اندیشکده آمریکایی «مرکز مطالعات ملی و راهبردی» در کتابی که اخیراً منتشر کرده است به ارزیابی سیاسی و امنیتی نیروهای ایرانی، کشورهای عربی حوضه خلیج فارس و نقش آمریکا در این پیکره آبی راهبردی پرداخته است.
به نوشته پایگاه اینترنتی این اندیشکده، در این ارزیابی، نقش موارد زیر در شکل دادن به موازنه قدرت در خلیج فارس اشاره شده است:
- تغییر راهبردی روابط میان ایران و کشورهای عرب همسایه و عدم قطعیت نقش آینده آمریکا در خلیج فارس
- رشد قابلیت ایران در جنگ‌های نامتقارن در حوزه خلیج فارس
- تأثیر موفقیت ایران در ساخت موشک‌های دقیق هدایت شونده و پدافندهای هوایی مؤثرتر
این اندیشکده نوشت، با این حال فارغ از مخارج نظامی و قابلیت‌های طرفین، باید توجه داشت که شیوع ویروس کرونا تأثیر بسیار زیادی بر استقرار نیروهای آمریکایی در منطقه و مخارج نظامی این کشور خواهد داشت. همچنین این بیماری بر مخارج نظامی و واردات سلاح از سوی کشورهای حوزه خلیج فارس نیز مؤثر خواهد بود.
شیوع ویروس کرونا موجب شده آمریکا ۲۰۰۰ میلیارد دلار به مقابله با اثرات این بیماری اختصاص دهد. این در حالی است که از سال مالی ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۹ هزینه حضور نظامی آمریکا در افغانستان، عراق و سوریه چیزی بین ۲۰۰۲.۴ تا ۲۱۰۶.۲ میلیارد دلار برآورد شده است.
بر اساس این تحلیل، هزینه‌هایی که شیوع ویروس کرونا به آمریکا تحمیل کرده است، تأثیر به‌سزایی بر هزینه‌های صرف شده در خلیج فارس، حضور نظامی در منطقه، کمک‌های نظامی و دیگر جنبه‌های امنیت ملی این کشور خواهد داشت.
کشورهای عربی ثروتمند صادر کننده نفت نظیر کویت، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی، چیزی حدود ۱۰ درصد از تولید ناخالص ملی خود را صرف امنیت ملی می‌کنند. اما شیوع کرونا تقاضا برای نفت و بهای آن را کاهش داده است. ادامه پیدا کردن این روند می‌تواند موجب کاهش بودجه امنیتی و واردات اسلحه در این کشورها شود.
این ارزیابی به تغییرات عمده در توازن قوا در منطقه می‌پردازد که تغییر آرایش سیاسی و راهبردی آمریکا، کشورهای عربی و ایران را شامل می‌شود. این تغییرات، تأثیر جنگ‌های منطقه‌ای، جنگ‌های داخلی، ناآرامی‌های سیاسی و دو دهه درگیری با افراط‌گرایان و تروریست‌ها را در بر می‌گیرد.
در این بین ایران توانسته است قدرت اثرگذاری و تقابلات خود را به یمن، اقیانوس هند و دریای سرخ گسترش دهد.
نگاهی به سیر این تحولات نشان می‌دهد که ایران، آمریکا و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از ورود به جنگی تمام عیار اجتناب می‌کنند. در عوض طرفین در کنار منازعه سیاسی بر سر گسترش تأثیرگذاری و کنترل منطقه، به درگیری غیرمستقیم و جنگ‌های ترکیبی روی آورده‌اند.
این اندیشکده همچنین می‌نویسد، توان رو به رشد ایران در زمینه جنگ‌های راکتی و موشکی، موجب تغییر موازنه قوا در منطقه شده است با این حال پیش‌بینی تأثیرات آن در آینده به‌دلیل کمبود اطلاعات از تلاش‌های ایران در این زمینه، کاری دشوار است؛ لکن ایران بدون شک جایگاهش را نسبت به آمریکا و شرکایش در منطقه محکم‌تر کرده است.
