شناخت امام زمان(عج) از وظایف شیعیان بوده و در روایات نیز آمده است که هرکس امام زمان خود را نشناسد و از دنیا برود، به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است. نوشتار زیر به چرایی شناخت امام زمان(عج) پرداخته است.
شناخت، زمینه ساز اعتقاد و ایمان و در نتیجه عمل و تعهّد است. چه زیبا فرموده است امیر بیان حضرت علی (علیه السلام) که: «انّ قیمة کلّ امری ء و قدرهُ معرفتُه» ؛ «ارزش و منزلت هر کسی [به اندازه] معرفت اوست».
در قرآن و احادیث، شناخت امام و اعتقاد به او، از اهمیتی ویژه برخوردار بوده و امری واجب برای هر شخص مؤمن و متدین دانسته شده است و شناخت امام، پیوندی ناگسستنی با معرفت خدا و پیامبر داشته و زمینه ساز بینش عمیق در دین و منش درست و پسندیده در زندگی است. «امام»، پیشوا، راهنما و راهبر انسان ها به سوی تکامل و تعالی و حجّت و خلیفه خدا بر روی زمین است. «امام»، انسان کامل، برگزیده خالق، معصوم و پاک سرشت و واسطه فیض الهی است و مقامی بس والا در میان آفریده های خداوند دارد. «امام» طریق وصول به «حقیقت» و مبیّن و مفسّر «شریعت» است و ... همان گونه که اطاعت و تبعیت از امام و دوستی او، بایسته و واجب است، شناخت شخصیت و ویژگی های او نیز ضروری است. در روایات و نصوص معتبر دینی نیز، سفارش خاصی به شناخت «امام» شده است.
در یکی از روایات مشهور شیعه و سنّی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) آمده است: «مَن مات و لم یعرف امام زمانِه، ماتَ میتة جاهلیّة»؛ «هر کسی بمیرد در حالی که امام زمان خود را نشناخته باشد، به مرگ جاهلی مرده است».
امام صادق (علیه السلام) این جاهلیت را چنین معرفی می کند: «جاهلیت کفر و نفاق و ضلال».
با توجه به این روایات، اهمیت شناخت امام زمان(عج) را می توان در موارد زیر خلاصه کرد :
۱. شرط اسلام واقعی
بر اساس روایات مختلف (از جمله حدیث «من مات و لم یعرف امام زمانه، مات میتة جاهلیة»)، معرفت امام عصر، شرط اسلام است و اگر کسی بدون شناخت امام از دنیا برود، گویا از اسلام واقعی و اصیل بی بهره بوده است. پس شناخت امام زمان، آن گاه می تواند انسان را از مرگ جاهلی دور کند که بتواند به دستورات او پاینده بوده و از ارشادات و هدایت های او بهره مند شود.
۲. رسیدن به هدایت واقعی
شناخت امام عصر (علیه السلام) ، چراغ هدایت و رمز دین داری است و نتیجه آن، دستیابی به صراط مستقیم، خداشناسی، حق شناسی و راه کمال و سعادت است.
یکی از دعاهای مهم در عصر غیبت، این دعاست که می گوییم: «اللّهم عرّفنی نفسک فانّک ان لَم تُعَرّفنی نَفسَک لَم اَعرِف رَسولَکَ، اللّهُم عرِّفنی رَسولک فانّک اِن لم تُعرِّفنی رسولک لم اَعرف حجّتکَ ؛ اللّهُم عَرِّفنی حجّتِک فانّک اِن لم تُعرِّفنی حُجّتک ضللتُ عن دینی»؛ «خداوندا! خود را به من بشناسان که اگر خودت را به من نشناسانی، پیامبرت را نخواهم شناخت. خداوندا! رسولت را به من بشناسان که اگر رسول خود را، به من نشناسانی، حجّتت را نخواهم شناخت. خداوندا! حجّت خودت را به من بشناسان که اگر حجّتت را به من نشناسانی، از دین خود گمراه خواهم شد».
۳. رسیدن به ثواب یاری او
بر اساس بعضی از روایات، شناخت امام زمان(عج) و باور قلبی به او، باعث نزدیکی هر چه بیشتر انسان به او می شود. اگر با این معرفت از دنیا برود، از پاداش های بیشماری برخوردار خواهد شد که یکی از آنها درک ثواب یاری امام عصر (علیه السلام) در زمان ظهور است؛ یعنی، چنین شخصی، همچون کسی است که در لشکر آن حضرت بوده و یا زیر پرچم او نشسته است.
