خداوند در آياتى چند در سوره بقره مسأله روزه و وجوب آن را مطرح فرموده است: (يا ايّها الذين آمَنوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الذَّينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُم تَتَّقون).
«اى كسانى كه ايمان آورده ايد روزه بر شما واجب شده است چنان كه بر قبل از شما (امتهاى پيشين) واجب شده بود شايد كه باتقوا شويد.»
از اين آيه شريفه فهميده مى شود كه روزه در امتهاى پيشين نيز بوده امّا كيفيّت و نحوه آن متفاوت بوده است همچنانكه پيامبر وقتى وارد مدينه شد يهوديان را ديد كه در روز عاشورا روزه مى گيرند وقتى سبب آن را پرسيد در پاسخ به پيامبر گفتند اين روز (عاشورا) روزى است كه آل فرعون غرق شدند و موساى كليم با يارانش از شرّ فرعون نجات يافتند.( )
وجوب روزه بر مسلمانان طبق كتب تاريخى معتبر در ماه شعبان سال دوّم هجرت بر پيامبر(صلى الله عليه وآله) از طريق امين وحى جبرئيل ابلاغ گرديد.( ) ومسلمانان به امر پيامبر اسلام شروع به گرفتن روزه نمودند ؛ بر اساس روايات اسلامي پيامبراکرم تمام ماه شعبان به عبادت وروزه واعتکاف اهتمام داشت وبرخي از اصحاب خاص مثل علي عليه السلام چندين ماه از سال به روزه اهتمام مي دادند ؛ درسالي که روزه بعنوان تکليف برمسلمانان اعلام شد آن حضرت ابتدا درباره اهميت روزه فرهنگ سازي فرمود وخودش در ماه شعبان روزه بود از اين روي اثر کاربردي رفتار و سيره ي حضرت درميان مسلمانان فوري بود ؛ پيامبر قوانين و ضوابط و مقررات هر حکمي که از سوي خدا اعلام مي شد به مسلمانان ابلاغ مي کرد ؛ براي روزه نيز ضوابط خاص اعلام شد : کساني که نتوانند به هر عذري در ماه رمضان بگيرند بايد در ايام ديگر قضاي آن و يا کفاره که عبارت از اطعام فقرا وآزاد کردن بردگان و...بود انجام بدهند؛ كه در مورد فضيلت ماه رمضان پيامبر(صلى الله عليه وآله) مفصلا در خطبه اى كه مشهور است به خطبه شعبانيه كه در آخرين جمعه ماه شعبان ايراد فرموده نكاتى را ذكر فرموده است كه اهميت آن ماه را مى رساند و در تواريخ مذكور همچنين آمده است كه امر به وجوب روزه سيزده روز پس از تغيير قبله مسلمين از بيت المقدس به سوى كعبه بوده است.( )با نگاهي کوتاه به فرازي از خطبه شعبانيه که در هفته ي آخر ماه شعبان براي ورود به ماه رمضان ايراد فرمود مي توان دريافت که چگونه مسلمانان را با مهرباني و زيبايي به انجام روزه تشويق مي کرد : پيامبر فرمود: (قَدْ اَقْبلَ اِلَيكُم شهرُ اللّهِ بِالبَرَكَةِ وَ الرَّحمةِ وَ الْمَغفِرَة...) «ماه خدا بر شما واجب گرديد ماهى كه در آن بركت و رحمت و مغفرت الهى مى باشد ماهى كه قرآن در آن نازل گشته...»( )« ...دعيتم فيه الي ضيافت الله... » به ضيافت الهي دعوت هستيد سعي کنيد در اين ماه آداب ضيافت را نگهداريد و مراقب باشيد که در حضور ميزباني هستيد که غير از بخشش وعفو و پذيرايي به احسن وجه در او گماني نيست .....يكى ديگر از قرائنى كه دلالت بر وجوب روزه بر مسلمين در ماه شعبان سال دوم هجرت دارد اين است كه: آياتى كه در مورد روزه آمده و همچنين ساير آيات در سوره بقره به غير از يك آيه آن كه در اواخر سوره مى باشد همه در مدينه پس از هجرت پيامبر نازل گشته كه اين نكته حتمى بودن نزول وحى در مورد وجوب روزه را بعد از هجرت مى رساند.
نتيجه: حكم روزه در اواخر ماه شعبان سال دوّم هجرت بر پيامبر(صلى الله عليه وآله) نازل شده است.
