نام كشور: ازبكستان

نوع حكومت: جمهوري پارلماني

پايتخت: تاشكند

نمایی از بوستان آب و شهر تاشکند

شهرهاي مهم: سمرقند- بخارا- انديجان

زبان و خط رسمي: ازبکي/ روسي - الفباي لاتين

تعداد جمعيت: 28 ميليون نفر

واحد پول: سوم (UZS)

مساحت: ۴۴۷،۴۰۰کیلومتر مربع

دين رسمي و توزيع ديني، مذهبي و قومي آن: ۸۸ درصد از مردم ازبکستان مسلمان هستند که اغلب آنها شيعه مذهب و بقيه حنفي مذهب مي باشند

تركيب كلي مذهبي: شیعه ، حنفی ، کاتولیک ، ارتودکس ، پروتستان ، ادونيست ، بابتيست‌ها

تركيب قومي: ترکیب جمعیتی ازبکستان شامل ۸۰٪ ازبک، ۵/۵٪ روس، ۵ تا ۵/۵٪ تاجیک. طبق آمارهای دولت ازبکستان، ۳٪ قزاق، 5/2٪ قره قالپاق، 5/1٪ تاتار و 5/2٪ نیز از سایر اقوام تشکیل می‌دهند.برخلاف آمار رسمی فارسی زبانان ازبکستان ۳۰ تا ۴۰ درصد برآورد شده‌اند. در اين كشور بیشتر از 70 قوم و ملیت ساكن هستند .

زنان بیش از نیمی از جمعیت این کشور را تشکیل مي دهند . 80 درصد زنان و دختران شاغل می باشند. از ویژگی های سیستم آموزش و پرورش در شوروی سابق فراگیر بودن و یک سطح بودن آن بود که ازبکستان نیز یکی از وارثان آن سیستم می باشد.

تاریخ رسمی ازبکستان تاریخ میلادی است. تعطیلات رسمی ازبکستان عبارتند از: عید نوروز، عید فطر، عید قربان، اول سال میلادی، روز زن، روز پیروزی در جنگ جهانی دوم، روز استقلال و روز قانون اساسی.

 

موقعيت جغرافيايي

جمهوری ازبکستان کشوری در آسیای میانه است که در سال ۱۹۹۱ پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی استقلال خود را به دست آورد. این کشور از غرب و شمال با قزاقستان ، از شرق با قرقیزستان و تاجیکستان و از جنوب با ترکمنستان و افغانستان همسایه است.

این منطقه از دو هزار سال پیش از میلاد مسیح مسکونی بود. نشانه‌های زندگی مردم در این دوره زمانی در شهرهای سمرقند، خوارزم، تاشکند و بخارا یافت شده است.

نمایی از ميدان ریگستان

در سده دهم میلادی، منطقه کنونی ازبکستان جزیی از قلمرو سامانیان بود. منطقه کنونی ازبکستان بعدها به ترتیب جزئی از حکومت‌های غزنوی، سلجوقی، خوارزمشاهی، مغول، تیموری و ازبک شد.

در قرن نوزدهم امپراتوری روسیه سرزمین‌های خود را گسترش داد و آسیای میانه را تصرف کرد. به این ترتیب ازبکستان بخشی از شوروی شد.

ازبکستان، که در کنار جاده تاریخی ابریشم میان اروپا و آسیا قرار دارد، شامل شهرهای باستانی سمرقند و بخاراست، که به خاطر معماری های باشکوه شان شهرت دارند و زمانی از جمله مراکز غنی بازرگانی و فرهنگی جهان بودند.

 

وضعيت اقتصادي ازبکستان

ازبکستان پرجمعیت‌ترین کشور منطقه آسیای میانه است و بزرگترین تولیدکننده پنبه در جهان به شمار می‌آید. گاز، نفت و طلا از غنی‌ترین منابعی است که در طبیعت این کشور نهفته است.

تولید ناخالص داخلی این کشور 15/64میلیارد دلار است. ۱۴ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر نیروی کار این کشور را تشکیل می‌دهند.

بر اساس آمار وزارت کار این کشور نرخ بیکاری در ازبکستان هشت دهم درصد است و به علاوه ۲۰ درصد نیز جویای کار هستند.۳۳ درصد از مردم این کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند.

محصولات صادراتی این کشور شامل پنبه، طلا، انرژی، کودهای معدنی، فلزات آهنی و غیرآهنی، منسوجات، محصولات غذایی، ماشین‌آلات و اتوموبیل است که به کشورهای روسیه (8/23 درصد)، لهستان (7/11 درصد)، چین (4/10 درصد)، ترکیه (7/7 درصد)، قزاقستان (9/5 درصد)، اوکراین (7/4 درصد) و بنگلادش (3/4 درصد) صادر می‌شود.

محصولات وارداتی این کشور شامل ماشین‌آلات و تجهیزات، مواد غذایی، مواد شیمیایی و فلزات آهنی و غیرآهنی است که از کشورهای روسیه (8/27 درصد)، کره جنوبی (2/15درصد)، چین (4/10 درصد)، قزاقستان (3/7درصد)، آلمان (1/7 درصد)، اوکراین (8/4درصد) و ترکیه (5/4 درصد) وارد می‌شود.

 

تاريخچه

در سرزميني كه امروزه آن را ازبكستان مي‌نامند، در روزگاران گذشتة واحدهاي كشاورزي چندي مانند خوارزم، ماوراءالنهر و دره‌ي قرغانه پديد آمد و پايه‌گذار تجمع اقوام هند و اروپايي را فراهم آورد. در سده‌ي ششم پيش از ميلاد به بخشي از ساتراپ بزرگ باختري وابسته به امپراطوري هخامنشي مبدل شد و بعد از فروپاشي هخامنشيان، اسكندر مقدوني و سلوكيان برآنجا دست يافتند. در سده‌ي اول ميلادي به تصرف امپراطوري كوشان درآمد و سپس هون‌هاي سفيد يا هفتاليان درسال 425 ميلادي آنجا را تصرف كردند. تركان در سده‌ي ششم تا هشتم ميلادي هفتاليان را برانداختند و تمام نواحي عمده‌ي آسياي مركزي را تحت لواي امپراطوري خاقان‌هاي ترك درآوردند. در اواسط سده‌ي هشتم ميلادي، اعراب مسلمان بر اين سرزمين دست يافتند و دين اسلام را به سرعت در آنجا رواج دادند. در اواخر سده‌ي نهم، سامانيان قدرت را به دست گرفتند و فرهنگ و زبان فارسي را در آنجا اشاعه دادند و به اوج شكوفايي خود رساندند و بخارا به مركز علم و تمدن آن روزگار مبدل گرديد.

از چپ به راست: مدرسه میر عرب، مناره کلان و مدرسه خان

 

پس از سامانيان سلجوقيان و قراخناييان و خوارزمشاهيان بر آن نواحي حاكم شدند و خوارزمشاهيان در پي‌حمله‌ي ويرانگر مغول سقوط كردند. چندي بعد نوبت به حملات تاتارها به رهبري اميرتيمور رسيد. تيمور سمرقند را پايتخت خود قرار داد و خود وي و جانشيانش در آباداني و شكوه شهر كوشيدند.

مزار تيمور لنگ با گنبدي لاجوردی‌ در سمرقند

 

در سده‌ي پانزدهم، قوم ازبك در نواحي مركزي قزاقستان شروع به خودنمايي كرد و در سده‌‌ي شانزدهم شبيك‌خان ازبك معروف به شيباني، آخرين اميرتيموريان را برانداخت و حكومت ازباكان را در سرزمين امروزي ازبكستان و خاور افغانستان مستقر نمود. با كشته شدن شيبك‌خان ازبك به دست شاه اسماعيل اول صفوي، سرزمين ازبكستان به خاناتي چند تقسيم گرديد و خان‌نشين‌هاي خوارزم و سمرقند و خوقند و بخارا از سده‌ي هجدهم تا سده‌ي نوزدهم بر آن نواحي حكومت كردند. در پايان سده‌ي هجدهم، روس‌ها شروع به نفوذ و دست‌اندازي در ماوراءالنهر كردند و در سال 1865 تاشكند را تصرف نمودند و در پي آن سمرقند و بخارا را در سال 1868 و خيوه را در سال 1873 به تحت‌الحمايگي خود درآوردند و سرانجام تسلط خويش را بر سرتاسر ماوراءالنهر در سال 1876 تكميل كردند و به نام تركستان ضميمه‌ي امپراتوري روسيه‌ي تزاري نمودند. همزمان با استقرار نيروهاي روس در سده‌ي نوزدهم، سيل مهاجران روسي و اسكان آنان در نواحي خوش آب و هواي تركستان آغاز شد و موجبات نارضايتي و شورش سال 1898 انديجان را فراهم كرد كه اين ناآرامي‌ها تا سال 1916 در سرتاسر تركستان ادامه داشت. بعد از انقلاب اكتبر، فرمانداري تركستان در 1918 به جمهوري تركستان در سال 1924 تبديل شد. در سال 1924 جمهوري تركستان تجزيه شد و جمهوري شورش سوسياليستي ازبكستان تأسيس گرديد كه تاجيكستان نيز جزيي از آن بود. در سال 1929 تاجيكستان از جمهوري ازبكستان جدا شد. در سال 1936 و همچنين در تقسيمات كشوري سال 1963 جمهوري خود مختار قراقالپاق و همچنين بخشي از استپ هنگري كه به قزاقستان تعلق داشت به ازبكستان واگذار شد.

طي سالهاي تسلط روسها بر اين سرزمين، فرهنگ عمومي به نحو چشمگيري بالا رفت و كشاورزي به ويژه‌ در زمينه كشت پنبه توسعه يافت و به يكي از توليدكنندگان بزرگ پنبه‌ي دنيا مبدل گرديد.

با اعلام فضاي بازسياسي گورباچف، ازبكستان خودمختاري بيشتري در امور داخلي به دست آورد و اسلام كريم‌اف به رياست جمهوري برگزيده شد و در اول سپتامبر 1991 استقلال رسمي خود را اعلام داشت.

 

ساختار سياسي

حکومت ازبکستان جمهوری تک مجلسی می باشد. مجمع قانونگذاری با 500 عضو و همچنین رئیس جمهور با رأی تمامی افراد بالغ برای چهار سال انتخاب میشوند .

شورای عالی قانون‌گذاری در این کشور ۱۰۰ کرسی دارد که ۸۴ نماینده آن با رای مردم و ۱۶ نماینده به انتخاب رئیس جمهور برای دوره‌ای پنج ساله انتخاب می‌شوند.

مجلس ملی این کشور ۱۲۰ کرسی دارد که نمایندگانش با رای مردم برای دوره‌ای پنج ساله تعیین می‌شوند.

قانون اساسی ازبکستان در تاریخ 8 دسامبر 1992 در یک مقدمه 6 بخش، 26 فصل و 128 ماده به تصویب رسید. طبق اصل 15 قانون اساسی الویت قانون اساسی بر دیگر قوانین بدون قید و شرط تصریح می شود.

پارلمان ازبكستان

 

احزاب و يا گروههاي مهم و تاثيرگذار

در حال حاضر سه حزب قانونی در ازبکستان وجود دارند كه عبارتند از:

1 - حزب دموکراتیک خلق ازبکستان ، رهبری این حزب به عهده ی اسلام کریم اف است. این حزب دولتی است و به طور کامل از سیاست های دولت حمایت می کند. روزنامه ی «آوازی» ارگان این حزب محسوب می شود.

2 - حزب وطن ترقیاتی، این حزب معتقد به دخالت کمتر دولت در اقتصاد، حرکت سریع تر به سوی بازار آزاد و روی کار آمدن نخبگان، به ویژه نخبگان اقتصادی، اعم از اشراف و صاحبان صنایع است. ارگان این حزب روزنامه ی «وطن ترقیات» است.

3 - حزب عدالت، این حزب خواستار تحقق حقوق بشر، اجرای عدالت اجتماعی و تحکیم اصلاحات دموکراتیک در چارچوب نظام جمهوری اسلامی است.

و احزاب غير رسمي كه در ازبكستان فعليت دارند عبارتند از:جنبش مردمی بیرلیک ،حزب دموکرات ارک، جنبش اصلاحات دموکراتیک، حزب احیای اسلامی، حزب التحریر ، جنبش اسلامی ازبکستان

 

ساختار فرهنگي

در ازبكستان، بنياد مشخصي كه فقط در زمينه‌ي فرهنگ فعاليت كند و تمامي‌ زمينه‌هاي فرهنگي را در بر بگيرد احداث نشده ، ولي بخش بزرگي از فعاليت‌هاي برخي از بنياد‌هاي اجتماعي را فعاليت‌هاي فرهنگي تشكيل مي‌دهند، مانند:

• بنياد حراست، حفظ مطالعه، تحقيق، احيا و تبليغ ميراث تاريخي، فرهنگي، علمي‌و سنن و ارزش‌هاي ملي.

• بنياد مطالعه و تحقيق درباره‌ي دوره‌ي معيني از تاريخ كشور و ملت و اعاده‌ي حيثيت از قربانيان و محكوم شدگان دوره‌ي كمونيستي.

• بنياد كمك به بخش‌ها يا مؤسسات مختلف علمي، فرهنگي، هنري، آموزشي و غيره.

• بنياد كمك به سازمان يا موسسه‌ جداگانه.

جايگاه و كاركرد رسانه هاي گروهي :

اولین روزنامه به زبان ازبکی در سال 1898 م به نام «روزنامه ولایتی ترکستان» منتشر شد. از 1905 روزنامه‌های دیگری چون: آيينه، خورشید، صدای ترکستان، توران و الغ ترکستان به چاپ رسید. در حال حاضر حدود 390 روزنامه و 70 مجله در ازبکستان به چاپ می رسد. در زمره روزنامه های فعلی ازبکستان می توان به: خلق سوزی، ازبکستان آوازی، ترکستان، ازبکستان ادبیاتی و صنعتی، تاشکند آقشامی، معرفت و... اشاره كرد. روزنامه های مذکور به زبان ازبکی چاپ می شوند.

روزنامه‌های روسی زبان نیز از قبیل «نارودناي اسلوا» و « چرنی » و « آواز تاجیک» به زبان تاجیکی و با حروف ریل چاپ می شوند. در بین مجلات می توان به گلستان، شرق یولدوزی، یاشلیک ،گلخن و غنچه اشاره كرد .

علاوه بر شبکه های دولتی، ازبکستان دارای ۳۵ ايستگاه تلويزيونی و چندين کانال راديويی خصوصی - از جمله ۱۵ کانال در تاشکند - است. با وجود اينکه دسترسی به برخی کانالهای خارجی از طريق ماهواره ميسر است .

خبرگزاری ملی ازبکستان در سال 1924 تاسیس شده، قبل از کسب استقلال به عنوان شعبه «تاس» (خبرگزاری اتحاد شوروی ) فعالیت داشت. امروزه خبرگزاری ازبکستان تنها آژانس خبری است که خبرهای داخلی و خارجی را برای روزنامه ها ، مجلات و رادیو و تلویزیون ازبکستان تهیه می کند. اخبار به زبانهای ازبکی و روسی تهیه می شوند. خبرگزاری ازبکستان با خبرگزاریهای چین، ترکیه، روسیه و چند کشور دیگر اخبار را مبادله می کنند. در تمامی استانها خبرنگاران و عکاسان خبر گزاری حضور دارند.

رادیو : اولین ایستگاه رادیویی آسیای مرکزی در سال 1921 در تاشکند بر پا شد. اما پخش برنامه های منظم رادیویی در سال 1927 شروع به كار كردند. رادیو ملی ازبكستان در حال حاضر در 3 کانال روزانه 59 ساعت برنامه پخش می کند. برنامه ها به زبان ازبکی، روسی، تاجیکی، قزاقی و تاتاری پخش می شوند. بخش برون مرزی رادیو ازبکستان نیز هم اکنون روزانه 14 ساعت در 15 زبان از جمله فارسی، انگلیسی، عربی، هندی، اردو، ازبکی و... برنامه پخش می کند.

تلویزیون : شرکت دولتی رادیو و تلویزیون ازبکستان تحت نظر کابینه وزرا اداره می شود ، ريیس آن در سطح وزیر است. پخش برنامه های منظم تلویزیونی از سال 1956 آغاز شده است . برنامه ها عمدتاً به زبان ازبکی و بخشی از آن به زبانهای روسی، تاجیکی ، اویغوری ، قزاقی ، قرقیزی ، کره ای ، آلمانی و انگلیسی پخش می شوند. در سالهای اخیر تلویزیون خصوصی در شهر های تاشکند و سمرقند در حال رونق است و همزمان در چند شهر تلویزیون کابلی نیز رواج یافته است. برج تلویزیون ازبکستان 375 متر ارتفاع دارد، پس از برج آستانکنیو مقام دوم را در بین کشور های مشترک المنافع دارد. در ارتفاعات 105 و 110 متری برج مذکور رستوران گردان وجود داشته، در ارتفاع 205-210 متری اداره هواشناسی و بخش فنی قرار دارند.

 

وضعيت انتشار كتاب و كتابخواني

مردم ازبكستان علاقه وافر به كتابخواني دارند و مطالعه كتاب را خيلي دوست دارند و كتاب‌هاي ارزشمند موجود در غرفه ازبكستان در بازار جهاني كتاب نمايشگاه تهران ، شاهدي بر كتابخوان بودن مردم ازبكستان است.

از موسسات انتشاراتی موسسه «شرق» «ازبکستان» «اقی تور چی» «یازووچی » و «غفور غلام» در زمره مؤسسات عمده به شمار می آیند. اخیراً موسسات انتشاراتی خصوصی نیز در حال تاسیس هستند.

 

نظام آموزشی

آموزش‌ ابتدایی‌ عمومی‌ در ازبكستان از هفت‌ سالگی‌ آغاز می‌شود و به‌ مدت‌ چهار سال‌ ادامه‌ دارد. سپس‌ دانش‌آموزان‌ دوره‌ پنج‌ یا شش‌ ساله‌ آموزش‌ پایه‌ عمومی‌ - حرفه‌ای‌ را طی‌ می‌کنند و سرانجام‌ وارد دوره‌ دو ساله‌ آموزش‌ متوسطه‌ عمومی‌ یا حرفه‌ای‌ می‌شوند. از این‌ رو طول‌ تحصیلات‌ پیش‌ از دانشگاه‌ در این‌ کشورها یازده‌ تا دوازده‌ سال‌ می‌باشد.

تعلیم و تربیت در کلیه مقاطع تحصیلی رایگان است.

سیستم آموزشی ازبکستان تا سال 1990 بر طبق مدل شوروی ارائه می شد ولی از این سال به بعد تغییراتی بخصوص در دروس مربوط به تاریخ و ادبیات ازبکستان به عمل آمد و ساعت آموزش آنها افزایش یافته، از ساعات تدریس زبان روسی کاسته شد.

طبق ماده 4 قانون اساسی زبان دولتی ازبکی است و تدریس به زبان ازبکی انجام مي شود ولی صرفنظر از این مطلب ، تدریس در مدارس به 7 زبان انجام می شود از جمله ازبکی ، روسی، قزاقی، قراقالپاقی، قرقیزی، تاجیکی و ترکمنی. در کنار این زبانها، زبانهای خارجی چون: فارسی، عربی، هندی، چینی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی و... در ازبکستان تدریس می شود.

 

وضعيت آموزش عالي و مراكز مهم دانشگاهي

‌نظام‌ آموزشی‌ کشورهای مستقل مشترک المنافع و آسیای میانه مشابه‌ کشور روسیه‌ می‌باشد. مراکز آموزش‌ عالی‌ در ازبكستان به‌ چهار دسته‌ شامل‌ دانشگاه‌های‌ دولتی، مراکز کارآموزی‌ تخصصی، کالج های‌ دولتی‌ و مؤ‌سسات‌ آموزش‌ عالی‌ خصوصی‌ تقسیم‌ می‌شوند.

مراکز آموزش‌ دولتی‌ شامل‌ دانشگاه‌ها ، دانشگاه‌های‌ صنعتی، مؤ‌سسات‌ کشاورزی، مؤ‌سسات‌ حقوقی ، مؤ‌سسات‌ و مراکز پزشکی، تربیت‌ معلم‌ و غیره‌ می‌باشند.

پذیرش‌ دانشجویان‌ ازبكي در دانشگاه‌ها توسط‌ کمیته‌ دولتی‌ و بر اساس‌ داشتن‌ دیپلم‌ دبیرستان‌ و قبولی‌ در امتحان‌ ورودی‌ انجام‌ می‌شود. امتیازهای‌ بدست‌ آمده‌ در امتحان‌ ورودی‌ نیز نقش‌ عمده‌ای‌ در پذیرش‌ دانشجویان‌ روسی‌ دارد. تحصیلات‌ رایگان‌ دانشگاهی‌ فقط‌ شامل‌ افرادی‌ می‌شود که‌ حد نصاب‌ لازم‌ را در امتحان‌ ورودی‌ دانشگاه‌ مربوط‌ کسب‌ نموده‌ باشند.

 

مراكز مهم آموزش عالي و دانشگاهي

آکادمی علوم : آکادمی علوم ازبکستان در تاریخ 4 نوامبر 1943 به عنوان شعبه آکادمی علوم اتحاد شوروی تأسیس شد و در بدو تاسیس دارای 19 انستیتوی پژوهشی و 23 مرکزعلمی 11 موزه و 6 موسسه کوچک بود. آکادمی علوم دارای 5 گرایش است:

فیزیک و ریاضی، مکانیک و مدیریت و آمار ، شیمی ، تكنولوژی و زمین شناسی ، زیست شناسی و علوم اجتماعی است .

اکادمی علوم زیر نظر کابینه وزرا اداره می‌شود و رئیس آن در سطح وزیر است.

از ديگر دانشگاههاي مهم ازبكستان عبارتند از: دانشگاه دولتی اندیجان ، دانشگاه دولتی بخارا ، دانشگاه دولتی فرغانه ، دانشگاه دولتی گلستان ، دانشگاه دولتی قره‌قالپاق ، دانشگاه دولتی کارشی ، دانشگاه دولتی نمنگان ، دانشگاه ملی ازبکستان ، موسسه دولتی معماری و عمران سمرقند ، دانشگاه دولتی سمرقند .

بی سوادی در این کشور تقریباً ریشه کن شده، در علوم ریاضی، فیزیک، انرژی و زمین شناسی پیشرفت خوبی به عمل آمده است.

 

مراكز و نهادهاي ديني دولتي

كميته تشكيلات ديني و اداره مفتيات عهده دار امور ديني مي باشند. در ازبکستان که بیش از 88 درصد سکنه آن مسلمان هستند، دارای دو مدرسه علمیه است. این مدارس تحت نظر كميته امور ديني اداره می شوند و تعلیم و تربیت روحانیون را نيز عهده دار هستند. كه عبارتند از: مدرسه میرعرب و انستیتوی عالی امام اسماعیل بخاری.

مدرسه میرعرب در سال 1536م در شهر بخارا تاسیس شد و انستیتوی عالی امام اسماعیل بخاری در اواسط قرن شانزدهم میلادی به نام برک خان در شهر تاشکند احداث شد و در سال 1974م به یادبود هزارودویستمین سالگرد تولد امام بخاری به اسم فعلی تغییر نام یافت.

مزار امام بخاري در نزديكي شهر سمرقند

 

سيستم تعليمات ديني در ازبكستان تا حد قابل ملاحظه‌اي اصلاح گرديده و در حال حاضر شامل معهد يا مدرسه ي عالي اسلامي بنام امام البخاري، ده باب مدرسه تحت نظارت اداره‌ي امور ديني ازبكستان، يك باب مكتب علوم ديني، ويژه ي كليساي پراواسلاو روس و يك باب مكتب ديني براي فرقه‌هاي پروتستان مي باشد .

بيشتر شيعيان ازبكستان در بخــــارا و سمرقند زندگي مي‌كنند و اكثراً به زبان فارسي– تاجيكي صحبت مي‌كنند. گروه ديگري نيز شيعيان آذري هستند، كه در زمان استالين از جمهوري آذربايجان به اين منطقه تبعيد شده و بيشترشان در راه آهن به كار گماشته شده‌اند . آمار تقريبي شيعيان حدودا 500 هزار نفر تخمين زده مي شود .

دانشگاه اسلامي تاشكند، زير نظر هيئت وزيران جمهوري ازبكستان و طبق فرمان رييس جمهور اين كشور در هفتم آوريل سال 1999 تاسيس شد. رياست دانشگاه اسلامي تاشكند را آقاي دكتر ّ ظهر الدين حسين الدين اف ّ مشاور رييس جمهور در امور اديان به عهده گرفت. اين دانشگاه داراي دو دانشكده به نام هاي ّ دانشكده ي تاريخ و فلسفه ي اسلامي ّ و دانشكده ي فقه ، اقتصاد و علوم طبيعي ميباشد.

 

مراكز ايرانشناسي و ايرانشناسان معروف

دانشگاه‌ شرق‌شناسی ، دانشگاه ‌دولتي‌ تربيت مدرس تاشكند، دانشگاه ‌اسلامي ‌تاشكند، دانشگاه ‌ملي ازبكستان ، دانشگاه‌ زبان‌هاي‌ جهان، پژوهشگاه شرق شناسی ابوریحان بیرونی ازبکستان .

این کشور در حکم پدر فرهنگی کشورهای آسیای مرکزی می باشد.گنجينه‌هاي بي ‌نظير و كم نظير نسخ خطي فارسی از دانشمندان و ادیبان ایرانی در كتابخانه‌هاي آن وجود دارد .

 

جايگاه زبان و ادبيات فارسي

اكثر مفاخر فرهنگي ازبكستان فارس زبان بوده و آثار آنان همه به زبان فارسي است. رابطه‌ نزديك فرهنگ ايران وازبكستان در زبان ازبكي تاثير شگرفي داشته است به گونه‌اي كه حدود 30 درصد واژه‌هاي ازبكي ريشه‌ي فارسي دارد.

 

نگاهی به موقعیت مسلمانان ازبکستان

 

مسجد بی بی خانم در سمرقند

به لحاظ ریشه دار بودن اسلام در این سرزمین و علاقه و اعتقاد عمیق مردم به آن حضور مردم در مساجد برای انجام فرائض یومیه و به ویژه نماز جمعه چشمگیر است .

نمازهای عید فطر و قربان و مراسم جشن های نوروزی و همچنین احیاء مساجد و مدارس علمیه در این کشور از اهمیت خاصی برخوردار است .

بیش از 2000 مسجد در ازبکستان پذیرای نمازگزاران مؤمن و مسلمان هستند.

تعداد حجاج ازبكستاني براي تشرف به حج بين پنج هزار تا شش هزار نفر متغير بوده و بستگي به شرايط عربستان دارد .

 

ماه مبارك رمضان در ازبكستان

در ازبکستان آئین‌های ماه رمضان بسیار نیکو برگزار می‌شود.

مردم ازبکستان پس از استقلال یافتن کشورشان،‌ مراسم و آئین مذهبی و دینی خود را با آزادی انجام می‌دهند.

فضای ازبکستان در آستانه فرا رسیدن ماه مبارک رمضان بسیار معنوی می‌شود و یکی از سنت‌های نیکوی مردم ازبکستان دیدار با خویشاوندان، صله رحم و ملاقات با بزرگان است.

مردم این کشور برای مردم کم درآمد و یتیمان کمک مالی فراهم می کنند و به عیادت بیماران می‌روند. دیدن پدرو مادر و خانواده نیز از رسوم مردم ازبکستان است.

مسلمانان این کشور ماه مبارک رمضان را بسیار گرامی و عزیز می‌دارند، آئین برگزاری مراسم افطاری، محافل قرآنی، مناجات و دعا به خصوص در شبهای قدر و پختن غذاهای مخصوصی هنگام افطار و سحر از عادات پسندیده مردم این کشور است.

ضیافت افطاری در این ماه برای مسلمانان چنان مهم است که هر کس به اندازه توان خود غذایی فراهم می‌کند و با دیگران تقسیم می‌کند، افرادی که توان مالی بیشتری دارند با قربانی کردن دام، به مردم کم بضاعت افطاری می دهند، آنها معتقدند برپایی مراسم ماه رمضان و پهن کردن سفره افطاری برای دیگران، موجب اجر بیشتر و بهره از نعمات الهی می‌شود.

برای مراسم افطار فردي روحانی دعوت می‌شود تا سخنرانی کند. در مراسم افطاری بانوان، بانوی خطیبی که به مجلس برای سخنرانی دعوت می‌شود "بی بی آتون" لقب دارد.

شیرینی مخصوصی مردم مسلمان ازبکستان، "نشالده" نام دارد.

این شیرینی از سفیده تخم مرغ، شکر و ریشه گیاه "یتیمک" تهیه می‌شود.

آنها نشالره را با "تالقان" (یک نوع غذایی که نان سفت را آرد می‌کنند و با شکر و مغز گردو مخلوط می‌کنند) استفاده می‌کنند و مثل اغلب کشورهای مسلمان، خرما از اجزای سفره افطار است، "نشالره" شیرینی مخصوصی ماه رمضان است که با اتمام این ماه، تهیه آن نیز پایان می‌یابد.