«حدیث پیامبر اکرم (ص): خصلتهای مؤمن»

 

رُوِي أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ:

لا يکْمُلُ الْمُؤْمِنُ إِيمَانُهُ حَتَّى يحْتَوِي عَلَى مِائَةٍ وَ ثَلَاثِ خِصَالٍ فِعْلٍ وَ عَمَلٍ وَ نِيةٍ وَ ظَاهِرٍ وَ بَاطِنٍ

فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ(ع) يا رَسُولَ اللَّهِ مَا يکُونُ الْمِائَةُ وَ ثَلَاثُ خِصَالٍ فَقَالَ يا عَلِي مِنْ صِفَاتِ الْمُؤْمِنِ أَنْ يکُونَ

 

از رسول خدا (ص) روايت شده که فرمودند ايمان مومن کامل نمي شود تا اينکه داراي 103 خصلت در فعل و عمل و نيت و باطن و ظاهر گردد.

آنگاه اميرالمومنين( ع) فرمودند: يا رسول الله آن 103 خصلت کدامند؟

فرمودند يا علي از جمله صفات مومن اينست که:

جَوَّالَ الْفِکْرِ- جَوْهَرِي الذِّکْرِ- کَثِيراً عِلْمُهُ - عَظِيماً حِلْمُهُ

1- انديشه اش بسيار متحرک و پوياست 2– ذاتا متذکر وبه ياد خداست 3– علم و دانشش فراوان 4– بردباريش بزرگ

 

جَمِيلَ الْمُنَازَعَةِ - کَرِيمَ الْمُرَاجَعَةِ - أَوْسَعَ النَّاسِ صَدْراً - وَ أَذَلَّهُمْ نَفْساً

5-خوش برخورد در کشمکش 6– بزرگوار در بازگشت و پذيرش 7– سعه صدرش از همه بيشتر 8– و نفسش از همه خاکسار تر است

 

ضِحْکُهُ تَبَسُّماً - وَ اجتماعه تَعَلُّماً - مُذَکِّرَ الْغَافِلِ-مُعَلِّمَ الْجَاهِلِ

9-خنده اش تبسم 10– گردهماييش براي تعلم و يادگيري 12– تذکردهنده به غافل 13– و آموزنده جاهل است

 

لَا يؤْذِي مَنْ يؤْذِيهِ وَ لَا يخُوضُ فِيمَا لَا يعْنِيهِ وَ لَا يشْمَتُ بِمُصِيبَةٍ

14-به کسي که آزارش مي کند آزاري نمي رساند 15- و در آنچه به دردش نمي خورد وارد نشود 16-و هيچ کس را به مصيبتي سرزنش و شماتت نمي کند

 

وَ لَا يذْکُرُ أَحَداً بِغِيبَةٍ - بَرِيئاً مِنَ الْمُحَرَّمَاتِ - وَاقِفاً عِنْدَ الشُّبُهَاتِ

17-و هيچ کس را با غيبت ياد نمي کند 18– از کارهاي حرام بيزار است 19– در موارد شبهه قدم بر نمي دارد

 

کَثِيرَ الْعَطَاءِ - قَلِيلَ الْأَذَى - عَوْناً لِلْغَرِيبِ - وَ أَباً لِلْيتِيمِ

20-بخششش فراوان 21– آزارش بسيار کم 22– براي غريب و ناآشنا ياور 23– و براي يتيم پدر است

 

بُشْرُهُ فِي وَجْهِهِ وَ حُزْنُهُ فِي قَلْبِهِ - مُسْتَبْشِراً بِفَقْرِهِ

24-شادابي و خرمي اش در چهره 25-و حزن و اندوهش در دل 26– و به نياز خود (به خدا ) خرسند است

 

أَحْلَى مِنَ الشَّهْدِ وَ أَصْلَدَ مِنَ الصَّلْدِ - لَا يکْشِفُ سِرّاً وَ لَا يهْتِکُ سِتْراً

27-شيرين تر از عسل 28-و سخت تر از سنگ است 28– هيچ رازي را فاش نسازد 29-و هيچ پرده اي را ندرد

 

لَطِيفَ الْحَرَکَاتِ - حُلْوَ الْمُشَاهَدَةِ - کَثِيرَ الْعِبَادَةِ - حَسَنَ الْوَقَارِ

30-حرکاتش لطيف 31– ديدارش شيرين 32– عبادتش بسيار 33– وقارش نيکو

 

لَينَ الْجَانِبِ - طَوِيلَ الصَّمْتِ - حَلِيماً إِذَا جُهِلَ عَلَيهِ

34-برخوردش نرم 35– سکوتش طولاني است 36– اگر درباره او به ناداني رفتار شود حليم و بردبار است

 

صَبُوراً عَلَى مَنْ أَسَاءَ إِلَيهِ - يجِلُّ الْکَبِيرَ وَ يرْحَمُ الصَّغِير

37-برکسي که به او بدي کرده است شکيبا است 38– بزرگتر را گرامي داشته 39-و به کوچکتر رحم مي کند

 

أَمِيناً عَلَى الْأَمَانَاتِ - بَعِيداً مِنَ الْخِيانَاتِ - إِلْفُهُ التُّقَى وَ حِلْفُهُ الْحَياءُ

40-بر امانت ها امين 41– و از خيانت ها به دور است 42– همدم او تقوا43- و هم پيمان او شرم و حياست

 

کَثِيرَ الْحَذْرِ - قَلِيلَ الزَّلَلِ - حَرَکَاتُهُ أَدَبٌ - وَ کَلَامُهُ عَجِيبٌ

44-پرهيزش بسيار 45– و لغزشش کم 46– حرکاتش مودبانه 47– وگفتارش مايه شگفتي است

 

مُقِيلَ الْعَثْرَةِ - وَ لَا يتَّبِعُ الْعَوْرَةَ - وَقُوراً صَبُوراً - رَضِياً - شَکُوراً

48-از خطا و لغزش در مي گذرد 49– و در پي عيوب ديگران نمي رود 50– با وقار 51– صبور 52– خشنود و راضي 53– سپاسگذار

 

قَلِيلَ الْکَلَامِ - صَدُوقَ اللِّسَانِ - بَرّاً - مَصُوناً

54-کم حرف 55– راست گفتار 56– نيکوکار57- مصون و محفوظ

 

حَلِيماً - رَفِيقاً - عَفِيفاً – شَرِيفاً - لَا لَعَّانٌ وَ لَا کَذَّابٌ

58-بردبار 59– رفيق و سازگار 60– پاکدامن 61– با شرافت است 62– لعن کننده 63-و دروغگو نيست

 

وَ لَا مُغْتَابٌ - وَ لَا سَبَّابٌ - وَ لَا حَسُودٌ وَ لَا بَخِيلٌ - هَشَّاشاً بَشَّاشاً

64-غيبت کننده نيست 65– دشنام نمي دهد 66– نه حسود است 67- و نه بخيل 68– گشاده رو 69-و شاداب است

 

لَا حَسَّاسٌ وَ لَا جَسَّاسٌ - يطْلُبُ مِنَ الْأُمُورِ أَعْلَاهَا - وَ مِنَ الْأَخْلَاقِ أَسْنَاهَا

70-نه ظريف 71-و حساس است 72– و نه کنجکاو 73-و جاسوس 74– از کار ها عالي ترين را طلب مي کند 75–و از اخلاق برجسته ترين را

 

مَشْمُولًا بِحِفْظِ الله - مُؤَيداً بِتَوْفِيقِ اللَهِ - ذَا قُوَّةٍ فِي لِين

76-حفظ خدا شامل حال اوست 77– به توفيق الهي ياري شده است 78– و در عين نرمش قوي است

 

وَ عَزْمَةٍ فِي يقِينٍ - لَا يحِيفُ عَلَى مَنْ يبْغِضُ - وَ لَا يأْثَمُ فِي مَنْ يحِبُّ

79-و تصميمش همراه با يقين 80– با کسي که دشمن باشد ستم نمي کند 81– و درباره کسي که دوستش دارد به گناه نمي افتد

 

صَبُورٌ فِي الشَّدَائِدِ - لَا يجُورُ وَ لَا يعْتَدِي - وَ لَا يأْتِي بِمَا يشْتَهِي

82-در سختي ها بسيار شکيباست 83– نه ستم مي کند 84-و نه تجاوز 85– و هر چه دلش خواست انجام ندهد

 

الْفَقْرُ شِعَارُهُ - وَ الصَّبْرُ دِثَارُهُ - قَلِيلَ الْمَئُونَةِ - کَثِيرَ الْمَعُونَةِ

86-جامه زيرينش نياز (به خدا) 87– و جامه زبرينش صبر ومقاومت 88– هزينه 89-و زحمتش اندک 90– کمک و ياريش بسيار

 

کَثِيرَ الصِّيامِ - طَوِيلَ الْقِيامِ - قَلِيلَ الْمَنَامِ - قَلْبُهُ تَقِي - وَ عِلْمُهُ زَکِي

91-روزه داري او بسيار 92– قيام 93-و عبادتش طولاني 94– خوابش کم 95– قلبش پرهيزگار 96-و علم و دانشش پاکيزه است

 

إِذَا قَدَرَ عَفَا - وَ إِذَا وَعَدَ وَفَى - يصُومُ رَغْباً - وَ يصَلِّي رَهْباً

97-هنگامي که قدرت يابد عفو نمايد98 – و هنگامي که وعده دهد وفا نمايد 99– با ميل و رغبت روزه مي گيرد 100– و با ترس و خوف نماز مي خواند

 

وَ يحْسِنُ فِي عَمَلِهِ کَأَنَّهُ نَاظِرٌ إِلَيهِ - غَضَّ الطَّرْفِ - سَخِي الْکَفِّ

101-چنان نيکو عمل مي کند که گويا او را مي بينند 102– ديده اش (از ناروا) فرو بسته 103– دستش با سخاوت است

 

لَا يرُدُّ سَائِلًا - وَ لَا يبْخَلُ بِنَائِلٍ - مُتَوَاصِلًا إِلَى الْإِخْوَانِ - مُتَرَادِفاً إِلَى الْإِحْسَانِ

در خواست کننده اي را رد نکند – ونسبت به دستاورد ديگران بخل نورزد – با برادران ارتباط و پيوستگي دارد – در نيکوکاري پياپي اقدام کند

 

يزِنُ کَلَامَهُ وَ يخْرِسُ لِسَانَهُ - لَا يغْرَقُ فِي بُغْضِهِ - وَ لَايهْلِکُ فِي حُبِّهِ

سنجيده سخن مي گويد و زبانش را مي بندد – در خشم و دشمني غرق نشود – و در دوستيش هلاک نگردد

 

لَا يقْبَلُ الْبَاطِلَ مِنْ صَدِيقِهِ وَ لَا يرُدُّ الْحَقَّ مِنْ عَدُوِّهِ - وَ لَا يتَعَلَّمُ إِلَّا لِيعْلَمَ وَ لَا يعْلَمُ إِلَّا لِيعْمَلَ

باطل را از دوستش نمي پذيرد و در مقابله با دشمن حق را پايمال نمي کند – دانش را نمي آموزد مگر براي دانستن و آگاهي و نمي آموزد مگر براي عمل

 

قَلِيلًا حِقْدُهُ- کَثِيراً شُکْرُهُ - يطْلُبُ النَّهَارَ مَعِيشَتَهُ - وَ يبْکِي اللَّيلَ عَلَى خَطِيئَتِهِ

کينه اش اندک – شکر وسپاس بسيار – در روز به جستجوي معاش مي پردازد و در شب بر خطا وگناهش گريه مي کند

 

إِنْ سَلَکَ مَعَ أَهْلِ الدُّنْيا کَانَ أَکْيسَهُمْ وَ إِنْ سَلَکَ مَعَ أَهْلِ الْآخِرَةِ کَانَ أَوْرَعَهُمْ

اگر با اهل دنيا همراه شود زيرک ترين آنهاست و اگر با اهل آخرت همراه باشد پارسا ترين آنهاست

 

لَا يرْضَى فِي کَسْبِهِ بِشُبْهَةٍ - وَ لَا يعْمَلُ فِي دِينِهِ بِرُخْصَةٍ

در کسب خويش موارد شبهه را نمي پسندد – و در عمل به دينش دنبال عذر و رخصتي نمي رود

 

يعْطِفُ عَلَى أَخِيهِ بِزَلَّتِهِ - وَ يرْضَى مَا مَضَى مِنْ قَدِيمِ صُحْبَتِهِ

با خطا و لغزش برادر دينيش به عطوفت رفتار نمايد – و حق دوستي ديرينه را مراعات مي کند

 

 

منبع :بحار الانوار -جلد 67-ص210