زائر خانه خدا چگونه می تواند از عنایات صاحب خانه و از برکات سرزمین وحی برخوردار شود ؟ این پرسش، مهم ترین و اصلی ترین پرسش کسانی است که به دیار وحی پای می گذارند، به ویژه آنان که پس از سال ها انتظار، توفیق زیارت خانه خدا یافته اند و چه بسا امید تکرار این توفیق را ندارند.

شایسته است در پاسخ به این پرسش، از خود چیزی نگوییم، بلکه از صاحب خانه بپرسیم که چگونه مهمانی را می پذیرد و کدام زائر می تواند از عنایات او بهره مند شود ؟

بی شک کتاب او (قرآن کریم) و سخنان خاندان رسالت (صلوات علیهم اجمعین) ما را در دستیابی به پاسخ این پرسش، یاری خواهد کرد.

پاسخی که کتاب خدا به ما می دهد، این است که:

صاحب این خانه بسیار رئوف و مهربان است، مهربان تر از او وجود ندارد. او رحمت و مهربانی را بر خود واجب می داند: «کتب ربّکم علی نفسه الرحمه»1.

رحمت و مهربانی این صاحب خانه بر همه چیز و همه کس گسترده است. او خود فرمود: [و رحمت کل شیء]2، کوتاهی و قصور از ناحیه او نیست. این ماییم که باید موانع جذب رحمت حق را از خود دور کنیم.

آن چه نمی گذارد زائر خانه خدا از برکات این بیت پر برکت بهره مند شود، آلودگی هاست. صاحب خانه به ابراهیم خلیل الرحمن دستور داد که خانه اش را برای پذیرایی معنوی از زائران، پاکیزه سازد3.

شرط اصلی

شرط اصلی ورود به این خانه پاک و بهره گیری از برکات آن، پاکی است. شست و شویی کن و آن گه به خرابات خرام تا نگردد ز تو این دیر خراب آلوده زائر خانه خدا باید خود و آن چه  را به او مربوط می شود، شست و شو دهد و بر این سرزمین قدم نهد و باید با مال پاک و لباس پاک، به جایگاه پاکان وارد شود. کسی که با مال ناپاک آهنگ این دیار کند، در پاسخ «لبیک»، «لا لبیک» می شنود4.

آنان که به پلیدی شرک آلوده اند، حق ندارند به خانه خدا نزدیک شوند!  إنَّمَا المُشرِکُونَ نَجَسٌ فَلاَ یَقرَبُوا المَسجِدَالحَرَامَ5.

در این خانه هر چه دل را از غیر خدا بیشتر تهی کنی، از برکاتش بهره فزون تری می بری.

در حدیث است که از پیامبر اسلام(ص) پرسیدند: اسم اعظم خدا چیست؟ فرمود: «کُلُّ اسم مِن أسمَاءِ اللهِ أََعظَم، فَفَرِّغ قَلبَکَ مِن کُلُّ ما سِواهُ، وَادعُهُ بِأیّ اسم شئت»6، «هر نامی از نام های خدا اسم اعظم است. دل از هر چه جز اوست خالی کن و به هر نامی که خواهی بخوانش که اجابتت خواهد کرد». 

آری توجه تام به حضرت حق – جل جلاله – و فارغ ساختن دل و پاکسازی جان از هر چه جز اوست، مهم ترین نکته ای است که باید زائران خانه خدا برای بهره گیری از عنایات او در نظر داشته باشند. این حال هر جا پدید آید برکات الهی شامل انسان خواهد شد؛ در احرام، طواف، سعی، عرفات، مشعر، منا، روضه نبوی، کنار قبرستان بقیع و...

به سخن دیگر، جای جای سرزمین وحی و هر یک از مناسک عمره و حج، باید زمینه ساز حال دعا و ارتباط حقیقی با حضرت احدیت شود و در هر لحظه و جایی که این حال به انسان دست دهد، بی تردید مشمول عنایات خداوند متعال قرار خواهد گرفت.

تنها جایی که محبت کردند

یکی از ارادتمندان شیخ رجبعلی خیاط می گوید: پس از مراجعت از سفر حج، به محضر شیخ رسیدم و گفتم: دوست دارم بدانم ره آوردی داشتم یا نه؟

فرمود: «سرت را پایین بنداز و حمدی قرائت کن».

سپس با توجهی خاص، نشانی جاها و چگونگی لحظه ها و حالت هایم در مسجد الحرام را گفت، تا آنجا که فرمود: «تنها جایی که به تو محبت کردند، قبرستان بقیع بود که در چنین حالتی بودی و چنین خواسته هایی داشتی، آن چه در آن جا از خدا خواسته بودم، نزد ایشان مکشوف بود»7.

ممکن است کسی بگوید که پیدا کردن چنین حالی و به دست آوردن چنین جایگاهی، کاری است کارستان که برای هر کسی میّسر نیست چگونه می توان بدان دست یافت؟

در پاسخ باید گفت که تحصیل این شرط، چندان دشوار نیست، راه آسان هم دارد و آن عبارت است از شکستن دل، جام دل وقتی شکست، آلودگی ها از آن می ریزد، پاکیزه می شود و حق تعالی در آن متجلی می شود، از این رو است که رسول خدا(ص) در پاسخ کسی که پرسید خدا کجاست؟ فرمود: «عند المُنکَسِرِه قُلوبهم8؛ نزد آنان که دل شکسته اند!»

و نیز در حدیث قدسی آمده است: «أنا عِندَ المُنکَسِرِه قُلوبهم9؛ من نزد شکسته دلانم!».

در کوی ما شکسته دلی می خرند و پس/ بازار خودفروشی از آن سوی دیگر است

دل که شکست، اشک جاری می شود و آلودگی ها جان را می شوید:

غسل در اشک زدم کِاهل طریقت گویند/ پاک شو اوّل و پس دیده بر آن پاک انداز

از امام صادق(ع) روایت شده که فرمود: «إذا اقشعرّ جلدک و دمعت عیناک و رجل قلبک فدونک دونک، فقد قصد قصدک»؛ «هرگا بدنت لرزید و چشمت گریان شد و دلت تپید، فرصت را – برای دعا – غنیمت شمار که به تو توجه شده است».

                                                                                                                                                                        محمدی ری شهری

پی نوشت ها:

1- انعام / 12

2- اعراف / 156

3- حج / 26 «وَطَهِّر بَیتِی لِلطّائِفِینَ وَ القَائِمِینَ وَالرُّکَّعِ السُّجُودِ»

4- پیامبر خدا(ص) می فرماید: هرگاه کسی با مال حرام به حجّ برود، چون «لَبَّیکَ اللَّهُمَّ لَبَّیک» می گوید، خداوند می فرماید: «لا لبّیک و لا سعدیک» این به خودت بر می گردد. : کتاب حجّ و عمره در قرآن و حدیث: آداب حجّ، ه: حلال کردن مال

5- توبه / 28

6- میزان الجکمه، ج4، ص1658، ح5607

7- کیمیای محبّت «یادنامه شیخ رجبعلی خیاط»

8- بحار، ج70، ص 157

9- بحار، ج93، ص344، ح5