نام سوره: سبأ
تعداد آیات: 54
تعداد کلمات: 887
تعداد حروف: 3596
ترتیب نزول: 58
محل نزول: مکه مکرمه
معانی نام سوره: سباء نام شهر و هم نام مردم و قومی است که در آن شهر زندگی میکردند.
نامهای دیگر: داوود
ویژگیهای سوره: آگاهی انسان از اعمال ریز و درشت در پرونده و نامه اعمال هر انسان و رائه آن در روز قیامت – مقام معجزات حضرت داوود و نعمتهای خداوند برای دین پیامبر.
موضوعات مطرح شده: زمین و آسمان – معاد – مسائل نبوت – توحید و خداشناسی – داستان قوم سباء – محاجه و مناظره مستضعفین با مستکبرین در قیامت – ثبات و دوام و استحکام حق – شمه ای از داستان حضرت سلیمان.
فضیلت قرائت و خواص سوره سبأ
سبأ و نام دیگرش داوود
پاورقی 1. درمان با قرآن، ص76.
سی و چهارمین سوره قران است که مکی و 54 آیه دارد.
در فضیلت این سوره پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله وسلم فرموده اند: هر کس که سوره سبأ را قرائت کند همه پیامبران الهی روز قیامت با او رفیق و همراه بوده و با او مصافحه می کنند
پاورقی 2. مجمع البیان، ج7، ص 190.
امام صادق علیه السلام نیز فرموده اند: هر کس سوره های سبأ و فاطر را در شب قرائت کند، همواره در آن شب در حفظ و امان خداوند و وکیلان او خواهد بود و اگر در روز این سوره ها را بخواند هیچ امر ناخوشایند و مکروهی به او نمی رسد و از خیر دنیا وآخرت چیزهایی به او داده می شود که به ذهنش خطور نکرده است.
پاورقی 3. ثواب الاعمال، ص110.
آثار و برکات تلاوت سوره سبأ
1. ایمن شدن و فرو ریختن ترس
در برکات این سوره از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم نقل شده: هر کس سوره سبأ را بنویسد و بر خود بیاویزد هیچ حیوان و جنبنده آزار دهنده ای به او نزدیک نمی شود و اگر نوشته این سوره را بشوید و از آن بنوشد و مقداری از آن را بر خود بپاشد، اگر از چیزی می ترسد، ایمنی یافته و ترسش می ریزد و اگر صورتش را با آن بشوید نیز ترس و هراسش از بین می رود.
پاورقی 4. تفسیرالبرهان، ج4، ص 504.
شأن نزول و محتوای سوره سبأ
بحثهاى این سوره که به مناسبت شرح سرگذشت قوم سبا به نام سبا نامیده شده ناظر به پنج مطلب است:
1. مساله توحید و قسمتى از نشانه هاى خداوند در عالم هستى، و صفات پاک او از جمله توحید ربوبیت و الوهیت.
2. مساله معاد که از همه مسائل در این سوره بیشتر مطرح شده.
3. مساله نبوت انبیاى پیشین و مخصوصا پیامبراسلام و پاسخ به بهانه جوئیهاى دشمنان درباره او، و بیان پاره اى از معجزات انبیاى سلف.
4. بیان بخشى از نعمتهاى بزرگ خداوند و سرنوشت شکرگزاران و کفران کنندگان، ضمن بیان گوشه اى از زندگى سلیمان و قوم سبا.
5. دعوت به تفکر و اندیشه و ایمان و عمل صالح.
داستان سوره سبأ
داستان قوم سبأ
فَقَالُواْ رَبنَا بَاعِدْ بَیْنَ أَسْفَارِنَا وَظَلَمُواْ أَنفُسَهُمْ فَجَعَلْنَاهُمْ أَحَادِیثَ وَمَزقْنَاهُمْ کُل مُمَزقٍ إِن فِى ذَلِکَ لَأَیَاتٍ لِکُلِ صَبارٍ شَکُورٍ
/پاورقی . (سوره سبأ آیه 19)./
پس (قوم سبأ به ناسپاسى) گفتند: پروردگارا! میان سفرهاى ما فاصله بیانداز و بر خویشتن ستم کردند، پس ما آنان را موضوع داستانهایى (براى عبرت دیگران) قرار دادیم و آنان را به کلى پراکنده و متلاشى کردیم، همانا در این (ناسپاسى آنان و قهر ما) نشانههایى (از عبرت) براى هر صبر کننده و شکرگزارى وجود دارد.
چنانکه از این آیات و برخى روایات استفاده مى شود، قوم سبأ، جمعیتى بودند که در جنوب جزیره عربستان زندگى مى کردند و تمدنى عالى و درخشان داشتند.
این منطقه رودخانه مهمى نداشت و آب باران در دشت به هدر مىرفت، لذا مردم به فکر افتادند که سد بزرگى بسازند و آب را پشت آن ذخیره کنند. در انتهاى یکى ار درهها، در کنار شهر مَارِب، سد خاکى عظیمى ساختند که به همین نام مشهور شد.
آب خروجى از این سد باعث آبادانى دو طرفِ رودى شد که از پاى سد جارى بود و روستاهاى بسیارى با باغستانها و کشتزارهاى زیبا در دو طرف آن پدیدار گشت. فاصله این روستاها با یکدیگر بسیار کم و تقریباً به هم متصل بود و وفور نعمت همراه با امنیت، محیطى مرفه را براى زندگى آماده ساخته بود، اما آنها خدا را به فراموشى سپردند، به فخر فروشى پرداختند و به اختلافات طبقاتى دامن زدند. اغنیا مایل نبودند که افراد کم درآمد، همانند آنان و یا همراه آنان در رفت و آمد میان این مناتطق باشند و مى خواستند این امتیاز براى آنان باشد.
چنانکه در تاریخ آمده است موشهاى صحرایى به دیواره این سد خاکى حمله کردند و آن را از درون سست کردند، چنانکه با جارى شدن یک سیلاب عظیم، دیواره سد شکست و سیل عظیمى جارى شد که تمدن عظیم سبأ را در زیر گِل و لاى مدفون ساخت. سیلى که به قول قرآن، از آن سرزمین آباد، جز درختان تلخ أراک و شور گز و اندکى درختان سدر چیزى به جاى نگذاشت.
فارسلنا علیهم سیل العرم و بدلناهم بجنتیهم جنتین ذواتى اُکلٍ خمط و أثل و شىء من سدر قلیل
