شکوه و شکایت از کسالت و خستگی در سال‌های اخیر به نوعی مد شده و بسیاری از افراد همین که صحبت از وضع و حالشان می‌شود شروع به گله می‌کنند که خستگی مفرط بدجوری جسم و روحشان را آزار می‌دهد و فرصت سر خاراندن را هم ندارند. در واقع خستگی مداوم یکی از پدیده‌هایی است که در نتیجه زندگی مدرن در جوامع پیشرفته امروزی به وجود آمده و افراد مختلفی در طبقات مختلف جامعه دچار آن می‌شوند. بر همین اساس در این مطلب برآنیم تا با بازگو کردن دلایل پدیده خستگی، راه‌هایی را برای رفع خستگی به شما پیشنهاد بکنیم. پس برای اینکه خستگی از جسم و روانتان دور شود تا پایان مطلب با ما همراه باشید.

ریشه‌های خستگی

- اصولاً ابتدایی‌ترین علت خستگی ممکن است کم بودن میزان استراحت باشد و شاید شما به دنبال یافتن یک معیار ثابت برای میزان کافی خواب باشید. اما باید توجه داشت که افراد مختلف از این لحاظ با یکدیگر تفاوت دارند. بعضی‌ها در یک شبانه روز با کمتر از شش ساعت خواب قادر به انجام فعالیت‌هایشان هستند و بعضی دیگر به بیشتر از نه ساعت خواب نیازمندند. معمولاً افراد مضطرب، افسرده و منزوی به خواب بیشتری نیاز دارند.

- کمبود موادغذایی از جمله پروتئین، مواد کالری زا و ویتامین‌ها می‌تواند باعث ایجاد خستگی شود. این کمبود ممکن است در اثر سو» تغذیه یا کم بودن این مواد در رژیم غذایی یا ناشی از سو» هاضمه یا اشکال دستگاه گوارش در جذب این مواد باشد.

- مسمومیت چه به صورت بلع موادسمی و چه استنشاق آن‌ها، می‌تواند موجب خستگی شود. برای مثال، امروزه مونوکسیدکربن و فلزهای سنگین موجود در هوای شهرهای بزرگ از جمله عوامل مسمومیت زا هستند; و اگر شما مدتی طولانی در ترافیک شهر، از این هوای آلوده استنشاق کنید، علت خستگی‌تان ممکن است مسمومیت باشد.

- بعضی داروها مستقیم یا غیرمستقیم می‌توانند باعث ایجاد خستگی شوند; از جمله داروهای خواب آور و آرام بخش، ضدحساسیت ها و اغلب داروهای مسکن. گاهی بعضی داروها بر کیفیت خواب اثر می‌گذارند و افراد مصرف کننده به رغم کافی بودن زمان خوابشان، احساس خستگی می‌کنند. بنابراین ضروری است که داروها تنها با نظر پزشک مصرف شوند.

- حالت‌های روحی و روانی تا میزان بسیار زیادی در ایجاد حس خستگی موثرند. شایع‌ترین علت خستگی درازمدت افسردگی است. در این موارد، خستگی ممکن است با اختلال‌هایی در خلق و روحیه، اشتها و خواب همراه باشد. از آنجاکه افسردگی ممکن است به شکلی خفیف و مخفیانه وجود داشته باشد، در هر فردی که علت خاصی برای خستگی یافت نشد، باید به فکر افسردگی بود. همچنین گاهی بعضی افراد، به خصوص دخترهای جوانی که بیش از حد نگران وزن و ابعاد بدنشان هستند، به شکلی غیرعادی از خوردن غذا اجتناب می‌کنند که پیامد آن می‌تواند سو» تغذیه و طبعاً خستگی باشد. اولین گام برای اینکه سراسر عمرتان را با تندرستی و شادابی بگذرانید در پیش گرفتن یک رژیم صحیح غذایی است. تجربه ثابت کرده کسانی که جز قند طبیعی، قند دیگری را به مصرف نمی‌رسانند و نیز از غذاهایی استفاده می‌کنند که سرشار از پروتئین است و همچنین نان سبوس دار مصرف می‌کنند، کمتر دچار کسالت و خستگی می‌شوند. اصولاً در نظر داشته باشید که رژیمی را باید در پیش بگیرید که بیشترین ویتامین را به بدن شما برساند، و همچنین هنر درست استراحت کردن را بیاموزید. گاهی خستگی ممکن است علامت اولیه بسیاری از بیماری‌ها باشد. اگر بعد از استراحت و آرامش باز احساس خستگی می‌کنید حتماً به پزشک مراجعه کنید.

رفع خستگی

همه ما پس از پشت سر گذاشتن روزی پرتنش و خسته کننده، مجبوریم فشارهای وارد بر عضلات و اعصاب خود را به نحوی برطرف کنیم. توصیه‌های زیر در عین سادگی نتایج سودمندی دارند و خوابی راحت و آرام را به همراه می‌آورند:

- ماسا ژ محکم تمام بدن به مدت ده دقیقه باعث بازگشت نیرو در بدن می‌شود. البته دستتان به همه جای بدن نمی‌رسد، ولی تا هر جاکه می‌توانید ماسا ژ دهید. این کار را می‌توانید با روغن گیاهی یا روغن ماسا ژ انجام دهید و با نوازش، ضربه زدن و لرزاندن اندام‌ها بدن خسته خود را ماساژ دهید.

- دو طرف حوله یا وسیله‌ای شبیه به آن را با دو دست محکم بگیرید و دست‌ها را از بالا یا پایین به پشت ببرید و به شکل منحنی بر ستون فقرات و پهلوها بکشید. این حرکت خستگی عضلات را در ابعاد وسیعی برطرف می‌کند.

- دوش آب گرم با فشار شدید، به ویژه زمانی که ماهیچه‌های پشت و گردن مدتی نسبتاً طولانی در معرض فشار آب باشند، در تسکین خستگی‌های روحی و جسمی ثمربخش است.

- میل کردن نوشابه‌ای خنک همراه با ویتامین‌هایی از میوه‌های تازه، لذت و آرامشی فراوان به همراه دارد.

- بوکردن اسانس اکلیل کوهی، شمعدانی و نیز اسانس ریحان آرام بخش است.

- چند نرمش سبک و کششی، به رفع خستگی روزانه کمک شایانی می‌کند.

شیوه صحیح استراحت کردن

پس از آنکه روی تختخواب دراز کشیدید، پیش خود تصور کنید که بر بالای ابرها حرکت می‌کنید. خود را به شاخه درختی تشبیه کنید که با هر وزش باد به این سو و آن سو حرکت می‌کند. در این حالت طبیعت را در ذهن خود مجسم کنید و این احساس را در خود تقویت نمایید که کنار دریا و روی ماسه‌های نرم دراز کشیده‌اید و امواج دریا شما را چون برگی سبکبال به این طرف و آن طرف می‌کشانند. حالا وقت آن است که عضلات را از حالت انقباض خارج کنید. برای این کار بهتر است ابتدا از پاهایتان شروع کنید. به این ترتیب که هر یک از پاها را چندین بار به چرخش درآورید تا از حالت انقباض درآیند. در این مرحله چنان عمل کنید که پاهایتان کاملاً رها شوند و به حالت پاندولی درآیند. پس از آنکه چندبار ساق پاها را به جلو و عقب خم کردید، اجازه دهید پاها استراحت کنند. در این موقعیت چنان تصور کنید که درون هر دو پا پر از سرب شده و کاملاً سخت و سنگین روی زمین بی حرکت مانده‌اند. حالا چند نفس عمیق بکشید. در این موقع، به همان آهستگی که هوا را از طریق بینی به داخل ریه‌ها می‌فرستید، از طریق دهان به آرامی بازدم را انجام دهید. دست‌های خود را به طرفین باز کنید. تا آنجاکه می‌توانید دست‌ها را از هم دور کنید و سعی نمایید که دست‌ها و بازوهایتان منقبض شوند. برای این کار می‌توان دست‌ها را محکم مشت کرد تا حالت انقباض کامل به وجود آید. پس از چند لحظه عضلات دست و بازو را شل و آن‌ها را چنان آزادانه رها کنید که چون برگی روی آب، با آرامش به استراحت بپردازند. پس از دست و پا نوبت به ناحیه گردن می‌رسد، برای استراحت دادن به گردن، ابتدا سر خود را چندبار از یک طرف به طرف دیگر بچرخانید. سپس، تصور کنید که سرتان بیش از حد تصور سنگین است و در این حال، آن را روی بالش رها کنید. در اینجا باید فکر کنید که سرتان آن قدر سنگین است که به هیچ وجه نمی‌توانید به وسیله گردنتان آن را به حرکت درآورید. چشم‌ها عضلاتی هستند که همچون دست و پا به استراحت نیاز دارند. استراحت دادن به چشم‌ها بسیار مهم و اساسی است; برای این امر چندبار با شدت بسیار پلک‌هایتان را به هم فشار دهید و آن‌ها را ببندید تا چشمانتان آرامش لازم را به دست آورند. کسانی که عصبی هستند، در هنگام استراحت دادن به چشم‌ها، دچار لرزش پلک خواهند شد. شاید در چنین حالتی، شاید نشود از حرکت پلک‌ها جلوگیری کرد. در چنین مواردی، شخص باید دست از تلاش بردارد و به آرامی نفس عمیق بکشد. پس از چند لحظه، متوجه می‌شود که دیگر مژه نمی‌زند و پلک‌هایش نمی‌لرزد. در این موقعیت می‌توان دستورالعمل استراحت چشم‌ها را به اجرا درآورد. دوش آب گرم با فشار شدید، به ویژه زمانی که ماهیچه‌های پشت و گردن مدتی نسبتاً طولانی در معرض فشار آب باشند، در تسکین خستگی‌های روحی و جسمی ثمربخش است.