نام سوره: جمعه 
تعداد آیات: 11 
محل نزول: مدینه منوره 
معانی نام سوره: جمعه با میم ساکن یعنی هفته. و جمعه با میم مضمم یعنی آخرین روز هفته و آدینه. 
نامهای دیگر: - 

ویژگیهای سوره: در میان سوره های قرآن شهرت خاصی دارد زیرا نماز جمعه و اهميت آن دراین سوره آمده است و به همین جهت خواندن این سوره در رکعت اول نماز جمعه توصیه شده است. 

موضوعات مطرح شده: تسبیح و تقدیس خداوند به وسیله تمام پدیده های جهان هستی – بعثت پیامبران و نقش آنان در جامعه بشری – تمثیل عالمان بی عمل و تشبیه آنان به درازگوشان حامل کتاب – ادعای یهود که دوستان خداوندند - حکم نماز جمعه – ارزش و اهمیت کسب حلال.

فضیلت قرائت و خواص سوره جمعه

شصت و دومین سوره قران کریم است که مدنی و 11 آیه دارد. 
در فضیلت این سوره از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم روايت شده است: هر کس سوره جمعه را قرائت نماید خداوند ده برابر کسانی که در نماز جمعه شرکت می کنند و نیز کسانی که در شهرهای مسلمان نشین به نماز جمعه نمی روند، حسنه عطا می کند. 
(پاورقی 1. مجمع البیان، ج 10، ص 5). 
حضرت امام محمد باقر علیه السلام نیز فرمودند: سوره جمعه و منافقون را قرائت کن زیرا قرائت این دو سوره در روز جمعه در نماز صبح و ظهر و عصر سنت است. 
(پاورقی 3. علل الشرائع، ج 2، ص 356).


شأن نزول و محتوای سوره جمعه

این سوره در حقیقت بر دو محور اصلی اساسی دور می زند: نخست توجه به توحید و صفات خدا و هدف از بعثت پیامبر اسلام صلی اللّه علیه و آله و سلّم ؛ و مساله معاد ؛ و دیگری برنامه سازنده نماز جمعه و بعضی از خصوصیات این عبادت بزرگ. ولی با نظر دیگر محتوای این سوره را در چند بخش می توان خلاصه کرد. ۱. تسبیح عمومی موجودات. ۲. هدف بعثت پیامبر اسلام صلی اللّه علیه و آله و سلّم از نظر بعد تعلیم و تربیت. ۳. هشدار به مؤمنان که از اصول آئین حق منحرف نشوند آن گونه که یهود منحرف شدند. ۴. اشاره ای به قانون عمومی مرگ که دریچه ای است به سوی عالم بقا. ۵. دستور مؤکد برای انجام فریضه نماز جمعه و تعطیل کسب و کار برای شرکت در آن. 

داستان سوره جمعه

از جابر بن عبداللّه نقل شده: کاروانی وارد مدینه شد، در حالی که ما با رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم مشغول نماز بودیم، مردم (نماز را رها کرده) به سوی آن کاروان رفتند، و به جز دوازده نفر که یکی از ایشان من بودم کسی باقی نماند، و در این جریان بود که آیه شریفه (و اذا راوا تجاره او لهوا انفضوا الیها...) نازل گردید. 
و از کتاب عوالی اللئالی حکایت شده که مقاتل بن سلیمان گفته: در بینی که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در روز جمعه خطبه می خواند، دحیه کلبی با مال التجاره از شام آمد، و او هر وقت می آمد در مدینه هیچ کس باقی نمی ماند، همه به سوی او می آمدند، چون هر وقت مال التجاره می آورد، تمامی آنچه مردم بدان نیازمند بودند می آورد، از آرد و گندم و غیر آن، و نیز هر وقت می آمد طبل می زد تا مردم از آمدنش مطلع شوند و از او جنس بخرند 
آن روز که رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم در خطبه نماز جمعه بود، دحیه کلبی وارد شهر مدینه شد، و در آن ایام هنوز اسلام نیاورده بود، مردم آن جناب را بالای منبر تنها گذاشتند، و رفتند، و در مسجد به جز دوازده نفر کسی نماند. حضرت فرمود: اگر این دوازده نفر هم می رفتند خدای تعالی از آسمان سنگ بر آنان می بارید، اینجا بود که سوره جمعه بر آن حضرت نازل شد. 

در مجمع البیان است که جمله (انفضوا) به معنای این است که مردم متفرق شدند.  از امام صادق علیه السلام روایت شده که فرمود: به معنای (منصرف شدند) است. یعنی مردم به سوی تجارت منصرف شده، و تو را سر پا بالای منبر تنها گذاشتند.