در حالي که معضل قحطي در آفريقا به طور اعم و در شاخ آفريقا (اتيوپي، کنيا، سومالي، جيبوتي) به طور اخص، سابقه اي طولاني در تاريخ دارد، شاهد آن هستيم که اين بار توجه رسانه هاي جهاني به طور ويژه اي به قحطي در سومالي معطوف شده است.
سومالي که به نوبه خود سال ها گرفتار دور باطل جنگ و قحطي است، امروز به شکل غيرمنتظره اي شاهد اقبال و توجهات البته ظاهري جهاني است بي آنکه واقعا به ريشه ها و دلايل اين فاجعه پرداخته شود تا دست کم آمال مردم سومالي کاهش يابد. علت اين توجه ويژه در شرايط حاضر و غفلت طولاني از کشوري که از آغاز دهه 1990 و حتي قبل از آن حکومت با ثبات و حتي نيمه مقتدر براي رسيدگي به مشکلات کشور نداشته است، چيست؟
به نظر مي رسد توجه ويژه کنوني رسانه هاي غربي به قحطي سومالي اگرچه در نوع خود توجه درستي است، اما با توجه به سابقه انعکاس اخبار قحطي در دوره هاي خشکسالي قبلي، اين بار با هدف تحت الشعاع قرار دادن اخبار ديگر از جمله تحولات بيداري اسلامي در شمال آفريقا و خاورميانه، ناآرامي هاي اجتماعي انگليس و اسراييل و کشورهاي ديگر مانند اسپانيا و يونان، و همچنين اخبار ناگوار بحران اقتصادي غرب و آمريکا، صورت مي پذيرد. در اين راستا توجه به اين نکته ضرورت دارد که به گفته بان کي مون، دبيرکل سازمان ملل، آژانس هاي اين سازمان از ماه ها قبل درباره قحطي شاخ آفريقا هشدار داده بودند. گويي در آن زمان ضرورت هاي محيطي ايجاب نمي کرد اخبار و گزارشات مربوط به قحطي تا اين اندازه مطرح شود.
رسانه هاي غربي به طور منظم اخباري را منتشر مي کنند که بر اساس آن گفته مي شود نيروهاي الشباب که کنترل بخش عمده سومالي را در اختيار دارند به کمک هاي بشردوستانه اجازه ورود به مناطق تحت کنترل شان را نمي دهند. اين رسانه ها در عين حال با دادن آمار و ارقام يادآور مي شوند که بيش از هفتاد تا هفتاد و پنج درصد افراد در معرض قحطي در سومالي در همين مناطق قرار دارند. به نظر مي رسد غربي ها اهداف ديگري را از انعکاس اين اخبار پي گيري مي کنند.
مداخله نظامي گزينه اي است که برخي کارشناسان آن را مطرح کرده اند. اين کارشناسان بر اين باورند که غرب و آمريکا به تدريج در حال تغيير راهبردشان در قبال سومالي هستند. بر اين اساس اگرچه شايد تاکنون سومالي ناامن و بي ثبات تامين کننده منافع چندگانه غرب و آمريکا بوده است، اما به نظر مي رسد آمريکا به تدريج در حال تغيير راهبرد خود در سومالي است. اخباري که درباره تماس هاي شيخ شريف رييس حکومت انتقالي با مقامات اوگاندا ( متحد منطقه اي آمريکا) درباره ارسال اسلحه به سومالي از سوي آمريکا، و درخواست هاي رييس جمهور اوگاندا و نظاميان آمريکايي مبني بر ايجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز سومالي، همگي نشانه هايي از تلاش براي رقم زدن تحولاتي تازه در سومالي قلمداد مي شوند.
فخر طاولي
