حضرت آیتالله خامنهای در ابتدای جلسات درس خارج فقه خود، به شرح یک حدیث اخلاقی میپردازند. «یقین» موضوع شرح حدیثی اخلاقی از پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی صلیاللهعلیهوآلهوسلم به شرح زیر است:
بسماللهالرحمنالرحیم
الحمدلله رب العالمین
وَ مِن أَلفَاظِ رَسُولِ الله صلیاللهعلیهوآله المُوجِزَه
که چند جمله را از این فرمایشات موجز و کلمات قصار پیغمبر اکرم عرض کردیم
خَیرُ ما أُلقِیَ فِی القَلبْ أَلیَقین
میفرماید: یقین بهترین چیزی است که خدای متعال در دل انسان قرار میدهد
اگر یقین نبود و شک بر وجود انسان مستولی بود، اهداف برای انسان نامفهوم و مبهم است؛ هدفها که روشن نبود، حرکت، حرکت مستقیم و صحیح و مستمری نخواهد بود؛ لذاست که خدای متعال در مورد پیغمبر اکرم میفرماید: «آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنزِلَ إِلَیْهِ مِن رَّبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللهِ وَمَلآئِکَتِهِ [وَکُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لاَ نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِّن رُّسُلِهِ وَقَالُواْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَکَ رَبَّنَا وَإِلَیْکَ الْمَصِیرُ]» (۱)
با بینه و یقین حرکت کردن تفاوت میکند با حرکتی که از روی تردید و شک باشد؛ لذا شما میبینید که در دعاها هم درخواست یقین از خدا میشود: «[اَللّهُمَّ اجْعَلْ غِناىَ فى نَفْسى] وَالْیَقینَ فى قَلْبى وَالاِْخْلاصَ فى عَمَلى وَالنُّورَ فى بَصَرى وَالْبَصیرَةَ فى دینى» (۲)
خب، آیا یقین چیزی است که وقتی پدید آمد، همیشه در دل انسان باقی بماند؟ یا باید آن را آبیاری کرد؟ نه، دومی درست است؛ یقین حاصل میشود لکن گاهی حوادث و عوارضی که برای انسان و در نفس انسان پیش میآید -از شهوت و غضب و اطماع و انواع و اقسام ضعفهای اخلاقی- یقین را در انسان تضعیف میکند و تردید و شک به وجود میآورد.
یکی از آثار بسیار سنگین و سخت گناهان، همین از بین رفتن یقین است که «ثُمَّ کَانَ عَاقِبَةَ الَّذِینَ أَسَاؤُوا السُّوأَى أَن کَذَّبُوا بِآیَاتِ اللهِ [وَکَانُوا بِهَا یَسْتَهْزِؤُون]»(۳) وقتی که انسان کار خلاف، کار غلط بر اساس خواستههای نفسانی، شهوات نفسانی و ضعفهای اخلاقی انجام میدهد بهتدریج برای اینکه عمل خود را توجیه کند، خودش پایهی اعتقادات خودش را مثل موریانهای از بین میبرد و پوک میکند.
بنابراین مهمترین چیزی که خدای متعال در دل انسان میگذارد یقین است و این یقین را باید حفظ کرد.
----------------------------------------------------
۱) آیهی ۲۸۵، سورهی مبارکهی بقره
پیامبر به آنچه از سوى پروردگارش بر او نازل شده ایمان دارد و مؤمنان [نیز]، همگى به خدا و فرشتگان و کتابها و پیامبران او ایمان دارند [و گویند:] میان هیچ یک از پیامبران او فرق ننهیم، و گویند: شنیدیم و اطاعت کردیم. بار الها! آمرزش تو را خواهانیم و بازگشت همه به سوی تو است.
۲) فرای از دعای امام حسین علیهالسلام در روز عرفه
پروردگارا! روشنی را در دیدهام و بینایی را در دینم و یقین را در دلم قرار بده.
۳) آیهی ۱۰، سورهی مبارکهی روم
سپس سرانجام کسانی که اعمال بد مرتکب شدند به جایی رسید که آیات خدا را تکذیب کردند و آن را به مسخره گرفتند!