نیكی به پدر و مادر شریف ترین سعادت هاست. هر مومنی سزاوار است كه در گرامی داشتن ایشان اهتمام نماید و در خدمت آنها كوتاهی نكند و در معاشرت و مصاحبت با آنها رفتار نیكو داشته باشد، نگاه تند به ایشان نیفكند بلكه به نظر رحمت و عطوفت بنگرد.
جایگاه والدین در کنار خداوند است!
جایگاه پدر و مادر بسیار والاست تا جایی که انسان قادر به درك عظمت آن، نمی باشد. پدر و مادر واسطه آفرینش فرزند و مسوول تربیت و پرورش او می باشند، بدین سبب در دین مقدس اسلام بالاترین تأكید در اطاعت و احترام به آنان شده است تا جایی كه خداوند متعال در قرآن كریم نام آنان را در ردیف نام خود قرار داده و پس از دستور به شكرگزاری خود، بر لزوم قدردانی از آنان تأكید می نماید:
«لا تعبدون الا الله و بالوالدین احسانا؛ هیچ کس را جز خدا پرستش نکنید و به والدین خویش نیکی روا دارید» (بقره/ 83)
«و اعبدوا الله و لا تشرکو ا به شیئا و بالوالدین احسانا؛ خدا را بپرستید و شریکی برای او قائل نشده و به والدین مهربان باشید» (نسا/ 36)
«الا تشرکوا به شیئا و بالوالدین احسانا؛ چیزی را با او شریک قرار مدهید و به پدر و مادر احسان کنید» (انعام/ 151)
«و قضی ربک الا تعبدوا الا ایاه و بالوالدین احسانا؛ و پروردگار تو بر دو چیز حکم رانده است: ترک عبادت غیر خدا و احسان کردن به والدین» (اسرا/ 23).
در چهار آیه اخیر احسان به والدین در کنار توحید عبادی ذکر شده و این حاکی از اهمیت و بزرگی حقوق پدر و مادر است.
نیكی به پدر و مادر برترین وسیله قرب به خدا
نیكی به پدر و مادر شریف ترین سعادت هاست. هر مومنی سزاوار است كه در گرامی داشتن ایشان اهتمام نماید و در خدمت آنها كوتاهی نكند و در معاشرت و مصاحبت با آنها رفتار نیكو داشته باشد، نگاه تند به ایشان نیفكند بلكه به نظر رحمت و عطوفت بنگرد، صدای خود را از صدای آنها بلندتر نكند و هر چه از فروتنی و خاكساری بر ایشان مبالغه نماید، اجر و ثوابش بیشتر است، در صورت اختلاف بین والدین، فرزند باید در اصلاح و آشتی میان آنها به هر طریق ممكن بكوشد.
«حق پدر بر فرزند آنست كه پدر را در هر چیز اطاعت و پیروى نماید مگر در نافرمانى از خداوند سبحان "كه در نافرمانى خدا طاعت پدر واجب نیست.»
پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم، از مقام عظیم و والای پدر و مادر، نزد خداوند خبر می دهد و می فرماید: «خداوند با خشنودی والدین خشنود می شود و با خشمگین شدن والدین خشمگین می گردد». و این نشان دهنده توجه و عنایت ویژه پروردگار نسبت به مقام و منزلت والدین می باشد.
همچنین ایشان در بیان عظمت و شأن والدین انسان، می فرماید: «نگاه محبت آمیز فرزند به پدر و مادرش، عبادت است.»
پدر را در هر چیز اطاعت کن
امیرالمومنین علیه السلام، در نهج البلاغه فرموده است: «فَحَقُّ الْوَالِدِ عَلَى الْوَلَدِ أَنْ یُطِیعَهُ فِی كُلِّ شَیْءٍ، إِلاَّ فِی مَعْصِیَةِ اللّهِ سُبْحَانَهُ؛ پس حق پدر بر فرزند آنست كه پدر را در هر چیز اطاعت و پیروى نماید مگر در نافرمانى از خداوند سبحان "كه در نافرمانى خدا طاعت پدر واجب نیست.»
امام علی علیه السلام درباره عاق والدین نیز هشدار می دهند و می فرمایند: «من احزن والدیه فقد عقهما. کسی که پدر و مادر خویش را غمگین سازد عاق والدین شده است. (حق آنها را رعایت نکرده است.)»
آثار تکریم والدین
در روایات فراوانی از معصومین علیهم السلام آثار دنیوی و اخروی نیکی به پدر و مادر ذکر شده است ؛ از جمله:
1- طول عمر؛
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: کسی که طولانی شدن عمر و توسعه رزق را دوست دارد به پدر و مادر خود نیکی کند.
2- فراوانی روزی؛
امام صادق علیه السلام می فرماید: هر کس نیکی به والدین نماید هرگز در زندگی به فقر مبتلا نخواهد شد.
3- آسان شدن مرگ؛
امام صادق علیه السلام فرمود: کسی که دوست دارد خدای متعال سختی های مرگ را بر او آسان سازد، به خویشان و نزدیکان و پدر و مادرش نیکوکار باشد و اگر چنین کند خدای متعال سختی های مرگ را بر او آسان می کند.
پدر و مادر واسطه آفرینش فرزند و مسوول تربیت و پرورش او می باشند، بدین سبب در دین مقدس اسلام بالاترین تأكید در اطاعت و احترام به آنان شده است تا جایی كه خداوند متعال در قرآن كریم نام آنان را در ردیف نام خود قرار داده.
4- نیکو شدن فرزندان؛
امام صادق علیه السلام فرمود: به پدر و مادر خود نیكى كنید تا فرزندانتان به شما نیكى كنند...
کلام پایانی
تا وقتی رعایت ادب و احترام به والدین را سرلوحه زندگی خویش قرار ندهیم بوی خوشبختی به مشاممان نخواهد رسید؛ پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: از عاق والدین بپرهیزید، زیرا با اینکه بوی بهشت از مسافت هزار سال به مشام می رسد، عاق والدین و کسی که قطع رحم کند آن بو را احساس نخواهد کرد. یکی از ضروریات دینداری اطاعت از پدر و مادر است ، که متاسفانه در جامعه ما مورد غفلت واقع شده است و حتی جوانان دیندار، رضای خدا را در هر چیز می جویند جز خشنودی والدین خویش!
منابع:
- نهج البلاغه، حکمت 399
- محدث نوری/ مستدرك الوسائل/ ج9/ ص152
- نراقی، مهدی؛ علم اخلاق اسلامی (گزیده ترجمه جامع السعادات)، ص 282
- محمدباقر مجلسی، بحارالانوار ، ج،٧٤ باب ،٢ ح٣٣ و ح٩٦
- اصول کافی، ج5 ، ص554
