسلامی، علیه ایران، این قانونی که معروف است به «سیسادا»؛(۹) این را مجلسشان تصویب کرد؛ البتّه رئیس‌جمهور دموکرات آن سال(۱۰) ــ آدم دورویِ بددل که هم دورو بودند، هم بددل بودند، هم زرنگ بودند؛ از مسئولین ما زرنگ‌تر بودند که انصافاً انسان در بعضی از مراودات [این را] میبیند ــ امضا کرد آن را. میتوانست امضا نکند؛ ادّعا میکرد که در قضیّه‌ی مسئله‌ی هسته‌ای و مانند اینها میخواهد با ایران همکاری کند، همراهی کند، امّا در عین حال امضا کرد! قانون جامع را مجالسشان انجام دادند؛ مجالس این کارها را میکنند. بنابراین، مجلس در این زمینه میتواند فعّال باشد.
در همین مسئله‌ی تحریم ــ که خب سرِ زبانها خیلی میچرخد؛ بخصوص در ایّام انتخابات، تکرار میشد در اظهارات گوناگون نامزدهای انتخاباتی و مردم و طرف‌داران‌شان و مانند اینها ــ مجلس میتواند حضور داشته باشد، واقعاً تأثیرگذار باشد. ما میتوانیم؛ هم میتوانیم تحریمها را به وسیله‌ی وسایل شرافتمندانه برطرف کنیم، هم بالاتر از برطرف کردن تحریمها خنثی کردن تحریمها است. بنده مکرّر این را گفته‌ام(۱۱) که برداشتن تحریم دست شما نیست ــ باید شما تدبیر بیندیشید یک جوری، دست طرف مقابل است ــ امّا خنثی کردن تحریم دست شما است؛ راه‌‌های خوبی وجود دارد برای خنثی کردن تحریم، بعضی از این راه‌ها را هم رفته‌ایم، اثرش را هم دیده‌ایم؛ یعنی مسئولین دولتی رفته‌اند، اثرش را هم دیده‌ایم، خیلی هم خوب بوده و میتوان این کار را کرد. مجالس در این زمینه ــ مجلس عزیز ما ــ میتوانند نقش‌آفرینی کنند.
نکته‌ی هشتم و نکته‌ی آخر در مورد کار فوری مجلس، یعنی رأی به کابینه‌ای است که آقای پزشکیان (حفظه الله) انشاءالله ارائه خواهند کرد به مجلس؛ این کار فوری و فوتی شما است. البتّه هر چه زودتر کابینه‌ی پیشنهادی ــ حالا بعد از کارهایی که باید انجام بگیرد ــ تصویب بشود و دولت مشغول کار بشود، برای کشور بهتر است؛ منتها در این زمینه، هم شما، هم رئیس‌جمهور منتخب محترم، مسئولیّتهای سنگینی دارید. چه کسی میخواهد میدان‌دار این میدان باشد؟ میدان اقتصاد، میدان فرهنگ، میدان فعّالیّتهای سازندگی، میدان تولید؛ چه کسی میخواهد میدان‌دار باشد؟ آن کسی را باید میدان‌دار کرد که «امین» باشد، «صادق» باشد، «متدیّن» باشد، از بُن دندان «معتقد به جمهوری اسلامی و به نظام اسلامی» باشد. «ایمان» یک شاخص مهم است. «امید به آینده»، نگاه مثبت به افق، یکی از شاخصهای مهم است. به آنهایی که افق به نظرشان تاریک است و [معتقدند] کاری نمیشود کرد، نمیشود مسئولیّتهای اساسی و کلیدی داد. «تشرّع»، متشرّع بودن، یکی از معیارهای مهم است. «اشتهار به پاک‌دستی و صداقت» یک معیار است. این معیارها باید رعایت بشود؛ هم رئیس‌جمهور محترم اینها را رعایت کنند، هم مجلس رعایت کند؛ یعنی شما یک مسئولیّت مشترک دارید در انتخاب مسئولین کشور. «سابقه‌ی سوء» نداشته باشند؛ این یک معیار است. «نگرش ملّی» داشته باشند؛ یعنی غرق در مسائل جناحی و سیاسی و مانند اینها نشوند، نگاه ملّی به کشور داشته باشند. «کارآمد» باشند. اینها را با تحقیق [میشود فهمید]. البتّه کارآمدی را غالباً بعد از اشتغال به کار میشود فهمید، امّا با تحقیق، با نگاه کردن به سوابق، با شنیدن حرفها میشود کارآمدی را هم تشخیص داد. اینها لازم است.
به نظر من، این مسئولیّت بسیار مهمّی است که هم بر عهده‌ی شما است، هم بر عهده‌ی رئیس‌جمهور محترم است که این کار را انجام بدهند؛ انشاءالله یک مجموعه‌ی هیئت وزیران خوب، کارآمد، به‌دردبخور، متدیّن و انقلابی‌ای سر کار بیایند و بتوانند مسائل کشور را پیش ببرند. این دعای ما است، امید ما است. به همهی شما دعا میکنیم؛ بنده، هم به رئیس‌جمهور منتخب دعا میکنم، هم به شماها دعا میکنم، هم به رئیس مجلس دعا میکنم. این دعای همیشگی ما است؛ با قطع نظر از اینکه رئیس‌جمهور چه کسی باشد یا رئیس مجلس چه کسی باشد یا رئیس قوّه‌ی قضائیّه چه کسی باشد، دعای ما همیشه شامل حال اینها هست. امیدواریم انشاءالله موفّق باشید.
مسئله‌ی غزّه، همچنان مسئله‌ی اوّل دنیای اسلام است. آنچه من درباره‌ی مسائل خارجی و فعّالیّت حوزه‌ی دیپلماسی و مانند اینها برای مجلس عرض کردم، یکی از مصادیقش، همین مسئله‌ی غزّه است؛ آرام نگیرید، ساکت نمانید؛ کار مهم است. الان درست است که با گذشت ماه‌ها، آن شور اوّلیّه در خیلی از افراد نیست، امّا حقیقت امر این است که همان اهمّیّت روزهای اوّل، امروز وجود دارد، بلکه بیشتر. قدرت مقاومت روزبه‌روز بیشتر خودش را دارد نشان میدهد. یک دستگاه باعظمت نظامی و سیاسی و اقتصادی مثل آمریکا، پشت سر رژیم غاصب صهیونیست دارند با یک گروه مقاومت میجنگند، نتوانستند اینها را به زانو دربیاورند؛ چون حماس را نمیتوانند به زانو دربیاورند، چون مقاومت را نمیتوانند به زانو دربیاورند، دقّ دلی‌شان را روی مردم خالی میکنند، بمب‌ها را روی سر مردم، مدرسه، بیمارستان، کودک و زن میریزند؛ نهایت جنایت و سَبُعیّت(۱۲) دارد جلوی چشم مردم دنیا انجام میگیرد؛ مردم دنیا هم در واقع دیگر حالا دارند قضاوت میکنند علیه رژیم غاصب خبیث. مسئله تمام نشده؛ مسئله همچنان ادامه دارد؛ فعّال باشید انشاءالله.
امیدواریم که خدای متعال آنچه خیر اسلام و مسلمین است، آنچه خیر شماها است، خیر ملّت است پیش بیاورد انشاءالله؛ و همهی ما بتوانیم لااقل پیش خدای متعال برای کارهایی که انجام میدهیم یک عذری داشته باشیم، بتوانیم یک حرفی بزنیم و کارهایمان در پیشگاه الهی قابل دفاع باشد.
خداوند انشاءالله همهی شماها را حفظ کند؛ روح مطهّر امام بزرگوار را، روح مطهّر شهدا را از ما راضی کند؛ قلب مقدّس ولیّ‌عصر (ارواحنا فداه) را انشاءالله از ما راضی و خشنود کند.
والسّلام علیکم و رحمة‌الله و برکاته
بسم الله الرّحمن الرّحیم
و الحمد لله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی سیّدنا و نبیّنا ابی‌القاسم المصطفی محمّد و علی آله الاطیبین الاطهرین المنتجبین سیّما بقیّة الله فی الارضین.
خیلی خوش آمدید به حسینیّه‌ی منسوب و منتسب به امام بزرگوار، و هم خوش آمدید به این مجلس. انشاءالله که حضور شما در مجلس شورای اسلامی که جایگاه بسیار مهم و حسّاسی است، هم برای خود شما منبع خیر و برکت و رحمت الهی باشد، هم برای کشور و هم مردم. تشکّر میکنم از جناب آقای قالیباف، رئیس محترم مجلس؛ مطالب بسیار خوبی را بیان کردند و بنده هم بعضی از همین مطالب ایشان را عرض خواهم کرد.
درباره‌ی مجلس زیاد صحبت شده ــ تذکّر، توصیه، احیاناً انتقاد ــ لکن حرفهای نگفته‌ای هم هست، حرفهای قابل تکراری هم وجود دارد؛ بعضی حرفها تکرارش هم ایرادی ندارد. بر این اساس، بنده چند نکته را یادداشت کردهام که به برادران و خواهران عزیز عرض کنم.
نکته‌ی اوّل. مجلس صرفاً یک نهاد پرسشگر نیست، بلکه یک نهاد پاسخگو هم هست. برخلاف تصوّر بسیاری که خیال میکنند مجلس با جعل قانون به دولت دستور میدهد، بعد هم سؤال میکند، استیضاح میکند، کارهایی از این قبیل میکند و پرسشگر است، بله، این وظایف وجود دارد، لکن پاسخگو هم هست. مجلس یکی از ارکان کشور است، یک نهاد تصمیم‌گیر است، یک نهاد اقدام‌کننده است و هر مجموعه یا فرد تصمیم‌گیر و اقدام‌کننده پاسخگو هم هست. بنابراین، مجلس باید شأن پاسخگویی خودش را همیشه در نظر داشته باشد. وظایفی هست که باید انجام بدهد؛ اگر ندهد، مورد سؤال قرار میگیرد. کارهایی هست که باید نکند؛ اگر بکند، مورد ایراد قرار میگیرد. مجلس به چه کسی پاسخگو باشد؟ در درجه‌ی اوّل به خدا. ماها مؤمنیم، میدانیم روزی هست که از ما از جزئیّات کارهایمان و اعمالمان سؤال خواهد شد. شما یک قانونی را که جعل میکنید و وضع میکنید، یک حکمی را که امضا میکنید، باید جواب بدهید. همهی ما باید به این مسئولیّت بزرگ فکر کنیم. این مسئولیّت در مقابل خدا است که از همهی مسئولیّتها، از همهی سؤالها بالاتر، خطیرتر و درخورِ اهتمامِ بیشتر است. بعد هم در قبال مردم. حالا مردم اگر چنانچه از مجلسی یک امر خلاف انتظاری را مشاهده کنند، یقه‌ی مجلس را البتّه نمیگیرند؛ یعنی سازو‌کار قانونی‌ای برای این کار وجود ندارد، لکن در رفتار آنها، در روش آنها، در واکنش آنها، انسان میتواند مشاهده کند رضایت آنها یا عدم رضایت آنها را.
ما در طول این چند ده سال داشته‌ایم مجالسی را که کارهایی کردند که مردم نپسندیدند این کارها را و از این کارها خوششان نیامده؛ نتیجه این شده که عوامل آن کارها از چشم مردم افتادند. ما اینها را در این سالها تجربه کردیم و مشاهده کردیم. تک‌تک نمایندگان محترم باید به این نکته‌ی «پاسخگویی» توجّه داشته باشند؛ رفتارشان، گفتارشان، نطقشان، رأیشان، موضعگیری‌شان را با توجّه به این نکته تنظیم بکنند. این نکته‌ی اوّل.
نکته‌ی دوّم در باب همکاری بین قوا است. مجلس بخش مهمّی از نظام سیاسی کشور است. بدیهی است که بخشهای مختلف نظام باید در کنار هم یک «کل» را تشکیل بدهند، یک «مجموعه‌ی واحد» را تشکیل بدهند؛ یعنی قوّه‌ی مقنّنه، قوّه‌ی مجریّه، قوّه‌ی قضائیّه، نیروهای مسلّح ــ که به یک صورت جزو قوّه‌ی مجریّه هستند ــ باید مجموعاً یک کل را به وجود بیاورند. اگر لازم باشد که یک کل از اینها به وجود بیاید، پس باید با هم تعامل داشته باشند، باید با هم کار کنند، باید به هم کمک کنند، یک جاهایی باید نسبت به هم اغماض کنند، یک جاهایی بایستی به همدیگر تذکّر بدهند، کمک کنند به یکدیگر، که حالا مواردی از این [قبیل] را شاید در خلال صحبت عرض کنیم. اینکه بنده همیشه در طول این سالیان متمادی به مجالس سفارش میکردم که با دولتها همکاری کنند به خاطر این است ــ خیلی مهم است ــ بایستی این مجموعه‌ی متشکّل از آراء و دلها و نظرات مجموعه‌ی کشور بتواند نقش ایفاء کند در ایجاد آن کلّ منسجمی که کشورمان، مردممان، نظاممان به آن احتیاج دارد. البتّه بنده به دولتها هم همین سفارش را در جای خود میکنم. حالا خوشبختانه آقای رئیس‌جمهور هم به خاطر عنوان نمایندگی‌ای که من نمیدانم از لحاظ قانونی ایشان نماینده هستند یا نیستند،(۲) بالاخره حضور دارند. من به دولتها هم همیشه در مورد مجلس سفارش میکنم. گاهی بعضی از دولتها رفتارشان با مجلس این‌جور بود که لایحه نمیدادند. از مجلس به بنده شکایت میکردند که مثلاً چند ماه منتظر نشسته‌اند، این دولت لایحه نمیدهد، یا مصوّبه را اجرا نمیکند؛ ما در دولتها هم از این قبیل داشته‌ایم. این را هم ما همیشه سفارش میکردیم. بالاخره شما به عنوان برادران و خواهران عزیز نماینده‌ی مجلس، یکی از کارهای مهمّتان مسئله‌ی تعامل است. من توصیه‌ی مؤکّدی که اینجا یادداشت کردهام، تعامل سازنده‌ی با دولت جدید است. همه کمک کنند که رئیس‌جمهور منتخب بتواند وظایفی را که در قبال کشور دارد، انجام بدهد. اگر ما توانستیم جوری رفتار کنیم که رئیس‌جمهور موفّق بشود، این موفّقیّت همهی ما است؛ اگر او در اداره‌ی کشور، در پیشبرد اقتصاد کشور، در مسائل بین‌المللی کشور، در مسائل فرهنگی کشور به موفّقیّت دست پیدا کند، همهی ما به موفّقیّت دست [پیدا] کرده‌ایم؛ پیروزی او پیروزی همهی ما است؛ این را باید واقعاً از بن دندان باور کنیم.
در مسائل مهمّ کشور هم باید صدای واحدی از کشور شنیده بشود. در مسائل مهمّی که البتّه تشخیصش با شما است، یک جاهایی هست که بایستی دولت و مجلس و مسئولین گوناگون، یک حرف بزنند تا آن کسانی که در دنیا گوش تیز کرده‌اند که نشانه‌های اختلاف و دوگانگی را پیدا کنند، مأیوس بشوند؛ یک صدا باید شنیده بشود.
نکته‌ی سوّم مربوط به حاکمیّت اخلاق در مباحثات صحن عمومی مجلس است. عزیزان من! مجلس باید مرکز انتشار و صدور آرامش و طمأنینه به سطح افکار عمومی کشور باشد؛ باید شما از مجلس امواج مثبت صادر کنید برای مردم؛ مجلس نباید منشأ تشنّج در افکار عمومی مردم بشود؛ یا سیاه‌نمایی کردن، منفی‌بافی کردن، که گاهی اوقات در بعضی از مجالس، از ناحیه‌ی بعضی از نمایندگان دیده شد؛ البتّه اغلب نمایندگان همیشه پایبند به این مبانی مهم و معتبر بوده‌اند؛ واقعاً ما این را بدون تعارف عرض میکنیم، واقعیّت این است؛ امّا در مواردی هم خلاف این مشاهده شد. حضور نمایندگان، نه فقط در مجلس [بلکه] در مجامع عمومی ــ خیلی از شماها در مجامع عمومی، در نمازجمعه‌ها، در شهرهای مختلف پیش از خطبه‌ها حضور پیدا میکنید ــ یا در فضای مجازی که امروز حاکم بر خیلی از فعّالیّتهای همه است، باید آرامش‌بخش باشد؛ اختلاف‌برانگیز نباید باشد. هر جا شما سخنی میگویید، حرفی میزنید، نظری میدهید، مخاطب شما دلگرم بشود به اینکه شما طرف‌دار اتّحاد و اتّفاق و همدستی و همدلی نیروها هستید؛ خلاف این را نبایستی پیام بدهید. این حفظ امنیّت روانی مردم است و این مطلب مهمّی است. البتّه غافل هم نباید بود؛ بنده کاملاً اعتقاد دارم و اطّلاع دارم که لشکر سایبری دشمن منتظر سوءاستفاده است؛ گاهی اوقات آنها از زبان رقیب سیاسی شما به شما دشنام میدهند، برای اینکه شما را عصبانی کنند؛ یا به شخصیّت مورد احترام شما، یا یک شخصیّت موجّه دینی یا سیاسی اهانت میکنند، برای اینکه شما را برافروخته کنند؛ این هم هست. به این هم بایستی توجّه داشت؛ یعنی هر چه شما در فضای مجازی می‌بینید، اگر برخلاف نظر شما است، همیشه باور نکنید که این را آن کسی که رقیب سیاسی یا مخالف سیاسی شما است، گذاشته؛ نه، ممکن است دشمن مشترک هر دوی شما گذاشته باشد.
نکته‌ی چهارم، مربوط به قانونگذاری است. خب، قانونگذاری وظیفه‌ی مهمّ درجه‌ی اوّل مجلس شورای اسلامی است. قانون، ریل‌گذاری است، ایجاد نقشه‌ی راه است برای حرکت قوای اجرائی کشور؛ قانون این است دیگر. بایستی هدف قانون را پیشرفت کشور و خدمت به مردم دانست و قرار داد.
قانون خوب یک خصوصیّاتی دارد. یکی از خصوصیّات قانون خوب این است که مبتنی بر کارشناسی باشد. البتّه بنده اطّلاع دارم که مرکز پژوهشهای مجلس کارهای خوبی میکند و در کمیسیون‌ها از کارشناس‌های مختلف دعوت میشود؛ ما اینها را اطّلاع داریم. هر چه بیشتر قانون مبتنی باشد بر کارشناسی، این قانون بهتر است؛ این یکی از خصوصیّات. دوّم: تأویل‌ناپذیر باشد. قانونی که صریح نباشد و قابل تأویل باشد، کسانی که اهل سوءاستفاده هستند ــ که بنده تعبیر کردم از آنها به «قانون‌دانانِ قانون‌شکن»(۳) ــ میتوانند سوءاستفاده کنند. نگذارید؛ قانون را تأویل‌ناپذیر و صریح [وضع کنید]. دیگر اینکه با توجّه به ظرفیّت کشور، قابل اجرا باشد. گاهی مجلس قانونی را تصویب میکند که دولت قادر [به اجرا] نیست؛ یعنی امکانات کشور و استعدادهای کشور، یا به خاطر بودجه یا به خاطر مسائل گوناگون دیگر، توان کشیدن این بار را ندارد. این هم باید رعایت بشود. منطبق با اسناد بالادستی باشد؛ یکی از نکاتی که در قانونِ خوب لازم است این است: انطباق با اسناد بالادستی؛ تعارض به وجود نیاید.
یک مسئله‌ی دیگر در مورد قانون، [این است که] تراکم ایجاد نکند، که حالا من مسئله‌ی تراکم را بعداً باز عرض میکنم، تکرار میکنم. تراکم قانونی یکی از مشکلات ما است. گاهی در یک موضوع واحد، قوانین متعدّدی تصویب شده با مشترکاتی و موارد افتراقی که از آن موارد افتراق، افراد سوء‌استفاده‌چی خیلی میتوانند استفاده کنند. تراکم قانونی واقعاً یک چیز مشکلی است برای کشور. حالا گاهی پیشنهاد میشود که ما به مجلس بگوییم بنشینید تراکم قانونی را برطرف کنید؛ بنده میترسم نصف عمر مجلس را این کار بگیرد، اگر بخواهند بنشینند تراکم را کم کنند! لکن به هر حال در قانونگذاری مراقب این معنا هم باشید.
خب، آن نکته‌ای که عرض کردم خواهم گفت: قانون اساسی دست مجلس را باز گذاشته در ارائه‌ی طرح؛ یعنی مواردی که شما لایحه‌ی دولتی ندارید و مسئله‌ی مهمّی هست، میتوانید طرح ارائه بدهید. خب طرح خوب است، منتها در ارائه‌ی این طرح اگر ما افراط کردیم ــ که مواردی از افراط به بنده گزارش شده، دیگر لازم نیست من عدد‌ها را عرض بکنم ــ خود این موجب مشکل خواهد شد. تا یک مشکلی پیش می‌آید در کشور، به جای اینکه منتظر لایحه‌ی قانونی باشیم و اقدام دولت را دنبال کنیم، اینجا فوراً یک طرح فراهم کنیم! خود این موجب تراکم قانون است؛ یعنی در ارائه‌ی طرحها واقعاً بایستی قناعت بشود به حدّاقلّ لازم و نه بیشتر، که اگر بیشتر شد، یکی از علل تراکم قانون همین ارائه‌ی طرحها است. الان در مجلس که شماها وارد شده‌اید، طرحهای زیادی وجود دارد که رسیدگی به اینها ــ رسیدگی و ابلاغ و مانند اینها ــ سالها طول خواهد کشید. این هم این مسئله.
البتّه یک تذکّر دیگر در مورد قانون این است که گاهی دولتها برای یک کار فوری احتیاج به قانون دارند. این هم مکرّر برای ما اتّفاق افتاده؛ یک مسئله‌ی فوری پیش می‌آید در ارتباط بین‌الملل، در یک کار اساسی اقتصادی، در یک مسئله‌ی سازندگی که باید فوراً اقدام کنند، قانون ندارند. دولتها در این‌گونه موارد، راه آسان را پیش میگیرند؛ می‌آیند پیش ما که رهبری مجوّز بدهد تا بدون قانون این کار را انجام بدهند. بنده البتّه غالباً امساک میکنم، مگر یک وقتی که حالا از روی اضطرار ناچار باشیم. در این موارد بهتر است که مجلس وقتی در مقابل درخواست دولت قرار گرفت ــ در موارد اضطرار ــ تسریع کند در قانونگذاری؛ این هم تذکّر دیگری در مورد قانون.
البتّه شما میدانید که مدّتها است سیاستهای کلّی مربوط به تقنین ابلاغ شده؛(۴) برای اینکه این سیاستها اجرا بشود، قانون لازم است؛ باید مجلس خودش برای این سیاستها قانون بگذارد؛ این قانونگذاری هنوز نشده؛ این باید زودتر انجام بگیرد. این هم نکته‌ی چهارم.
نکته‌ی پنجم درباره‌ی نظارت است. البتّه تعبیر «نظارت» در قانون اساسی نیست ــ عنوان «نظارت مجلس» نیست ــ لکن احکام فراوانی که در مورد سؤال، تذکّر، تحقیق و تفحّص در مجلس وجود دارد، نشان‌دهنده‌ی لزوم نظارت است دیگر؛ یعنی تحقیق و تفحّص میکنید یا سؤال میکنید یا تذکّر میدهید برای چه؟ برای اینکه اطّلاع پیدا کنید. پس نظارت بر قوّه‌ی مجریّه یکی از وظایف مجلس است. دو تذکّر در این مورد دارم:
تذکّر اوّل این است که هدف از نظارت، «ارتقاء کارآمدی دولت» است. برای این است که اگر چنانچه اشکالی در کار دولت وجود دارد، این را شما به عنوان مجلس بشناسید، تشخیص بدهید، تذکّر بدهید، کارایی [دولت] ارتقاء پیدا کند و کار پیش برود؛ هدف از نظارت این است. مبادا خدای نکرده نظارت ناشی بشود از هدفی غیر از این؛ یعنی فرض کنید که انسان با یک وزیری یک مشکل پیدا کند، تذکّر [بدهد]، سؤال پشت سر سؤال یا حتّی استیضاح و امثال اینها؛ مسائل جناحی، مسائل شخصی، مسائل سیاسی مطلقاً نباید دخالت کند. نظارت فقط ناشی از همین است: احساس یک کمبود در قوّه‌ی اجرائی، و تذکّر و توجّه به آن و سعی برای برطرف کردن آن؛ این یک مطلب در باب نظارت.
مطلب دیگر اینکه در باب نظارت نه افراط کنیم، نه تفریط. گاهی به ملاحظات، آنجایی که باید نظارت انجام بگیرد انجام نمیگیرد؛ این هم غلط است. گاهی هم نظارتْ زیادی انجام میگیرد؛ سؤالِ متعدّد [میشود]. من به شما عرض بکنم، در این سالها ــ در این چند سالی که ما مسئولیّت داریم ــ الان که فکر میکنم، تقریباً در همهی دولتها وزرا به بنده مراجعه میکردند و شکایت میکردند از کثرت سؤال در مجلس؛ میگفتند چه در صحن مجلس، چه در کمیسیون‌ها میبرند ما را، چند ساعت از وقت ما را صرف میکنند، سؤال میکنند، سؤال‌پیچ میکنند، و کارهایی از این قبیل. افراط نباید بشود. البتّه تفریط هم نباید بشود؛ یعنی آنجایی که باید سؤال کنید، آنجایی که باید نظارت را اِعمال کنید، باید اِعمال کنید لکن منصفانه باشد؛ نظارتها منصفانه انجام بگیرد؛ ملاحظات شخصی و سیاسی و مانند اینها وسط نیاید.
و امّا نکته‌ی ششم؛ یک هیئتی در مجلس تشکیل شد برای نظارت بر عملکرد نمایندگان. آقایانی که سابقه دارند یادشان است؛ یک تذکّری در یک دوره‌ای داده شد،(۵) نمایندگان هم سریع رفتند و یک هیئتی را تشکیل دادند برای نظارت بر عملکرد نمایندگان.(۶) فلسفه‌ی این هیئت چیست؟ فلسفه‌اش این است که گاهی یک نماینده‌ای از روی غفلت یا به هر انگیزه‌ای یک حرکتی انجام میدهد، ۲۹۰ نماینده زیر سؤال میروند. یعنی با عمل یک نفر، یک مجلس از چشم مردم می‌افتد؛ نباید این‌جور بشود؛ باید پیشگیری بشود؛ اگر پیشگیری ممکن نشد، علاج بشود؛ این مهم است. ما نتوانستیم ببینیم و بفهمیم که آن‌چنان که باید و شاید و آن مقداری که از این هیئت انتظار بود، کار انجام بگیرد. این هم توصیه‌ی بعدی ما است.
نکته‌ی هفتم، درباره‌ی حضور مجلس در موضوعات جهانی و مسائل مربوط به سیاست خارجی است. مجلس یک وزنه‌ی سنگین است؛ دولتها در دنیا از این وزنه‌ی سنگین مجالس خودشان استفاده میکنند؛ هم در مذاکرات، هم در تعامل، هم در مشارکتهای عملی. در مذاکرات یک مطلبی را شما در پشت میز مذاکره به طرف مقابل میگویید، میگوید: «آقا! مجلس ما نمیگذارد، قانون داریم، نمیتوانیم»؛ از مجلس به عنوان یک پشتوانه در مذاکره استفاده میکنند. در چالشهای گوناگونی که با دولتها وجود دارد ــ طبعاً دولت در مسائل گوناگونی ممکن است چالشهایی داشته باشد ــ مجلس میتواند وزن سنگینی به دولت بدهد، دست دولت را پُر کند؛ لذا حضور شما در مسائل سیاسی و بین‌المللی و مسائل دیپلماسی مهم است.
یک نمونه از کارهای خوب، همین قانون اقدام راهبردی(۷) در مجلس قبل بود؛ این یکی از کارهای بسیار خوب [بود]. البتّه بعضی‌ها اعتراض کردند و عیب‌جویی کردند؛ مطلقاً این عیب‌جویی وارد نیست و کار بسیار درستی بود. این حضور میتواند خیلی مؤثّر [باشد]. حالا انواع حضور؛ گاهی اوقات مثلاً با سفرها و ملاقاتهای رئیس مجلس است؛ مثل همین سفر اخیری که آقای قالیباف داشتند، در این اجلاسی(۸) که بود که سفر مفید و پُرفایده‌ای بود که میتواند دولت محترم از آن استفاده‌ی زیادی بکند. یا سفرهایی که هیئتهای بین‌المجالس مجلس میکنند، یا حتّی بدون اینها، یک بیانیّه؛ فرض کنید مثلاً یک قضیّه‌ای مثل قضیّه‌ی فلسطین پیش می‌آید، مسئله‌ی غزّه پیش می‌آید؛ شما یک بیانیّه بدهید، این در فضای عمومی دنیا کلّی تأثیر بر این مسئله میگذارد. یا حتّی بیانیّه هم نه، گاهی نطق نمایندگان. بنده گاهی اظهار توقّع کردهام؛ در یک مواردی انتظار هست که نمایندگان در مجلس ناظر به این مسئله‌ی مهمّ سیاست خارجی یک حرفی بزنند، یک نطقی بکنند. در دنیا این کار معمول است؛ مثلاً فرض بفرمایید که رئیس کمیسیون سیاست خارجی فلان چیز را گفته؛ این در دنیا معروف میشود. خیلی از کارها را مجالس میکنند و دولتها از پشتوانه‌ی اقدام مجالس استفاده میکنند. همین قانون جامع تحریم آمریکایی‌ها علیه جمهوری اسلامی، علیه ایران، این قانونی که معروف است به «سیسادا»؛(۹) این را مجلسشان تصویب کرد؛ البتّه رئیس‌جمهور دموکرات آن سال(۱۰) ــ آدم دورویِ بددل که هم دورو بودند، هم بددل بودند، هم زرنگ بودند؛ از مسئولین ما زرنگ‌تر بودند که انصافاً انسان در بعضی از مراودات [این را] میبیند ــ امضا کرد آن را. میتوانست امضا نکند؛ ادّعا میکرد که در قضیّه‌ی مسئله‌ی هسته‌ای و مانند اینها میخواهد با ایران همکاری کند، همراهی کند، امّا در عین حال امضا کرد! قانون جامع را مجالسشان انجام دادند؛ مجالس این کارها را میکنند. بنابراین، مجلس در این زمینه میتواند فعّال باشد.
در همین مسئله‌ی تحریم ــ که خب سرِ زبانها خیلی میچرخد؛ بخصوص در ایّام انتخابات، تکرار میشد در اظهارات گوناگون نامزدهای انتخاباتی و مردم و طرف‌داران‌شان و مانند اینها ــ مجلس میتواند حضور داشته باشد، واقعاً تأثیرگذار باشد. ما میتوانیم؛ هم میتوانیم تحریمها را به وسیله‌ی وسایل شرافتمندانه برطرف کنیم، هم بالاتر از برطرف کردن تحریمها خنثی کردن تحریمها است. بنده مکرّر این را گفته‌ام(۱۱) که برداشتن تحریم دست شما نیست ــ باید شما تدبیر بیندیشید یک جوری، دست طرف مقابل است ــ امّا خنثی کردن تحریم دست شما است؛ راه‌‌های خوبی وجود دارد برای خنثی کردن تحریم، بعضی از این راه‌ها را هم رفته‌ایم، اثرش را هم دیده‌ایم؛ یعنی مسئولین دولتی رفته‌اند، اثرش را هم دیده‌ایم، خیلی هم خوب بوده و میتوان این کار را کرد. مجالس در این زمینه ــ مجلس عزیز ما ــ میتوانند نقش‌آفرینی کنند.
نکته‌ی هشتم و نکته‌ی آخر در مورد کار فوری مجلس، یعنی رأی به کابینه‌ای است که آقای پزشکیان (حفظه الله) انشاءالله ارائه خواهند کرد به مجلس؛ این کار فوری و فوتی شما است. البتّه هر چه زودتر کابینه‌ی پیشنهادی ــ حالا بعد از کارهایی که باید انجام بگیرد ــ تصویب بشود و دولت مشغول کار بشود، برای کشور بهتر است؛ منتها در این زمینه، هم شما، هم رئیس‌جمهور منتخب محترم، مسئولیّتهای سنگینی دارید. چه کسی میخواهد میدان‌دار این میدان باشد؟ میدان اقتصاد، میدان فرهنگ، میدان فعّالیّتهای سازندگی، میدان تولید؛ چه کسی میخواهد میدان‌دار باشد؟ آن کسی را باید میدان‌دار کرد که «امین» باشد، «صادق» باشد، «متدیّن» باشد، از بُن دندان «معتقد به جمهوری اسلامی و به نظام اسلامی» باشد. «ایمان» یک شاخص مهم است. «امید به آینده»، نگاه مثبت به افق، یکی از شاخصهای مهم است. به آنهایی که افق به نظرشان تاریک است و [معتقدند] کاری نمیشود کرد، نمیشود مسئولیّتهای اساسی و کلیدی داد. «تشرّع»، متشرّع بودن، یکی از معیارهای مهم است. «اشتهار به پاک‌دستی و صداقت» یک معیار است. این معیارها باید رعایت بشود؛ هم رئیس‌جمهور محترم اینها را رعایت کنند، هم مجلس رعایت کند؛ یعنی شما یک مسئولیّت مشترک دارید در انتخاب مسئولین کشور. «سابقه‌ی سوء» نداشته باشند؛ این یک معیار است. «نگرش ملّی» داشته باشند؛ یعنی غرق در مسائل جناحی و سیاسی و مانند اینها نشوند، نگاه ملّی به کشور داشته باشند. «کارآمد» باشند. اینها را با تحقیق [میشود فهمید]. البتّه کارآمدی را غالباً بعد از اشتغال به کار میشود فهمید، امّا با تحقیق، با نگاه کردن به سوابق، با شنیدن حرفها میشود کارآمدی را هم تشخیص داد. اینها لازم است.
به نظر من، این مسئولیّت بسیار مهمّی است که هم بر عهده‌ی شما است، هم بر عهده‌ی رئیس‌جمهور محترم است که این کار را انجام بدهند؛ انشاءالله یک مجموعه‌ی هیئت وزیران خوب، کارآمد، به‌دردبخور، متدیّن و انقلابی‌ای سر کار بیایند و بتوانند مسائل کشور را پیش ببرند. این دعای ما است، امید ما است. به همهی شما دعا میکنیم؛ بنده، هم به رئیس‌جمهور منتخب دعا میکنم، هم به شماها دعا میکنم، هم به رئیس مجلس دعا میکنم. این دعای همیشگی ما است؛ با قطع نظر از اینکه رئیس‌جمهور چه کسی باشد یا رئیس مجلس چه کسی باشد یا رئیس قوّه‌ی قضائیّه چه کسی باشد، دعای ما همیشه شامل حال اینها هست. امیدواریم انشاءالله موفّق باشید.
مسئله‌ی غزّه، همچنان مسئله‌ی اوّل دنیای اسلام است. آنچه من درباره‌ی مسائل خارجی و فعّالیّت حوزه‌ی دیپلماسی و مانند اینها برای مجلس عرض کردم، یکی از مصادیقش، همین مسئله‌ی غزّه است؛ آرام نگیرید، ساکت نمانید؛ کار مهم است. الان درست است که با گذشت ماه‌ها، آن شور اوّلیّه در خیلی از افراد نیست، امّا حقیقت امر این است که همان اهمّیّت روزهای اوّل، امروز وجود دارد، بلکه بیشتر. قدرت مقاومت روزبه‌روز بیشتر خودش را دارد نشان میدهد. یک دستگاه باعظمت نظامی و سیاسی و اقتصادی مثل آمریکا، پشت سر رژیم غاصب صهیونیست دارند با یک گروه مقاومت میجنگند، نتوانستند اینها را به زانو دربیاورند؛ چون حماس را نمیتوانند به زانو دربیاورند، چون مقاومت را نمیتوانند به زانو دربیاورند، دقّ دلی‌شان را روی مردم خالی میکنند، بمب‌ها را روی سر مردم، مدرسه، بیمارستان، کودک و زن میریزند؛ نهایت جنایت و سَبُعیّت(۱۲) دارد جلوی چشم مردم دنیا انجام میگیرد؛ مردم دنیا هم در واقع دیگر حالا دارند قضاوت میکنند علیه رژیم غاصب خبیث. مسئله تمام نشده؛ مسئله همچنان ادامه دارد؛ فعّال باشید انشاءالله.
امیدواریم که خدای متعال آنچه خیر اسلام و مسلمین است، آنچه خیر شماها است، خیر ملّت است پیش بیاورد انشاءالله؛ و همهی ما بتوانیم لااقل پیش خدای متعال برای کارهایی که انجام میدهیم یک عذری داشته باشیم، بتوانیم یک حرفی بزنیم و کارهایمان در پیشگاه الهی قابل دفاع باشد.
خداوند انشاءالله همهی شماها را حفظ کند؛ روح مطهّر امام بزرگوار را، روح مطهّر شهدا را از ما راضی کند؛ قلب مقدّس ولیّ‌عصر (ارواحنا فداه) را انشاءالله از ما راضی و خشنود کند.
والسّلام علیکم و رحمة‌الله و برکاته
(۲ خنده‌ی حضار
(۳ از جمله، بیانات در دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی (۱۴۰۲/۳/۳)
(۴ ابلاغ سیاستهای کلی نظام قانونگذاری (۱۳۹۸/۷/۶)
(۵ بیانات در دیدار رئیس و نمایندگان هشتمین دوره‌ی مجلس شورای اسلامی (۱۳۸۹/۳/۱۸)
(۶ ۱۳۹۰/۱/۱۵
(۷ قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریمها و صیانت از حقوق ملّت ایران»، در ۱۲ آذر ۱۳۹۹ توسّط مجلس یازدهم به تصویب رسید.
(۸ مجمع پارلمانی کشورهای عضو بریکس در تاریخ بیست‌ویکم تیرماه سال جاری، در شهر سن‌پترزبورگ روسیه برگزار شد.
(۹ قانون سیسادا (CISADA) یا قانون جامع تحریمها، هسته‌ی مرکزی تحریمها علیه جمهوری اسلامی ایران را تشکیل میدهد.
(۱۰ باراک اوباما
(۱۱ از جمله، بیانات در دیدار اعضای ستاد بزرگداشت سالگرد شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی (۱۳۹۹/۹/۲۶)
(۱۲ وحشی‌گری
