مسجد امیر چقماق که در تاریخ‌ یزد به نام مسجد جامع نو و یا مسجد دهوک نیز خوانده شده‌ در دوره تیموری به همت امیرجلال‌الدین چقماق شامی حاکم یزد از امراء و سرداران و مقرب درگاه شاهرخ و همسرش ستی فاطمه خاتون احداث شده‌است.

مسجد مذکور در دوران پادشاهی شاهرخ میرزا تیموری ودر سنه 841 هجری احداث گردید که بی شک از لحاظ شکوه ، عظمت ، زیبایی واهمیت ، بهترین ومعتبرترین مسجد پس از مسجد جامع شهر یزد است .

اين مسجد قبلا در خارج از شهر قرار داشت وحتی در دوران سلطنت محمد شاه قاجار که حصار شهر تا آن زمان باقی بود ، مسجد خارج از شهر بوده است .

در دوران فتحعلی شاه قاجار ، توسط حاجی حسین عطّار در شبستان مسجد تغییراتی صورت گرفت .

این مسجد دارای ایوان وسردر رفیع که پیشخوان زیبای آن از شهرت بسزایی برخوردار است . ورودیهای مسجد با‌دوجهت شرقی وشمالی به ایوان بلند ختم می گردد .در جلوی قسمت شرقی ،‌کتیبه‌ی باشکوهی است که به لحاظ هنرخطاطی اهمیت بسزایی دارد و تاریخ ساخت مسجد در آن آمده است. مسجد دارای دوشبستان زمستانی وتابستانی است که در قسمت تابستانی آن بادگیر بسیار زیبایی واقع شده است.

محراب سنگ مرمر زیبایی دارد که پیرامون آن راکاشیهای معرق تزئین کرده وآیاتی از قرآن مجید بر روی سنگ نقش گردیده است.

در‌دوطرف شبستان مسجد طاق نماهایی شبیه مسجد سرپلک وجود دارد،که قسمت عقب آن ‌به دو ‌راهرو‌ درطرفین منتهی می‌شود. با توجه به اینکه کاشی‌ های شش ضلعی‌آبی رنگ زینت بخش ازاره شبستان گردیده، محراب نیز بوسیله کاشی های معرق لاجوردی،‌ طلائی و‌سفید پوشیده شده است.

نور داخل شبستان توسط‌ چهار پنجره درسقف ورودی ‌و دو‌‌ راهروی‌ طرفین آن ‌تأمین می‌گردد. بدنۀ‌ دیوارها‌ از‌گچ ‌سفید و‌نمای ‌ایوان‌ از‌کاشی وآجرهای لعابدار به رنگ لاجوردی وسبز پوشیده شده است. شبستانهای زمستانی مسجددر دو سوی دالان ورودی قرار داردکه نورآن باسنگ مرمر تأمین می شود.همچنین مسجد مؤذنه مستطیل شکل آجری دارد که بر و‌رودی ضلع شرقی مسجد مشرف می باشد .

این مسجد در ضلع جنوبی میدان امیرچخماق قرار دارد و در کریاس (ساختمان جلوی درب وروردی) مسجد که به میدان باز می‌شود ، سنگی نصب گردیده که بر آن متن وقفنامه‌ای به خط نسخ نقش شده‌است.

بقعه‌ی ستی فاطمه نیز علاوه بر مدفن بانی همسر امیرچقماق نمونه‌ی منحصر به فرد از تزیینات طلاچسبان و شیوه‌ی گنبد خیاره‌ای است که شیوه‌ی اجرای این گنبد در معماری تیموری حائز اهمیت است و تنها نمونه در ایران محسوب می‌شود.

دردوسوی راهروی شمالی پنجره هایی پوشیده از کاشی معرق مشبک قرار گرفته است . بخشی از سردر ایوان مزیّن به کاشی معرّق است وکتیبه هایی در کاشیهای معّرق از سمت راست به چپ وجود دارد که مضمون آن به شرح ذیل است:

بین گل مربعی بربالای راهرو ودست راست کلمه " الله " به خطّ کوفی ، داخل آن نیز با همین خط (دوطرف مقابل هم ) سوره‌فاتحه وبر بالای کلمه مذکور در یک خط مستقیم " اعوذبالله من الشیطان الرجیم " و " بسم الله الرحمن الرحیم " نوشته شده است .مقابل کتیبه مذکور در فوق، کلمه "محمد" به خطّ کوفی قراردارد.

قسمت بیرونی گنبد ودر کمر بند آن عبارت " السلطان ظّل لله " به کوفی بنایی مکرر اجرا شده است .محراب صفه اصلی از کاشی معرّق وبا طاقنمای مقرنس کاری است ودر وسط‌آن سنگ مرمر خوش تراشی به اندازه 38/2×15/1 متر نصب است.

کتیبه های سنگ مرمر عبارت است از:

" قال الله تبارک وتعالی جل جلاله وعم نواله اقم الصّلوه ... مقاماً محموداً صدق الله و هوعلی کل شیءقدیر " به خطّ نسخ در پیشانی . در هر یک از دو طرف قسمت پایین سنگ مذکور و در وسط آن نقش قندیل و گل و بوته دیده می شود .

غرفه دست چپ ایوان یک سنگ مرمر به اندازه 95×54 سانتیمتر قرار دارد .کتیبه اطراف آن نیز عبارت : " قال الله تبارک وتعالی انما یعمر مساجد الله من آمن بالله والیوم الاخر واقم الصلوه واتی الزکوه ولم یخش الا الله فعسی اولئک ان یکونوا من المهتدین " به خطّ ثلث است .

برسردر شرقی مسجد کتیبه ای از کاشی معرّق به خطّ ثلث محمدالحکیم مولانا شمس الدین محمد شاه حکیم ازخوشنویسان بنام دوران صفوی بشمار می‌رود که کتیبه‌ای به خط او نیز در درگاه اصلی مسجد جامع قرار دارد موجود می‌باشد.

نماي زيبائي از مسجد امیر چقماق یزد در شب