نام سوره: منافقون 
تعداد آیات: 11 
ترتیب نزول: 104 
محل نزول: مدینه منوره 
معانی نام سوره: منافق یعنی دورو. که دراین سوره آنان را با علائم و نشانه هایشان برای مسلمانان معرفی و رسوا میکند. 

نامهای دیگر: - 

ویژگیهای سوره: این سوره به علت افشاء منافقین و نشان دادن چهره واقعی آنان و جهت برحذر داشتن مسلمین از حظرات آنان یکی از سوره های مهم و سرشناس قرآن است. 

موضوعات مطرح شده: افشای منافقین – علائم و نشانه هیا منافقین – ترسیم چهره منافقین – توطئه منافقین – یادآوری عوامل غفلت از یاد خداوند – انفاق در راه پروردگار.

فضیلت قرائت و خواص سوره منافقون

این سوره در مدینه نازل شده و شصت و سومین سوره قرآن کریم است و 11 آیه دارد. 
در فضیلت این سوره از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده است: هر کس این سوره را قرائت نماید از نفاق مبرا می شود. 
(پاورقی 1. مجمع البیان، ج10، ص 15).
امام صادق علیه السلام نیز فرموده اند: برای هر مؤمنی لازم و شایسته است که اگر پيرو ما است سوره جمعه و اعلی را در شب جمعه بخواند و در نماز ظهر روز جمعه سوره جمعه و منافقون را قرائت نماید که اگر چنین کند مانند ان است که معادل عمل پیامبر خدا را انجام داده است و پاداش کارهای او و ثوابهای او فقط بهشت است. 
(پاورقی 2. ثواب الاعمال، ص 118).

شأن نزول و محتوای سوره منافقون

سوره منافقین از سوره های پر محتوا است که محور اصلی بحثهای آنرا مسائل حساس مربوط به (منافقان) تشکیل می دهد، ولی در ذیل سوره آیاتی به عنوان اندرز به مسلمانان در زمینه های مختلف نیز آمده است. روی هم رفته می توان محتوای آنرا در چهار بخش خلاصه کرد: ۱. نشانه های منافقان که خود شامل چندین قسمت حساس است. ۲. برحذر داشتن مؤمنان از توطئه های منافقان، و لزوم مراقبت دائم در این زمینه. ۳. هشدار به مؤمنان که مواهب مادی دنیا آنها را از ذکر خداوند غافل نکند. ۴. توصیه به انفاق در راه خدا، و بهره گیری از اموال پیش از آنکه مرگ فرا رسد و آتش حسرت به جان انسان بیفتد. دلیل نامگذاری این سوره به (منافقین) نیز ناگفته پیدا است. قابل توجه اینکه طبق آنچه در تفسیر سوره جمعه آمده، یکی از آداب نماز جمعه این است که در رکعت اول سوره جمعه، و در رکعت دوم سوره منافقین خوانده شود، تا مسلمانان همه هفته در این مراسم بزرگ عبادی سیاسی توطئه های منافقان را مجددا به خاطر بیاورند و دائما مراقب تحریکها، تخریبها و نقشه های شوم آنها باشند. 
(پاورقی . تفسیر نمونه جلد ۲۴ صفحه ۱۴۴). 

داستان سوره منافقون

اشاره به خطر مناقین و فتنه انگیزی ها و توطئه هایشان در صدر اسلام 
از همان اوائل هجرت رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم به مدینه، آثار دسیسه ها و توطئه های منافقین ظاهر شد، و بدین جهت می بینیم که سوره بقره - به طوری که گفته اند - شش ماه بعد از هجرت نازل شده و در آن به شرح اوصاف آنان پرداخته، و بعد از آن در سوره های دیگر به دسیسه ها و انواع کیدهایشان اشاره شده، نظیر کناره گیریشان از لشکر اسلام در جنگ احد، که عده آنان تقریبا ثلث لشکریان بود، و پیمان بستن با یهود، و تشویق آنان به لشکرکشی علیه مسلمین و ساختن مسجد ضرار و منتشر کردن داستان افک، و فتنه به پا کردنشان در داستان سقایت و داستان عقبه و امثال آن تا آنکه کارشان در افساد و وارونه کردن امور بر رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم به جایی رسید که خدای تعالی به مثل آیه زیر تهدیدشان نموده فرمود: (لئن لم ینته المنافقون و الذین فی قلوبهم مرض و المرجفون فی المدینه لنغرینک بهم ثم لا یجاورونک فیها الا قلی لا ملعونین این ما ثقفوا اخذوا و قتلوا تقتیلا). 
روایات هم از بسیاری به حد استفاضه رسیده که عبداللّه بن ابی سلول و همفکران منافقش، همانهایی بودند که امور را علیه رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم واژگونه می کردند، و همواره در انتظار بلایی برای مسلمانان بودند، و مؤمنین همه آنها را می شناختند، و عده شان یک سوم مسلمانان بود، و همانهایی بودند که در جنگ احد از یاری مسلمانان مضایقه کردند، و خود را کنار کشیده، در آخر به مدینه برگشتند، در حالی که می گفتند: (لو نعلم قتالا لا تبعناکم - اگر می دانستیم قتالی واقع می شود با شما می آمدیم).