جلوه حجاب در غدیر خم | اسلام به عنوان آخرین و کامل‌ترین دین آسمانی با ظرافت و دقت تمام به رعایت کلیه حقوق بانوان سفارش کرده است. در معارف اسلامی به تمام ابعاد حقوقی زنان از حقوق عاطفی گرفته تا حقوق اجتماعی، سیاسی و... توجه شده است. بهترین راهکار برای جلوگیری از تضییع حقوق زنان اجرایی کردن معارف اسلامی در جهان است.
نگاه اسلام به جایگاه زن
در زمانی که زن حتی از کمترین جایگاه اجتماعی برخوردار نبود و در تمام دنیا به او به عنوان یک کالای جنسی نگاه می‌شد، این اسلام عزیز بود که زن را گل خوشبو معرفی کرد.[1] جایگاه حقیقی زن از منظر اسلام آن زمان هویدا می‌شود که بدانیم به او عنوان «امانت خدا» را داد.[2]
حجاب، راه رسیدن به کمال
خداوند متعال برای رسیدن زن به کمال، با توجه به خصوصیات روحی و جسمی او، حکم حجاب و پوشش را برای او قرار داده است. حکمی که هم جایگاه او را ترفیع می‌دهد و هم او را از آسیب های مختلف مصون می‌دارد. از بزرگ ترین اعتراضات بانوان در طول تاریخ، نگاه ابزاری و جنسیتی به آن ها در جوامع مختلف بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سرچشمه این نوع نگاه، مبارزه و مخالفت با این حکم الهی با عنوان‌های عوام فریبانه‌ای همچون آزادی، استقلال، مدرنیته و... می باشد.
ایفای نقش بانوان در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی
اسلام نه تنها مخالفتی با فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی بانوان ندارد؛ بلکه در برخی از موارد آن‌ها را موظف به ایفای نقش در اینگونه فعالیت‌ها می‌کند. نکته قابل توجه این است که اینگونه فعالیت‌ها در سایه حفظ حجاب و عفاف صورت می‌پذیرفت. از مهم‌ترین صحنه‌های سیاسی اسلام که بانوان با حفظ حجاب اسلامی در آن به ایفای نقش پرداختند، حضور در غدیرخم و بیعت با امیرالمومنین علیه السلام است.
الزام حضور بانوان در مراسم عبادی- سیاسی حجه الوداع
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله در آخرین سال عمر خویش ماموریتی الهی می‌یابد تا تمام مسلمانان را برای آخرین حج فرا بخواند. از آنجایی که هدف مهم از این سفر انتصاب خلیفه و بیعت با او بود، پیامبر اعلام عمومی کرد تا همگان در حج شرکت کنند. در این میان بانوان نیز در این حرکت بزرگ سیاسی- اجتماعی شرکت کردند. در اهمیت مسأله امامت و خلافت امیرالمومنین علیه السلام همین بس که زنان باردار نیز در این سفر مهم حضور یافتند و بنا به نقل علامه مجلسی، اسماء بنت عميس در حالی که باردار بود عازم این سفر تاریخی شد و فرزند خود؛ محمد بن ابی بکر را در میانه راه و در مكاني به نام «بيدا» به دنيا آورد.[3]
بیعت بانوان با خلیفه خدا در غدیر خم
بانوان در منطقه غدیر خم محل نزول آخرین فریضه‌ای الهی (ولایت امیرالمومنین) که بعد از آن امر واجبی نازل نگشت، حضوری پر رنگ داشتند.[4] خورشید عالم‌تاب هستی بعد از اعلام انتصاب امیرالمومنین به خلافت و امامت، دستور دادند تمام مسلمانان با امیر دنیا و آخرت بیعت کنند. به دستور پیامبر صلی الله علیه وآله، خیمه‌ای برای آن حضرت ساختند؛ تا مردم راحت‌تر برای بیعت حضور یابند.
بانوان در کشورهای مدعی مدافع حقوق زنان تا همین دهه‌های اخیر، ارزشی کمتر از یک حیوان خانگی داشته و از کمترین جایگاه اجتماعی برخوردار نبودند چه برسد که بخواهند در مسائل سیاسی اظهار نظر کرده و یا مشارکت کنند. حتی از حق رای محروم بودند. این اسلام عزیز بود که با احترام به شخصیت زن، حقوقی هم‌تراز با مردان در مهم‌ترین صحنه سیاسی آن دوران قرار داد. پیامبر دستور دادند تا برای بیعت زنان، پرده‌ای زده شده و ظرف بزرگ پر از آب فراهم شود. امیرالمومنین علیه السلام از آن سوی پرده، دست مبارک خود را درون ظرف آب نهاد و بانوان از سوی دیگر دست در آب فرو می بردند و با خلیفه خدا و رسول بیعت می‌کردند و این چنین الگوی مشارکت سیاسی- اجتماعی زنان با حفظ حجاب و عفاف را رقم زدند.[5]
تبلیغ غدیر خم توسط بانوان
از بانوان مشهوری که در این گردهمایی بزرگ شرکت داشتند، می‌توان به حضرت زهرا سلام الله علیها[6] ام سلمه؛ همسر رسول اکرم،[7] عایشه[8] اسماء بنت عمیس،[9] ام هانی دختر؛ خواهر امیرالمومنین،[10] فاطمه؛ دختر حمزة بن عبدالمطلب،[11] همسر زید بن ارقم،[12] و... اشاره کرد.
برخی از این بانوان به صرف حضور اکتفا نکرده و به امر پیامبر مبنی بر تبلیغ واقعه بزرگ غدیر خم جامه عمل پوشاندند. برخی دیگر همچون حضرت زهرا سلام الله علیها به امر تبلیغ غدیر نیز اکتفا نکرده و با حفظ عفاف و حجاب به دفاع در مقابل غاصبان خلافت پرداخت و در این مسیر نیز نه تنها خویشتن؛ بلکه جنین در رحم خود را فدا کرد.
کلام آخر
مخالفین اسلام که خود، دارای تاریخی ننگین و سیاه در خشونت علیه زنان بوده و امروزه نیز با عناوین مختلف بر این خشونت افزوده اند، اسلام را به دلیل حکم حجاب متهم به نگاه تبعیض آمیز نسبت به زنان می‌کنند. این در حالی است که زنان مسلمان از دیرباز با حفظ حجاب در مهم‌ترین فعالیت‌ها و تحولات جامعه حضور اثربخش داشته و دارند.
پی‌نوشت
[1] النوادر راوندی(ترجمه اردستانی)، ج1، ص172.
[2] تفسیر برهان، ج3، ص347.
[3] بحارالانوار، ج99، ص349.
[4] تفسیر قمی، ج1، ص170.
[5] مجمع البیان ج9 ص457.
[6] خصال صدوق، ج 1، ص 173.
[7] معارج النبوة، ج 2، ص 318.
[8] احقاق الحق، ج 2، ص 460.
[9] الغدیر، ج 1، ص 17.
[10] همان، ص18.
[11] همان، ص 58.
[12] المیزان فی تفسیر القرآن، ذیل آیه اکمال.
