- سؤال

آیا یک فرزند می تواند پدر و مادر خود را شفاعت کند و آن ها را بهشتی کند؟ پدر و مادر نسبت به فرزند چطور؟ آیا دوستان و آشنایان نسبت به همدیگر قدرت شفاعت دارند؟ روایاتی در این باب بیان کنید؟

- پاسخ

آنچه از ظاهر آیات قرآن و صریح روایات و احادیث معصومین ـ علیهم السلام ـ استفاده می‏شود این است که هرچند «شفاعت» به گونه استقلال (و به اصطلاح بالذات)، مخصوص خداوند است و جز او هیچ کس حق شفاعت ندارد؛ اما با اذن و فرمان و اجازه او هیچ مانعی ندارد تحت شرایط خاصی برای غیر او ثابت شود.

و در این باره احادیث فراوان از پیامبر اسلام(ص) و پیشوایان معصوم(ع) به ما رسیده است، و از این روایات استفاده می‏شود که اجازه شفاعت تنها اختصاص به پیامبران و امامان معصوم(ع) ندارد، بلکه تحت شرایطی افراد عادی و معمولی از مؤمنان هم شفاعت می‏نمایند، و نه تنها والدین برای فرزندان خود و بالعکس، شفاعت می کنند، بلکه شفاعت مؤمنان واقعی، شامل حال خویشاوندان و همسایگان و دوستان و آشنایان آنها هم خواهند شد، و احادیث و روایات در این مسأله زیاد است، و ما در اینجا به عنوان نمونه به چند حدیث بسنده می‏‌کنیم:

۱ـ در حدیثی از پیامبر اکرم(ص) آمده است:

روز قیامت موقع حساب، خداوند به جبریل دستور می‏دهد که بچه‏‌های مؤمنین را به بهشت وارد کند (فرشته وحی آنها را به سوی بهشت راهنمایی می‏کند ولی آنان) دم در بهشت می‏‌ایستند و داخل نمی‏شوند، از پدران و مادران خود سؤال می‏کنند، فرشتگان پاسخ می‏دهند که آنها مشغول حساب و اعمال خود می‏باشند و مانند شما نیستند، آنگاه اطفال مؤمنان فریاد می‏کشند و گریه می‏کنند، خداوند از جبرئیل سؤال می‏کند، و جبرئیل عرض می‏کند: خداوندا تو آگاهی، این صدای بچه‌‏های مؤمنان است که بدون پدران و مادرشان وارد بهشت نمی‏شوند، در نتیجه خداوند به جبرئیل فرمان می‏دهد که از میان مردم دست والدین آنها را بگیرد و با آنها داخل بهشت کند.[۱]

۲ـ در حدیث دیگری باز از آن حضرت می‏خوانیم که فرمود: شیعیان علی بن ابیطالب را خفیف و سبک مشمارید، زیرا که یک نفر از پیروان (واقعی) او به تعداد (نفرات دو قبیله بزرگ عرب به نامهای) ربیع و مضر شفاعت خواهد کرد.[۲]

۳ـ و در حدیث دیگری از امیر مؤمنان علی(ع) آمده است که آن حضرت فرمود:

بهشت هشت درب دارد: دری که از آن پیامبران و صدّیقین وارد می‏شوند، و از در دیگر شهداء و صالحان داخل می‏شوند، و از پنج در (که مخصوص پیروان ما می‏باشد) شیعیان و دوستان ما داخل می‏شوند، من بر (پل) صراط می‏ایستم و می‏گویم: پروردگارا شیعه و دوستان و یاوران مرا در عالم دنیا (از سقوط به جهنم) سالم نگهدار، آنگاه از جانب خداوند ندا می‏رسد خواسته تو قبول شد و شفاعت تو را پذیرفتیم. بعد امام(ع) فرمود: هر فرد از شیعیان و دوستان و یاوران من... به تعداد هفتاد هزار نفر از همسایه و خویشاوندان خود شفاعت می‏کند.[۳]

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱. معاد در قرآن تفسیر موضوعی در قرآن، ج۵، آیت الله جوادی آملی.

۲. انسان از آغاز تا انجام، علامه طباطبایی.

پی نوشت ها:

[۱] .مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، چاپ بیروت، ج ۷۹، ص ۱۲۳، ح ۱۵.

[۲] .مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج ۸، ص ۵۶، ح ۶۸، حدیث کوتاه و پر معنی «قال رسول اللّه (ص): لا تستخفّوا بشیعة علی، فانّ الرجل منهم لَشفیع لِعدد ربیعه و مضر).

[۳] . بحارالأنوار، ج ۸، ص ۳۹، ح ۱۹، در آخر حدیث دارد که و از در دیگر بقیه مسلمین داخل می‏شوند.