اخلاص از حکمت‌های وجوب روزه | خداوند متعال برای رساندن انسان به کمال و سعادت ابدی، مجموعه‌ای از بایدها و نبایدها را در قالب آخرین دین آسمانی در اختیار انسان قرار داد. بخش عمده‌ای از این بایدها و نبایدها را احکامی تشکیل می‌دهند که رعایت آن‌ها برای رسیدن انسان به سر منزل مقصود، ضروری است. از آنجایی که احکام اسلامی تابع مصالح و مفاسد هستند، آن دسته از احکامی که برای انسان از اهمیت بالاتری برخوردار بوده و انجام آن‌ها برای وی مصلحت دارد در قالب احکام واجب الهی عرضه شده‌اند. به عبارت دیگر انجام این دسته از احکام برای تحقق هدف از خلقت انسان ضروری بوده و ترک آن‌ها دارای مفسده عظیمی می‌باشد.
یکی از این واجبات الهی که در میان دیگر واجبات از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، روزه می‌باشد. در اهمیت این واجب الهی و نقش بسزای آن در انسان‌سازی و رساندن آدمی به کمال همین بس که خداوند متعال آن را در همه ادیان گذشته نیز واجب کرده است. قرآن نیز به این مطلب اینگونه تصریح کرده است «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ»؛[1] «ای اهل ایمان، بر شما هم روزه واجب گردید چنانکه امت‌های گذشته را فرض شده بود، و این دستور برای آن است که پاک و پرهیزکار شوید».
اگرچه بندگان موظف به انجام احکام الهی هستند حتی اگر حکمت و علت آن‌ها را ندانند؛ ولی در برخی از روایات به علت و حکمت احکام اشاره شده است. در اینجا به بیان یکی از حکمت‌های وجوب روزه با توجه به کلام حضرت امیر و حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها می‌پردازیم.
آزمایش اخلاص بندگان
امیرالمومنین علی علیه‌السّلام یکی از حکمت‌های وجوب روزه را آزمودن اخلاص بندگان دانسته و فرمودند: «فَرَضَ اللهُ ... الصِّيامَ ابْتِلاءً لاخلاصِ الْخَلْقِ»؛[2] «خداوند روزه را واجب كرد تا اخلاص بندگان را بيازمايد.»
تثبیت اخلاص بندگان
حضرت صدیقه طاهره سلام‌الله‌علیها نیز تثبیت اخلاص بندگان را یکی از حکمت‌های وجوب روزه دانسته و فرمودند: «فَرَضَ اللّه ُالصِّيامَ تَثبِيتا لِلإخلاصِ»؛[3] «خداوند روزه را براى استوارى اخلاص، واجب فرمود».
روزه که از واجبات الهی است، علاوه بر آثار و برکات فراوان و سازندگی برای خود روزه دار، این اثر را هم دارد که اخلاص را آزموده و در قلب‌ها تثبیت کند. وجود این اخلاص برای حرکت در مسیر به سوی کمال ضروری است.
پی‌نوشت:
[1]. بقره: 183.
[2]. نهج البلاغه، صبحی صالح، حكمت 252.
[3]. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج93، ص368، دار احیاء التراث.
