یکی از نگرانی‌های بشر در طول اعصار مختلف، رویارویی با بلا های طبیعی و غیر طبیعی بوده است. امروزه نیز شاهد نزول بلایای مختلف طبیعی همچون سیل، زلزله، سونامی، توفان و... هستیم. وجود چنین بلایای طبیعی در کنار بلایای غیر طبیعی همچون جنگ، کشتار، فقر و... باعث شده است که مقابله و دفع بلایا به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های انسان تبدیل شود.
با توجه به روایات موجود در منابع اسلامی، وجود چنین بلایایی بی‌ثمر نبوده و با نگاه عمیق معرفتی می‌توان به فواید آن‌ها پی برد. برای درک فواید بلا زانوی ادب در مقابل امامی می‌زنیم که خود فرمود: «أَيُّهَا النَّاسُ سَلُونِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي، فَلَأَنَا بِطُرُقِ السَّمَاءِ أَعْلَمُ مِنِّي بِطُرُقِ الْأَرْضِ»؛[1] «اى مردم! از من سؤال کنيد پيش از آنکه مرا از دست دهيد، زيرا من به راه‌هاى آسمان از راه‌هاى زمين آشناترم»
امیرالمومنین علیه‌السلام در مورد ثمرات بلا فرمودند:«إِنَّ الْبَلَاءَ لِلظَّالِمِ أَدَبٌ وَ لِلْمُؤْمِنِ امْتِحَانٌ وَ لِلْأَنْبِیَاءِ دَرَجَةٌ وَ لِلْأَوْلِیَاءِ کَرَامَة»؛[2] «بلا برای ظالم ادب نمودن و تنبیه کردن است، برای مومن امتحان است، برای انبیا درجه است و برای اولیا کرامت.»
با توجه به کلام نورانی امیر بیان، بلا حداقل برای چهار گروه از انسان‌ها دارای ثمره است.
بلا، مجازات و تنبیهی است برای گناهکاران تا تادیب شده و راه خود را اصلاح کنند و قرآن نیز اینگونه بیان داشته است:«وَلَنُذِيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذَابِ الْأَدْنَىٰ دُونَ الْعَذَابِ الْأَكْبَرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ»؛[3] «به آنان از عذاب نزدیک (عذاب این دنیا) پیش از عذاب بزرگ (آخرت) می‌چشانیم، شاید بازگردند».
بلا برای مومنین و نیکوکاران نیز امتحان است تا به این وسیله استعدادهای ایشان شکوفا شود و قرآن نیز به این مهم اشاره کرده است.[4]
برای انبیا و اولیای الهی که معصوم بوده و عاری از هر گونه گناهی هستند نیز ثمره کرامت و ارتقای درجه ایشان را دارد.
گرچه بلا بی‌فایده نیست ولی اسلام عزیز برای دفع بلا نیز راهکار ارائه کرده است. با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، مناسب است که راهکار امیرالمومنین علیه‌السلام در این ماه را بیان کنیم. امیرالمومنین علی علیه‌السلام فرمودند: «علَيْكُمْ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ بِكَثْرَةِ الِاسْتِغْفَارِ وَ الدُّعَاءِ فَأَمَّا الدُّعَاءُ فَيُدْفَعُ بِهِ عَنْكُمُ الْبَلَاءُ وَ أَمَّا الِاسْتِغْفَارُ فَيَمْحَى ذُنُوبَكُمْ»؛[5] «در ماه رمضان بسیار استغفار و دعا کنید زیرا با دعا از شما دفع بلا می شود و با استغفار، گناهانتان پاک می شود.»
ماه رمضان بهترین فرصت برای استغفار از گناهان و دعا به درگاه الهی در جهت دفع بلا می‌باشد.
پی‌نوشت:
[1]. نهج البلاغه، صبحی صالح، خطبه 189.
[2]. بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج64، ص235، دار احیاء التراث.
[3]. سجده: 21.
[4]. آل عمران: 186.
[5]. الکافی، شیخ کلینی، ج4، ص88، دار الکتب الاسلامیه.
