قریش نام دودمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می باشد و اين سوره مکی است.
در ترجمه این سوره می خوانیم:
برای الفت دادن قریش، الفتشان در کوچ تابستانی و زمستانی. پس باید خدای این خانه (کعبه) را بپرستند. همان خدایی که از گرسنگی (طاقت فرسا) سیرشان گردانید، و آنها را از بیم و دشمن ایمن ساخت.
قریش نام عشیره و دودمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) است. آنان همگی از نسل نضر بن کنانه اند که قریش نامیده می شد.
سوره قریش از سوره هایی است که در اوایل بعثت، در مکه نازل شده است، این سوره با ذکر برخی نعمتها و عطایای الهی بر قریش، آنان را به عبادت پروردگار دعوت می کند.
این سوره، در حقیقت مکمل سوره - فیل - محسوب می شود و آیات آن دلیل روشنی بر این مطلب است.
طبیعی است که دعوت باید از نزدیکترین افراد به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) یعنی قوم و قبیله آن حضرت آغاز شود. بنابراین خداوند لطفی را که در حق طایفه آن حضرت، یعنی قریش داشته است، یادآوری می کند و آنها را به خداپرستی فرا می خواند.
اما آن لطف الهی نسبت به قریش چه بود؟ آن لطف، همان امنیتی بود که قریش از آن بهره مند بودند. کعبه و حریم آن برای همه قبایل دور و نزدیک مورد احترام بود. از اینرو عرب قریش را نیز که نگهبان کعبه بودند بسیار محترم می داشتند. به جهت همین احترام بود که قریش با احساس امنیت از هجوم و دستبرد قبائل اطراف می توانست در تابستان و زمستان به تجارتهای منطقه ای با شهرهای دور و نزدیک بپردازد. در زمستان کاروان تجارتی قریش به یمن می رفت و تجار کالاهای وارده از هند و نیز محصولات یمن را به مکه حمل می کردند. مقداری را مصرف و مقداری را در مراسم حج می فروختند و بخشی دیگر را در فصل تابستان برای فروش به شام (سوریه فعلی) می بردند. در شام نیز کالاهای مورد نیاز خود و همچنین کالاهایی را که در بازار جنوب مشتری داشت، می خریدند.
این کوچ ها و تجارتها، سود سرشاری برای قریش داشت. آن سود هر سال میان سهام داران تقسیم می شد، به طوری که حقی از فقیر و ضعیف از بین نمی رفت.
گذارن اصلی زندگی قریش از همین تجارتها بود، زیرا مکه در ناحیه خشک و سوزان و بی آب و علفی واقع بوده است؛ نه دارای زراعت است و نه دامداری چشمگیری که نیازشان را برآورد. خداوند در این سوره الفت قریش با یکدیگر و نیز الفت و همزیستی آنها با دیگر قبایل را یادآور می شود و می فرماید:
پس پروردگار این خانه را مکه نجات دهنده شما از گرسنگی و ناامنی است، عبادت کنید.
در روایتی آمده است که: فیل و قریش یک سوره اند (مانند ضحی و الم نشرح)
از اینرو از نظر فقها در نماز نمی توانیم تنها یکی از آن دو را به عنوان سوره بخوانیم، بلکه باید هر دو را به ترتیب همراه با بسم الله بین آن دو، به جای یک سوره بخوانیم.
