بایدها و نبایدهای «تشویق» و «تنبیه»
«تشویق» و «تنبیه» چه شرایطی دارد و برای تأثیر گذاری آنها چه نکاتی را باید مد نظر قرار دهیم؟
در «تشویق» و «تنبیه» باید شرایط آن را مد نظر قرار دهیم؛ مثلا تشویق نباید مایه غرور و غفلت تشویق شونده، یا خاموشی شعله فعّالیّتها و نظم و انضباط او گردد؛ بلکه باید بیشتر بر جنبه های معنوی تکیه کرد تا موجب تعالی شخصیّت افراد گردد و معیار در آن ضوابط باشد نه روابط.
در تنبیه نیز باید بر جنبه آگاه سازی تاکید کرد؛ اینکار همچنین باید بصورت مقطعی بوده و راه برای بازگشت نادمین باز بماند.
در تنبیه باید مراقب بود از افراط و تفریط پرهیز شود زیرا هر دوی اینها اثر تربیتی آن را از بین می برد.
* نقش خانواده و وراثت بر اخلاق از منظر قرآن
آیا قرآن تربیت خانوادگی و وراثت را در شکل گیری اخلاقیات انسان ها موثر می داند؟
پدر و مادر از دو راه در وضع اخلاقی فرزند اثر می گذارند: از طریق تکوین و تشریع.
منظور از تکوین در اینجا صفاتی است که در درون نطفه ثبت است و از طریق ناآگاه منتقل به فرزند می شود و منظور از تشریع، تعلیم و تربیتی است که آگاهانه انجام می گیرد و منشأ پرورش صفات خوب و بد می شود. هیچ کدام از این دو جبری نیست ولی بدون شک زمینه ساز صفات و روحیّات انسان هاست. قرآن نیز در آیات متعددی از جمله: آیه ۲۷ سوره نوح، ۳۳، ۳۴ و ۳۷ سوره آل عمران، ۶ سوره تحریم و ۲۸ سوره مریم به این مطلب اشاره کرده است.
* نقش خانواده و وراثت بر اخلاق انسان از منظر روایات
آیا تربیت خانوادگی و وراثت در شکل گیری اخلاق انسان مؤثر است؟
نخستین مدرسه هر انسانی دامان مادر و آغوش پدر اوست و در آنجا نخستین درس های فضیلت یا رذیلت را می آموزد. در روایات تعبیرات بسیار لطیفی در این باره آمده از جمله: امام علی(ع) فرمود: «اخلاق پاک و نیک، دلیل وراثت های پسندیده انسان ـ از پدر و مادر ـ است». و پیامبر(ص) فرمود: «هر نوزادی بر فطرت پاک توحید ـ و اسلام ـ متولّد می شود مگر این که پدر و مادر او را به آئین یهود و نصرانیّت وارد کنند». همچنین تربیت نیک فرزند بهترین میراث و انتخاب نام نیک از حقوق او دانسته شده است.
