"تهمت زدن" از زشت ترین کارهایى است که اسلام آن را به شدت محکوم ساخته است، آیات قرآن و روایات متعددی که در باره این موضوع وارد شده است. خداوند در سوره نساء آیه 112 می فرماید: « وَمَن يَكْسِبْ خَطِيئَةً أَوْ إِثْمًا ثُمَّ يَرْمِ بِهِ بَرِيئًا فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِينًا: و کسى که خطا یا گناهى مرتکب شود سپس بی‌گناهى را متهم سازد، بار بهتان و گناه آشکارى بر دوش گرفته است.»
تهمت موجب زایل شدن ایمان می شود
یكی از گناهانی كه عامل میشود انسان دیگر در گناهان دریده شود، تهمت است. تهمت ایمان را از بین می‌‌برد. وقتی ایمان از بین رفت دیگر هر چه معجزه هم بیاوری، باورش نمی‌‌شود. بعضی از كسانی كه در محضر نبی ّمكرّم صلی الله علیه وآله و سلم بودند، شق ّالقمر پیامبر عظیم الشّأن صلی الله علیه وآله و سلم را دیدند، امّا آن‌‌قدر غرق گناه و نفاق خود بودند كه آنچه را دیدند، انكار كردند؛ چون وقتی ایمان آب شد، دیگر تمام است. تهمت ایمان را آب میكند و از بین می‌‌برد.
تهمت، تبعات و پیامدهایی دارد. یكی این است كه اعتماد بین انسان‌‌ها را از بین می‌‌برد و جامعه، جامعه ناامنی میشود. امام جعفر صادق علیه السلام میفرمایند:«مَنِ اتَّهَمَ أَخَاهُ فِی دِینِهِ فَلَا حُرْمَةَ بَیْنَهُمَا؛ آن كسی كه به برادر دینی خودش تهمت بزند، دیگر حرمتی بین آن دو باقی نمی‌‌ماند.» (کافی، ج 7، ص 19)
ذیل این حدیث شریف بيان شده است: وقتی تهمت در جامعه‌‌ای به وجود آمد، طبیعی است حرمت از بین میرود و دیگر اعتماد در جامعه نیست. هیچ كس به كسی اعتماد ندارد و دیگر كسی نمی‌‌تواند، كسی را به عنوان رازدار خودش انتخاب كند.
عجیب است كه پیامبر عظیم‌‌الشّأن صلی الله علیه وآله و سلم فرمودند: در جامعه‌‌ای كه اعتماد در آن از بین رفت، خیرات و بركات ظاهری و مادّی هم از بین میرود. نه معنویت، بلكه در مادیات خودشان هم، متضرّر می‌‌شوند. یكی از مطالبی كه عامل میشود این اتّفاق بیافتد، تهمت است. فرمودند: تهمت، اعتماد را از بین می‌‌برد و جامعه‌‌ای هم كه اعتماد نداشت، مسائل مادّی‌‌اش هم تحت الشّعاع قرار میگیرد و از بین میرود.
یكی از راه‌های دوری از تهمت مراقبه است
اولیاء الهی دائم این تذکر را داده‌‌اند كه انسان برای اینكه دچار تهمت نشود، اوّل باید مراقبه داشته باشد و قبل از آن، جامعه را به غیبت دچار نكند.
حضرت موسی بن عمران می‌‌فرماید: «شیطان به صورت انسان آمد و گفت: موسی! من اگر بخواهم جامعه‌‌ای را ناامن كنم، در آن جامعه تهمت را زیاد می‌‌كنم و برای اینكه بخواهم تهمت را در جامعه زیاد كنم، بستر غبیت را فراهم می‌‌كنم.
اگر جامعه‌‌ای به غیبت دچار شد به تهمت دچار میشود.
علی‌بن ابی‌طالب علیه السلام میفرمایند: «البُهتانُ عَلی البَری اَعظَمُ مِنَ السَّماء؛ تهمت زدن به آدم بی‌‌گناه بزرگ‌تر از آسمان‌‌هاست.»
ذیل این روایت شریف آمده است: «یعنی آسمان تحمّل ندارد كه تهمت و بهتان به بی‌‌گناه زده شود و به واسطه این بهتان ملائكة الله و اهل آسمان آن كسی را كه تهمت ناروا به دیگری زده لعن می‌‌كنند». لذا اگر در منطقه‌‌ای یا جایی غیبت و تهمت زیاد شد، آن قسمت از زمین سنگین است و وضعیت بدی دارد.
باز هم از امام جعفر صادق علیه السلام نقل شده است: «الْبُهْتَانُ عَلَى الْبَرِیِّ أَثْقَلُ مِنَ الْجِبَالِ الرَّاسِیَاتِ؛ بهتان و تهمت زدن به انسان بی‌‌گناه سنگین‌‌تر از كوه‌‌های استوار است.» (الخصال، ج 2، ص 5)
به تعبیر بزرگان كوه استوار با زلزله‌‌های شدید هم تكان نمی‌‌خورد، امّا تهمت آن‌‌قدر سنگین است كه به تعبیری كوه با عظمت و استوار را هم می‌‌لرزاند و نمی‌‌تواند بار این گناه باعظمت و كبیره را تحمّل كند.
عقوبت شدید برای گناه تهمت
پیغمبر اكرم، صلی الله علیه وآله و سلم میفرمایند: «مَنْ بَهَتَ مُۆْمِناً أَوْ مومِنَةً أَوْ قَالَ فِیهِ مَا لَیْسَ فِیهِ أَقَامَهُ اللَّهُ تَعَالَى یَوْمَ الْقِیَامَةِ عَلَى تَلٍّ مِنْ نَارٍ حَتَّى یَخْرُجَ مِمَّا قَالَهُ فِیهِ؛ هر كس به مرد یا زن مومنه‌‌ای تهمت بزند یا درباره او چیزی بگوید كه او مبرّا از آن است خدای عزّوجلّ او را در روز رستاخیز بر تلّی از آتش قرار می‌‌دهد تا اینكه از حرف خود درباره آن شخص برگردد.» (بحار الانوار، ج 75، ص 194)
ظاهر امر این است اینكه خدا «اشدّ المعاقبین» است؛ یعنی به شدّت منتقم است، معنایش اینجا معلوم میشود. ذوالجلال و الاكرام برای كسانی كه تهمت می‌‌زنند، شدید عقاب میكند».
بعید است توفیق توبه پیدا كند
غیبت به معنای این است که خصوصیت و چیزی که فردی مبتلا به آن است و نباید بگویی را می گویی. تهمت یعنی اینكه فردی خصوصیّتی را ندارد، و ما آن خصوصیت را به آن می بندیم.
در روایات بیان شده که غیبت از عمل زنایی که هیچ یک از ما فکر آن را نمی کنیم که به آن مبتلا شویم بدتر معرفی شده است: «أَشَدُّ مِنَ العَمَلِ الَقَبیحة»
گاهی اگر به من و شما بگویند امكان دارد در بستر حرام بروی، بدنمان می‌‌لرزد، مو بر تنمان سیخ میشود، اشک بر چشممان جاری میشود كه خدایا من را مبتلا و گرفتار نكن. امّا غیبت اشد است، (اشد باب افعل التفضیل است)
حال خودتان ببینید که تهمت در چه وضعی است!
در روایت فرمودند: كسی كه سه بار دچار این گناه كبیره شود، دیگر بعید است توفیق توبه پیدا كند.
عقوبت دنیوی و اخروی تهمت
تهمت زدن هم عقوبت اخروی دارد و هم عقوبت دنیوی. عقوبت تهمت هم دنیای انسان را تخریب میكند و هم آخرت انسان را. جالب این است راجع به تهمت داریم که خود خداوند در دنیا از تهمت زننده انتقام می گیرد.
پیامد تهمت در دنیا چیست و چگونه ذوالجلال و الاكرام انتقام میگیرد؟
زین‌العابدین عليه السلام میفرمایند: «مَنْ رَمَى النَّاسَ بِمَا فِیهِمْ رَمَوْهُ بِمَا لَیْسَ فِیهِ؛ هر كس به مردم عیبی را نسبت دهد و تهمت بزند، مردم به او عیبی را كه ندارد نسبت می‌دهند.» (بحار الانوار، ج 17، ص 160)
ظاهر امر این است كه خداوند نسبت به این گناه تهمت كوتاه نمی‌آید. هم در دنیا و هم در آخرت انتقام میگیرد. عالم، عالم اثر و موثر است. بعضی مواقع بیان كردند با دعا این اثرات از بین میرود و دیگر اجازه نمی‌دهد این اثر بماند امّا خداوند کریم برای تهمت بالصّراحه فرموده است: انتقام می‌گیرم و دعا اثر ندارد.
بترسیم از اینكه خدا بخواهد انتقام بگیرد!
