مقدمه

دو روز پس از بازگشت هیئت عالیرتبه آژانس از دومین سفرخود به تهران ظرف یک ماه گذشته، آقای آمانو گزارش رسمی یازده صفحه ای خود را منتشر کرد. در این گزارش که برخلاف گزارش های قبلی مختصر تر و کاربردی تر تنظیم شده است، آخرین تحولات مربوط به فعالیت های صلح آمیز ایران درباره تولید انرژی هسته ای بررسی شده است.

این گزارش ضمن آنکه بر موفقیت های بزرگ ایران در زمینه تولید میله سوخت هسته ای جهت استفاده در راکتور هسته ای دارو سازی تهران، اذعان دارد، مواردی را از جزئیات فعالیت های پانزه مرکز هسته ای ایران به اطلاع سایر کشورها رسانده و بر بی نتیجه بودن مذاکرات هیئت آژانس به دلیل خودداری ایران از اجازه دادن به بازرسی از مرکز پارچین تأکید شده است. در مطلب پیش رو به بررسی و تحلیل مهم ترین موارد این گزارش پرداخته شده است.

تحلیل گزارش آمانو

۱ - نقض مکرر محرمانه بودن گزارش های آژانس توسط دبیر خانه

آژانس بین المللی انرژی هسته ای روز جمعه (۲۴ فوریه ۲۰۱۲) متن گزارش آقای یوکیو آمانو دبیرکل آژانس را در اختیار اعضای این آژانس قرارداد. این بار هم برخلاف اساسنامه آژانس که بر محرمانه بودن گزارش های آژانس تأکید دارد، متن کامل گزارش در اختیار منابع خبری غرب قرار گرفت تا خوراک تبلیغات منفی علیه ایران برای این خبرگزاری ها آماده شود.

جالب انکه با وجود تکرار این تخلف آشکار کسی از دبیرخانه آژانس و شخص دبیرکل توضیح نمی خواهد که چرا این متن تخصصی و محرمانه قبل از آن که حتی به دست اعضای آژانس برسد در سایت های خبری منتشر میشود؟

۲ - سایت پارچین وبهانه جویی رسانه ای

در گزارش آمانو همچنین بر صلح آمیز بودن آن بخش از فعالیت های ایران که به اطلاع آژانس رسیده و تحت نظر کارشناسان این سازمان قرار دارد، تأکید شده است. اما آژانس از ایران انتظار دارد علاوه بر تعهدات خود در زمینه اجرای پیمان ان پی تی و پادمان مربوط به آن، به کارشناسان اعزامی از سوی آژانس اجازه دهد، از سایر مراکز غیر مرتبط با فعالیت های هسته ای ایران نیز بازدید داشته باشند. ایران هم به دو دلیل ساده با این خواست مخالف است:

اول آن که آژانس بر اساس پادمان اجرایی إن پی تی فقط موظف به بازرسی از مراکز اظهار شده هسته ای است، و حق ندارد برای بازرسی از مراکز غیر هسته ای هیچ کشوری درخواست بازرسی داشته باشد.

دوم آنکه ایران درسال ۲۰۰۵ برای نشان دادن حسن نیت خود و همکاری داوطلبانه با آژانس اجازه بازرسی از منطقه نظامی پارچین را داده و پس از بازرسی های کارشناسان آژانس در گزارش آقای البرادعی دبیرکل وقت آژانس به صراحت آمده که هیچ فعالیت هسته ای در پارچین مشاهده نشده است، بنابراین بازدید مجدد هیات آژانس، پس ازگذشت هفت سال از این موضوع، چه انگیزه ای جز بهانه جویی می تواند داشته باشد؟

البته مقام های آژانس می گویند بر اساس الحاقیه إن پی تی که ایران هم در سال ۲۰۰۳ بصورت موقت و داوطلبانه آنرا امضاء کرده است؛ این اختیار را دارند که از هر کجا بدون محدودیت و حداکثر با چهل و هشت ساعت فاصله زمانی بازرسی داشته باشند. بر این اساس آن ها از ایران می خواهند برای رفع شبهات و ادعاهای سایر اعضا اجازه بازدید مجدد را از پارچین بدهد.

در این باره باید گفت الحاقیه إن پی تی به تائید نهایی مجلس ایران نرسیده است و دولت نمی تواند در چهارچوب این الحاقیه، با آژانس همکاری کند. علاوه بر این به گفته آقای سلطانیه نماینده ایران در آژانس، ایران دلایل و مستندات خود را در باره بی پایه بودن ادعاهای مطرح شده در باره پارچین به اطلاع هيئت اعزامی آژانس به تهران، رسانده است.

او در این باره می گوید :

« بازرسي‌هاي عادی از تأسيسات هسته‌يی ايران مطابق معاهده‌ إن پی تی همواره در حال انجام بوده و ادامه دارد. درخواست آژانس برای بازديد از سايت پارچين جدای از بازرسی‌های معمول است و درخواست‌ها برای رفع برخی سؤالات و ابهامات از سوی آژانس مستلزم توافق بر سر يك چارچوب است كه كليه ملاحظات دو طرف در آن لحاظ شود. »

روشن است که ایران برای بازرسی از مراکز نظامی خود شرایطی دارد که باید در چهارچوب یک توافق دوطرفه انجام شود. به بیان دیگر ایران و صد کشور عضو آژانس که هنوز الحاقیه إن پی تی را تائید نهایی نکرده اند، نمی توانند در های همه مراکز نظامی خود را که هیچ ربطی به فعالیت های هسته ای ندارد بر روی بازرسانی باز کنند که متقابلا هیچ تعهدی را درباره محرمانه ماندن نتایج دیدارها نمی پذیرند.

ایران درسال های اخیر همیشه به این نکته مهم اشاره داشته است که کشورهای جهان اگر تعهدات بین المللی را می پذیرند درمقابل امتیازهایی برای ارتقاء سطح همکاری های خود بدست می آورند. اگر قرار باشد کشورهایی مانند ایران مرتب تعهدات بین المللی را از سوی مراکز قدرت بپذیرند اما در مقابل نه تنها از هیچ امتیازی بهره مند نشوند بلکه فشارهای روزافزون ناشی از تحریم ها را هم تحمل کنند، آقای آمانو و همکارانش چگونه می توانند از دولت های این کشورها انتظار داشته باشند كه بتوانند در برابر افکارعمومی خود پاسخ منطقی برای همکاری های یکطرفه پیدا کنند؟ همکاری هایی که جز تعهدات روزافزون نتیجه دیگری برای آنها ندارد.

بنابراین موضوع بازدید از سایت پارچین صرفا یک سوژه تبلیغاتی برای رسانه های غربی درست کرده است تا به مخاطبان خود چنین القاء کنند که چون ایران اجازه بازرسی نمی دهد پس حتما فعالیت غیر قانونی دارد. در حالی که گزارش های آژانس از سال ۲۰۰۳ تا کنون بر این نکته تأکید دارد که کلیه فعالیت های ایران که زیر نظر آژانس بوده هیچ انحرافی از پادمان اجرایی پیمان إن پی تی نداشته و نمی توان بر اساس ادعاهای طراحی شده از سوی تل آویو و سیاست های اعمالی از سوی واشنگتن فعالیت های صلح آمیز ایران را در زمینه انرژی هسته ای زیر علامت سئوال قرار داد.

۳ - اجرای قطعنامه های شورای امنیت

آقای آمانو در گزارش خود بر اجرا نشدن قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل در باره فعالیت های ایران در زمینه غنی سازی اورانیوم تأکید دارد. این درحالی است که ایران قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل را به استناد بند های متعدد منشور سازمان ملل که کشورها را بر سرنوشت خود حاکم می داند، غیرقانونی و ناعادلانه می داند. فعالیت های صلح آمیز ایران در زمینه غنی سازی اورانیوم به شهادت گزارش های سی گانه آژانس کاملا زیر نظر بازرسان این نهاد بین المللی بوده و به هیچ وجه صلح و امنیت بین المللی را تهدید نمی کند.

بنابراین زور آمریکا و لابی اسرائیل موجب شده بصورت کاملا یکطرفه تاکنون هفت قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت تصویب شود که چهار مورد آن تحریم های وسیعی را به مردم ایران تحمیل کرده است. ضمن آنکه کشورهای آمریکا، کانادا و اتحادیه اروپا با همکاری ژاپن وکره جنوبی و استرالیا تحریم های گسترده تری را خارج از چهارچوب های قطعنامه شورای امنیت به مردم ایران تحمیل کردند که مفاد آن ها هیچ ارتباطی به فعالیت های ایران در زمینه انرژی هسته ای و غنی سازی اورانیوم ندارد و

آخرین مورد آن تحریم خرید نفت از ایران و بانک مرکزی بود که هنوز اجرا نشده کلی مشکلات برای بازار های جهانی ایجاد کرد. در چنین فضای غیر عادلانه آقای آمانو چگونه انتظار دارد دولت ایران غنی سازی اورانیوم را متوقف کند؟

آن بخش از گزارش آقای آمانو که بر پیشرفت های هسته ای ایران تأکید دارد و نشان می دهد ایران با وجود تحمیل شرایط تحریم، موفق شده است میله های سوخت هسته ای را با موفقیت بسازد و در راکتور تهران به منظور ساخت دارو های ضد سرطان استفاده کند، بسیار امیدوار کننده و مایه خوشحالی همه کسانی است که مفهوم نظام سلطه را درک می کنند و می دانند مقابله علمی با این نظام انحصار گر به چه میزان لذت بخش است. همانقدر هم کسانی که تا همین سال پیش می گفتند امکان ندارد ایران موفق شود میله های سوخت هسته ای را تولید کند، از گزارش آقای آمانو سرافکنده و ناراحت شدند.

دربخش دیگری که آقای آمانو از اجرا نشدن قطعنامه های شورای امنیت توسط ایران در باره متوقف نشدن غنی سازی اورانیوم خبر می دهد، تکرار مکررات است. اصرار بر اینکه ایران باید بر اساس الحاقیه ان پی تی اجازه بدهد مراکزی خارج از تعهدات پذیرفته شده به بازرسی در آید، ره برجایی نمی برد و تنها خوراک تبلیغاتی علیه ایران فراهم می سازد. این موضوع با روح اساسنامه آژانس که هدفش کنترل و نظارت بر فعالیت های هسته ای کشورها و ما به ازای آن ترویج استفاده صلح آمیز انرژی هسته ای در سایر کشورها است، در تعارض قرار دارد.