پیامبر خدا در روز عرفه  سال دهم هجرت؛ یعنی سال حجةالوداع، در سرزمین عرفات خطبه خواند و فرمود: «لَا تَرْجِعُوا بَعْدِى كُفّاراً مُضِلّينَ يَمْلِكُ بَعْضُكُمْ رِقَابَ بَعْضٍ، إنّى قَدْ خَلّفْتُ فِيكُمْ مَا إنْ تَمَسّكْتُمْ بِهِ لَنْ تَضِلّوا: كِتَابَ اللهِ وَ عِتْرَتِى أهْلَ بَيْتِى! ألَا هَلْ بَلّغْتُ؟! قَالُوا نَعَمْ! قَالَ اللّهُم؛[1] پس از رحلت من به كفر برنگرديد، كه گمراه‌کنندگان بندگان خدا بوده باشيد و بعضى از شما بر بعضى ديگر مسلط گردد. من در ميان شما دو چيز ارزشمند و نفيس را به يادگار باقى گذاشتم كه مادامى‌كه به آن‌ها تمسّک جویید گمراه نمى‌شويد: كتاب خدا و عترت من كه اهل‌بیت من هستند! آيا اى مردم من رساندم و تبليغ كردم‌؟! گفتند: آرى! گفت: بار خدايا تو گواه باش.»

توصیه‌های پیامبر خدا بر تمسک به قرآن و اهل‌بیت آن هم در آخرین سال از حیات مبارکشان گویای مسیر تضمین شده دین‌داری و عاقبت‌‌به‌خیری است؛ توسل و تمسک به قرآن که کتاب راهنمای هدایت و اهل‌بیت مفسران حقیقی قرآن و حافظ شریعت هستند.

پیامبر خدا صلی‌الله علیه و آله حاکم بر مردم و صاحب‌اختیار آن‌ها بود و مردم در همه امور به ایشان مراجعه می‌کردند؛ تأکیدات ایشان بر مراجعه به اهل‌بیت و تمسک بر ایشان به‌عنوان ملازمان و مفسران قرآن در حقیقت اعلام جانشینی اهل‌بیت در همان اموری است که پیامبر عهده‌دار آن بود.

روایت دیگری که احمد بن حنبل، در مُسنَد خويش، زمان صدور آن را روز عرفه و در سرزمين عرفات‏ ذكر می‌کند، حدیث جانشینی امامان دوازده‌گانه است.

جابر بن سمره نقل می‌کند: پیامبر خدا صلی‌الله علیه و آله فرمود: «لَن یَزالَ هَذَا الاَمر عَزیزَاً ظَاهِراً حَتّى یَملِکَ اثنَاعَشَر، کُلُّهُم. ثُمَّ لَغَطَ القَومُ وتَکلّمُوا فَلَم اَفهَم قَولَه بَعد (کلّهم). فَقلتُ لأبِى: یَا اَبَتاه! ما بَعد کُلِّهِم؟ قَالَ کُلّهُم مِن قُرَیش؛[2] همیشه این امر نفوذناپذیر و غالب است تا آن که دوازده نفر حاکم شوند، همه آن‌ها در این هنگام سروصدا کرده و هیاهو نمودند، لذا نفهمیدم که بعد از «کلّهم» چه فرمود: از پدرم پرسیدم که پیامبر چه فرمود؟ گفت: کلّهم من قریش.»

این روایت نقل‌های دیگری نیز با این مضمون دارد، ولی به‌جای «کُلّهُم من قُریش»، تعبیر «کُلّهِم مِن بَنی هاشِم» وارد شده است.[3]

نکته تأسف باری که در روایت جابر بن سمره و در تعابیر مختلف نیز آمده، این است که وقتی سخن پیامبر خدا صلی‌الله علیه و آله به این جا رسید، عده‌ای از مردم که گویا شنیدن این سخنان را خوش نداشتند، همهمه کردند و با سروصدا کردن باعث شدند تا پیامبر خدا صلی‌الله علیه و آله نتوانند سخنانشان را ادامه دهند.

کسانی که باید صدایشان را از صدای پیامبر صلی‌الله علیه و آله بالاتر نمی‌بردند،[4] مانع سخن پیامبر شدند و راوی حدیث اذعان می کند که به‌خاطر سروصدا نتوانستم متوجه سخنان حضرت شوم.

شاید بتوان گفت: سخنان پیامبر خدا صلی‌الله علیه و اله در عرفات و مطرح‌کردن 12 امام و خلیفه، برای زمینه‌سازی جانشینی حضرت علی علیه‌السلام و ائمه بعد از ایشان بوده است که عده‌ای با سروصدا و جنجال مانع از سخنان حضرت شدند. ازاین‌رو علتی که پیامبر صلی‌الله علیه و آله از طرح جانشینی امیرالمؤمنین خوف داشتند،[5] همین رفتارهای منافقان بود که می‌توانست برای اسلام خطرآفرین باشد.

قرارگرفتن حدیث ثقلین و حدیث جانشینی 12 نفر از بنی‌هاشم پس از پیامبر صلی‌الله علیه و آله همگی گویای جانشینی امامان شیعه است؛ چرا که این روایت جز بر امامان شیعه قابل تطبیق نیست؛ جالب‌تر اینکه ذکر 12 رئیس و امیر در تورات نیز آمده و ابن تیمیه علت مسلمان شدن و شیعه شدن بیشتر یهودیان را، اشاره به 12 امام در تورات می‌داند.[6]

در نتیجه، ابلاغ جانشینی امیرالمؤمنین علیه‌السلام وظیفه‌ای بود که خدا بر دوش پیامبرش نهاده بود؛ حضرت نیز در چندین جا این مسئله را به مردم ابلاغ کردند، ولی منافقین و بخشی از مردم مکه و مدینه نسبت به حضرت کینه داشتند و با همهمه و ایجاد سروصدا مانع از ادامه سخنان پیامبر شدند، تا در نهایت ایشان در غدیر خم به این وظیفه الهی عمل کردند و امامت حضرت را بر جهانیان اعلام نمودند.

پی‌نوشت:
‌1. مسند ابن حنبل، ج ۷ ص ۴۲۹، ح ۲۰۹۹۱ .

2. مسند احمد، ج 5، ص 99.

3. ينابيع المودّة، ج ۳، ص ۲۹۰، ح ۴.

4. حجرات، آیه 2.

5. https://btid.org/fa/news/113765

[6] منهاج السنه، ج8، ص242.

روز عرفه، روزی است که در‌های آسمان را برای پذیرش تضرع‌های عاشقانه‌ بندگان ذات اقدس اله می‌گشایند و باز هم آن فاعل بالعشق خواهان بازگشت اشرف مخلوقاتش به بارگاه امن‌اش است.

اما چرا این روز، به روز عرفه مشهور است و یا به بیان دیگر، وجه تسمیه این روز چیست؟

در پاسخ به این سوال می توان گفت؛ عرفات، نام منطقه وسیعى است با مساحت حدود 18 کیلومتر مربع در شرق مکه معظمه، اندکى متمایل به جنوب که در میان راه طائف و مکه قرار گرفته است وزائران بیت ‏الله الحرام در نهم ذى الحجه، از ظهر تا غروب در این منطقه حضور دارند.

در نقلى آمده است که آدم و حوا علیهم السلام پس از هبوط از بهشت و آمدن به کره خاکى، در این سرزمین یکدیگر را یافتند و به همین دلیل، این منطقه «عرفات» و این روز «عرفه» نام گرفته است.

نامگذاری روز عرفه

همچنین گفته‌اند که جبرئیل علیه السلام هنگامی که مناسک حج را به ابراهیم می‌آموخت، چون به عرفه رسید به او گفت «عرفت» و او پاسخ داد آری، لذا به این نام خوانده شد و نیز گفته‌اند سبب آن این است که مردم از این جایگاه به گناه خود اعتراف می‌کنند و بعضی آن را جهت تحمل صبر و رنجی می‌دانند که برای رسیدن به آن باید متحمل شد. چرا که یکی از معانی «عرف» صبر و شکیبایی و تحمل است.

آداب و مراسم روز عرفه

همان طور که در سطور پیشین اشاره شد، این روز، روز دعا و نیایش و تضرع به درگاه احدیت و اعتراف به گناهان و تامل و تدبر در قدرت و عظمت حق تعالی است، اما چگونه؟ و با چه وسیله ای؟ چرا که انسان اساسا از خود چیزی ندارد. اینجاست که اهل بیت عصمت علیهم السلام به کمک انسان می آید و راه ورسم ایجاد ارتباط با معبود را نشان می دهد.

لذا یکی از آداب روز عرفه برای نیل به مقصود و پناه آوردن به درگاه قادر متعال، خواندن دعای عرفه است که از لبان مبارک و مطهر عارف شاهدان کوی شهود و شهادت، سالار جانبازان میدان نبرد توحید علیه طاغوت و سرور پاکان و آزادگان در ساحت فضیلت، حضرت حسین بن علی علیهم السلام جاری شده است.

فضیلت و تاثیرات عظیم دعای عرفه

آن حضرت در این دعای پرمحتوا و شیوا که در عصر روز عرفه و مناسب ترین وقت دعا عرضه شده است، عالی ترین مضامین توحیدی را در قالب کلماتی دلنشین بیان می کند. روح عرفان و معرفت در عرصه توحید الهی در فرازهای مختلف این دعا موج می زند و سالکان راه حقیقت را در طی مراحل سیر و سلوک استوارتر، مصمم تر و مشتاق تر می کند.

امام حسین(ع)، این مناجات عاشقانه را در فضایی معنوی و در کنار کعبه، مقدس ترین جایگاه مسلمانان و با دلی پرسوز و چشمانی اشکبار قرائت کرده و به عنوان منشور جاویدان توحید برای اهل ایمان به یادگار گذاشته است.

نگاهی گذرا به مضامین والای دعای عرفه نشان می دهد که این نیایش تاریخی، پر محتوا و تکان دهنده از مباحثی همچون ستایش پروردگار یکتا، تجدید عهد و میثاق با خدا، خود شناسی، بیان راز آفرینش آدمی، اهمیت تربیت انسان در دانشگاه الهی، توجه به نعمتهای بی شمار خداوند و بیکرانگی آنها، ناتوان بودن بشر از شکرگزاری و سپاس آوری به پیشگاه حضرت حق، اشاره به خواسته های یک انسان متعالی، تأکید بر طلب نیازهای تربیتی از کردگار یگانه، شکایت و التماس و درخواست به پیشگاه حضرت آفریدگار، توجه قلبی به پروردگار به عنوان تنها پناهگاه انسان، مربی پیامبران و فرستنده کتاب جاویدان آسمانی و... شکل گرفته و آن را در سطح یک نیایش ارجمند و کم نظیر مطرح ساخته است.

بدین امیدیم که توفیق الهی یار همگان شود تا از روز عرفه به عنوان چشمه جوشان نیایش و یک فرصت طلایی برای دستیابی به سرچشمه زلال پویندگی و پیوستگی به حضرت حق و بهره وری از برکات نیایش و بصیرت و پاکی، استفاده شایسته و بایسته به عمل آید و روزی باشد برای پرکشیدن از زنجیر گناه تا آسمان آبی اجابت و مغفرت.

زائران بیت الله الحرام پس از چند روز توقف در مکه مکرمه و انجام اعمال عمره تمتع اکنون باید وارد اعمال حج تمتع شوند.

عمره تمتع مقدمه‌ای برای اعمال حج تمتع است که حالا حجاج برای انجام آن آماده شده‌اند. حج دارای وقت محدود و حرکت عملی دسته جمعی است. زائران از مکه احرام بسته‌اند و خوش به سعادت آنهایی که از مسجد الحرام لبیک گفته و احرام بسته‌اند. باز هم حاجی لباس خود را بیرون آورده و لباس یک دست سفید را برای عشق‌بازی با خدای خود و بندگی تمام قد، پوشیده است. روز 8 ذی الحجه روز «ترویه» نام دارد. «لبیک اللهم لبیک» خدایا بنده گناهکارت راهی عرفات شده. همه حاجیان از دور و نزدیک خود را به صحرای عرفات رسانده‌اند. اینجا جلوه‌ گاهی است که در آینه‌اش چهره روشن وحدت پیداست. همه زیر سقف آسمان بلند به مناجات و عبادت مشغولند. اشک بر دیده، غم‌ها به دل، بار گناهان به دوش است و همه در راز و نیاز گریه می‌کنند برای آمرزش گناهان. خدایا ببین حاجیانت جامه ساده، یکسان و سفید بر تن کردند. جامه‌ای که در برابر خداوند کریم و منان، رئیس و مرئوس نمی‌شناسد. اینجا سرزمین اشک و آه و دعا است.

سرزمینی که خداوند به خاطر اشک‌ها و دعای زائران خانه‌اش بر فرشتگان مباهات می‌کند.

خدایا به حق امام محمدباقر که از ظهر تا غروب عرفه دو دست خود را به سوی آسمان بالا برد و دعا کرد از سر تقصیرات حاجیانت بگذر.

خدایا دنبال بهانه می‌گردی که بندگانت را ببخشی. تصور بخشیده نشدن هم در این سرزمین گناه بزرگی است یا کریم نظر لطفی کن. زائران به امید رحمتت آمده‌اند تا فرشته مقربت بر شانه‌هایشان بزند و بگوید حاجی بخشیده شدی، از نو شروع کن و در حفظ آن کوشا باش.

مهدی فاطمه آقا و مولای ما، نقل است که هر سال در روز عرفه خودت را به صحرای عرفات می‌رسانی. هر چند که سنگینی بار گناهانمان پرده حجاب میانمان ایجاد کرده است اما به حق جدت حسین (ع) نگاه لطفی به حاجیانت که استغاثه می‌کنند بیفکن. مگر نگفته‌اند فاجر و نالایق اینجا مورد لطف قرار می‌گیرند یا کریم از گناهان ما درگذر.

عرفات سرزمین اشک‌های اباعبدالله، سید و سالار شهیدان است که در روز عرفه دعا کرده است.

بار الها، حاجیان آمده‌اند تا با تو معامله کنند دست پر از گناه خود را با تمنا و دعا آورد‌ه‌اند تا جایش ثواب بگیرند و بار یک عمر ببندند.

بهروز ایاز در مطلبی با اشاره به دلایل تشدید اسلام هراسی و اسلام ستیزی در هند و خشونت مستمر علیه مسلمانان این کشور، تصریح کرد: یکی از آرمانهای هند از بدو استقلال، همزیستی مسالمت آمیز مذاهب آن دریک دموکراسی سکولار بوده است. هند می‌خواست این امر، مبنای نگرش و گفتمان اخلاقی جهانی باشد. با این وجود، هند تنها کشوری است که مردم و مقامات آن به سادگی و بدون هزینه، مواضع ضداسلامی را در تریبونهای رسمی و غیررسمی بیان می‌کنند.

وی توجه به علل تاریخی، سیاسی و دینی را در تحلیل علل بیان افکار و احساسات ضداسلامی توسط مقامات و مردم این کشور ضروری دانست و گفت: بخش مهمی از این خشونت ریشه تاریخی دارد و به نوعی نشان دهنده «تقابل تمدن هند با تمدن اسلام» است و آنها حکومت 500 ساله مسلمانان بر کشورشان را «سلطه بیگانگان» بر خود ارزیابی می‌کنند و خود را ملتی مدافع می‌دانند که استقلال کشورشان بیش از هزار سال توسط مسلمانان مخدوش شد.

مسلمانان هند همچنان تاوان جدایی پاکستان از هند را می‌دهند

این تحلیلگر مسائل آسیا با بیان اینکه با استقلال هند و جدایی پاکستان از آن، این خشونتها شکل سیاسی به خود گرفت، ادامه داد: این رخداد از یکسو بیانگر عمق اختلافات دو ملت هندو و مسلمان و واگرایی بین آنها بود که به سختی می‌توانستند با یکدیگر همزیستی داشته باشند؛ از سوی دیگر آغازگر تنشهایی بود که بعد از سه جنگ همچنان به قوت خود باقی است و می توان با مسامحه گفت، در برخی از این خشونتها، مسلمانان هند همچنان تاوان جدایی پاکستان از هند را می دهند. این عامل همراه با عامل تاریخی باعث شد تا در ایدئولوژی هندوها، مسلمانان به عنوان «دیگری» هند تعریف شوند.

وی با یادآوری اینکه گاندی توسط یک هندی تندرو و به جرم مصالحه بیش از حد با مسلمانان کشته شد، تاکید کرد: با تداوم احساسات ضداسلامی بود که حزب ملی گرای بهاراتیا جاناتا (بی.جی.پی) که تمایلات ضد اسلامی دارد، در انتخابات 1998 به پیروزی رسید. این حزب مجددا از سال 2014 تاکنون در قدرت است و طی این مدت اقدامات خشونت آمیز علیه مسلمانان تشدید شد.

ایاز با بیان اینکه به نظر می‌رسد دولت هند در پی ناامن کردن این کشور برای مسلمانان در جهت کوچاندن آنها به کشورهای دیگر است، به ایفای نقش مثبت دولتهای پیشین در ایجاد همزیستی میان گروه‌های مختلف در هند اشاره و اضافه کرد: احزاب ملی گرا از جمله بی.جی.پی نیز بسترهای خشونت علیه مسلمانان را با حفظ قدرت سیاسی خود گره زده اند، نباید فراموش کرد نقش حزب بی.جی.پی در تخریب مسجد بابری در 1992 عامل مهم به قدرت رسیدن آن چند سال بعد از این واقعه شد.

این کارشناس مسائل آسیا با اشاره به تفاوتهای مربوط به دو آموزه هندو و اسلام در امر پرستش و اعتقادات دینی، آن را از دیگر اختلافات بین این دو گروه در هند برشمرد و گفت: مسجد بابری یکی از اختلافات مهم این دو بود؛ چرا که هندی‌ها معتقدند این مسجد بر روی معبد مورد پرستش آنها بنا شده بود. تحریک احساسات دینی هندوها توسط حزب بی.جی.پی منجر به تخریب این مسجد و درگیری شدید بین مسلمانان و هندی‌ها شد که بیش از 2 هزار کشته برجای گذاشت. همچنان که هندوها نمی توانند با ذبح گاو توسط مسلمانان در هند کنار بیایند.

وی یادآورشد: این اختلاف به شکل جدی توسط حزب محافظه کار سوانترا در دهه 1960 مطرح شد و علیه مسلمانان موضع گرفت. مجموع این عوامل باعث شد تا این اختلافات در سیستم سیاسی- اجتماعی هند نهادینه شود و حزب بی.جی.پی بتواند از این آب گل آلود ماهی بگیرد.
ایاز تداوم خشونت علیه مسلمانان در هند را دارای پیامدهای منفی در سطوح سیاسی – اجتماعی و اقتصادی برای هند برشمرد و توضیح داد: مواضع خشونت آمیز و توهین آمیز هند علیه مسلمانان و محرومیتهای اقتصادی و آموزشی آنان که با حمایت ضمنی دولت صورت می گیرد، مغایر با دموکراسی و سکولاریسم و بیانگر نوعی «آپارتاید هندی» علیه مسلمانان در هند است که می تواند چهره سیاسی- اجتماعی آن را تخریب کند.

این تحلیلگر مسائل آسیا ادامه داد: با توجه به جمعیت مسلمانان هند که 14 درصد -نزدیک به 200 میلیون نفر- از کل جمعیت هند را تشکل می دهند، اختلافات بین هندوها و مسلمانان می‌تواند مانعی برای آینده اقتصادی و وحدت اجتماعی این کشور باشد. با نگاهی به رشد 2.3 درصدی جمعیت مسلمان هند در برابر 1.9 هندوها، پیش بینی می‌شود که در سال 2060 هند بیشترین جمعیت مسلمانان جهان را خواهد داشت. بنابراین شکاف بین این دو، دولت هند را با چالشهای اساسی مواجه خواهد کرد.

ایاز تاکید کرد: قطعا این اختلافات بر مساله کشمیر هم تاثیرگذار است و کشمیر که 70 درصد جمعیت آن مسلمان است دستخوش ناامنی و واگرایی بیشتر با هند خواهد شد. از سویی دیگر احتمال می رود این مواضع ضداسلامی هند، کشورهای مسلمان را با برخی سیاستهای ضدهندی پاکستان همسو کند.

رشد افراط گرایی و تشدید فعالیتهای گروه های تروریستی در منطقه

وی رشد افراط گرایی و تشدید فعالیتهای گروه‌های تروریستی در منطقه را از دیگر پیامدهای سیاسی این وضعیت دانست و با بیان اینکه اینکه مواجه شدن تندروهای هندی و اسلامی، نظم امنیتی منطقه را تحت الشعاع خود قرار خواهد داد، گفت: پایین آمدن موازنه تجاری هند با کشورهای مسلمان و مخدوش شدن روابط آنها با هند می تواند آسیبهای جدی به اقتصاد هند وارد کند.

این کارشناس مسائل آسیا با یادآوری اینکه موازنه تجاری هند با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در سال 21-2020 حدود 87 میلیارد دلار و در سال 22-2021 برابر با 155 میلیارد دلار بوده است، افزود: نیاز هند به نفت خلیج فارس 42 درصد و نفت ایران 10 درصد بوده است. تبعا هرگونه سردی روابط دهلی نو با کشورهای اسلامی می تواند هند را متضرر سازد. اهمیت این موضوع تا جایی است که بدانیم نزدیک به 9 میلیون نیروی کار هندی در کشورهای حاشیه خلیج فارس مشغول به کار هستند که ارز حاصل از درآمد آنها برای اقتصاد هند مهم است.
وی تاکید کرد: کشورهای اسلامی اهرمهای سیاسی و اقتصادی گوناگونی برای مقابله با مواضع ضداسلامی هند دارند. گرچه روابط سیاسی و مبادلات اقتصادی کشورها تابع منافع ملی آنها صورت می گیرد، اما وحدت کشورهای اسلامی و تحریم کالاهای هندی توسط مسلمانان، آن دولتها را مجاب به واکنشی قاطع در برابر هند خواهد کرد.

ایاز ادامه داد: دولتهای اسلامی می‌توانند از طریق سازمانهای بین‌المللی از حقوق مسلمانان هند دفاع و در برابر اقدامات خشونت آمیز هند علیه مسلمانان واکنش نشان دهند و آن را محکوم کنند. ایجاد قوانین مشخصی مبنی بر دفاع از حقوق اقلیتهای مسلمان، ایجاد سازوکارهایی برای کمکهای مالی و آموزشی به مسلمانان هند می‌تواند از جمله این اقدامات باشد. لازم است که بدانیم نزدیک به 9 میلیون نیروی کار هندی در کشورهای حاشیه خلیج فارس مشغول به کار هستند که ارز حاصل از درآمد آنها برای اقتصاد هند مهم است.

وی تاکید کرد: کشورهای اسلامی اهرمهای سیاسی و اقتصادی گوناگونی برای مقابله با مواضع ضداسلامی هند دارند. گرچه روابط سیاسی و مبادلات اقتصادی کشورها تابع منافع ملی آنها صورت می‌گیرد، اما وحدت کشورهای اسلامی و تحریم کالاهای هندی توسط مسلمانان، آن دولتها را مجاب به واکنشی قاطع در برابر هند خواهد کرد.

ایاز ادامه داد: دولتهای اسلامی می‌توانند از طریق سازمانهای بین‌المللی از حقوق مسلمانان هند دفاع و در برابر اقدامات خشونت آمیز هند علیه مسلمانان واکنش نشان دهند و آن را محکوم کنند. ایجاد قوانین مشخصی مبنی بر دفاع از حقوق اقلیتهای مسلمان، ایجاد سازوکارهایی برای کمکهای مالی و آموزشی به مسلمانان هند می‌تواند از جمله این اقدامات باشد.

امام سجاد (علیه السلام) در معرفی روز عرفه می فرماید:

اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ شَرَّفْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ عَظَّمْتَهُ، نَشَرْتَ فِیهِ رَحْمَتَکَ، وَ مَنَنْتَ فِیهِ بِعَفْوِکَ، وَ أَجْزَلْتَ فِیهِ عَطِیَّتَکَ، وَ تَفَضَّلْتَ بِهِ عَلَی عِبَادِکَ

خدایا! این روز عرفه، روزی است که تو بدان شرافت و کرامت و عظمت بخشیدی و رحمتت را در این روز گستراندی و به بخششت [بر خلق] منّت گذاردی و عطایت را بسیار عظیم گردانیدی و با این روز بر بندگانت تفضل کردی.

صحیفه سجادیه، ص ۲۲۰

با تشدید اعتراضات سیاسی نسبت به تصمیم «قیس سعید» رییس جمهوری تونس برای همه پرسی قانون اساسی جدید این کشور، سرانجام وی در برابر خواست مخالفان کوتاه آمد و اذعان کرد، برخی اشتباهات به پیش‌نویس قانون اساسی راه یافته که باید اصلاح شود.

اعتراضات سیاسی طی هفته های اخیر در تونس شدت گرفته است و هزاران نفر از شهروندان این کشور در مخالفت با اقدامات و تصمیمات فیس سعید به خیابان های تونس آمده اند. آنان از شرایط سیاسی واقتصادی کشور راضی نیستند و نگران دستاوردهای جنبش مردمی این کشور هستند. معترضان طی روزهای گذشته  با  شعارهایی مانند «ای مردم علیه دیکتاتوری انقلاب کنید» و «هیأت تقلب برو» در خیابان های تونس و اطراف مقر ریاست جمهوری این کشور تجمع کردند.

«قیس سعید» رئیس جمهوری تونس از 25 ژوئیه 2021 مجموعه ای از اقدام های فوق العاده را اتخاذ کرده است از جمله لغو اختیارات پارلمان، رفع مصونیت نمایندگان، انحلال هیات نظارت بر قانون اساسی و برکناری دولت که این اقدامات نه تنها بن بست سیاسی شدیدی در کشور ایجاد کرده بلکه بر دامنه نارضایتی ها دامن زده است. در آخرین اقدام، سعید از برگزاری همه پرسی قانون اساسی جدید تونس در 25 ژوئیه خبر داده است.

این در حالی است که هزاران شهروند تونسی مخالفت تغییر قانون اساسی هستند. آنها با برگزاری تجمعات متعدد اعتراض خود را به روند سیاسی جاری اعلام کرده اند. از نظر مخالفان، اقدامات قیس سعید به مثابه کودتا علیه دستاوردهای قیام سال 2011 قلمداد می شود. معترضان رییس جمهوری تونس را به ربودن کشور و تلاش برای نهادینه کردن حکومت استبدادی متهم می کنند.

در پیش نویس قانون اساسی جدید تونس افزایش اختیارات «قیس سعید» کاملا مشهود است. براین اساس رئیس جمهوری با کمک دولت، رئیس قوه مجریه خواهد بود. همچنین منصوب شدن قضات با فرمان رئیس جمهور امکان پذیر خواهد بود. افزون بر این، بر اساس پیش نویس قانون اساسی جدید تونس، دو مجلس قانونگذاری تحت عنوان مجلس نمایندگان و مجلس شورای ملی در تونس تشکیل خواهند شد و قوانین این دو مجلس در صورتی تصویب خواهد شد که به تصویب رئیس جمهوری برسد.

«عماد الخمیری» از رهبران جنبش النهضه تونس، پیش نویس قانون اساسی جدید این کشور را اقدامی «مضحک» خواند و آن را ضربه سخت دیگری به جریان انقلابی در تونس توصیف کرد.

وی گفت: این پیش نویس، قانون اساسی تونس را به وضعیت پیش از سرنگونی «زین العابدین بن علی» رئیس جمهوری برکنار شده تونس، باز می‌گرداند.

 با این حال سعید بدون توجه به خواست مردم همچنان بر درست بودن اصلاحات و برگزاری همه پرسی قانون اساسی اصرار دارد، همه پرسی که در صورت برگزاری نیز منعکس کننده نظر اکثر مردم تونس نخواهد بود. برخی از احزاب تونس از جمله النهضه خواستار تحریم همه پرسی شده اند. حتی سازمان های بین المللی چون عفو بین الملل نیز قانون اساسی جدید تونس را نادرست دانسته است؛ چنان که عفو بین الملل از پیش نویس قانون اساسی جدید تونس به شدت انتقاد و اعلام کرده که این پیش نویس ضمانت‌های حقوق بشری را تضعیف می‌کند.

«هبه مرایف» مدیر دفتر منطقه ای خاورمیانه و شمال آفریقا در عفو بین الملل اعلام کرد: پیش نویس قانون اساسی جدید تونس  ضمانت های لازم را برای فعالیت مستقل و بی طرفانه فراهم نمی کند و مکانیسم نظارت برای محاکمه مقامات را از بین می برد.

در واکنش به این انتقادات، رییس جمهوری تونس ادعا کرد که پیش نویس قانون اساسی جدید تونس بیانگر روحیه انقلابی است و مطلقا هیچ تعدی به حقوق و آزادی‌ها در آن وجود ندارد.

به هر حال، بحران سیاسی در تونس شدت گرفته است و تظاهرات اعتراضی همچنان ادامه دارد. شهروندان تونس که دستاوردهای قیام مردمی خود را در خطر می دانند همچنان خواستار لغو همه پرسی یا اصلاح پیش نویس کنونی هستند. این شرایط سبب شده است تا سرانجام قیس سعید به برخی اشتباهات در پیش نویس قانون اساسی اعتراف و اعلام کند و از اصلاح آن خبر دهد.

آیت الله رئیسی رئیس جمهور در پیام‌هایی جداگانه به سران کشورهای اسلامی با تبریک فرارسیدن عید سعید قربان، اظهار امیدواری کرد که به برکت این عید فرخنده، دل‌های مومنین در سایه تعالیم دین مبین اسلام و آموزه‌های حضرت محمد مصطفی(ص) به یکدیگر نزدیک‌تر شده و همه مسلمانان جهان به شایستگی در مسیر وحدت گام بردارند.

آیت الله رئیسی در  این پیام آورده است: عید قربان خالصانه‌ترین مظهر عبادت، نماد ایثار و تسلیم در پیشگاه الهی و روز سربلندی حضرت ابراهیم(ع) در امتحان الهی، قبولی طاعت و برگزیده شدن او به عنوان امام و الگوی مومنین است.

رئیس جمهور اظهار امیدواری کرده است که به یمن و برکت این عید فرخنده، دل‌های مومنین در سایه تعالیم حیات‌بخش دین مبین اسلام و آموزه‌های گران‌سنگ پیامبر خدا حضرت محمد مصطفی(ص) به یکدیگر نزدیک‌تر شده و همه مسلمانان جهان به شایستگی در مسیر وحدت، همدلی و همبستگی گام بردارند تا شاهد عزت و سربلندی روزافزون ملت اسلامی در تمامی عرصه‌های بین‌المللی باشیم.

مراسم دعای عرفه بعثه مقام معظم رهبری در حالی ساعت 14:45 دقیقه به وقت محلی( ساعت 16:15 دقیقه به وقت تهران) در خیمه بعثه در صحرای عرفات آغاز شد که یک ساعت پیش از آن، جای خالی دراین فضای چندهزار نفری نبود.

در استقبال از دعای عرفه، حجاج ایرانی از کاروان های مختلف خود را به خیمه بعثه مقام معظم رهبری رسانده بودند.

علی رغم دمای نزدیک به 40 درجه صحرای عرفات، با تدبیر دست اندرکاران برگزاری مراسم و تعبیه کولرهای متعدد و بزرگ در اطراف خیمه، دمای فضای داخل چادر برای زائران قابل قبول بود.

حجت الاسلام والمسلمین سیدعبدالفتاح نواب نماینده ولی فقیه و سرپرست حجاج ایرانی، دکتر سید صادق حسینی رئیس سازمان حج و زیارت  و دیگر مسئولان بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت در مراسم دعای عرفه حضور داشتند.

این مراسم با تلاوت آیاتی از سوره بقره درباره حج و سرزمین عرفات و مشعرتوسط امیر حسین رحمتی قاری بین المللی و همچنین قرائت زیارت آل یاسین با نوای حاج حمید رمضانپور مداح اهل بیت آغاز شد.

در ادامه حاج مهدی سماواتی و حاج میثم مطیعی فرازهای دعای روحبخش عرفه را با نوای دلنشین همراه با زائران زمزمه کردند و حاج علی فراهانی نیز به مداحی و نوحه سرایی پرداخت. در فرازهای متعددی از دعا مادحین به ذکر و یاد امام زمان (عج) و حضور حضرت در این فضا پرداختند و زائران برای فرج حضرت ولی عصر دست به دعا برداشتند.  

این مراسم آن چنان با حس و حال معنوی همراه بود که بارها صدای مناجات و ناله های زائران فضای خیمه را پرکرد.  

با توجه به محدودیت فضا، امکان حضور همه حجاج ایرانی در این مراسم فراهم نشد و به همین دلیل، آیین های مشابه دیگری نیز زائران کشورمان درچادرهای خود برگزارکنند.

مراسم بعثه مقام معظم رهبری با دعاهای نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت و آمین شرکت کنندگان در ساعت 30: 17 دقیقه به وقت محلی پایان یافت.

گفتنی است زائران پس از این مراسم و اقامه نماز مغرب و عشا از صحرای عرفات عازم مشعرالحرام می شوند تا  در ادامه مناسک حج در آن سرزمین بیتوته کنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین سید عبدالفتاح نواب، نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت صبح امروز در مراسم برائت از مشرکین در صحرای عرفات، به تبیین فلسفه این مراسم پرداخت و بر لزوم برائت از شرک و کفر و همزمان ایمان به خدا و رسول اکرم(ص) تأکید کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین نواب با تأکید بر نقش ایمان در نفی کافر و کفر تصریح کرد: پیام پیامبران الهی با برائت عجین است و آیه 256 سوره بقره «لَا إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ ۖ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ ۚ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ لَا انْفِصَامَ لَهَا ۗ وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ» تصریح دارد کفر و ایمان تظاهربردار نیست.

وی افزود: هیچ فردی نمی‌تواند بگوید که من به خدا ایمان دارم و همزمان با رژیمی که کودکان فلسطینی را می‌کشد، دست رفاقت دهد.

سرپرست حجاج ایرانی تصریح کرد: لازمه برائت از شرک و استکبار، نفی و کفر طاغوت و روی گرداندن از آن و ایمان به خدا است.

حجت‌الاسلام والمسلمین نواب در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه بیش از یک میلیون و صد و پنجاه هزار نفر از کشورمان در نوبت حج قرار دارند، به زائران توصیه کرد که از فرصت حضور در سرزمین عرفات  و روز عرفه و در لحظاتی که ارتباط بین انسان و خدا برقرار می‌شود، حداکثر بهره را ببرند.

وی با بیان اینکه امروز جمعه و متعلق به امام زمان(عج) است، از زائران خواست که از خدا طلب کنند این انتظار به سر آید و دل‌های شیعیان که به حضرت حجت(ع) عشق می‌ورزند با فرج امام عصر شاد شود.   

حجت‌الاسلام والسلمین نواب در ادامه از امام امت به عنوان احیاکننده حج ابراهیمی یاد کرد و خطاب به زائران گفت: مقام معظم رهبری بسیارعلاقه‌مند هستند که به زیارت بیت‌الله الحرام و حرم نبوی مشرف شوند، ولی مسئولیت‌ها مانع شده است، حتماً در عرفات، مشعر و منا از امام امت و مقام معظم رهبری یاد کنید.

سرپرست حجاج ایرانی همچنین با گرامیداشت حضور خانواده شهدا و جانبازان در این مراسم، به حجاج بیت‌الله الحرام گفت: در ایام حضور در این سرزمین و اماکن مقدسی که ممکن است تنها یکبار برای هر فرد در عمرش اتفاق بیافتد، همه کسانی را که از آنها التماس دعا داشتند، یاد کنند.

امیرالحاج ایران با بیان اینکه از شیوع کرونا تاکنون بیش از 250 نفر از روحانیون و خادمان ضیوف‌الرحمان به دیار باقی شتافتند، یاد آیت‌الله ری‌شهری، نماینده اسبق ولی فقیه در امور حج و زیارت را گرامیداشت و در پایان سخنان خود از خدمات دست‌اندرکاران و کارگزاران حوزه حج، به ویژه دکتر سیدصادق حسینی، رئیس سازمان حج و زیارت و حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین رکن‌الدینی، جانشین نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت در ارائه خدمات به ضیوف‌الرحمان تقدیر کرد.    

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پیام به حجاج بیت الله الحرام، وحدت و معنویت را دو پایه اساسی حج خواندند و خاطرنشان کردند: غرب مستکبر در منطقه حساس ما و اخیراً در همه جهان روز‌به‌روز ضعیف‌تر شده است، البته از کید دشمن حتی یک لحظه نباید غفلت کرد.

متن پیام حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که صبح امروز (17 تیرماه) توسط حجت‌الاسلام والمسلمین نواب، نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت و سرپرست حجاج ایرانی، آن را در صحرای عرفات قرائت کرد، به این شرح است:

بسم‌اللّه‌الرّحمن‌الرّحیم
والحمد للّه ربّ العالمین و صلّی اللّه علی محمّد المصطفی و آله الطّاهرین و صحبه المنتجبین

خدای عزیز و حکیم را سپاس میگوییم که موسم مبارک حج را بار دیگر میعاد ملّت‌های مسلمان قرار داد و این مسیر فضل و رحمت را به روی آنان گشود. امّت اسلامی اکنون بار دیگر میتواند وحدت و یکپارچگی خود را در این آئینه‌ی شفّاف و ابدی مشاهده کند و از انگیزه‌‌های تشتّت و تفرّق روی بگرداند.
وحدت مسلمانان یکی از دو پایه‌ی اساسی حج است که چون با ذکر و معنویّت -که پایه‌ی اساسی دیگر این فریضه‌ی پُر راز و رمز است- همراه شود، میتواند امّت اسلامی را به اوج عزّت و سعادت برساند و آن را مصداق «وَ لِلَّهِ العِزَّةُ وَ لِرَسولِهِ وَ لِلمُؤمِنین» قرار دهد. حج، ترکیبی از این دو عنصر سیاسی و معنوی است؛ و دین مقدّس اسلام آمیزه‌ی پُرشکوه و باعظمتی از سیاست و معنویّت است.
دشمنان ملّتهای مسلمان در تاریخ اخیر، کوشش انبوهی را برای سست کردن این دو اکسیر زندگی‌بخش، یعنی وحدت و معنویّت، در میان ملّتهای ما به کار گرفته‌اند. معنویّت را با ترویج سبک زندگی غربی که تهی از روح معنوی و برآمده از کوته‌بینی مادّی است، کم‌رنگ و بی‌رمق میکنند، و وحدت را با گسترش و شدّت بخشیدن به انگیزه‌های موهوم تفرقه مانند زبان و رنگ و نژاد و جغرافیا به چالش میکشند.
امّت اسلامی که اکنون نمونه‌ی کوچک آن در مراسم نمادین حج دیده میشود، باید با همه‌ی وجود، به مقابله برخیزد؛ یعنی از سویی یاد خدا، کار برای خدا، تدبّر در کلام خدا، اعتماد به وعده‌های خدا را در ذهنیّت همگانی خویش تقویت کند، و از سویی بر انگیزه‌‌های تفرّق و اختلاف فائق آید.
آنچه امروز با قاطعیّت میتوان گفت، آن است که شرایط کنونی جهان و جهان اسلام برای این تلاش ارزشمند از همیشه مساعدتر است.
زیرا اوّلاً امروز نخبگان و بسیاری از توده‌های مردم در کشورهای اسلامی به ثروت عظیم معرفتی و معنوی خود توجّه یافته و به اهمّیّت و ارزش آن پی برده‌اند. امروز دیگر لیبرالیسم و کمونیسم به عنوان مهم‌ترین ارمغان تمدّن غرب، جلوه‌گریِ صد سال پیش و پنجاه سال پیش را ندارد. آبروی دموکراسیِ پول‌محورِ غربی با علامت سؤال‌های جدّی روبه‌رو است و متفکّران غربی اعتراف میکنند که به سرگردانی معرفتی و عملی دچارند. در دنیای اسلام، جوانان، اندیشمندان، مردان علم و دین با مشاهده‌ی این وضعیّت، به دیدگاهی نو درباره‌ی ثروت معرفتی خود و نیز به خطوط سیاسی رایج در کشورهای خود دست می‌یابند، و این همان بیداری اسلامی است که همواره از آن یاد میکنیم.
ثانیاً این خودآگاهی اسلامی، پدیده‌ای شگرف و معجز‌آسا در قلب دنیای اسلام آفریده است که قدرتهای استکباری در برابر آن بشدّت دچار مشکلند. نام این پدیده «مقاومت» و حقیقت آن، بُروز قدرت ایمان و جهاد و توکّل است. این پدیده همان است که درباره‌ی نمونه‌ای از آن در صدر اسلام، این آیه‌ی شریفه نازل شد: اَلَّذینَ قالَ لَهُمُ النّاسُ اِنَّ النّاسَ قَد جَمَعوا لَکُم فَاخشَوهُم فَزادَهُم ایمانًا وَ قالوا حَسبُنَا اللَّهُ وَ نِعمَ الوَکیلُ* فَانقَلَبوا بِنِعمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضلٍ لَم یَمسَسهُم سوءٌ وَ اتَّبَعوا رِضوانَ اللَّهِ وَ اللَّهُ ذو فَضلٍ عَظیم. صحنه‌ی فلسطین یکی از جلوه‌گاه‌های این پدیده‌ی شگفت‌انگیز است که توانسته رژیم طغیانگر صهیونیست را از حالت تهاجمی و عربده‌کشی به وضعیّت دفاع و انفعال بکشاند و مشکلات سیاسی و امنیّتی و اقتصادی آشکار کنونی را بر آن تحمیل کند. نمونه‌های درخشان دیگر مقاومت را میتوان در لبنان و عراق و یمن و برخی نقاط دیگر بوضوح مشاهده کرد.
ثالثاً در کنار این همه، امروز دنیا شاهد یک الگوی موفّق و یک نمونه‌ی سرافراز از قدرت و حاکمیّت سیاسی اسلام در ایران اسلامی است. ثبات و استقلال و پیشرفت و عزّت جمهوری اسلامی، حادثه‌ای بس عظیم و پُرمعنی و جذّاب است که میتواند اندیشه و احساس هر مسلمان بیدار را به خود جلب کند. ناتوانی‌ها و عملکرد‌های بعضاً خطای ما کارگزاران این نظام که دستیابی کامل به همه‌ی برکات حکومت اسلامی را به تأخیر انداخته، هرگز نتوانسته است پایه‌های مستحکم و گامهای استواری را که نشئت‌گرفته از اصول اساسی این نظام است متزلزل سازد و پیشرفت مادّی و معنوی را متوقّف کند. در صدر فهرست این اصول اساسی، حاکمیّت اسلام در قانونگذاری و اجرا، تکیه بر آراء مردمی در مهم‌ترین مسائل مدیریّتی کشور، استقلال سیاسی کامل، و عدم رکون به قدرتهای ستمگر قرار گرفته است؛ و همین اصول است که میتواند محلّ اجماع ملّتها و دولتهای مسلمان قرار گیرد و امّت اسلامی را در جهت‌گیری‌ها و همکاری‌ها یکپارچه و متّحد سازد.
اینها زمینه‌‌ها و عواملی است که اوضاع مساعد کنونی دنیای اسلام را برای حرکت یکپارچه و متّحد فراهم آورده است. دولتهای مسلمان، و نخبگان دینی و علمی، و روشنفکران مستقل، و جوانان حقیقت‌جو بیش از همه باید به بهره‌گیری از این زمینه‌های مساعد بیندیشند.
طبیعی است که قدرتهای استکباری و بیش از همه آمریکا، از چنین گرایشی در دنیای اسلام نگران باشند و همه‌ی امکانات خود را در رویارویی با آن به کار برند و اکنون چنین است. از امپراتوری رسانه‌ای و شیوه‌های جنگ نرم، تا جنگ‌افروزی و شعله‌ور ساختن جنگهای نیابتی، تا وسوسه‌گری و خبرچینی سیاسی، و تا تهدید و تطمیع و رشوه.. همه و همه از سوی آمریکا و دیگر مستکبران به کار گرفته میشود تا دنیای اسلام را از مسیر بیداری و سعادت خود جدا کنند. رژیم جنایتکار و سیه‌‌روی صهیونیست در این منطقه هم یکی از ابزارهای این تلاش همه‌جانبه است.
به فضل و اراده‌ی الهی این تلاشها در بیشتر موارد ناکام مانده و غرب مستکبر در منطقه‌ی حسّاس ما و اخیراً در همه‌ی جهان روز‌به‌روز ضعیف‌تر شده است. پریشانی و ناکامی آمریکا و همدست جنایتکار او یعنی رژیم غاصب در منطقه را میتوان در صحنه‌ی حوادث فلسطین و لبنان و سوریه و عراق و یمن و افغانستان بوضوح تماشا کرد.
در نقطه‌ی مقابل، جهان اسلام مملوّ از جوانان پُرانگیزه و بانشاط است. بزرگ‌ترین سرمایه برای ساختن آینده، امید و اعتماد به نفْس است که امروز در جهان اسلام بویژه در کشورهای این منطقه موج میزند. همه وظیفه داریم این سرمایه را حفظ کنیم و افزایش دهیم.
با این‌همه، از کید دشمن یک لحظه نباید غفلت ورزید؛ از غرور و غفلت بپرهیزیم و بر تلاش و هشیاری خود بیفزاییم و در همه حال، با توجّه و تضرّع از خدای قادر و حکیم کمک بخواهیم. حضور در مراسم و مناسک حج، فرصت بزرگی است برای توکّل و تضرّع، و نیز برای تفکّر و تصمیم.
برادران و خواهران مسلمان خود در سراسر جهان را دعا کنید و توفیق و پیروزی آنان را از خدا بخواهید. هدایت و کمک الهی به این برادرتان را هم در ادعیه‌ی زاکیه‌ی خود بگنجانید.

والسّلام علیکم و رحمة اللّه
سیّدعلی خامنه‌ای
۵ ذی‌الحجّة ۱۴۴۳
۱۴ تیر