"کدو سبز" با نام علمی Cucurbita pepo از جمله سبزیجاتی است که خواص متعددی برای سلامتی انسان دارد. کدو خورشتی که با نام کدو سبز و کدو مسمایی نیز شناخته می‌شود، از صیفی‌جات تابستانی است و شکلی دراز و کشیده و تقریباً شبیه به خیار دارد، طول آن حتی تا یک متر هم قابل رشد است اما اغلب در اندازه‌های کوچک‌تر برداشت می‌شود، رنگ پوست آن سبز روشن و گاهی سبز تیره است و از هم‌خانواده‌های کدوهایی مانند کدو حلوایی و کدو تنبل است.

ترکیبات کدو سبز

هر یک فنجان کدو سبز حاوی 17 کیلوکالری انرژی، یک گرم پروتئین، سه گرم کربوهیدرات، فیبر و ویتامین‌هایی مانند ویتامین آ، منگنز، ویتامین سی، پتاسیم، منیزیم، ویتامین کا، فولات، مس، فسفر، ویتامین‌ ب6 و برخی دیگر از انواع ویتامین‌های گروه "ب" است.

تقویت سیستم ایمنی بدن با مصرف کدو سبز

ویتامین A موجود در کدو سبز می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. کدو سبز همچنین سرشار از آنتی‌اکسیدان است که در تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماری‌ها نقش مهمی دارد.

خواص کدو سبز برای تقویت بینایی

کاروتنوئیدها مانند بتاکاروتن در کدو سبز فراوان هستند که این مواد می‌توانند باعث تقویت بینایی و سلامت چشم شوند. کدو سبز همچنین حاوی آنتی‌اکسیدان‌های لوتئین و زآگزانتین است؛ تحقیقات نشان می‌دهد که این آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند با تأثیر بر شبکیه چشم بینایی شما را بهبود بخشند و خطر ابتلا به بیماری‌های چشمی مرتبط با افزایش سن را کاهش دهند.

درمان یبوست با مصرف کدو سبز

کدو سبز حاوی فیبر محلول و نامحلول است. فیبر نامحلول باعث حجیم شدن مدفوع می‌شود و به حرکت راحت‌تر غذا در روده کمک می‌کند و خطر یبوست را کاهش می‌دهد. فیبر محلول نیز باکتری‌های مفیدی را که در روده زندگی می‌کنند تغذیه می‌کند. این باکتری‌ها اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه (SCFAs) تولید می‌کنند که سلول‌های روده را تغذیه می‌کند، علاوه بر این، این اسیدهای چرب می‌توانند به کاهش التهاب و علائم برخی از اختلالات روده، مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، بیماری کرون، و کولیت اولسراتیو کمک کنند.

کاهش قند خون با مصرف کدو سبز

کدو سبز باعث کاهش سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع2 می‌شود. فیبر کدو سبز به تثبیت قند خون کمک می‌کند و از افزایش سطح آن بعد از غذا جلوگیری می‌کند. فیبر موجود در کدو سبز همچنین ممکن است به افزایش حساسیت به انسولین کمک کند که می‌تواند به تثبیت قند خون نیز کمک کند.

خواص کدو سبز برای بیماری‌های قلبی ـ عروقی

پکتین که یکی از انواع فیبرهای محلول موجود در کدو سبز است در کاهش سطح کلسترول خون مؤثر است و بنابراین فیبر بالای موجود در کدو سبز باعث کاهش ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی از طریق کاهش کلسترول خون می‌شود. دریافت منظم این سبزی موجب کاهش سطوح بالای هموسیستئین خون می‌شود. سطوح بالای هموسیستئین نیز منجر به حمله قلبی و سکته مغزی می‌شود.

خواص کدو سبز برای فشار خون

کدو سبز علاوه بر داشتن فیبر فراوان، سرشار از پتاسیم است که می‌تواند با گشاد کردن عروق خونی به کاهش فشار خون بالا کمک کند. فشار خون پایین باعث کاهش خطر بیماری قلبی و سکته مغزی نیز می‌شود، علاوه بر این، رژیم‌های غذایی غنی از کاروتنوئیدها ـ که در کدو سبز نیز یافت می‌شود ـ انسان را در برابر ابتلا به بیماری‌های قلبی محافظت می‌کند.

کدو سبز برای کاهش وزن بدن

مصرف منظم کدو سبز می‌تواند به کاهش وزن کمک کند. این گیاه سرشار از آب و فیبر است که باعث ایجاد احساس سیری و درنتیجه کاهش اشتها و کاهش وزن می‌شود.

تقویت استخوان‌ها با کدو سبز

کدو سبز سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های لوتئین و زآگزانتین و همچنین ویتامین K و منیزیم است که همگی می‌توانند به تقویت استخوان‌ها کمک کنند؛ به همین دلیل به افرادی که در معرض پوکی استخوان قرار دارند توصیه می‌شود استفاده از کدو سبز را در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانند. مس موجود در این سبزی نیز به کاهش علایم دردناک آرتریت روماتوئید کمک می‌کند.

اثرات ضدسرطانی کدو سبز

مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی نشان می‌دهد که عصاره کدو سبز می‌تواند به از بین بردن یا محدود کردن رشد برخی از سلول‌های سرطانی کمک کند. کدو سبز همچنین حاوی آنتی‌اکسیدان‌های مختلف است؛ این ترکیبات با خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد مانع از بروز سرطان و آسیب به سلول‌ها و بافت‌های بدن می‌شوند.

مطالعات نشان داده است که مصرف کدو برای پیشگیری از بروز انواع سرطانها به‌ویژه سرطان کبد مفید است؛ ماده‌ای به‌نام کوکوربیتاسین در کدو موجود است که باعث کاهش اندازه تومورها، کاهش تعداد سلول‌های سرطانی و افزایش طول عمر حیوانات مبتلا به سرطان کبد می‌شود.

خواص کدو سبز برای مردان

تحقیقات نشان می‌دهد که عصاره کدو سبز می‌تواند به محدود کردن هایپرپلازی پروستات (بزرگ شدن پروستات که معمولاً باعث مشکلات ادراری و جنسی در مردان مسن می‌شود) کمک کند.

خواص کدو سبز برای زنان

زنان به‌ویژه در دوران بارداری می‌توانند از خواص و مزایای کدو سبز بهره ببرند. کدو سبز حاوی ویتامین‌سی است که برای تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماری‌های مختلف در دوران بارداری اهمیت دارد؛ کدو سبز سرشار از ویتامین‌‌های گروه‌ب به‌ویژه فولات است که این ویتامین برای حفظ سلامت جنین بسیار حیاتی است.

همچنین فیبر موجود در کدو سبز باعث کاهش فشار و قند خون بالا در زنان می‌شود و از ابتلای آنها به این دو بیماری خطرناک در دوره بارداری جلوگیری می‌کند.

خواص کدو سبز برای تیروئید

آزمایش روی موش‌ها نشان می‌دهد که عصاره پوست کدو سبز می‌تواند به ثابت نگه‌داشتن سطح هورمون تیروئید کمک کند و بنابراین در بیمارانی که دچار مشکلات تیروئیدی هستند ممکن است اثرات مفیدی از خود به‌جا بگذارد.

تقویت عملکرد مغز با کدو سبز

ویتامین‌های A و E موجود در کدو سبز در ترکیب با اسیدهای چرب غیراشباع، باعث بازسازی سلول‌های مغز می‌شود. "فولات" موجود در کدو سبز می‌تواند بروز بیماری آلزایمر و زوال عقل را کاهش دهد.

کدو سبز همچنین به‌دلیل داشتن آب فراوان و مواد مغذی مانند فولات، پتاسیم، آهن، ویتامین C و امگا3 یک غذای واقعی برای مغز است.

خواص کدو سبز برای پوست و مو

لوتئین موجود در کدو سبز با کاهش واکنش‌های التهابی، سلامت پوست را تقویت می‌کند؛ ویتامینسی موجود در این سبزی مقوی نیز باعث ترمیم پوست از طریق کلاژن‌سازی می‌شود، همچنین آب موجود در کدو باعث آبرسانی به پوست و شفاف شدن آن می‌شود.

آب موجود در کدو سبز علاوه بر شفاف شدن پوست باعث آبرسانی به ساقه مو و جلوگیری از خشک شدن آن نیز می‌شود؛  کدو سبز همچنین مقادیر کمی از زینک را دارد که برای تقویت رشد مو نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.

خواص کدو سبز برای پیشگیری از پیری

کدو سبز منبع خوبی از آنتی‌اکسیدان‌ها است که با پیشگیری از آسیب به سلول‌ها خواص ضدپیری را اعمال می‌کنند و بنابراین مصرف روزانه آن به افراد توصیه می‌شود.

چگونه کدو سبز را در رژیم غذایی خود بگنجانیم؟

• آن را به‌صورت خام به سالاد اضافه کنید.
• با استفاده از کدو سبز، آلو و گوشت خورش درست کنید.
• از کدو سبز در سوپ استفاده کنید.
• آن را به‌صورت کبابی یا تفت داده‌شده با کمی سیر و روغن سرو کنید. برای سرخ کردن ملایم، روغن زیتون را به آن اضافه کنید و تفت دهید. آن را به‌صورت سرخ‌شده با نان مصرف کنید.
• ترکیب ماست و کدو را امتحان کنید.

عوارض مصرف بیش از حد کدو سبز

کدو سبز به‌طور کلی سالم و بدون خطرات قابل توجه است اما می‌تواند باعث مشکلات گوارشی در مبتلایان به سندرم روده تحریک‌پذیر شود، علاوه بر این، خوردن کدو سبز خام می‌تواند به‌دلیل محتوای فیبر موجود در آن باعث نفخ در برخی افراد شود.

کدو سبز را با پوست مصرف کنیم یا بدون پوست؟

کدو سبز با پوست حاوی مقادیر بالاتری از ویتامین‌کا است؛ این ویتامین برای انعقاد خون و عملکرد بسیاری از ارگان‌های بدن ضروری است و برای بهره‌مندی از خواص این سبزی می‌توان کدو را با پوست در ماست رنده و مصرف کرد.

نحوه خرید و نگهداری کدو سبز

برای خرید کدو سبز آنهایی را انتخاب کنید که پوستشان براق‌تر است همچنین توجه داشته باشید پوست کدو نباید خیلی سفت باشد چون پوست سفت نشان‌دهنده بیش از حد رسیده بودن کدوست. کدوهایی را که روی آنها سوراخ یا شکستگی وجود دارد خریداری نکنید زیرا خراب یا آفت‌زده هستند. برای نگهداری کدو سبز آنها را در یک کیسه پارچه‌ای به‌صورت نشسته داخل یخچال قرار دهید.

روایتی از پیامبر(ص) درباره کدو

حضرت ختمی‌مرتبت ﺭﺳﻮﻝ‌الله(ص) فرمودند: ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺍﺳﺘﻴﺪ ﭼﻴﺰﻯ ﺑﭙﺰﻳﺪ، ﺍﺯ "ﻛﺪﻭ" ﺯﻳﺎﺩ ﺑﻬﺮه بجویید ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺩﻝِ ﺍﻧﺪﻭﻫﮕﻴﻦ ﺭﺍ ﺷﺎﺩ ﻣﻰ‌ﻛﻨﺪ. ﺑﺤﺎﺭﺍلاﻧﻮﺍﺭ، ﺝ66، ﺹ225.

کدو سبز در طب سنتی

از دیدگاه طب سنتی کدو دارای طبع سرد و تر و خنک‌کننده و مرطوب‌کننده است. این میوه از نظر طب سنتی برای رفع یرقان مفید است و برای کاهش التهاب بدن از آن استفاده می‌شود.

کدو خون‌ساز است و مصرف آن به افراد گرم‌مزاج توصیه می‌شود. پوست خام کدو به‌صورت ضماد برای درمان سوختگی و قطع خونریزی‌های جراحات و زخم‌ها مفید است.

ضماد کدوی پخته روی ناحیه بیرونی معده، کبد و کلیه موجب کاهش حرارت و التهاب آنها می‌شود. خوردن پوست کدو برای بواسیر و خونریزی داخل شکم و برطرف کردن یبوست مفید است؛ خوردن انواع کدو برای افراد گرم‌مزاج، صفراوی توصیه می‌شود.

کدو در جلوگیری از بزرگ شدن پروستات مردان نقش مهمی دارد. کدوسبز گیاهی پرآب است و از کم‌آب شدن بدن در روزهای گرم تابستان جلوگیری می‌کند و در رفع عطش و تشنگی مؤثر است. ترکیب کدو خورشتی با ماست و مصرف آن دو یا سه بار در هفته، موجب شفافیت پوست می‌شود. مصرف آن برای جلوگیری از سرطان‌ها به‌ویژه سرطان روده بزرگ مؤثر است؛ مصلح کدو سبز، نعنا، روغن زیتون و فلفل است.

"انجیر" از قدیمی‌ترین میوه‌های مورد استفاده بشر است که قدمت استفاده از آن به 11 هزار سال پیش بازمی‌گردد؛ این میوه از درخت انجیر با نام علمی Ficus‌ می‌روید که بیش از 800 گونه مختلف دارد و رایج‌ترین گونه Ficus‌ با نام انجیر شناخته می‌شود که هم به‌صورت تازه و هم به‌صورت خشک‌شده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

قسمت‌های قابل استفاده گیاه

از زمان قدیم، قسمت‌های مختلف درخت انجیر از جمله میوه، شیره و برگ برای اهداف مختلف درمانی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

در طب سنتی از ریشه انجیر برای درمان بیماری‌هایی نظیـر عفونتهای قارچی استفاده می‌شده است همچنین خواص ضدسرطانی این قسمت از انجیر نیز به اثبات رسیده است.

برگ‌های درخت انجیر دارای خاصیت ضـدمیکروبی اسـت و می‌توان از آن به‌عنوان یک عامل ضدمیکروبی طبیعی یاد کرد.

شیره حاصل از درخت انجیر نیز خواص ضدسرطانی فراوانی دارد. این شیره دارای میزان بالایی از ترکیبات پلی‌فنلی اسـت که منبع ارزشمندی از آنتی‌اکسیدانها است و به پیشگیری از بروز انواع بیماری‌های مزمن و سرطان‌ها کمک می‌کند. شیره انجیر همچنین دارای خاصیت دفـع کـرم و کـرم‌کشـی نیـز هست و شیره درخت انجیر برای درمان زگیل مؤثر است.

 ساقه درخت انجیر نیز دارای خواص ضدعفونی‌کنندگی و ضــد کرم اســت و عصــاره ســاقه آن بــرای درمان بیماری‌های پوستی مختلف، زخم و دیابـت اسـتفاده می‌شـود.

ترکیبات انجیر

هر 100 گرم انجیر حدود 74 کیلوکالری انرژی، 19 گرم کربوهیدرات، حدود سه گرم فیبر، 16 گرم قند، 79 گرم آب و مقادیر کمی از پروتئین است؛ این میوه همچنین دارای ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلفی است.

انواع انجیر

بیش از 700 گونه انجیر در جهان شناخته شده‌اند اما متداول‌ترین انواع آن، انجیر با گوشت سبز و انجیر سیاه است.

خواص انجیر برای سلامتی انسان

به‌دلیل خواص و فواید بی‌شمار انجیر برای سلامتی انسان، در طب سنتی و طب نوین، تأکید فراوانی بر مصرف این میوه شده است.

خواص انجیر برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی

از مهمترین دلایل بروز بیماری‌های قلبی، مصرف مواد غذایی با کلسترول و تری‌گلیسیرید بالاست؛ انجیر به‌واسطه وجود موادی به‌نام فلاونوئیدها از بروز بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌کند. با انجام آزمایش روی موش‌های آزمایشگاهی و جوجه مشخص شده است که مصرف انجیر باعث کاهش میزان کلسترول خون و بیماری‌های عروقی مانند تصلّب شرایین می‌شود.

در مطالعه‌ای در سال 2014 روی تأثیر عصاره برگ انجیر به‌روی موشهای چاق گزارش شد که استفاده از این عصاره موجب بهبود پروفایل چربی و کاهش عوامل خطرساز چربی در این موش‌ها می‌شود.

انجیر برای پیشگیری از سکته‌های مغزی و قلبی

انجیر موجب کاهش سطح تری‌گلیسیرید و لیپیدهای موجود در خون می‌شود همچنین این میوه به‌دلیل دارا بودن فیبر زیاد، میزان رسوب کلسترول در دیواره رگ‌ها و خطر بروز سکته‌های قلبی و مغزی را کاهش می‌‌دهد.

خواص انجیر برای سلامت دستگاه گوارش

بیش از 20 درصد افراد در جهان به بیماری‌های مزمن دستگاه گوارش و به‌خصوص یبوست مبتلا هستند. یبوست زمینه بروز بسیاری از بیماری‌های دستگاه گوارش نظیر سرطان روده بزرگ را فراهم می‌کند. محققین در مطالعاتی که اثر انجیر را روی حرکات دستگاه گوارش حیوانات آزمایشگاهی بررسی کرده‌اند، نشان داده‌اند که انجیر باعث افزایش این حرکات می‌شود و میوه‌ای ملین است. فیبرهای غیرقابل حل یک لایه محافظتی را روی مخاط روده کوچک و بزرگ ایجاد می‌کنند و بدین ترتیب مانع از آسیبهای مکانیکی ناشی از مدفوع به مخاط روده می‌شوند.

انجیر ضد سرطان و زخم معده

این میوه به‌دلیل وجود ترکیبات فنلی از بروز زخم معده که توسط باکتری هلیکوباکتر پیلوری ایجاد می‌شود نیز جلوگیری می‌کند؛ با توجه به وجود آنتی‌اکسیدانهای فراوان در انجیر و تأثیر این مواد بر پیشگیری از انواع سرطان‌ها و همچنین نقش مهم زخم معده در افزایش خطر ابتلا به سرطان معده، انجیر یکی از میوه‌های بسیار مؤثر در پیشگیری از بروز این سرطان‌ است.

خواص ضدکرم انجیر

همچنین آنزیم فیسین موجود در برگ درخت انجیر خاصیت ضدکرم دارد و باعث دفع کرمهایی نظیر آسکاریس می‌شود.

خواص انجیر برای کبد

محققین با مطالعه به‌روی موشهای نر بالغ مبتلا به بیماری کبد چرب دریافتند که مصرف خوراکی انجیر به‌مدت 16 هفته در این حیوانات، موجب تسکین این بیماری می‌شود که این اثر را از طریق بهبود سطح آنزیمهای شاخص سلامتی کبد اعمال می‌کند.

تأثیر انجیر بر پیشگیری از بروز بیماری‌های اعصاب

انجیر منبع غنی از آنتی‌اکسیدانهای طبیعی از قبیل پلی‌فنل‌ها، اسیدهای آلی، ویتامین E ،کارتنوئیدها و اسیدآسکوربیک (ویتامین سی) است. امروزه مشخص شده است که این ترکیبات باعث مهار "‌استیل کولین استراز"ها می‌شوند که این آنزیم‌ها در بروز بیماری‌های عصبی مثل آلزایمر، جنون، عدم تعادل و میاستنی گراویس نقش دارند. این آنزیمها با اتصال به انتقال‌دهنده‌های عصبی باعث از بین رفتن حرکات طبیعی و ارادی افراد می‌شوند.

انجیر برای بهبود حافظه

آسیب‌های اکسیداتیو در مغز نقش مهمی در تخریب شناخت دارند که به‌دلیل افزایش سن و یا بیماری‌های عصبی ایجاد می‌شود. مطالعات نشان داده است که غذاهای حاوی آنتی‌اکسیدان مانند انجیر باعث بهبود عملکرد مغز و شناخت در موش‌های صحرایی پیر می‌شوند و به همین دلیل این میوه می‌تواند نقش مهمی در افزایش حافظه داشته باشد.

انجیر برای کاهش استرس

انجیر سبب بالا رفتن آستانه درد می‌شود و به‌عنوان آرامبخش و کاهنده میزان استرس و ترس توصیه می‌شود. ثابت شده است که عصاره "استونی" انجیر دارای اثرات آرامبخشی، شل‌کنندگی عضلات و ضداضطرابی است و می‌تواند به‌عنوان یک روش درمانی در بهبود بیخوابی، استرس، بیماری اسکیزوفرنی، میگرن و صرع مورداستفاده قرار گیرد.

خواص انجیر برای زنان باردار

کلسیم موجود در انجیر با تحریک افزایش میزان ترشح موادی به‌نام "پروستاگلاندین‌ها" باعث افزایش میزان انقباضات رحم و تسهیل زایمان در خانم‌های باردار می‌شود. گزارش شده است عصاره آبی تهیه‌شده از برگ انجیر موجب تشدید انقباضات رحمی در موش صحرایی می‌شود و می‌توان از آن به‌عنوان یک عامل منقبض‌کننده طبیعی رحم در القای زایمان و درمان خونریزی بعد از زایمان استفاده کرد.

خواص ضدسرطانی انجیر

سرطان از شایع‌ترین علل مرگ‌ومیر افراد در کشورهای پیشرفته است و کیفیت زندگی افراد مبتلا را به‌شدت تحت تأثیر منفی قرار می‌دهد. مطالعات اثرات ضدسرطانی انجیر را به اثبات رسانده است؛‌ این ویژگی انجیر نخستین بار در دهه 1940 موردبررسی قرار گرفت. در این تحقیقات نشان داده شد که مصرف انجیر از بروز سرطان کبد و کلیه در موشهای آزمایشگاهی جلوگیری می‌کند همچنین مصرف انجیر باعث کاهش میزان گسترش تومور در بدن، آسیب کمتر به DNA و افزایش میزان آنزیمهای ضدسرطان می‌شود.

به‌دلیل وجود آنتی‌اکسیدانهایی از قبیل ویتامین E ،C و همچنین بتاکاروتن، انجیر باعث کاهش میزان اکسیداسیون لیپوپروتئینها و به‌تبع آن کاهش خطر بروز سرطان می‌شود.

انجیر همچنین برای جلوگیری از سرطان پوست سودمند است؛‌ محققان در یک مطالعه گزارش کردند که عصاره به‌دست‌آمده از میوه و برگ انجیر از تکثیر سلول‌های سرطانی ملانومای پوست ممانعت می‌کند.

خواص انجیر برای سلامت پوست

در سالهای اخیر ترکیبات فِنُلیک توجه دانشمندان را برای استفاده در محافظت از پوست در مقابل خشکی، اگزما، آکنه، مهار رادیکال‌های آزاد، اثر ضدالتهابی، ضدپیری و محافظتی پوستی به خود جلب کرده‌اند. به‌دلیل وجود مقادیر زیادی از این ترکیبات در انجیر، محققین با بررسی تأثیر استفاده از کرم حاوی عصاره انجیر به‌روی خصوصیات مختلف پوست دریافتند که در پی استفاده از فرمولاسیونهای تهیه‌شده از عصاره این میوه، میزان ملانین پوست، از دست دادن آب و چربی پوست به‌طور معنی‌داری کاهش و میزان رطوبت پوست افزایش می‌یابد و می‌توان از این کرم برای رفع آکنه، لک‌های پوستی و چین و چروک پوست استفاده کرد.

البته مزیت انجیر برای پوست تنها محدود به میوه آن نیست بلکه استفاده از شیره آن نیز برای پوست مفید است. شیره درخت انجیر دارای اثراتی مشابه برخی داروهاست که سبب می‌شود در درمان زگیل تسریع شود.

خواص انجیر برای دیابتی‌ها

در بیماری دیابت و به‌خصوص دیابت نوع2 با اکسیداسیون چربی‌ها و تغییر سوخت‌وساز کربوهیدرات‌ها و پروتئین‌ها احتمال بروز سرطان‌های مختلف و بیماری‌های قلبی افزایش می‌یابد. استفاده بیش از حد از داروهای کاهنده قند خون و انسولین باعث ایجاد عوارض مختلف در بیماران می‌شود و به همین دلیل پزشکان امروزه به‌دنبال پیدا کردن داروهای گیاهی به‌عنوان جایگزین داروهای شیمیایی هستند.

انجیر یکی از میوه‌هایی است که مطالعات بسیاری به‌روی آن انجام شده است، برای مثال در مطالعه‌ای که روی موشهای آزمایشگاهی انجام شد، مشخص شده است که مصرف انجیر باعث کاهش میزان قند خون، تعدیل اسیدهای چرب و ویتامین E می‌شود و با مهار فعالیت آنزیم‌های دخیل در ایجاد بیماری دیابت (آلفا آمیلاز و بتا گلوکوزیداز) می‌تواند از بروز این بیماری پیشگیری کند همچنین بتاسیتواسترول دیگلوکوزید مهم‌ترین ماده موجود در انجیر است که باعث تحریک آزاد شدن هورمون انسولین از سلول‌های پانکراس می‌شود.

انجیر میوه‌ای تب‌بر

در آزمایش‌هایی که به‌روی موشهای آزمایشگاهی انجام شده است مصرف انجیر در این حیوانات باعث کاهش تب می‌شود و حتی میزان کاهش تب بیشتر از زمانی است که از داروهای تب‌بر مانند "استامینوفن" استفاده می‌شود.

خواص ضدمیکروبی انجیر

از انجیر برای درمان بسیاری از بیماری‌های باکتریایی، قارچی، ویروسی و انگلی استفاده می‌شود. مصرف این میوه میزان ابتلا به التهابات معده ـ روده‌ای را که با علائم تهوع، استفراغ، گرفتگی‌های شکمی، اسهال و در برخی از موارد اسهال خونی، تعرق، سردرد، سستی، تب و بیقراری همراه است و توسط باکتری‌های مختلفی از قبیل استافیلوکوکوس اورئوس، سالمونلا تیفی، سالمونلا پاراتیفی، شیگلا دیسانتری، اشریشیا کولای، باسیلوس سرئوس ایجاد می‌شود جلوگیری می‌کند همچنین مانع از رشد "سودوموناس آریژنوزا" می‌شود که این باکتری در انسان می‌تواند باعث عفونت دستگاه ادراری، دستگاه تنفسی، قرنیه و ایجاد زخم‌های پوستی شود. این عوارض بیشتر در افراد دارای نقص سیستم ایمنی نظیر افراد مبتلا به بیماری ایدز یا سرطان ایجاد می‌شود.

عصاره انجیر بر فعالیت بسیاری از میکروب‌ها تأثیر دارد که اثر ضدمیکروبی عصاره انجیر را می‌توان با میزان بالای فلاونووئیدها و تانن موجود آن مرتبط دانست.

اثرات ضدپیری انجیر

انجیر به‌دلیل دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌های فراوان باعث پیشگیری از پیری زودرس می‌شود. ویتامین سی موجود در این میوه باعث کمک به جوانسازی پوست و کاهش چین و چروک‌های پوستی می‌شود.

خواص انجیر برای فشار خون بالا

پتاسیم یکی از مواد معدنی ضروری برای کاهش فشار خون است؛ انجیر به‌دلیل دارا بودن فیبر بالا باعث کاهش رسوب کلسترول در دیواره رگ‌ها و پیشگیری از فشار خون می‌شود؛ همچنین محتوای بالای پتاسیم موجود در آن به کاهش فشار خون کمک می‌کند.

خواص انجیر برای استحکام استخوان‌ها

"کلسیم" یک یون ضروری در حفظ سلامت استخوان‌هاست و باعث پیشگیری از پوکی استخوان می‌شود. یک عدد انجیر متوسط 17.5 میلی‌گرم کلسیم دارد که نزدیک به 5 درصد از نیاز روزانه بدن به کلسیم را تأمین می‌کند و می‌تواند به حفظ استحکام استخوان‌های بدن کمک کند. مصرف روزانه انجیر به‌همراه شیر می‌تواند معجونی عالی برای تقویت عملکرد استخوان‌های شما باشد.

انجیردرمانی برای کم‌خونی

انجیر تازه حاوی آهن است که می‌تواند به درمان کم‌خونی ناشی از فقر آهن کمک کند. ویتامین سی موجود در انجیر باعث افزایش جذب آهن می‌شود همچنین منیزیم موجود در انجیر با بهبود عملکرد گلبول‌های قرمز خون باعث کمک به درمان کم‌خونی می‌شود.

خواص ضدالتهابی انجیر

فلاونوئیدهای موجود در انجیر می‌تواند باعث کاهش التهاب شود و اثرات ضددردی اعمال کند.

خواص انجیر برای کاهش فشار خون

فیبرها موادی هستند که با پر کردن حجم معده، باعث القای احساس سیری می‌شوند و در کاهش وزن مؤثرند. هر 100 گرم انجیر، حدود 10 گرم فیبر دارد که کمتر از نیمی از نیاز بدن انسان به فیبر را تأمین می‌کند بنابراین مصرف این میوه می‌تواند نقش مؤثری در کاهش وزن ایفا کند.

انجیر در قرآن کریم

نام انجیر در قرآن در آیه اول سوره مبارکه تین آمده است که در این آیه خداوند به دو میوه انجیر و زیتون سوگند یاد می‌کند. «والتِّینِ والزَّیتُونِ: سوگند به انجیر و زیتون»

بعضی از مفسرین معتقدند که علت ذکر این میوه‌ها به‌دلیل خواص درمانی و غذایی فوق‌العاده زیادی است که در آنها وجود دارد و برخی دیگر نیز بیان کرده‌اند که منظور از آن دو شهری است که محل رویش این میوه‌هاست چرا که دو سرزمین دمشق و بیت‌المقدس محل قیام بسیاری از انبیاء و پیامبران بزرگ بوده است.

انجیر در روایات و احادیث

حضرت محمد مصطفی نبی گرامی اسلام(ص) در خصوص خواص درمانی انجیر می‌فرماید: انجیر تازه و خشک بخورید چرا که بر قدرت آمیزش می‌افزاید، بواسیر را ریشه‌کن می‌کند و برای نقرس و سردی مزاج سودمند است.

حضرت امام امیرالمؤمنین علی‌بن ابی‌طالب(ع) می‌فرماید: "خوردن انجیر انسدادها را نرم می‌کند و برای بادهای قولنج سودمند است؛ در روز از آن فراوان بخورید و آن را در شب هم بخورید اما فراوان نه."

همچنین در حدیثی از حضرت امام علی‌بن موسی الرضا(ع) درباره انجیر آمده است: انجیر بوی بد دهان را می‌برد، استخوان‌ها را استحکام می‌بخشد، درد را می‌برد و با وجود آن، دیگر دارویی نیاز نیست.

انجیر در طب سنتی

تین یا انجیر، میوه درختی به همین نام است که دارای انواع برّى، بستانى و کوهى است. درخت انجیر با اندازه‌ای متوسط و برگ پهن است که وقتی آن را می‌شکنند از بیخ آن شیره‌ای برمی‌آید. میـوه آن به‌خلاف درخت‌های دیگر، هنوز گل نکرده می‌بندد.

طبع انجیر گرم است یا سرد؟

طبیعت انجیر، گرم و تر است؛ البته نـوع بیابانی آن (بـرّى)، گرمتر از بستانى و دارای رطوبت کمتر از آن اسـت.

اگر مزاج شما سرد و تر است، بهتر است انجیر خشک استفاده کنید تا بر تری مزاج شما افزوده نشود همچنین افراد با مزاج سرد و خشک بهتر است از انجیر تازه یا انجیر خشکی که در آب یا گلاب چند ساعتی خیس خورده باشد استفاده کنند؛ چون رطوبت بیشتر داشته برای لینت و رطوبت‌بخشی به مزاج بهتر است.

انجیر در کتاب قانون شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا مایه آرامش، سبب تعریق، چاقی و در درمان سرفه و صرع مفید ذکر شده است. بقراط آن را در بیماری‌های التهابی و همچنین به‌عنوان ملین مفید دانسته و در افزایش عقل مؤثر شناخته است.

طبیبان قدیم ایرانی مصرف انجیر همراه با پسته و بادام را جهت تقویت حافظه و قدرت تفکر و تعقل سودمند دانسته‌اند.

در یونان قدیم از این میوه برای درمان بیماری‌های کبد و طحال، ضد سرفه و تحریک افزایش ادرار استفاده می‌شد.

همچنین از انجیر خشک برای افراد مبتلا به بیماری دیابت استفاده می‌کردند. انجیر برای درمان تومورها و التهابات، گلودرد، و آفت دهان نیز کاربرد داشته است. از انجیر به‌همراه انبه برای شست‌وشوی زخم‌های ناشی از سوختگی استفاده می‌شده است.

از منظر طب سنتی انجیر برای درمان بیماری‌های تنفسی، زخم‌ها، بیماری‌های پوستی و حساسیت‌ها نیز سودمند است.

طبیبان طب سنتی میوه انجیر را برای درمان جذام، خستگی، خونریزی، سرفه، آسم و سایر بیماری‌های تنفسی، استفراغ، التهابات ریوی، اسهال، ضدکرم، ضدقارچ، مرض قند، زخم‌های پوستی، التهاب دهان، عفونت‌های قارچی پوست، سکسکه، تورم مفاصل، شکستگی استخوان، نقرس، التهابات غدد لنفاوی، روماتیسم، بیماری‌های قلبی، درد قفسه سینه، بیماری‌های مقاربتی، مارگزیدگی، دیابت، سنگهای ادراری، عفونت دستگاه ادراری، سرخک و آبله سودمند دانسته‌اند.

تداوم در تناول آن برای افرادی که به‌دلیل حرارت قلـب دچـار عصبانیت‌های زودرس می‌شوند مفید اسـت؛ خـوردن انجیـر بـا بـادام و پسته جهت تقویت و بهبـود بـدن‌هـاى ضعیف، توصـیه شده است.

مضرات مصرف زیاد انجیر

مصرف بیش از حد انجیر مضر جگر و معده ضعیف است؛ به‌خصوص تر آن و خوردن زیاد آن نیز مضر دندان‌هاست.

مصلح انجیر

بهتر است استفاده انجیر خشک، همراه با گـردو، انیسـون یا شربت ریواس باشد.

بهترین نوع انجیر کدام است؟

از منظر طب سنتی، بهترین نوع انجیر، شیرین شاداب آن است، سفید آن خاصیت غذایی بیشتر و سیاه آن خـواص دارویی بهتری دارد.

نسخه‌های خانگی با انجیر

• برای درمان بیماری‌های کبدی 10 گرم انجیر را به‌تنهایی یا همراه با یک گرم پودر فلفل هر روز به‌مدت 2 تا 3 هفته مصرف کنید.
• برای افزایش وزن، روزانه به‌صورت ناشتا چند عدد انجیر را با یک فنجان عرق انیسون مصرف کنید.
• یک انجیر را سوزانده و سوخته آن را با روغن زیتون ترکیب کنید؛ مالیدن این ترکیب روی دندان و لثه‌ها باعث سـفید کـردن دندان و تقویت لثه می‌شود.
• اگر یک یا دو دانه انجیر خام را با گوشت‌های غلیظ مانند گوشت گاو و امثال آن بپزید و یـا در دیـگ حلـیم بیندازید، موجب پختن سریع گوشت‌هـای آن مـی‌شـود.
• ضـماد شیره انجیر را با پیه بـرای قطع زگیـل، بواسـیر و میخچه مـورد استفاده قرار دهید.

تولید انجیر در جهان

طبق گزارش سازمان جهانی خواروبار کشاورزی ملل متحد، میزان تولید سالانه انجیر بیش از یک میلیون و 56 هزار تُن بوده است و عمده کشورهای تولیدکننده انجیر در جهان ایران، آمریکا، ترکیه، یونان و اسپانیا هستند.

"دارچین"قطعات خشک‌شده و کوبیده پوست درختانی از جنس Cinnamomum از تیره برگ بو است که به‌عنوان ادویه در غذاها استفاده می‌شود و خواص دارویی بی‌نظیری نیز دارد.

عناصر تشکیل‌دهنده و مفید دارچین در سلامت انسان و درمان و پیشگیری برخی از بیماری‌ها، روغن‌های فرار موجود در این گیاه است که خود این روغن‌ها از عناصر دیگری مانند: "اوژنول"، "سینامیک اسید"، "سینامالدهید" تشکیل می‌شود.

در مطالعه‌ای مشخص شد که مصرف یک گرم دارچین به‌مدت 4 هفته موجب کاهش قند خون و چربی خون افراد دیابتی خواهد شد، در عین حال همواره نام دارچین به‌عنوان یک ماده غذایی چربی‌سوز مطرح است اما، آیا واقعاً دارچین باعث کاهش وزن می‌شود؟

برای پاسخ به این سؤال در ابتدا باید به این نکته توجه داشت که وزن انسان متأثر از رابطه میان انرژی دریافتی و مصرفی است، اگر میزان کالری دریافتی از طریق غذاها بیش از انرژی مصرفی باشد؛ وزن فرد افزایش می‌یابد و بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که بدون محدود کردن میزان انرژی دریافتی یا افزایش فعالیت بدنی، صرفاً با مصرف یک نوع ماده غذایی وزن افراد کاهش یابد اما برخی مواد غذایی می‌توانند با افزایش سوخت‌وساز به کاهش وزن کمک کنند.

افزایش سوخت‌وساز بدن با دارچین

نتایج مطالعات نشان می‌دهد که دارچین از جمله موادی است که می‌تواند با افزایش متابولیسم بدن، به کاهش وزن کمک شایانی کند زیرا باعث افزایش تولید گرما در بدن می‌شود و به سوزاندن بیشتر کالری کمک می‌کند.

کاهش شاخص توده بدنی با مصرف دارچین

در یک مطالعه حیوانی که در ایران روی 32 موش صحرایی انجام شد؛ مشخص شد که دوز 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم عصاره دارچین باعث کاهش شاخص توده بدنی می‌شود همچنین در مطالعه دیگری مشخص شد که در افراد مصرف‌کننده دارچین، وزن چربی ذخیره‌شده در بدن نسبت به وزن عضله در بدن آن‌ها کاهش می‌یابد.

ترکیبات پلی‌فنلی ضدچاقی‌اند

دارچین غنی از ترکیبات پلی‌فنلی است؛ پلی‌فنل‌ها جزء ترکیبات ضدچاقی هستند و بنابراین مصرف روزانه دارچین می‌تواند تأثیر زیادی بر کاهش وزن داشته باشد.

مصرف دارچین در طب سنتی به چه‌کسانی توصیه می‌شود؟

طبع دارچین از منظر طب سنتی گرم و خشک است؛ برای افرادی که رطوبت بدن‌شان بالاست توصیه می‌شود از این چاشنی در رژیم غذایی خود استفاده کنند. افراد گرم‌مزاج باید از مصرف بیش از اندازه دارچین پرهیز کنند.

میزان مجاز مصرف دارچین در روز

متخصصان توصیه می‌کنند که افراد برای لاغری روزانه حداکثر دو تا چهار گرم دارچین مصرف کنند.

دارچین پودری بهتر است یا چوب دارچین؟

بهتر است چوب دارچین را خریداری و در مواقع نیاز آن را پودر کنید و داخل غذا بریزید زیرا ممکن است پودر دارچین‌های موجود در بازار ناخالصی داشته باشند همچنین پودر کردن چوب دارچین به‌هنگام استفاده از غذا باعث می‌شود بیشتر از عطر و طعم تازه دارچین لذت ببرید.

نسخه‌های خانگی لاغری با پودر دارچین

• نوشیدنی شیر و دارچین؛ مصرف روزانه یک لیوان از ترکیب دارچین و شیر کم‌چرب پس از انجام یک ورزش هوازی می‌تواند تأثیرات چشمگیری بر کاهش وزن شما داشته باشد، به این منظور می‌توانید یک تکه دو تا سه سانتی‌متری چوب دارچین را پودر کنید و داخل مخلوط‌کن با یک قاشق چایخوری عسل و شیر مخلوط کنید و بنوشید.
• دمنوش دارچین و عسل؛ عسل یکی از مواد غذایی بسیار مفید برای لاغری به‌شمار می‌رود که ترکیب آن با دارچین می‌تواند به کاهش وزن کمک شایانی کند. برای تهیه کردن دمنوش دارچین و عسل، 8 تا 10 سانتی‌متر چوب دارچین را در دو لیوان آب جوش به‌مدت یک تا دو ساعت بجوشانید و سپس نصف قاشق چایخوری عسل به آن اضافه کنید، هر 8 ساعت این دمنوش را بنوشید.
• جوشانده عناب و دارچین؛ عناب سرشار از آنتی‌اکسیدانهاست و به کاهش التهابات بدن کمک می‌کند؛ مصرف جوشانده عناب و دارچین می‌تواند در کاهش وزن مؤثر باشد؛ برای تهیه این دمنوش 5 عدد عناب نیمکوب را با 2 تا 3 سانتی‌متر چوب دارچین در یک‌ونیم لیوان آب بجوشانید تا زمانی که حجم آن به یک لیوان برسد، این دمنوش را هر 6 یا 8 ساعت مصرف کنید.
•  افزودن روزانه مقداری از پودر دارچین به غذاهای روزانه نیز می‌تواند باعث کاهش وزن شود.

• مقداری زنجبیل را در آب جوش بریزید و اجازه بدهید 15 دقیقه بماند، بعد دمنوش را صاف و به آن دارچین اضافه کنید، این ترکیب می‌تواند چربی‌سوزی را بالا ببرد.

• مصرف دمنوش حاصل از ترکیب سیب و دارچین می‌تواند باعث کاهش وزن شود، برای تهیه این ترکیب یک عدد سیب را با پوست رنده کنید و داخل قوری بریزید و یک تکه چوب دارچین و یک لیوان آب جوش بریزید و 15 دقیقه صبر کنید تا دم بکشد. اضافه کردن مقداری آب لیموترش تازه به این ترکیب می‌تواند به بهبود طعم و افزایش چربی‌سوزی کمک کند.

"زنجبیل" گیاهی با نام علمی Zingiber officinale است که از آن به عنوان دارو برای درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها به صورت تازه، پودرخشک، ادویه، روغن و عصاره استفاده می‌شود.

ساختار گیاه

زنجبیل از گیاه زردرنگ دارای رگه‌های بنفش به دست می‌آید؛ این گیاه حداکثر یک متر طول و ساقه زیرزمینی رونده غده‌ای شکل دارد.

محل رویش گیاه

زنجبیل گیاهی مربوط به نواحی گرمسیری است که سازگاری زیادی بااین محیط دارد. این گیاه بومی کشور چین و هند بوده اما امروزه در بنگلادش، تایوان، جامائیکا، نیجریه و دیگر
نقاط جهان نیز کشت می‌شود. هند بزرگترین تولیدکننده زنجبیل در جهان است.

انواع زنجبیل

انواع تجاری زنجبیل شامل زنجبیل جامائیکایی، چینی، ‌آفریقایی،‌ استرالیایی و هندی است.

ترکیبات زنجبیل

ترکیبات زنجبیل بسته به محل کشت گیاه متفاوت است؛ بو و طعم موجود در ریشه زنجبیل، ناشی از مخلوط نشاسته‌ها، انسان زینجیبرون، زینجرون، شوگائول، جینجرول، موسیلاژ،‌پروتئین و ... است که یک تا سه درصد وزن زنجبیل را تشکیل می‌دهند. زنجبیل بیش از 50 نوع آنتی‌اکسیدان دارد. ماده‌ای به نام 6-جینجرول، نوعی آنتی‌اکسیدان در زنجبیل و مسئول ایجاد مزه تند آن است.

ترکیبات دیگر زنجبیل شامل کربوهیدرات‌ها، اسیدهای چرب آزاد، پروتئین‌ها، ویتامین‌هایی مانند نیاسین(B3)، فولیک اسید، اجزای ویتامین سی، ویتامین‌های ب6 و ب5 و مواد معدنی نظیر کسیم، منیزیوم،‌ فسفر و پتاسیم است.

بخش عمده مورد استفاده گیاه زنجبیل

ریزوم یا ساقه زیرزمینی گیاه زنجبیل، بخش مورد استفاده گیاه در غذاها به عنوان ادویه است.

خواص درمانی زنجبیل

سازمان جهانی بهداشت زنجبیل را به عنوان یک مکمل دارویی تأیید کرده است و از این رو، زنجبیل دارای فواید اثبات شده بسیاری در درمان و پیشگیری از بسیاری از بیماری‌هاست.

تأثیر زنجبیل در کنترل تهوع و استفراغ

تهوع و استفراغ به عنوان یکی از شایع‌ترین عوارض دوران بارداری است و معمولاً تا هفته 20 حاملگی رفع می‌شود. بیش از 70 تا 80 درصد زنان باردار دچار این عارضه گوارشی می‌شوند که در موارد شدید می‌تواند منجر به بروز سوءتغذیه، کاهش وزن، اختلال عملکرد کبد و ازدست دادن آب بدن شود.

یک مطالعه در ایران نشان داد که دریافت روزانه مقادیر کمی از پودر زنجبیل در زنان باردار زیر 20 هفته، علائم تهوع و استفراغ به طور چشمگیری کاهش یافت و از این رو می‌توان نتیجه گرفت که زنجبیل، ترکیبی بسیار مناسب برای درمان حالت تهوع به شمار می‌رود.

فواید زنجبیل برای استخوان‌ها

آرتریت، شایعترین بیماری مفصلی در انسان است که باعث درد، التهاب و تورم مفاصل می‌شود. مطالعات متعددی اثرات مفید گیاه زنجبیل را در کنترل التهاب بیماران مبتلا به "آرتریت روماتوئید" نشان داده‌اند. زنجبیل دارای مقدار کمی سالیسیلات است که اثر مهاری روی آنزیم‌های التهابی تأثیرگذار بر مفاصل دارد.

خواص ضدسرطانی زنجبیل

اکسیداسیون اسیدهای چرب غیراشباع در اعضای بدن می‌تواند باعث بروز بیماری‌های مختلف از جمله سرطان‌ها شود. آنتی‌اکسیدان‌ها به مقابله با این فرآیند می‌پردازند و از بروز بیماری سرطان جلوگیری می‌کنند. تاکنون بیش از 50 نوع آنتی‌اکسیدان در زنجبیل شناسایی شده که این مواد می‌توانند اثرات ضدسرطانی به جای بگذارند.

از جمله اثرات مفید منتسب به گیاه زنجبیل، خاصیت ضدتوموری آن و ممانعت‌کنندگی تکثیر سلول‌های سرطانی است. در یک مطالعه اثرات سلولی عصارۀ الکلی زنجبیل تازه بر سلول‌های سرطان پستان بررسی شد. در این مطالعه مشخص شد غلظت بالای زنجبیل باعث مهار رشد سلول‌های سرطانی می‌شود.

خواص ضدالتهابی زنجبیل

بروز التهاب در بدن علاوه بر ایجاد مشکلات عفونی، روند بهبود بیماری‌های وابسته را هم به تعویق می‌اندازد. استفاده از داروهای شیمیایی رایج از جمله انواع کورتیکواستروئیدها با وجود کاهش التهاب، دارای عوارض شدید و اجتناب‌ناپذیری است و بنابراین دانشمندان به سوی بررسی داروهای گیاهی برای درمان التهاب روی آورده‌اند.

گیاه زنجبیل به‌عنوان یکی از پرسابقه‌ترین گیاهان دارویی در علم پزشکی به خصوص در درمان التهاب در آرتریت است. زنجبیل باعث کاهش آزاد شدن واسطه‌های التهابی و کاهش تولید واسطه‌های دردزا و در نتیجه کاهش علائم ناشی از التهاب می‌شود و بنابراین به درمان بیماری‌های التهابی و عفونی کمک می‌کند.

خواص ضددیابتی زنجبیل

دیابت ملیتوس نوعی بیماری است که با بالا رفتن غلظت قند خون مشخص می‎شود. این افزایش ناشی از نقص در ترشح انسولین یا نقص در فعالیت انسولین یا هر دوی این موارد است. زنجبیل باعث کاهش التهاب و مقاومت انسولینی می‌شود و در نتیجه به عملکرد هورمون انسولین در تعدیل قند خون کمک می‌کند.

یک مطالعه نشان داد که دریافت روزانه یک گرم پودر زنجبیل به مدت 10 هفته به همراه تمرینات ورزشی باعث کاهش چشمگیر التهاب و مقاومت انسولینی می‌شود.

مطالعات متعددی اثرات ضد دیابتی گیاه زنجبیل را نشان داده‌اند. یک مطالعه در ایران روی 81 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2، نشان داد که مصرف روزانه سه کپسول یک گرمی پودر زنجبیل به مدت 8 هفته می‌تواند باعث کاهش واضح قند خون ناشتا شود.

خواص زنجبیل برای کبد

از جمله مکانیسم‌های تأثیر زنجبیل بر شاخص‌های قند و چربی می‌توان به تأثیر زنجبیل بر متابولیسم چربی‌ها در کبد اشاره کرد که منجر به تبدیل کلسترول به اسیدهای صفراوی و دفع آنها می‌شود. زنجبیل همچنین باعث کاهش بافت چربی در کبد می‌شود.

ترکیبات موجود در این گیاه، باعث می‌شود تری‌گلیسریدهای موجود در عروق خونی تجزیه شوند و سبب کاهش سطوح تری‌گلیسریدها در پلاسما می‌شود که با کاهش تری‌گلیسرید، میزان  کلسترول بد (LDL) نیز کاهش خواهد یافت.

خواص زنجبیل برای دستگاه تنفسی

بیماری‌های آلرژیک و آسم به عنوان یک مشکل شایع تنفسی در جهان هستند. بیماری آسم به تنهایی بالغ 300 میلیون نفر را در دنیا درگیر کرده است. آسم التهاب مزمن راههای هوایی است که منجر به ایجاد علائم خس خس، کوتاهی نفس، احساس سنگینی در قفسۀ سینه و ایجاد سرفه به خصوص سرفۀ شبانه یا اوایل صبح می‌شود. زنجبیل از طریق کاهش تولید واسطه‌های التهابی دخیل در بیماری‌زایی آسم، التهاب راه‌های هوایی را تسکین می‌دهد و ادویه مهمی در کنترل علائم آسم به شمار می‌رود.

از دیگر مکانیسم‌های محافظتی زنجبیل در بیماران آسمی، نقش آن در کاهش تولید نیتریک اکساید است. نیتریک اکساید در اتساع عروق دستگاه تنفسی بیماران آسمی نقش دارد.

در مطالعۀ دیگری که بر روی 91 بیمار مبتلا به برونشیت حاد انجام شد، نتایج نشان داد که دریافت عصارۀ هیدروالکلی ریشۀ زنجبیل و گل ختمی به مدت ده روز، منجر به کاهش معنی‌دار میزان سرفه و درد قفسۀ سینه در بیماران می‌شود.

اثر زنجبیل بر سیستم گردش خون

زنجبیل سبب پیشگـیری از بیمـاری‌هـای قلبـی ازطریـق کـاهش لـخته شـدن خـون (به دلیل کاهـش تشکیـل پروستـاگلانـدینهـای پیـش التهـابی و ترومبوکسـان) می‌شود همچنین این گیاه می‌تواند منجر به باز شدن گرفتگی عروق خونی و کاهش مقاومت عروق محیطی شود.

خواص زنجبیل برای قلب و عروق 

زنجبیل به عنوان یک گیاه ضدافزایش فشار خون و همچنین شل‌کننده عروق است که به طورمستقیم و غیرمستقیم بر فشـار خـون تـاثیرگـذار اسـت. عصــاره خـام زنجبیـل سبب کـاهـش فشــار خـون سـرخـرگی می‌شـود. همچنیـن زنجبیـل سبب کـاهش فعـالیت قلبی ـ عروقی از طریـق کــاهش سـرعت و نیـروی انقبـاضی قلب می‌شود و به بهبود عملکرد قلب کمک می‌کند.

اثرات ضداسپاسم زنجبیل

ریزوم زنجبیل دارای اثر ضداسپاسم دربیماری‌های مختلف سیستم تنفسی ازقبیل سرماخوردگی، آسم و دردقفسه سینه است. همچنین جهت پیشگیری از اسپاسم‌های قاعدگی ازطریق شل کردن عضله صاف رحم مورداستفاده قرار می‌گیرد.

تأثیر زنجبیل بر سیستم ایمنی

زنجبیل دارای خواص آنتی‌اکسیدانی فراوانی است و از این رو باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود.

خواص ضدمیکروبی زنجبیل

زنجبیل از قدیم برای درمان عفونت‌های نای ومهار طیف وسیعی از میکروارگانیسم‌ها ازقبیل باکتری گرم منفی، گرم مثبت و قارچ‌ها استفاده می‌شده است. فعالیت ضدباکتریایی عصاره‌های مختلف زنجبیل به تنهایی و به همراه ترکیب با عسل مورد بررسی قرار گرفته و اثرات مفید ضدباکتریایی آن به اثبات رسیده است. این مطالعه نشان داد که ترکیب زنجبیل و عسل، اثر ضدباکتریایی قوی‌تری نسبت به زنجبیل دارد.

خواص زنجبیل برای کلیه

مصرف زنجبیل تأثیرات مفیدی بر عملکرد کلیه دارد و سبب محافظت از کلیه در برابر سمیت شده است.

خواص ضددردی زنجبیل

 نقش ضددردی زنجبیل در درمان درد قاعدگی در دو گروه مصرف‌کننده زنجبیل مورد بررسی قرار گرفت و نشان داد در گروه آزمایشی مصرف زنجبیل منجربه کاهش معنی‌داری درشدت و مدت درد قاعدگی نسبت به گروه کنترل شد.

چه کسانی نباید زنجبیل مصرف کنند؟

موارد منع مصرف زنجبیل کودکان زیر دو سال، افرادی که داروی ضد انعقاد مصرف می‌کنند، کسانی که دچار زخم معده یا دوازدهه هستند و افراد دیابتی و زنان باردار و کسانی که بیماری‌های قلبی دارند تنها با مشورت پزشک قادر به مصرف هستند.

عوارض جانبی مصرف بیش از حد زنجبیل

با وجود خواص دارویی زنجبیل مصرف بیش از اندازه آن می‌تواند عوارض جانبی همچون اسهال، سوزش سردل واختلالات خفیف گوارشی را در پی داشته باشد.

میزان مجاز مصرف زنجبیل چقدر است؟

به طور کلی مصرف آن تا میزان 3 گرم در روز برای بزرگسالان بلامانع است.

برای رفع تهوع و استفراغ چقدر زنجبیل مصرف کنیم؟

میزان زنجبیل برای پیشگیری از تهوع و استفراغ، 500 تا 1000 میلی‌گرم پودر زنجبیل معادل 2 تا 4 گرم ساقه تازه زنجبیل است که باید یک ساعت قبل از حرکت کردن مصرف شود.

مقداری که برای درمان آرتریت روماتوئید توصیه شده، نیم تا یک گرم پودر زنجبیل در روز است.

آیا مصرف زنجبیل برای زنان باردار ممنوع است؟

زنجبیل محرک قاعدگی است و در صورتی که در مقادیر بیش از 250 میلی گرم چهار بار در روز مصرف شود؛‌ موجب خونریزی و سقط جنین می‌شود بنابراین مصرف مقادیر زیاد آن به زنان باردار به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. 

زنجبیل در طب سنتی

زنجبیل دارای طبع گرم و خشک است و به عنوان دارو از زمان باستان مصرف می‌شده است و این موضوع در متون پزشکی چین یونان قدیم روم و عرب ثبت شده است. در آسیا از هزاران سال پیش زنجبیل خشک شده به صورت خیسانده و یا دم کرده (جوشانده به عنوان دارو در درمان درد معده یا درد شکم، اسهال و تهوع) استفاده می‌شود. در آفریقا نیز مانند آسیا به میزان زیادی از زنجبیل خشک شده استفاده می‌شود. در طب قدیم از زنجبیل در درمان دندان درد، بی‌خوابی، طاسی، همورویید و افزایش طول عمر استفاده می‌شده است.

گرد یا پودر زنجبیل در درمان سرماخوردگی و آنفلوآنزا مؤثر است. این گیاه همچنین محرک اشتهاست و برای افزایش اشتها در افراد کم‌وزن می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد.

درمان نفخ، کولیک، درد شکم، استفراغ،‌ اسهال، اسپاسم و سوءهاضمه از خواص مفید ذکر شده درباره زنجبیل در منابع طب سنتی است.

از دیدگاه طب سنتی، زنجبیل به عنوان داروی گرم در درمان بسیاری از اختلالات از جمله درمان فشار خون پایین، سنگ مثانه، کنترل درد، قاعدگی دردناک زنان مؤثر بوده و نیز دارای، اثرات ضدتهوع، ضد باکتریایی و ضد قارچی است.

درمان آسم، درد مفاصل، بیماری‌های عصبی، دیابت، یبوست، زکام، بیماری حرکت، التهاب لثه و دندان درد از دیگر اثرات مفید منتسب به این گیاه در طب باستان است.

در طب سنتی هند، از زنجبیل برای کمک به مشکلات دستگاه هاضمه، افزایش اشتها، بهبود درد آرتروز و درمان مشکلات بهداشتی کودکان استفاده می‌شود. در چین و ژاپن نیز از زنجبیل برای درمان سردرد و سرگیجه، سرماخوردگی، تهوع و مشکلات معده استفاده می‌شود. 

در طب سنتی ایران آمده است که زنجبیل گرم‌کننده است؛ به هضم غذا کمک می‌کند. شکم را تا حد متوسطی نرم می‌کند. برای درمان ناراحتی‌های کبد ناشی از سرما و رطوبت مفید است همچنین خوردن و سرمه کشیدن آن برای درمان ضعف بینایی ناشی از رطوبت مفید است. از بروز نفخ در روده‌ها و معده جلوگیری می‌کند و در مجموع برای کبد و معدۀ افراد سرد مزاج بسیار مفید است.

زنجبیل در طب سنتی به عنوان قابض، ضد نفخ و خلط‌آور مصرف می‌‌شود و از آن برای درمان دریازدگی نیز استفاده می‌کرده‌اند.

مصلح زنجبیل

مصلح زنجبیل، عسل و روغن بادام است.

زنجبیل در قرآن کریم

در قرآن کریم اسامی گیاهان بسیاری آمده است که از جمله آنها میتوان به گیاه زنجبیل اشاره کرد. خداوند در آیه 17 سوره مبارکه "دهر" این چنین فرموده است «وَ یُسقون فیها کأسًا کان مزاجها زنجبیلاً» که در آنجا جامی بنوشندشان که آمیخته با زنجبیل باشد. در ترجمه تفسیر المیزان آمده است که: «در عرب مرسوم بوده که از زنجبیل به عنوان عطر و بوی خوش استفاده می‌کرده‌اند و آن را در جام نوشیدنی‌ها می‌ریختند.»

نسخه‌های خانگی درمان بیماری‌ها با زنجبیل

برای استفاده از خواص زنجبیل، می‌توانید آن را به عنوان ادویه به غذاها اضافه کرده و یا از دمنوش آن استفاده کنید. اضافه کردن یک قاشق چایخوری عسل به این دمنوش نیز بر خواص شگفت‌انگیز آن می‌افزاید.

طرز تهیه دمنوش زنجبیل

برای تهیه دمنوش زنجبیل، بر روی نیم تا یک گرم از زنجبیل خرد شده (یک قاشق چایخوری از آن حدود 3گرم است) آب جوش ریخته و بگذارید دم بکشد و پس از 5 دقیقه آن را مصرف کنید.

برای بیماری در حین حرکت یا مسافرت؛‌ یک گرم گیاه را حدود نیم ساعت پیش از شروع حرکت مصرف کنید و در صورت ادامه حرکت هر 4 ساعت تکرار کنید.

برای درمان آرتریت روماتوئید و استئو آرتریت؛ یک تا دو گرم از آن را در هر روز به شکل دمنوش یا ادویه در غذاها استفاده کنید.

برای مقدار متوسط مصرف روزانه به عنوان ضدتهوع و ضد استفراغ (معمولی)؛ نیم تا دو گرم از آن را در هر روز به شکل دمنوش یا ادویه در غذاها استفاده کنید.

به عنوان ضد تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی: یک و نیم گرم از آن را در هر روز به شکل دمنوش یا ادویه در غذاها استفاده کنید.

در درمان سوء هاضمه؛ دو تا چهار گرم از زنجبیل را در هر روز به شکل دمنوش در ترکیب با عسل یا به شکل ادویه در غذاها استفاده کنید.

در میان علما و مورخان در این باره، اختلاف نظر وجود دارد، برخی از علمای طراز اول شیعه، اعتقاد دارند که اهل بیت امام حسین(ع) هنگام بازگشت از شام به مدینه از راه عراق حرکت کرده و روز اربعین، به کربلا رسیده اند و پس از زیارت قبر شریف امام حسین(ع) به سمت مدینه حرکت نمودند.

شیخ مفید در کتاب «مسار الشیعه»، به این مسئله اشاره نموده و می نویسید: «اربعین روزی است که اهل بیت  امام حسین(ع) از شام به سوی مدینه مراجعت کردند. همچنین اربعین روزی است که جابر بن عبدالله برای زیارت امام حسین(ع) وارد کربلا شد»[۱]

شیخ طوسی نیز در کتاب «مصباح المتهجد» می نویسد: «بیستم ماه صفر روزی است که اهل بیت اباعبدالله الحسین(ع) از شام به مدینه بازگشتند؛ و نیز روزی است که جابر بن عبدالله انصاری، صحابی رسول خدا(ص) از مدینه وارد کربلا شد تا قبر امام حسین(ع) را زیارت کند. او نخستین کسی است که امام حسین(ع) را زیارت کرد. در روز اربعین زیارت آن حضرت مستحب است»[۲]

صاحب کتاب «نزهه الزاهد» هم می نویسد: «در بیستم ماه صفر بود که اهل بیت امام حسین(ع) از شام به مدینه آمدند»[۳]

ابوریحان بیرونی در «الآثار الباقیه» آورده است: در بیستم ماه صفر سال۶۱ هجری سر بریده امام حسین (ع) را جهت دفن به کربلا آوردند.[۴]

شیخ بهایی در «توضیح المقاصد» می نویسد: در این روز اهل بیت امام حسین(ع) از شام به کربلا آمدند تا از آنجا به مدینه بازگردند.[5]

سید محسن امین در «اعیان الشیعه» و «لواعج الاشجان» نیز معتقد است که اهل بیت امام حسین(ع) چنین روزی هنگام بازگشت به مدینه به زیارت قبر امام حسین(ع) آمدند.[6]

کفعمی در «المصباح» : در بیستم ماه صفر اهل حرم امام حسین(ع) به مدینه بازگشتند.[7]

سید ابن طاووس در «لهوف» تاکید می کند که اهل بیت امام حسین (ع) در راه بازگشت به مدینه از ساربان خواستند که آنها را از راه کربلا عبور دهد… پس از آنکه به قتلگاه رسیدند جابر بن عبدالله انصاری و برخی از بنی هاشم را نیز دیده اند.[8]

شهید آیت الله سید محمدعلی قاضی طباطبایی در جای جای کتابش «تحقیق در باره اولین اربعین حضرت سیدالشهدا(ع)» ادله ای آورده است مبنی بر اینکه اهل بیت امام حسین(ع) روز بیستم ماه صفر سال ۶۱ هجری به کربلا بازگشتند؛ وی می نویسد: یکی از شواهد آمدن خاندان نبوت در بیستم ماه صفر سال ۶۱ هجرت به کربلا، عبارت از ملحق ساختن سر مبارک سیدالشهدا(ع) به جسد اطیب و انورش در کربلاست.[9]

نقطه مقابل این نظرات، گروهی از متقدمین هستند که ضمن پذیرش اصل بازگشت کاروان اهل بیت(ع) به کربلا از مسیر شام به مدینه، زمان زیارت قبر امام حسین(ع) از سوی اهل بیت(ع) در اربعین اول را بعید دانسته؛ و اربعین دوم یا اربعین سال های بعد را مناسب دانسته اند. در این میان می توان از سید ابن طاووس در «اقبال الاعمال»،[۱0] علامه مجلسی در «زاد المعاد»، محدث نوری در «لؤلؤ و مرجان»[11] و شیخ عباس قمی در «منتهی الآمال»[۱2] نام برد که در این مورد تشکیک کرده و معتقدند این زیارت در سال نخست نبوده؛ زیرا در اولین اربعین حسینی(ع) تحقق چنین زیارتی امکان پذیر نبوده است. این بزرگواران معتقدند به دلیل بُعد مسافت، طی مسیر کاروان اسرا از کربلا به کوفه، از کوفه به شام و سپس بازگشت آنان به صحرای کربلا در مدت زمان چهل روز، ممکن نیست.

محدث نوری استظهار کرده که از عبارت شیخ مفید و شیخ طوسی، فهمیده می شود که «اربعین، روزی است که اهل بیت از شام به مقصد مدینه خارج شدند، نه آن که در آن روز به مدینه رسیدند»[13]

البته مخالفان این نظریه، افزون بر بعد مسافت، به دلایل دیگری از جمله نبود گزارش معتبر از این موضوع در منابع کهن تاریخ اسلام، استناد کرده اند.

درباره اربعین امام حسین (ع) کتاب هایی نوشته شده از جمله: «تحقیق در باره اول اربعین حضرت سیدالشهداء(ع)»، تألیف سید محمدعلی قاضی طباطبایی، «تحلیل تاریخی اربعین حسینی(ع)»، از محمد فاضل، «اربعین حسینی» (پژوهش در بازگشت اهل بیت(ع) از شام به کربلا) از محمدامین پورامینی، «فاجعهالاربعین» از شیخ حسن بلادی، «با خاندان وحی؛ از عاشورا تا اربعین» از حشمت الله قنبری همدانی، و «دانستنی های اربعین حسینی(ع)» از سید رضا اکرمی.

منابع و مآخذ:

[۱] موسوعه الشیخ المفید، شماره۷، مسارالشیعه، ص۴۶٫

[۲] مصباح المتهجد، ص ۷۸۷٫

[۳] نزهه الزاهد، ص ۲۴۱٫ مولف این کتاب، ناشناخته است ولی اخیرا توسط رسول جعفریان تصحیح و منتشر گردیده است.

[۴] الآثار الباقیه، ص۳۲۹٫

[5] توضیح المقاصد، ص۶٫

[6] اعیان الشیعه، ج۱، ص۶۱۷٫ و لواعج الاشجان، ص۱۸۵٫

[7] المصباح، ص ۵۱۰٫

[8] لهوف، ص۲۲۵.

[9] تحقیق در باره اول اربعین حضرت سیدالشهدا(ع)، ص۱۶۵٫

[10] اقبال الاعمال، ج۲، ص۵۸۹. البته مرحوم سید در لهوف قائل به دیدگاه اول است.

[11] لؤلؤ و مرجان. ص۲۰۸ – ۲۰۹

[12] منتهی الامال، ج۲، ص۵۲۴ -۵۲۵.

[13] لؤلؤ و مرجان، ص ۱۵۴٫

جامعه انسانی برای رسیدن به جهانی پر از عدل و داد نیازمند حضور امام می باشد. محبت افراد به انسان کامل، یک امر فطری است که در وجود انسان ها نهادینه شده است. لازمه اطهار این محبت معرفت به امام به عنوان انسان کامل است. امام حسین(ع) اگر چه در زمان خویش آن چنان که شایسته بود شناخته شده و مورد استقبال عموم مردم نبود اما با گذشت زمان معرفت پیروان اهل بیت(ع) به ایشان و خاندان طاهرشان بیشتر شده است به طور که اکنون قرن ها است برای آن حضرت عزاداری و مرثیه سرایی می شود. در سالهای اخیر پدیده جدیدی به نام راه پیمایی اربعین رخ نشان داده است که حیرت و تعجب جهانیان را برانگیخته است. این راه پیمایی مبارک اگر چه در گذشته های دور و نزدیک نیز وجود داشته است اما هرگز به مقیاس و وسعت شگفت انگیز امروزه نبوده است. این پیاده روی که نشان گر محبت شدید افراد به امام حسین(ع) است بیان کننده این حقیقت است که امت اسلامی اعلام می کند که آماده بذل جان و مال در راه اهداف امام حسین(ع) است و این چیزی جز فراهم آوردن مقدمات ظهور نیست.

درباره موضوع پیاده روی اربعین و عوامل تحقق ظهور پژوهش مستقلی مشاهده نشده است اما مقالاتی مانند «اهداف مشترک عاشورای حسینی و قیام مهدوی» تالیف حمزه ابراهیم پور و همکاران و نیز مقاله «هدایت گری در قیام عاشورا و امام مهدی(عج)» تالیف فاطمه حسینی رحمت آبادی به نگارش درآمده است که در مقاله اول اهداف مشترک عاشورای حسینی و قیام مهدوی بیان شده و در مقاله دوم عاشورا مقدمه قیام حضرت مهدی(عج) معرفی شده و یکی از درسهای عاشورا هدایت گری عنوان شده که از مبانی قیام امام مهدی(عج) است.

شاید نزدیک ترین پژوهش ها مقاله پیاده روی اربعین به مثابه اسطوره ای برای بازآفرینی هویت فرهنگی (تحلیل اسطوره شناسی پیاده روی اربعین حسینی) تالیف سید خدایار مرتضوی و همکاران باشد. این مقاله نشان می دهد که پیاده روی اربعین در حیات بخشیدن به هویت فرهنگی و اجتماعی مؤثر بوده است اما همان طور که ذکر شد درباره موضوع مورد بحث پژوهش مستقلی مشاهده نشده است. اکنون به بررسی این عوامل می پردازیم.

1- تحمل سختی ها و دشوار ی های راه

تحمل سختی ها موجب شکوفایی استعدادهای نهفته در وجود انسان می شود. در روایتی منسوب به امام صادق(ع) وارد شده که صبر، آن چه در باطن بندگان از نور و صفا است را آشکار می کند و جزع، آن چه در باطن بندگان از ظلمت و وحشت است را آشکار می کند (مجلسی، 1403: ج68، ص90) از این رو در آموزه های دینی توصیه اکید شده هنگام مواجهه با سختی ها و ناملایمات روزگار، بی تابی و جزع و فزع نکنیم. در روایتی آمده اگر شکیبایی کنی، مقدّرات الهی بر تو جاری می شود در حالی که تو مأجور خواهی بود و اگر نا شکیبی کنی، بازهم مقدّرات خداوند بر تو جاری می شود در حالی که تو گناهکار خواهی بود. (شعیری، بی تا: ص116) هنگامی که مردم با عشق و علاقه وصف ناپذیر به امام مظلوم به سوی حرم ایشان روان و سختی راه را تحمل می کنند و مشقت های فراوان آن را به جان می خرند، می توان امیدوار بود که یکی از زمینه های تحقق ظهور آخرین منجی را نیز فراهم نمایند زیرا ظهور آن حضرت اگر چه در نهایت به رفاه و راحتی انسا ن ها منجر می شود اما در ابتدای ظهور با سختی ها و مشقات طاقت فرسا همراه است که جز مومنین صادق و واقعی کسی نمی تواند آن ها را پذیرا باشد همان طور که در روز عاشورا نیز جز مومنین خالص کسی همراه سید الشهدا(ع) باقی نماند. راهپیمای اربعین در واقع تمرینی عملی برای تحمل سختی ها برای ظهور حضرت مهدی(عج) است.

2- یاد امام

هر عاشقی لحظه به لحظه عمر خویش را در فکر و یاد معشوق می گذران، هیچ زمانی در خوشی و ناراحتی و درگرفتاری و گشایش از او غافل نمی شود. زوار امام حسین(ع) در طول پیاده روی اربعین از طرقی به یاد امام مظلوم خویش هستند و از طرف دیگر به یاد منتقم آن حضرت یعنی امام غائب حضرت مهدی(عج) هستند. یاد غائب همواره با انتظار همراه است و انتظار فرج و گشایش از عبادات بزرگ شمرده شده است. (ابن بابویه، 1413: ج4، ص383؛ همو، 1378: ج2، ص36؛ کراجکی، 1394: 26) معنی انتظار فرج نسبت به حضرت مهدی(عج) این است که خود را آماده و مهیای آن کنید، و کوشش و خودسازی برای آمدن آن مانند کسی است که انتظار وقت نماز، یا وقت افطار، یا آمدن مسافرش را می کشد، نه این که بدون هیچ گونه اقدامی دست روی دست گذاشته شود، و گفته شود: هر چه شدنی است خواهد شد، انتظار فرج آل محمّد علیهم السّلام را کسانی دارند که در راه تحقّق آن شبانه روز می کوشند و خود و جمعیت خود را برای آن آماده می سازند، و باید دانست تا مردمی خود را به طور کامل آماده و مهیای آن ننمایند، امکان ندارد که بدان دست یابند، و هر گاه ما خود را برای تحقّق و پذیرش آن آماده ساختیم، خداوند به سرعت کار را تمام می کند و رحمت خود را شامل ما خواهد گردانید، و در غیر این صورت محال است، و بحسب روایات مستفیضه این جمعیت در جهان پیدا خواهند شد و سعادت دیدار محبوب را خواهند یافت و به مطلوب خواهند رسید. (ابن بابویه، 1372: ص33-34) تداوم این امر مهم یعنی انتظار حضرت مهدی(عج) در طول عمر، زندگی انسان را رنگ و بوی مهدوی می بخشد و مهدوی زیستن به طور قطع در آمادگی امت برای ظهور حضرت مهدی(عج) تاثیر مستقیم دارد.

3- تعظیم شعائر

خداوند متعال در قرآن کریم تعظیم شعائر را از تقوای قلوب معرفی کرده است. (حج / 32) از شاخص ترین نمادهای دینی تکریم خاندان پیامبر اکرم ص است که در صور مختلف جلوه گر می شود. یکی از مهم ترین آن ها زیارت ایشان است که در پیاده روی اربعین یک رکن محسوب می شود. در روایتی از امام صادق(ع) آمده است: کسی که به قصد زیارت امام حسین(ع) از منزلش خارج شود اگر پیاده باشد، خداوند بابت هر قدمی که برای زیارت اباعبدالله بر می دارد، یک حسنه می نویسد و یک سیئه از او محو می کند. وقتی که به حرم می رسد، خداوند او را جزء رستگاران می نویسد و هنگامی که مناسک او تمام شد، خداوند نام او را جزء فائزین می نویسد و زمانی که می خواهد بازگردد یک فرشتۀ الهی در مقابل او قرار می گیرد و می گوید: رسول خدا صلی الله علیه وآله به شما سلام می رساند، و پیغام می دهد: عملت را از سر بگیر که تمام گناهان گذشته ات بخشیده شده است. (طوسی، 1407: ص43؛ ابن قولویه، 1356: ص132) در زیارت دلداگی زائر به مزور غیر قابل کتمان است و این یکی از علل آرزوی دیدار شیعیان اهل بیت(ع) با حضرت مهدی(عج) است و بی شک تا سنخیتی بین آن ها نباشد این رابطه معنا نخواهد داشت و هر گاه این رابطه دلداگی شدت یابد زائر حاضر است از همه هستی خویش در راه آن بگذرد و این همان چیزی که برای ظهور حضرت مهدی(عج) لازم است.

4- احیای امر اهل بیت(ع)

یکی از توصیه های اهل بیت(ع)، به پیروان خویش احیای امر ایشان است. در روایتی که از امام صادق(ع) وارد شده ان حضرت به یکی از یاران حویش فرمودند ای خَیثَمَه به دوستان ما سلام برسان و ایشان را به تقوای الهی سفارش کن تا این که فرمودند این که یکدیگر را در منازل خود ملاقات کنند که آن حیات امر ما است، سپس دستان مبارک را بالا بردند و فرمودند خدا رحمت کند کسی را که امر ما را احیا کند. (حمیری، 1413: ص32) در روایتی دیگری راوی از قول امام علی بن موسی الرضا(ع) نقل می کند که فرمود: خدا رحمت آورد بر بنده ای که امر ما را احیاء کند. گفتم: چگونه امر شما احیاء می شود؟ فرمود: علوم ما را فرا گیرد، و به مردم بیاموزد، زیرا که مردم اگر زیبایی های کلام ما را بدانند، از ما پیروی می کنند. (ابن بابویه، 1403: ص180) این مساله مهم در پیاد روی اربعین به وفور یافت می شود و در طول مسیر سخنان آن حضرات در قالب گفتار و نوشتار به سمع و نظر زائرین می رسد. آشنایی با تعالیم آن بزرگواران و عمل کردن به آن ها موجب تربیت انسان هایی می شود که وجود آن ها لازمه ظهور حضرت مهدی(عج) است.

5- دعا کردن

خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را. (غافر/60) از وظایف پیروان اهل بیت(ع) دعا کردن برای فرج از عمق جان و با نوای صالح است زیرا منتظر امیدوار است روزی در قیام حضرت مهدی(عج) یار آن حضرت باشد و در کنارشان جهان را پر از عدل و داد، خردمندی، آرامش و سایر محسنات گرداند. در طول راه پیمایی اربعین ملیون ها زائر دست به دعا برمی دارند که یکی از مهم ترین و عمومی ترین ادعیه، دعا برای ظهور امام مهدی(عج) است. امام حسن عسکری صلوات اللَّه علیه، در ضمن حدیثی در شأن فرزند برومند خود حضرت مهدی عجل اللَّه تعالی فرجه فرمود:. به خدا سوگند، (حضرت مهدی(عج)) حتما و قطعا غیبتی می گزیند که در این غیبت، هیچ کس از هلاکت نجات نمی یابد، مگر آن کس که خدای عز و جل، او را بر قول به امامت ایشان (حضرت مهدی علیه السلام) ثابت بدارد، و به دعای بر تعجیل فرج حضرتش موفق بدارد. (ابن بابویه، 1395: ج2، ص384)

6 - انفاق

یکی از دستورات اکید دینی انفاق و بذل مال در راه خدا است. در آیات بسیاری از قرآن کریم و روایات فراوانی از اهل بیت(ع) به این مساله اشاره شده است. خداوند متعال در این باره می فرماید: آنها که اموال خود را، شب و روز، پنهان و آشکار، انفاق می کنند، مزدشان نزد پروردگارشان است؛ نه ترسی بر آنهاست، و نه غمگین می شوند. (بقره / 274) در روایتی از پیامبر اکرم ص آمده خوشا به حال کسی که زیادی مال خویش را انفاق کند. (کلینی، 1407: ج2، ص144) جهاد با نفس و مال در بسیاری از آیات قرآن در کنار هم آمده و این نشان از اهمیت گذشت از اموال در راه خدا است. در مراسم پیاده روی اربعین جلوه های با شکوهی از انفاق دیده می شود. زن و مرد، پیر و جوان، روستایی و شهرنشین و خلاصه هر مومنی به قدر وسع خویش مال خود را به عشق امام حسین(ع) و برای خدا انفاق می کند. پیام این عمل خداپسندانه این است که در صورت ظهور حضرت مهدی(عج) مومنین آمادگی دارند تا اموال خویش را در راه آرمان های آن حضرت صرف کنند که این امر نیز برای ظهور لازم است.

7- ایثار

یکی از مراتب والای کمال انسانی از خودگذشتگی و ترجیج دیگران بر خود است. در این باره نیز آیات و روایات فراوانی وارد شده است. خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: و برای کسانی است که در این سرا (سرزمین مدینه ) و در سرای ایمان پیش از مهاجران مسکن گزیدند و کسانی را که به سوی شان هجرت کنند دوست می دارند، و در دل خود نیازی به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمی کنند و آنها را بر خود مقدّم می دارند هر چند خودشان بسیار نیازمند باشند؛ کسانی که از بخل و حرص نفس خویش باز داشته شده اند رستگارانند! (حشر / 9) در روایتی از امام باقر(ع) آمده است که برای خداوند بهشتی است که فقط سه گروه وارد آن می شوند اول کسانی که درباره خودشان به حق حکم کنند دوم کسانی که برادر دینی خود را فقط برای خدا زیارت کنند و سوم کسانی که برادر مومن خود را به خاطر خدا بر خود مقدم دارد. (ابن بابویه، 1362: ج1، ص131) در صدر اسلام یکی از عوامل پیشرفت سریع اسلام روحیه ایثارگری مسلمین بود. این امر بدون شک در زمان ظهور حضرت مهدی(عج) نیز لازم است. در پیاده روی اربعین جلوه های زیبایی از ایثارگری مردم به وضوح مشاهده می شود. مکرر شنیده و دیده شده است که افراد کم برخوردار با پس انداز مال در طول سال، آن را در مراسم اربعین به گونه های مختلف خرج می کنند تداوم این جلوه ها در طول زندگی می تواند آمادگی برای ظهور حضرت مهدی(عج) را بیشتر کند.

8- مهمان نوازی

یکی از آموزه های مؤکد دینی مهمان دوستی و مهمان پذیری است. در قرآن مجید به داستان حضرت ابراهیم اشاره شده که وقتی دو ملک بر او وارد شدند و حضرت ابراهیم آن ها را نشناخت و چون فکر کرد مهمان هستند فورا گوساله فربه ای را برای پذیرایی آنان آماده کرد. (ذاریات / 24 الی26) در روایات نیز به مهمانی دادن توجه بسیاری شده است. در روایتی از پیامبر اکرم آمده است هر کس به خدا و روز قیامت ایمان دارد باید مهمان خویش را تکریم کند. (کلینی، 1407: ج6، ص285) و در روایت دیگری از آن حضرت آمده هر گاه شخصی وارد سرزمینی شود مهمان هم کیشان آن سرزمین محسوب می شود تا به وطن خویش برگردد. (ابن بابویه، 1413: ج2، ص154) در راه پیمایی اربعین مردم بسیاری زوار را به منازل خود برده و با افتخار تمام از آن ها پذیرایی می کنند و سعی می کنند وسابل رفاه و آسایش ایشان را تا جایی که مقدور است برای زوار فراهم آورند. مهمان نوازی و رفت و آمد بین مومنین موجب تالیف قلوب شده و آن ها را به هم نزدیک تر می کند و حرکت به سوی امت واحده را تسریع می کند. امتی هم دل و هم صدا که هدف مشترک دارند و این امر نیز یکی از لوازم تعجیل ظهور حضرت مهدی(عج) است.

9- تقویت روحیه دشمن ستیزی

یکی از مقدمات ظهور حضرت مهدی(عج) تقویت غیرت دینی و روحیه جهاد با دشمنان اهل بیت(ع) است. یکی از حوادث قطعی زمان ظهور صف آرایی و مقاتله جبهه حق و باطل است که این امر جز با وجود ثابت قدمان در جبهه حق تحقق نمی یاید. به همین دلیل بوده که اهل بیت(ع) پس از عاشورا دست به شمشیر نبردند زیرا مومنین ثابت قدم با روحیه بالای دشمن ستیزی به میزان کافی در بین پیروان ایشان وجود نداشته است. در پیاده روی اربیعین این امر به صورت آشکار نمایان و تقویت می شود. لعن و نفرین بر قاتلان اهل بیت(ع)، فریادهای استغاثه کنندگان به حضرت مهدی(عج) به عنوان منتقم اهل بیت(ع)، وجود پرچم های فراوان در طول مسیر با مضامین دشمن ستیزی، همراهی عکس شهدا و غیره همه نشانه هایی از این تقویت روحیه دشمن ستیزی در پیاده روی اربعین است.

بدون تردید آن چه بیان شد همه عوامل تعجیل ظهور نیست بلکه تنها بخشی از آن ها بیان شد و پیشنهاد می شود پژوهش گران گرامی در این باره پژوهش های گسترده تر و عمیق تری ارائه دهند و این امر هم شدنی و هم لازم به نظر می رسد.

نتیجه گیری

پیاده روی اربعین از دیرباز در بین پیروان اهل بیت(ع) وجود داشته است اما در سال های احیر این امر به یک موضوع بسیار گسترده و تاثیرگذار تبدیل شده است. در پیاده روی اربعین جلوه های نابی از تعالیم دینی مشاهده می شود که فراگیر شدن این تعالیم در بین پیروان اهل بیت(ع) می تواند امت اسلامی را به ظهور امام منجی نردیک تر کند. در این پژوهش به برخی از این تعالیم اشاره شد. در این پژوهش به تحمل سختی ها و دشوار ی های راه، یاد امام، تعظیم شعائر، احیای امر اهل بیت(ع)، دعا کردن، انفاق، ایثار، مهمان نوازی و تقویت روحیه دشمن ستیزی پرداخته شد. این امور تنها بخشی از تعالیمی بودند که در پیاده روی اربعین جلوه گری می کنند و می توانند در آمادگی امت در تعجیل ظهور نقش ایفا کنند.