امام على (علیه السلام): «اکرم نفسک عن کل دنیه و ان ساقتک الى الرغائب فانک لن تعتاض‏بما تبذل من نفسک عوضا و لاتکن عبد غیرک و قد جعلک الله‏حرا».
على علیه السلام به فرزندش امام مجتبى سلام الله علیه فرمود: نفس خویش را عزیزبشمار و به هیچ پستى و دنائتى تن مده گرچه عمل پست، تو را به تمنیاتت‏برساند،زیرا هیچ چیز با شرافت نفس برابرى نمى‏کند و (به جاى عزت از دست داده) عوضى‏همانند آن نصیبت نخواهد شد، و بنده دیگران نباش که خداوند تو را آزاد آفریده‏است.
امام على (علیه السلام): «من کرمت علیه نفسه لم‏یهنها بالمعصیه‏».
کسى که نفس شرافتمند و با عزت دارد هرگز آن را با پلیدى گناه، خوار و پست ‏نخواهد ساخت.
امام على (علیه السلام): «النفس الدنیه لاتنفک عن الدنائات‏».
کسى که فرومایه و دنى النفس است از کارهاى پست جدایى ندارد.:
امام على (علیه السلام) «ساعه ذل لاتفى بعز الدهر».
یک ساعت ذلت‏با عزت تمام دوران زندگى برابرى نمى‏کند.
امام على (علیه السلام): «من تذلل لابناء الدنیا تعرى من لباس التقوى‏».
کسى که در مقابل شیفتگان دنیا اظهار ذلت کند، با این عمل، جامه تقوى و پاکى‏را از بر خود به در آورده است.
امام على (علیه السلام): «اعجز الناس من قدر على ان یزیل النقص عن نفسه و لم‏یفعل‏».
عاجزترین مردم کسى است که مى‏تواند نقائص اخلاقى خود را برطرف سازد و از انجام‏آن خوددارى کند.
امام صادق (علیه السلام): «ان الله عزوجل فوض الى المومن اموره کلها و لم یفوض الیه‏ان یذل نفسه‏».
خداوند تمام کارهاى مومن را به خود او واگذار کرده ولى به او اختیار نداده که‏خود را خوار و ذلیل کند.
امام صادق (علیه السلام): عن زراره عن الصادق(علیه السلام): «ان رجلااتاه فقال اننى لا احسن ان‏اعمل عملا بیدى و لا احسن ان اتجر و انا محارف محتاج‏فقال اعمل واحمل على راسک واستغن عن الناس‏».
زراره از امام صادق علیه السلام نقل کرده که مردى به حضور حضرت آمد عرض کرددست‏سالمى ندارم که با آن کار کنم، سرمایه ندارم تا با آن تجارت کنم مرد محروم‏و مستمندى هستم چه کنم؟ حضرت مى‏دید که سر آن مرد سالم است و مى‏تواند طبق رسوم‏محلى با آن کار کند فرمود: بار را بر سرت ببر و خود را از مردم بى‏نیاز بدار (وگدایى نکن).
امام صادق (علیه السلام): «اقصر نفسک عما یضرها من قبل ان تفارقک واسع فى فکاکها کماتسعى فى طلب معیشتک فان نفسک رهینه بعملک‏».
از آن چه براى جانت زیان بخش است اجتناب‏نما پیش از آن که مرگت فرا رسد، و درراه آزاد کردن نفس خویش از قیود سیئات اخلاقى کوشش نما همانطور که براى معاش‏خود تلاش مى‏کنى، چه آن که خودت و جانت در گرو اعمالى است که انجام مى‏دهى.
پاسداراسلام – شماره 197
عزت نفس امام على علیه السلام:
«لا تسالوا الا الله سبحانه، فانه ان اعطاکم اکرمکم، و ان منعکم حاز لکم». [1] به جز از خداى سبحان چیزى نخواهید زیرا اگر به شما بدهد، شما را گرامى داشته و اگر ندهد ذخیره [ آخرتتان‏] خواهد کرد.
امام على علیه السلام:
«من اتى غنیا فتواضع له لغناه ذهب ثلثا دینه». [2] هر کس نزد ثروتمندى رود و به خاطر توانگرى و ثروتش در مقابل او کرنش و فروتنى کند، دو سوم دینش رفته است.
امام على علیه السلام:
«الصبر على الفقر مع العز اجمل من الغنى مع الذل». [3] شکیبایى بر تنگدستى همراه با عزت، زیباتر از ثروتمندى با ذلت است.
امام حسن علیه السلام:
«اذا اردت عزا بلا عشیره و هیبه بلا سلطان فاخرج من ذل معصیه الله الى عز طاعه الله». [4] هرگاه خواستى عزت بدون داشتن فامیل، و شکوه بدون سلطنت را، پس از ذلت نافرمانى خدا، به سوى عزت اطاعت او خارج شو.
امام حسین علیه السلام:
«موت فى عزه خیر من حیاه فى ذل». [5] مرگ با عزت، بهتر از زندگى با ذلت است.
امام سجاد علیه السلام:
«ما احب ان لى بذل نفسى حمر النعم». [6] دوست ندارم داراى شتران سرخ مو (و ثروت کلان) باشم ولى در برابر تحصیل آن لحظه‏اى تن به ذلت دهم.
امام سجاد علیه السلام:
«رایت الخیر کله قد اجتمع فى قطع الطمع عما فى ایدى الناس و من لم یرج الناس فى شى‏ء و رد امره الى الله عزوجل فى جمیع اموره، استجاب الله عزوجل له فى کل شى‏ء». [7] تمام خیر و نیکى را دیدم که در بریدن طمع از آن چه دست مردم است مى‏باشد، و هر که هیچ امیدى به مردم نداشته باشد و امورش را در هر کارى به خداى عزوجل واگذارد، خداى عزوجل در تمام چیزها او را اجابت کند.
امام سجاد علیه السلام:
«من کرمت علیه نفسه هانت علیه الدنیا». [8] هر کس خود را ارجمند شمارد، دنیا را پست انگارد.
امام باقر علیه السلام:
«طلب الحوائج الى الناس استلاب للعز… والیاس عما فى ایدى الناس، عز المؤمن فى دینه». [9] حاجت خواستن از مردم، موجب سلب عزت خواهد شد. و قطع امید از آن چه در دست مردم است، مایه عزت مؤمن در دینش مى‏باشد.
امام صادق علیه السلام:
«لاینبغى للمؤمن ان یذل نفسه، قیل له و کیف یذل نفسه؟ قال: یتعرض لما لایطیق». [10] سزاوار نیست مؤمن خود را ذلیل کند، سؤال شد چگونه؟ فرمود: خود را در معرض کارى که از او ساخته نیست قرار دهد.
امام صادق علیه السلام:
«من سال الناس و عنده قوت ثلاثه ایام لقى الله تعالى یوم یلقاه و لیس فى وجهه لحم». [11] کسى که از مردم تقاضاى کمک کند، با این که غذاى سه روز را دارد، روز قیامت‏با خداوند ملاقات کند در حالى که در صورتش گوشت نیست (یعنى با چهره زشت و بى‏آبرو وارد محشر مى‏شود).

پی نوشت:

[1]. نهج البلاغه، نامه 31.
[2]. همان، حکمت 228.
[3]. غرر الحکم.
[4]. بحارالانوار، ج 44، ص 139.
[5]. همان، ص 192.
[6]. مستدرک الوسائل، ج 2، ص 464.
[7]. اصول کافى، ج 2، ص 148.
[8]. تحف العقول، ص 285.
[9]. بحارالانوار، ج 75، ص‏112.
[10]. فروع کافى، ج 5، ص 46.
[11]. ثواب الاعمال، (ترجمه شده) ص 630.