مطففین یعنی کم فروشان.

اين سوره در مكه نازل شده و داراي 36 آيه مي باشد.

محتواي سوره مطففين بر پنج محور دور مي زند:

1-هشدار وتهديد شديدي نسبت به كم فروشان.

2-بخشي از سرنوشت «فجّار»در آن روز بزرگ.

3-قسمتي از مواهب عظيم ونعمتهاي روح پرور نيكوكاران در بهشت.

4-اشاره اي به استهزاي جاهلانه كافران نسبت به مؤمنان ومعكوس شدن اين كار در قيامت.

5-اشاره به اين مطلب كه گناهان از عدم ايمان راسخ به رستاخيز سرچشمه مي گيرد.

در آغاز این سوره کم فروشان به شدیدترین حالت، مورد تهدید پروردگار قرار می گیرند. برگردان آیات 1 تا 6 چنین است:

هلاکت و عذاب بر کم فروشان باد؛ آنان که چون از مردم (چیزی به) پیمانه ستانند، تمام و کامل می گیرند، و چون برای آنان پیمانه یا وزن کنند، به ایشان کم می دهند. مگر آنان گمان نمی دارند که برانگیخته خواهند شد؟ (در) روزی عظیم؛ روزی که مردم در برابر پروردگار جهانیان به پا می ایستند.

از امام باقر (علیه السلام) روایت شده است که:

این سوره وقتی که نازل شد که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) وارد مدینه شده بود. مردم مدینه در آن روز از حیث ترازوداری بدترین مردم بودند، و در نتیجه آمدن این سوره ترازوداریشان خوب شد.

مطففین حق را به نفع خود رعایت می کنند، ولی برای دیگران رعایت نمی کنند. به عبارت دیگر آنگونه که حق را برای خود می خواهند، برای دیگران نمی خواهند. این روحیه و این کار باعث تباهی جامعه انسانی است که اساس آن بر رعایت حقوق متقابل است. اگر افراد جامعه حدود یکدیگر را رعایت نکنند فساد در تمام امور گسترش می یابد. قرآن کریم رعایت نکردن حقوق دیگران را سخت نکوهش می کند و آن را مردود می داند. البته ریشه این عمل، غفلت از روز رستاخیز است.

در بخش بعدی سوره، از قضای حتمی الهی نسبت به فجار یعنی بدکاران و نیز ابرار یعنی نیکان، خبر می دهد. آن قضای حتمی و سنت ثابت الهی این است که: بدکاران در سجین یعنی در جهنم و نیکان در علیین یعنی درجات عالی بهشت و منازل قرب خدا جای می گیرند.

درباره ابرار در این سوره می خوانیم:

براستی نیکوکاران در نعیم (الهی) خواهند بود. بر تختها (نشسته و) می نگرند. از چهرهایشان طراوت نعمت (بهشت) را در می یابی. از باده ای مهر شده، نوشانیده می شوند. (باده ای که) مهر و موم آن، مشک است. بجاست که مشتاقان (برای رسیدن به این زندگی) بر یکدیگر پیشی گیرند. شرابی که آمیخته با (شراب چشمه) تسنیم است. چشمه ای که مقربان (درگاه الهی) از آن می نوشند.

ابرار كساني هستند كه روحي وسيع و همتي بلند و اعتقاد و عملي نيك دارند. و منظور از كتاب الابرار نامه اعمال نيكان و پاكان و مؤمنان است كه در يك ديوان كل به نام علّيّين قرار دارد كه بسيار بلند مرتبه و والامقام است.

رسول گرامي اسلام مي فرمايد:«هنگامي كه بنده گناه كند،نكته سياهي در قلب او پيدا مي شود كه اگر توبه كند واز گناه دست بر دارد واستغفار نمايد قلب او صيقل مي يابد،و اگر باز هم به گناه برگردد سياهي افزون مي شود تا تمام قلبش را فرا مي گيرد.

مفسران براي آيه 29 تا پايان سوره شأن نزول نقل كرده اند: روزي علي(ع) وجمعي از مؤمنان از كنار جمعي از كفّار مكه گذشتند،آنها به علي(ع) ومؤمنان خنديدند واستهزا كردند،اين آيات نازل شد وسرنوشت اين گروه كافر استهزا كننده را در قيامت روشن ساخت.

در اين سوره اشاره به برترين شراب طهور بهشتي مي كند كه از آسمان بهشت يا طبقات بالاي آن فرو مي ريزدو مقربان آن را بطور خالص مي نوشند. اين شراب بهشتي پاداش كساني ذكر شده كه از شراب آلودة دنيا چشم بپوشند و كساني كه در روز گرم تابستان روزه بگيرند.

پيغمبر اكرم (ص)به علي (ع) فرمود:«اي علي،كسي كه خمر وشراب را به خاطر خدا ترك كند خداوند متعال او را از شراب زلال در بستة مهر شده بهشتي سيراب مي كند».