
emamian
بازدید 3 ساعته رهبر انقلاب از نمایشگاه کتاب/ حضرت آیتالله خامنهای: کتاب همچنان در جایگاه والای خود قرار دارد
رهبر انقلاب در این بازدید که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز حضور داشت، در جریان تازههای نشر و کتابهای ارائه شده در نمایشگاه قرار گرفتند و همچنین با صاحبان غرفهها و ناشران به گفتگو پرداختند.
حضرت آیتالله خامنهای در پایان بازدید از نمایشگاه بین المللی کتاب در مصاحبه با خبرنگار خبرگزاری صداوسیما، ضمن ابراز خرسندی فراوان از این بازدید، نمایشگاه کتاب را یک همایش عظیم مردمی با جنبه غالب فرهنگ، توصیف کردند و گفتند: بحمدالله در نمایشگاه کتاب نشانههای مژدهبخش و همتها و انگیزههای خوب جوانانه مشاهده میشود.
رهبر انقلاب افزودند: استقبال مردم از نمایشگاه کتاب براساس آمارهای ارائه شده بالا و میزان کتابهای خریداری شده نیز خیلی خوب بوده است.
حضرت آیتالله خامنهای موضوع نشر کتاب در کشور را بهرغم برخی زمینههای نامساعد، رو به پیشرفت خواندند و خاطرنشان کردند: عمده زمینههای نامساعد در زمینه نشر مربوط به گرانی کاغذ و در برخی موارد، نامرغوب بودن کاغذ است، البته وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی خبرهای خوبی درباره آغاز مقدمات تولید کاغذ مرغوب دادند که امیدواریم این اقدامات به شکسته شدن قیمت بالای کتاب منجر شود.
ایشان تاکید کردند: نشر، یک بخش مهم از موضوع کتابخوانی در کشور است و باید امور مربوط به آن، روان و خوب و فراگیر باشد.
رهبر انقلاب اسلامی افزودند: باوجود مشکلات در عرصه نشر، تعداد عناوین کتابهای چاپ شده بالا است اما در عین حال شمارگان چاپ کتاب نسبتا پایین است.
حضرت آیتالله خامنهای، کتاب را موضوع مهمی خواندند و تاکید کردند: فرهنگ سازی کشور همواره احتیاج به کتاب دارد و بهرغم گسترش فضای مجازی، کتاب همچنان درجایگاه بسیار والای خود قرار دارد.
ایشان تولید کارهای هنری و رسانهای خوب را نیازمند کتاب و مطالعه دانستند و گفتند: من همواره مردم و بهخصوص جوانان را به خواندن کتاب توصیه میکنم اما امروز تاکید ویژهای بر لزوم کتابخوانی و مطالعه برنامه سازان رسانهای، فعالان در عرصه هنری و هنرهای نمایشی و اهالی مطبوعات دارم.
رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به سهم بالای کتابهای کشور از تألیفات داخل، در خصوص موضوع ترجمه کتابهای تالیف داخل نیز خاطر نشان کردند: ترجمه کتابهایی که در داخل نوشته میشوند باید مورد توجه جدی قرار گیرد البته باید برای ترجمه این کتابها از مترجمینی استفاده شود که تبحر کامل را داشته باشند.
حضرت آیتالله خامنهای در بخش دیگری از این مصاحبه، موضوع کتاب کودک و نوجوان را مورد تاکید قرار دادند و گفتند: باید تا آنجا که امکان پذیر است در زمینه تولید کتابهای کودکان و نوجوانان متناسب با فرهنگ خودمان، تلاش شود تا از کتابهای بیگانه بینیاز شویم.
رهبر انقلاب اسلامی همچنین با اشاره به علاقه خود و صرف وقت برای مطالعه کتابهای مختلف بهویژه کتابهای خاطرات مربوط به دوران دفاع مقدس و شهدای مدافع حرم خاطرنشان کردند: این کتابهای خاطرات بسیار باارزش هستند و گونهای جدید از تولید کتاب به شمار میروند که بانوان نویسنده در این زمینه بسیار فعال هستند و نوشتههای خوبی دارند.
«حج» با دنیای شما چه میکند؟
در آیات قرآن کریم و روایات معصومین (علیهم السلام) به آثار و برکات مادی و معنوی حج تاکید بسیاری شده و از جهات مختلف این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است.
تبادل فرهنگی و اقتصادی
اجتماع شکوهمند حج، اجتماعی است از همه قشرهای مسلمانان جهان؛ چرا که زائران کعبه از میان تمام گروهها، نژادها، زبانها و کشورهای مختلف اسلامی میباشند و اگر انسان بخواهد تمامی این کشورها و مردم آنها را از نزدیک ببیند، هزینه هنگفتی میطلبد؛ ولی در حج با پرداخت هزینه حج به راحتی به این مسئله نیز دست مییابد. تبادل فرهنگی و شناخت همدیگر و همین طور تبادل اقتصادی و تجارت به عنوان فلسفه و پی آمد حج است.
محافظت مال و عیال
از آثار و برکات مادّی حج این است که در این ایّام، خداوند از اموال و اهل و عیال زائر خانه اش محافظت و نگهداری میکند. حضرت صادق (ع) فرمود: «به راستی کسی در مکّه [و زیارت حج خانه خدا] حضور نمییابد، مگر اینکه خداوند به او نفعی میرساند؛ امّا شما [شیعیان] بخشیده شده برمی گردید، ولی غیر شما مال و اهل و عیالشان محافظت میشود.» همچنان که اگر کسی مانع انجام حج افراد شود، به او فتنه و بلایی میرسد.»
برآورده شدن حاجات
خانه خدا (مخصوصا در اولین نگاه) مکانی است برای استجابت دعا و همین طور است صحرای عرفات و دیگر مواقف و به طور کلّی، حاجی مورد توجّه خاص خداوند است و خداوند حاجات او را برآورده میسازد. امیر مؤمنان علی (ع) فرمود:«کسی که حج را برای حاجتی از حاجتهای دنیوی ترک گوید، حاجتش برآورده نمیشود، مگر اینکه نگاهش به [حاجیان] سر تراشیده بیفتد.»
فقرزدایی
انجام حج برای همیشه فقر را از انسان دور میسازد. پیامبر اکرم (ص) فرمود: «حج باعث از بین رفتن فقر میشود.» و امام صادق (ع) فرمود:«هر کس سه بار حج انجام دهد، تا ابد فقر به او نمیرسد.»
افزایش رزق و روزی
از دیگر آثار و برکات مادی حج این است که بر رزق و روزی انسان افزوده میشود. پیامبر اکرم (ص) فرمود: «حج انجام دهید تا از نظر مالی بی نیاز شوید.». امام صادق (ع) نیز فرمود: «چیزی سریعتر برای بی نیازی مالی و نابود کننده فقر از مداومت حج خانه خدا ندیدم.»
بیمه سلامتی
اثر دیگر سفر حج این است که بر سلامتی بدن و صحت جسم نیز اثر میگذارد. امام زین العابدین (ع) فرمود:«حج کنید و عمره انجام دهید که باعث سلامتی بدنهای شما میشود.»
از فلسفه و اهمیّت حجاب بیشتر بدانیم
یکی از دلایل بی حجابی یا ضعیف الحجابی عدم آگاهی به فلسفه حجاب است.
بهترین راه شناخت فلسفه حجاب رجوع به تاریخ میباشد و مطمئن ترین منبع تاریخی به جهت اعجاز متن و محتوای آن، قرآن کریم است.
در بررسی ماجرای حضرت آدم و آن درخت منع شده از سوی خدا چند مطلب وجود دارد که ما را به فلسفه حجاب هدایت میکند.
اول آنکه که حضرت آدم و حوّا قبل از تناول از درختی که خدا آنها را منع کرده بود پوشش داشتند.
مطلب دوم آنست که خدا آنها را به نشانه عذاب عریان کرد و مطلب سوم آنست که پس از عریان شدن، آنها از یکدیگر خجالت کشیدند و با برگ های درخت خود را پوشاندند.
دو نکته مهم در این ماجرای تاریخی وجود دارد: اول آنکه بی حجابی نوعی بلاست و دوم، حجاب امری فطری میباشد؛ زیرا حضرت آدم و حوّا قبل از تناول از آن درخت حجاب داشتند و بعد از آنکه خدا آنها را عریان کرد خود را پوشاندند.
در واقع حضرت آدم و حوّا از روی حیا و عفت خود را پوشاندند؛ از همینجا فلسفه حجاب روشن میشود که آن، حیا و عفت است و بی حجابی نوعی بلاست.
هرچه پوشش کامل تر باشد حیا و عفت هم کامل تر است؛ چون انسان فطرتا حیا و عفت را دوست دارد به تبع آن حجاب را هم باید دوست داشته باشد.
همانطور که در تاریخ حجاب تعیین شده برای زنان ایرانی در دوران هخامنش پوشانیدن حداقل تمام بدن از گردن به پایین است و حتی با پارچه ای مقداری از مو های خود را هم پنهان میکردند که تصاویر هک شده بر روی تخت جمشید گویای این مطلب است یا در غرب همانطور که در سینمای قدیم آنها پیداست، زنان بدن خود را تقریبا از گردن به پایین کاملا از دید مردم میپوشانیدند؛ البته که همه حجاب را دوست دارند اما در تعیین حدود آن با یکدیگر اختلاف دارند.
علت این اختلاف فرهنگسازی های غلط میباشد که تفاوت دیدگاه ها را ایجاد کرده است و تلاش کردند بی بندباری را آزادی بشر معنا کنند و فطرت های حیا دوست را دچار غفلت کنند و مخالفین حجاب یا حداقل حجاب کامل، مدعی هستند که این امر در ابتدا غیر عادی است اما اگر از آن مقداری بگذرد، امری عادی و طبیعی میشود.
در پاسخ این دیدگاه غلط باید عرض شود که عادی سازی ازاله قبح نمیکند و تبعات آن همچنان باقی است بطور مثال دزدی امری قبیح است و آیا نمیشود این امر اشتباه در اثر تکرار و فرهنگسازی در جامعه امری طبیعی و عادی جلوه کند؟ یا ارتباط نامشروع که همان خیانت است بر اثر عادی سازی یک امر رایج شود؟
در نهایت عادی سازی ازاله قبح نمیکند و پذیرش این عادی سازی یعنی تن به ظلم دادن و ظلم کردن زیرا هر امر قبیحی نوعی ظلم به خود و دیگران است به این جهت که خلاف فطرت و عقل عمل میشود زیرا هر امری به حکم عقل و فطرت یا قبیح است یا حَسَن و اگر قبیح باشد یعنی تبعات منفی دارد.
همانطور که بر خلاف ادعای بعضی ها که در غرب با وجود برهنگی ها کسی آزاری به دیگری نمیرساند، آمار عجیب تجاوز ها به چشم میخورد که با تحقیق در اینترنت و تماشای کلیپ های اخباری خود غرب از رسانه های آنها در این رابطه، مطلب به خوبی روشن میشود.
این آمارها شاهد مثال مطلبی است که قبل تر عرض شد که عادی سازی یک امر قبیح ازاله قبح نمیکند و تبعات آن همچنان باقی است و تنها فطرت را دچار غفلت میکند و خداوند متعال برای بعض گناهان حدود و برای بعضی دیگر تعزیرات مشخص کرد تا از این عادی سازی ها جلوگیری کند.
اگر اصل بر عدم حجاب بود، مردم باید بی حجاب میبودند و به وسیله فرهنگسازی آنها را با حجاب میکردند در حالی که میبینیم دقیقا برعکس است یعنی از اول با حجاب بودند و حجاب را امری ضروری میدانستند اما با فرهنگسازی غلط حجاب را از مردم گرفتند.
در واقع تلاش کردند جوامع را شهوت گرا تربیت کنند تا راحت بتوانند استعمارهای خود را اعمال کنند بطور مثال اگر فرهنگسازی نمیکردند هیچگاه نمیتوانستند از زنان بی حجاب یا بدحجاب برای فروش کالاهای خود استفاده کنند زیرا جوامع حیا دوست که در مسیر فطرت هستند این مسئله را بر نمیتابند و به این استعمارها تن نمیدهند.
دشمن تلاش میکند با گرفتن حجاب از نوامیس و ایجاد جامعه ای شهوت گرا به نظام اسلامی لطمه وارد کند؛ زیراکه نظام اسلامی مخالف شهوت گرایی و بی بندباری است و جامعه بی بندبار تحمل نظام اسلامی را ندارد لذا بر متدینین واجب است در رسانه های داخلی فلسفه حجاب را تبیین کنند و فطرت های خاموش را هوشیار کنند و نگذارند رسانه های غربی بر جوانان ما اثر بگذارد.
بی حجابی یا بد حجابی عامل شهوت گرایی در جامعه است و در جامعه شهوت گرا کانون خانواده ها از هم پاشیده میشود و در این جامعه تنوع طلبی و افزایش خیانت ها و روابط نامشروع افزایش مییابد، دقیقا تمام آنچه که امروز در غرب مشاهده میشود.
بردیا جهان پرور
چهار عملی که ایمان را کامل می کند
امام صادق (ع):
أرْبَعٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ کَمَلَ إِیمَانُهُ وَ إِنْ کَانَ مِنْ قَرْنِهِ إِلَی قَدَمِهِ ذُنُوباً لَمْ یَنْقُصْهُ ذَلِکَ وَ هِیَ الصِّدْقُ وَ أَدَاءُ الْأَمَانَةِ وَ الْحَیَاءُ وَ حُسْنُ الْخُلُقِ.
چهار چیز است که در هر که باشد، ایمانش کامل است و اگر از سر تا پایش غرق در گناه باشد، چیزی از ایمان او نکاهد؛
آنها عبارتند از:
راستگویی،
امانتداری،
حیا
و اخلاق نیکو.
بحارالأنوار، ج ۶۴، ص ۲۹۵
جایگاه سیاسی و عبادی مناسک حج در منظومه فکری امام خمینی(ره)
در ماه ذی حجه، حج گزاران که به مهمانی خدا دعوت می شوند، تا در ضیافت خاص الهی شرکت جویند. آنان که به ندای ابراهیم خلیل الرحمان لبیک گفته اند، آرزوی رسیدن به معشوق تا با طواف کعبه عهد و پیمان با ابراهیم بت شکن ببندند و با کشتن قربانی در منا، همه مظاهر غیرالهی را سر ببرند و با رمی جمرات، از هر چه رنگ غیر خدایی و شرک دارد برائت جویند و با شرکت در اجتماع پرشکوه و کنگره عظیم حج تمام عوامل اختلاف انگیز را کنار بگذارند. در این مقاله به جایگاه سیاسی حج از دیدگاه امام خمینی(ره) پرداخته شده است.
جایگاه سیاسی و عبادی مناسک حج در منظومه فکری امام خمینی(ره)
حج از آن نظر که یک امر عبادی سیاسی است، آثار سیاسی در این عبادت به خوبی ظاهر است، چنانکه آثار عبادی نیز در این سیاست به خوبی بارز است. خداوند متعال کعبه و مراسم حج را هم جلوه جمال خود قرار داد، هم مظهر جلال خویش؛ یعنی در زیارت خانه خدا هم آثار تهذیب و تزکیه مشهود است و هم نشانه تبرّی از شرک و مشرکان.
حج در حیات سیاسی و اجتماعی مسلمانان، بلکه در سرنوشت بشر نقشی بسیار ارزنده دارد. نخستین خانه ای که برای مردم بنا گردیده و مشعل هدایت انسان خوانده شده، کعبه است. امام خمینی (ره) با توجه به این مسئله می فرماید: «یک همچو مجلسهایى که اسلام درست کرده، مثل حج، هیچ قدرتى نمى تواند درست بکند، هیچ قدرتى. همه ممالک اسلامى و سران ممالک اسلامى جمع بشوند که نیم میلیون جمعیت را یک جایى ببرند، نخواهند موفق شد.» (صحیفه امام، ج ۱۰، ص:۱۲۵)
در جای دیگر می فرماید:«در حج…. باید بررسى از اوضاع مسلمین در هر سال بشود که مسلمین در چه حال هستند، … این سفر حج و این حج براى این مسائل بوده است، براى قیام ناس بوده است، براى این بوده است که مسلمین مشکلات مسلمین را درک کنند و در رفعش کوشش کنند، براى این بوده است که بین مسلمین اخوت و مودت پیدا بشود.»( صحیفه امام، ج ۱۸، ص: ۵۲)
حضرت امام خمینی(س) در زمینه درک اهمیت و فلسفه حج نیز می فرمایند: «بزرگترین درد جوامع اسلامى این است که هنوز فلسفه واقعى بسیارى از احکام الهى را درک نکرده اند؛ و حج با آن همه راز و عظمتى که دارد هنوز به صورت یک عبادت خشک و یک حرکت بیحاصل و بى ثمر باقى مانده است.»(صحیفه امام، ج ۲۱، ص: ۷۶)
و در ادامه در باره اهمیت حج از بعد سیاسی ـ اجتماعی و وظیفه حج گزاران می فرماید: «حج عرصه نمایش و آیینه سنجش استعدادها و توان مادى و معنوى مسلمانان است. حج بِسان قرآن است که همه از آن بهره مند مى شوند، ولى اندیشمندان و غواصان و درد آشنایان امت اسلامى اگر دل به دریاى معارف آن بزنند و از نزدیک شدن و فرو رفتن در احکام و سیاستهاى اجتماعى آن نترسند، از صدف این دریا گوهرهاى هدایت و رشد و حکمت و آزادگى را بیشتر صید خواهند نمود و از زلال حکمت و معرفت آن تا ابد سیراب خواهند گشت ولی چه باید کرد و این غم بزرگ را کجا باید برد که حج به سان قرآن مهجور گردیده است. و به همان اندازه اى که آن کتابِ زندگى و کمال و جمال در حجابهاى خود ساخته ما پنهان شده است و این گنجینه اسرارِ آفرینش در دل خروارها خاک کج فکریهاى ما دفن و پنهان گردیده است، حج نیز به همان سرنوشت گرفتار گشته است ؛ سرنوشتى که میلیونها مسلمان هر سال به مکه مى روند و پا جاى پاى پیامبر و ابراهیم و اسماعیل و هاجر مى گذارند، ولى هیچ کس نیست که از خود بپرسد ابراهیم و محمد- علیهم السلام- که بودند و چه کردند؛ هدفشان چه بود؛ از ما چه خواسته اند؟ گویى به تنها چیزى که فکر نمى شود به همین است. مسلّم حجِ بى روح و بى تحرک و قیام، حج بى برائت، حج بى وحدت، و حجى که از آن هدم کفر و شرک بر نیاید، حج نیست .» (صحیفه امام، ج ۲۱، ص:۷۷ و ۷۸)
حج عملی چند بعدی است: عبادی و اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و… تنها یک عمل عبادی صرف نیست. حضرت امام (س) در این مورد می فرماید: «فریضه حج در بین فرایض الهى از ویژگیهاى خاصى برخوردار است و شاید جنبه هاى سیاسى و اجتماعى آن بر جنبه هاى دیگرش غلبه داشته باشد، با آنکه جنبه عبادى اش نیز ویژگى خاصى دارد.» (صحیفه امام، ج ۱۵، ص:۱۶۸)
کعبه مظهر آزادگی است و به انسان های موحد درس آزادگی می دهد که به سلطه هیچ کس تن ندهد جز بندگی خدا را نپذیرند تا به حقیقت آزاد باشند. امام خمینی (س) با توجه به آیات و روایات فوق، در پیامی به زائران خانه خدا فرمودند: » فلسفه حج باید جوابگوى این فریادهاى مظلومانه باشد. گردش به دور خانه خدا نشان دهنده این است که به غیر از خدا گِرد دیگرى نگردید. و رَجْم عَقَبات، رجم شیاطین انس و جن است. شما با رجم با خداى خود عهد کنید تا شیاطین انس و ابرقدرتها را از کشورهاى اسلامى عزیز برانید. امروز جهان اسلام به دست امریکا گرفتار است. شما براى مسلمانان قاره هاى مختلف جهان پیامى از خداوند ببرید؛ پیامى که به غیر از خدا، بردگى و بندگى هیچ کس را نداشته باشید.» (صحیفه امام، ج ۱۰، ص:۱۶۰)
همچنین حضرت امام (س) فرمودند: « عموم برادران و خواهران اسلامى باید توجه داشته باشند که یکى از مهمات فلسفه حج، ایجاد تفاهم و تحکیم برادرى بین مسلمین است .» (صحیفه امام، ج ۱۰، ص:۶۱)
اجتماع حج یکی از عوامل مؤثر در خنثی کردن توطئه هایی است که برای تفرقه افکنی میان مسلمانان چیده می شود و به طرق مختلف حتی گاهی تحت عنوان مذهب، برای برهم زدن وحدت جامعه اسلامی و ایجاد تفرقه، کوشش هایی به کار می رود. اگر این کنگره عظیم سالانه نبود، بی تردید توطئه ها موثر افتاده، همبستگی ضعیفی که امروز در میان میلیون ها مسلمان با مذاهب متعدد وجود دارد، دیگر وجود نداشت. این اجتماع، با عظمتی که دارد جلوگیر حرکت های تند انحرافی است که گاه به نام طرفداری از توحید انجام می گیرد. حج ادامه فلسفه جماعت و جمعه و عید است و فراگیرترین عامل بازدارنده از پراکندگی مسلمانان از هر ملت و کشور است. بدین سان حج به عنوان یکی از ارکان عملی اسلام در بنیان وحدت جامعه اسلامی جایگاه اساسی دارد. عقیده به توحید و یگانگی خداوند متعال تنها رشته پیوندی است که می تواند آحاد بشر را در برگیرد. در هر یک از مناسک حج، توحید مبدأ و معبود، مقصد و مقصود به وضوح تجلّی دارد آن گاه که حج گزار تلبیه می گوید، تنها به خدای یگانه پاسخ می دهد و شرک را طرد می کند: »لبیک اللهم لبّیک، لبّیک لا شریک لک لبیک» و چون بر گرد محور کعبه طواف می کند نقطه مرکزی توحید را قبله قلب خویش می سازد و بر کعبه به عنوان سنگ نشانی برای راه یافتن به کوی دوست نظر می کند و آن گاه که به نماز می ایستد، سر به آستان محبوب می ساید و چون به قربانگاه می رود تعلقات مادی را به مسلخ می کشد و محبت های غیر خدایی را ذبح می کند و در رمی جمرات، مظاهر شیاطین و چهره های نمادین آن ها را سنگ می زند.
یکی از حکمت های مهم حج پرورش روح عبودیت و بندگی و تواضع و تذلّل در پیشگاه خدا و مبارزه با خودبینی است لباس ساده و ترک زینت و زیور، خاکساری در تمام اعمال و در مطاف و مواقف و سعی و همپای خلق حرکت کردن، همه برای پرورش روح تواضع و تذلّل و خضوع و خشوع و نفی کبر و غرور و فرو ریختن مرزهای طبقاتی است.
امام در تبیین حقیقت لبیک می فرماید: «در فریضه حج که لبیک به حق است و هجرت به سوى حق تعالى به برکت ابراهیم و محمد است، مقام «نه» بر همه بتها و طاغوتهاست و شیطانها و شیطان زاده هاست. و کدام بت از شیطان بزرگ امریکاى جهانخوار و شوروى ملحد متجاوز بزرگتر و کدام طاغوت و طاغوتچه از طاغوتهاى زمان ما بالاترند؟ » (صحیفه امام، ج ۲۰، ص:۸۹)
از دیدگاه امام راحل طواف هم معنا و محتوای خاصّ خودش را دارد ، لذا در تفصیل و تبیین طواف حج واقعی می فرماید: «در طواف حرم خدا که نشانه عشق به حق است، دل را از دیگران تهى کنید و جان را از خوف غیر حق پاک سازید.» (صحیفه امام، ج ۲۰، ص:۸۹)
آری آنگاه که طواف می کنی و دور خانه خدا می چرخی ، مواظب باش که طواف تو همچون طواف مردم زمان جاهلیّت نباشد .
حاجی واقعی باید از آمریکاییان جنایتکار که امروزه حرم امن الهی را به وجود پلید خود آلوده کرده اند ، برائت جوید. طواف بر گِرد خانه خدا باید نشان دهنده عشق به خدا و برائت و بیزاری از دشمنان خدا باشد ، و اِلاّ طواف نیست.
از دیدگاه امام در حج ابراهیمی رمی جمرات نیز معنا و مفهوم خاصّ خودش را دارد . لذا می گوید :
«رَجْم عَقَبات، رجم شیاطین انس و جن است. شما با رجم با خداى خود عهد کنید تا شیاطین انس و ابرقدرتها را از کشورهاى اسلامى عزیز برانید.»(صحیفه امام، ج ۱۰، ص:۱۶۰)
بدیهی است که اگر سنگ زدن به جمرات ، این مفهوم را نداشته باشد ، و به معنای رمی کردن شیاطین جنّ و انس نباشد عملی بی محتواست.
باز می فرماید: «باید شیطان بزرگ و میانه و کوچک، اولى ، وسطى و عَقبه را از حریم مقدس اسلام و کعبه و حرم راند. و باید دست شیاطین را از کعبه و حرم کشورهاى اسلامى که حریم آن است قطع کرد.» (صحیفه امام، ج ۱۶، ص:۵۱۳)
امام خمینی در مورد کالاهای خارجی سفر حج و خریداری آنها می فرمایند: «توجه داشته باشید که سفر حج، سفر کسب نیست؛ سفر تحصیل دنیا نیست. سفر الى اللَّه است. شما دارید به طرف خانه خدا مى روید. تمام امورى که دارید انجام مى دهید به طور الهیت باید انجام بدهید. … مبادا این سفر را سفر تجارت قرار بدهید و امور تجارتى در این سفر مطرح باشد پیشتان، امور معنوى مطرح باشد.» (صحیفه امام، ج ۱۰، ص:۱۷۵)
«کثیرى از حجاج بیت اللَّه الحرام که براى فریضه حج مى روند و باید در آن مکان مقدس از توطئه بیگانگان به فریاد «یا للمسلمین» برخیزند، غافلانه در بازارها به جستجوى کالاهاى امریکایى، اروپایى و ژاپنى پرسه مى زنند، و دل صاحب شریعت را با این عمل، که با حیثیت حج و حجاج بازى مى کند، به درد مى آورند.»(صحیفه امام، ج ۱۹، ص:۳۴۴)
«مراتب معنوى حج، که سرمایه حیات جاودانه است و انسان را به افق توحید و تنزیه نزدیک مى نماید، حاصل نخواهد شد مگر آنکه دستورات عبادى حج به طور صحیح و شایسته و مو به مو عمل شود، و حجاج محترم و روحانیون معظم کاروانها تمام همّ خود را صرف در تعلیم و تعلم مناسک حج کنند. و بر مسئله دانان است که از همراهان خود مواظبت کنند، که خداى نخواسته تخلف از دستورات نشود. و بُعد سیاسى و اجتماعى آن حاصل نمى گردد، مگر آنکه بُعد معنوى و الهى آن جامعه عمل پوشد، و لبیکهاى شما جواب دعوت حق تعالى باشد و خود را محْرم براى وصول به آستانه محضر حق تعالى نمایید، و لبیک گویان براى حق نفى شریک به همه مراتب کنید و از «خود»، که منشأ بزرگ شرک است، به سوى او- جلّ و علا- هجرت نمایید. و امید است براى جویندگان، آن موتى که دنبال هجرت است حاصل آید؛ و اجرى را که «على اللَّه» است دریافت نمایند. و اگر جهات معنوى به فراموشى سپرده شود، گمان نکنید که بتوان از چنگال شیطان نفس رهایى یابید. و تا در بند خویشتن خویش و هواهاى نفسانى خود باشید، نمى توانید جهاد فى سبیل اللَّه و دفاع از حریم اللَّه نمایید.» (صحیفه امام، ج ۱۹، ص:۲۵و۲۶)
حج، تنها عملی اخروی نیست که اثر آن پس از مرگ هویدا شود بلکه عملی است که اثرش را فرد و جامعه باید پیش از مرگ و در زندگی ببیند پس اگر فردی وابسته به این جامعه و فرهنگ ابراهیمی و ولایی است باید در حج هرچه بیشتر ببیند و بیندیشد.
برای آشنایی بیشتر با اندیشه های امام خمینی(س) در مقوله حج می توانید به کتاب «حج در کلام و پیام امام خمینی (ره)» مراجعه نمایید.
منبع: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
شاخصه های کلیدی در فریضه ی حج از منظر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مدّ ظلّه
مقولۀ حج به عنوان فریضۀ بزرگ اسلام و از جمله مهمترین شعائر دین و به عنوان ارزشمندترین اعمال برای قرب خداوند متعال مورد توجه می باشد. بنابراین مراسم پرشکوه حج همچون عبادات دیگر داراى برکات و آثار فراوانى در فرد و نیز جامعه اسلامى است که اگر طبق برنامه صحیح انجام پذیرد و از آن بهره بردارى درستى شود مى تواند هر سال منشأ تحوّل تازه اى در جوامع اسلامى گردد.[1]
از این رو لزوم تبیین مهمترین مولفه های مناسک ارزشمند حج با بهره گیری از آراء و اندیشه های مرجع عالی قدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مدّ ظله می تواند به عنوان منشوری جامع در چیستی فریضۀ حج و ترسیم راهکارهای بهره گیری از برکات این عمل عبادی در ابعاد مختلف مورد نظر قرار گیرد که در این نگاشته به مخاطبان ارائه می گردد.
تأملی در چیستی فریضه ی حج
- حج؛ بزرگترین رکن اسلام
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در تبیین چیستی ماهیت فریضۀ حج فرمودند: یکى از بزرگترین ارکان اسلام در نظر شیعه حج است،[2] حج در حقیقت یک نوع جهاد بدنى و مالى است، بلکه حج جهاد معنوى است همان طور که جهاد، حج حقیقى مى باشد و با دقت در اسرار و آداب این دو دستور اسلامى یک نوع وحدت و هماهنگى در میان آن دو به خوبى احساس مىگردد.[3]
- چگونگی وجوب حج
هم چنین معظم له با تبیین شرایط وجودی تحقق این فریضه برای مسلمانان فرمودند: در صورتى که شرایط عمومى از قبیل «بلوغ و عقل» و شرایط خصوصى از قبیل مستطیع بودن (داشتن زاد، توشه، مرکب، سلامت بدن و امنیّت راه) در انسان جمع باشد حج یک مرتبه در تمام عمر واجب مى شود، البتّه وجوب آن وجوب فورى است و نمى توان آن را تأخیر انداخت.[4]
- حج؛ نماد مساوات بندگان الهی
مرجع و مفسر عالی قدر جهان تشیع در تشریح این فریضه مهم فرمودند: مراسم حج از جمله عبادت های دسته جمعى است که با تجرّد کامل و وارستگى مطلق، تنها با پوشیدن دو قطعه پارچه ساده آغاز مى گردد، نشانه مساوات بندگان الهى در پیشگاه اوست و این یکى از آمال بزرگ انسانى است که روزى انسان هاى جهان عوامل برترى هاى موهوم را مانند نژاد، زبان، رنگ و ثروت را کنار گذارده، همگى خود را در برابر خدا مساوى و برابر بدانند. عمل حج از عبادت هایى است که به این هدف تحقّق مى بخشد و موجب مى شود که افراد با ایمان امتیازات اجتماعى را وسیله برترى خود ندانند.[5]
- تبیین معرفتی حج ابراهیمی
سفر حج در حقیقت یک هجرت بزرگ است، یک سفر الهى است، یک میدان گسترده خودسازى و جهاد اکبر است.[6]
مراسم حج در واقع عبادتى را نشان مى دهد که عمیقا با خاطره مجاهدات ابراهیم و فرزندش اسماعیل و همسرش هاجر آمیخته است، و ما اگر در مطالعات در مورد اسرار حج از این نکته غفلت کنیم بسیارى از مراسم آن به صورت معما در مى آید، آرى کلید حل این معما توجه به این آمیختگى عمیق است.[7]
هنگامى که در قربانگاه در سرزمین منى مى آییم... مساله قربانى ابراهیم را به خاطر مى آوریم که عزیزترین عزیزانش و شیرین ترین ثمره عمرش را در این میدان در راه خدا ایثار کرد، و بعدا سنتى به عنوان قربانى در منى به وجود آمد، به فلسفه این کار پى مى بریم.
هنگامى که به سراغ جمرات (سه ستون سنگى مخصوصى که حجاج در مراسم حج آنها را سنگباران مى کنند و در هر بار هفت سنگ با مراسم مخصوص به آنها مى زنند) ...به خاطر مى آوریم این ها یاد آور خاطره مبارزه ابراهیم قهرمان توحید با وسوسه هاى شیطان است که سه بار بر سر راه او ظاهر شد و تصمیم داشت او را در این میدان" جهاد اکبر" گرفتار سستى و تردید کند، اما هر زمان ابراهیم قهرمان او را با سنگ از خود دور ساخت.
هنگامى که به" صفا" و" مروه" می آییم و مى بینیم گروه گروه مردم از این کوه کوچک به آن کوه کوچکتر مى روند، و از آنجا به این باز مى گردند، و بى آنکه چیزى به دست آورده باشند این عمل را تکرار مى کنند، گاه مى دوند، و گاه راه مى روند... . داستان سعى و تلاش آن زن با ایمان "هاجر" را براى نجات جان فرزند شیرخوارش اسماعیل در آن بیابان خشک و سوزان به خاطر مى آوریم که چگونه بعد از این سعى و تلاش خداوند او را به مقصدش رسانید، چشمه زمزم از زیر پاى نوزادش جوشیدن گرفت، ناگهان چرخ زمان به عقب بر مى گردد، پرده ها کنار مى رود، و خود را در آن لحظه در کنار "هاجر" مى بینیم، و با او در سعى و تلاشش همگام مى شویم که در راه خدا بى سعى و تلاش کسى به جایى نمى رسد! لذا به آسانى مى توان از آنچه گفتیم نتیجه گرفت که" حج" را باید با این رموز تعلیم داد، و خاطرات ابراهیم و فرزند و همسرش را گام به گام تجسم بخشید، تا هم فلسفه آن درک شود و هم اثرات عمیق اخلاقى حج در نفوس حجاج پرتوافکن شود، که بدون آن آثار، قشرى بیش نیست.[8]
درآمدی بر نکات تفسیری در احکام حج
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، مفسر بزرگ قرآن کریم در تبیین برخی شاخصه های تفسیری احکام حج اینگونه فرمودند:
خداوند متعال در قرآن کریم و در (آیه 197سورۀ بقره) احکام حجّ را تعقیب مى کند و دستورات جدیدى مى دهد.
- نخست مى فرماید: «حجّ در ماه هاى معینى است» (الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُوماتٌ). منظور از این ماه ها، ماه هاى شوال، ذى القعده و ذى الحجه است.
- سپس به دستور دیگرى، در مورد کسانى که با احرام بستن شروع به مناسک حجّ مى کنند، اشاره کرده مى فرماید: «آنها که حجّ را بر خود فرض کرده اند (و احرام بسته اند باید بدانند) در حجّ آمیزش جنسى، و گناه و جدال نیست» (فَمَنْ فَرَضَ فِیهِنَّ الْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَ لا فُسُوقَ وَ لا جِدالَ فِی الْحَجِّ)
به این ترتیب محیط حجّ باید از تمتعات جنسى و همچنین گناهان و گفتگوهاى بى فایده و جر و بحث ها و کشمکش هاى بیهوده پاک باشد، زیرا محیطى است که روح انسان باید از آن نیرو بگیرد و یکباره از جهان ماده جدا شود، و به عالم ماوراء ماده راه یابد، و در عین حال رشته الفت و اتحاد و اتفاق و برادرى در میان مسلمانان محکم گردد و هر کارى که با این امور منافات دارد ممنوع است.
- در مرحله بعد به مسائل معنوى حجّ، و آنچه مربوط به اخلاص است اشاره کرده، مى فرماید: «آنچه را از کارهاى خیر انجام مى دهید خدا مى داند» (وَ ما تَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ یَعْلَمْهُ اللَّه)
و این بسیار لذت بخش است که اعمال خیر در محضر او انجام مى شود.[9]
و در ادامه همین مطلب مى فرماید: «زاد و توشه تهیه کنید که بهترین زاد و توشه ها پرهیزکارى است و از من بپرهیزید اى صاحبان عقل» (وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوى وَ اتَّقُونِ یا أُولِی الْأَلْبابِ).
این جمله اشاره لطیفى به این حقیقت است که در سفر حجّ موارد فراوانى براى تهیه زادهاى معنوى وجود دارد که باید از آن غفلت نکنید،..آنها که روحى بیدار و اندیشه اى زنده دارند مى توانند براى یک عمر از این سفر بى نظیر روحانى توشه معنوى فراهم سازند.[10]
بدیهی است وجود ابعاد و زوایای مختلف فریضۀ حج امری انکار ناپذیر است، لیکن واکاوی این شاخصه ها با نگاه ژرف اندیشانۀ حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مدظله می تواند به عنوان چراغ راه کسب علم و معرفت و شناخت نسبت به زوایای مختلف این عبادت مهم از قبیل مولّفه های عبادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، اخلاقی و اقتصادی مورد توجه قرار گیرد که عبارتند از:
شاخصه های عبادی در فریضه ی حج
- تقویت پایه های تقوا و اخلاص
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مدظله در تبیین شاخصه های عبادی فریضۀ حج «تربیت نفوس و تهذیب اخلاق و تقویت پایه هاى تقوا» را به عنوان شاکلۀ اصلی فلسفۀ حج برشمردند و فرمودند: در بعد اخلاقى و عبادى که مهمترین فلسفه حج را تشکیل مى دهد تربیت نفوس و تهذیب اخلاق و تقویت پایه هاى تقوا و اخلاص مطرح است.[11] تعبیر معروفى که در احادیث اسلامى آمده که مى گوید: «یخرج من ذنوبه کهیئته یوم ولدته امّه، کسى که حجّ خانه خدا را (از روى اخلاص و توجّه و با حفظ آداب و اسرار آن) انجام دهد از گناه پاک مى شود همانند روزى که از مادر متولّد مى شود!»[12] دلیل روشنى براى تأثیر حجّ بر روح و جان انسان است که او را از همه آلودگی ها پاک مى کند و آثار گناهانى که یک عمر در دل نشسته است، مى زداید و این بزرگترین فایده اى است که نصیب زوّار بیت اللّه الحرام مى شود.[13]
- حج؛ تولّد دوباره
معظم له در فرازی فریضۀ حج را به عنوان رویشی جدید برای مومنان عنوان نمودند و فرمودند: مومنان هر گامى که بر مى دارند گامى به سوى خدا نزدیکتر مى شوند و معبود و محبوب حقیقى را در همه جا حاضر مى بینند. آرى حج یک تولّد دوباره است! کسانى که حج را با تمام وجودشان درک مى کنند آثار معنوى و روحانى آن را تا پایان عمر در دل خویش احساس می کنند و شاید به همین دلیل است که حج، یک بار، در تمام عمر واجب شده است.[14]
مخصوصا توجه به این حقیقت که مراسم حج در هر قدم یاد آور خاطرات ابراهیم بت شکن، و اسماعیل ذبیح اللَّه، و مادرش هاجر است، و مجاهدت ها و گذشت ها و ایثارگرى آنها را لحظه به لحظه در برابر چشمان انسان مجسم مى کند، و نیز توجه به اینکه سرزمین مکه عموماً و مسجد الحرام و خانه کعبه و محل طواف خصوصاً یاد آور خاطرات پیامبر اسلام و پیشوایان بزرگ و مجاهدت هاى مسلمانان صدر اول است این انقلاب اخلاقى عمیقتر مى گردد، به گونه اى که در هر گوشه اى از مسجد الحرام و سرزمین مکه انسان، چهره پیامبر و على صلوات الله علیهما و سایر پیشوایان بزرگ را مى بیند، و صداى آواى حماسه هاى آنها را مى شنود.
آرى اینها همه دست به دست هم مى دهند و زمینه یک انقلاب اخلاقى را در دل هاى آماده فراهم مى سازند، به گونه اى توصیف ناشدنى و رق زندگانى انسان را بر مى گردانند و صفحه نوینى در حیات او آغاز مى کنند.[15]
شاخصه های اخلاقی فریضه ی حج
- دگرگونی اخلاقی
در بیان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مهمترین فلسفه حج همان دگرگونى اخلاقى است که در انسانها به وجود مى آورد. مراسم «احرام» انسان را به کلّى از تعیّنات مادّى و امتیازات ظاهرى و لباس هاى رنگارنگ و زر و زیور بیرون مى بَرد و با تحریم لذایذ و پرداختن به خودسازى که از وظایف مُحرم است، او را از جهان مادّه جدا کرده و در عالمى از نور و روحانیّت و صفا فرو مى بَرد و آنان که در حال عادى بار سنگین امتیازات موهوم و درجه ها و مدال ها را بر دوش خود احساس مى کنند یک مرتبه سبک بار و راحت و آسوده مى کند. زیرا حج لباس غرور و خودبینى را از تن انسان بیرون می آورد و درس تواضع و اخلاص و فروتنى را به او می آموزد.[16]
- مبارزه با نفس
هم چنین معظم له در تشریح آثار بی بدیل آموزه های اخلاقی مناسک حج برای زائران حرم امن الهی فرمودند: به یقین برنامه اى همچون حج براى این تنظیم شده که انسان در پرتو آن با هواى نفس و وسوسه هاى شیطانى مبارزه کند و هرگاه این مراسم، منظره جالبى داشته باشد این مبارزه کمرنگ خواهد شد؛ ولى هنگامى که با زحمت و مشقّت و در محیطى خشک و ساده برگزار گردد وسوسه هاى شیاطین و هواى نفس، فعّال مى شود و اینجاست که بازار مبارزه، داغ و بندگان باایمان، نیرومند و قوى مىشوند و آثار تربیتى حج در آنها آشکار مى گردد.[17]
شاخصه های سیاسی فریضه ی حج
- وحدت امت اسلامی، راهبرد کلیدی در فریضۀ حج
بدیهی است لزوم تقویت وحدت امت اسلامی امری انکار ناپذیر است، لذا بهره گیری از اعمال عبادی سیاسی حج در تحقق این مسأله می تواند آثار و برکات بی نظیری در اتّحاد امت اسلامی فراهم سازد.
از این رو در اندیشۀ متعالی حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مدظله مولّفه وحدت امت اسلامی به عنوان شاخصۀ راهبردی در فریضۀ حج مورد توجه قرار گرفته است، معظّم له در فرازی فرمودند: روح عبادت توجّه به خدا و روح سیاست توجّه به خلق خداست. این دو در حج چنان به هم آمیخته اند که تار و پود یک پارچه به حساب مى آیند، لذا حج عامل مؤثّرى براى وحدت صف هاى مسلمانان است.[18]
حج عامل مبارزه با تعصّبات ملّى و نژادپرستى و محدود شدن در حصار مرزهاى جغرافیایى است.[19]
در روایات اسلامى، حج به عنوان جهاد افراد ضعیف شمرده شده، جهادى که حتّى پیرمردان و پیرزنان ناتوان با حضور در صحنه آن مى توانند شکوه و عظمت امّت اسلامى را منعکس سازند و با حلقه هاى تو در توى نمازگزاران گرد خانه خدا و سردادن آواى وحدت و تکبیر، پشت دشمنان اسلام را بلرزانند.[20] از این رو حج باعث اتحاد صفوف مسلمانان و قوت و قدرت اسلام مى گردد.[21]
- کنگرۀ سالانۀ حج، بزرگترین حلقۀ اتصال امت اسلامی
معظم له با تشبیه موسم حج به کنگرۀ عظیم امت اسلامی و در تشریح کارآمدی بی بدیل این اجتماع عظیم و باشکوه فرمودند: آورنده اسلام با وضع قوانین سیاسى و دعوت به تشکیل کنگره سالانه در سرزمین مکّه، بقا و ابدیّت و مصونیّت آیین خود را تضمین نموده است و طبعاً این کنگره اثراتى بالاتر از اثرات کنگره هاى سالانه احزاب سیاسى و زنده جهان در بر خواهد داشت.[22]
منتها، سران سیاسى، در این اعصار به اهمّیّت چنین موضوعاتى توجّه پیدا کرده اند در حالى که اسلام از چهارده قرن پیش طرح آن را ریخته و اثرات مطلوبى از آن گرفته است. متفکّران اسلام که طبعاً در اجتماع مزبور شرکت خواهند داشت، مى توانند آخرین تحوّلات اوضاع جهان اسلام را مورد بررسى قرار دهند و پس از گردآورى اطّلاعات دقیق و تبادل نظر، در بهبود وضع مسلمانان بکوشند و سرزمین اسلام را از عوامل ضدّ آزادى و استقلال پاک سازند و به پیشرفت همه جانبه مسلمانان جهان کمک کنند.[23]
چه اجتماعى سودمندتر از این که می تواند بزرگترین حلقه اتّصال میان مسلمانان جهان باشد و سران اسلام را از اوضاع یکدیگر آگاه سازد.[24]
لذا کنگره سالانه حج همواره الهام بخش بسیارى از جنبش هاى آزادى خواهى و نهضت هاى عظیم براى گسستن زنجیرهاى ظلم و ستم و تعدّى بوده است و این نکته با مراجعه به تاریخ اسلامى و انقلاب هاى فرزندان اسلام روشن مى شود؛ زیرا نطفه بسیارى از نهضت هاى اسلامى که براى انداختن حکومت هاى جور و ستم صورت مى گرفت در ایّام حج بسته مى شد و این سرزمین الهام بخش چنین آزادى هایى بود.[25]
بنابراین کنگره عظیم اسلامى «حج» پایه هاى اسلام را مستحکم نموده، و قدرت و توان مسلمین را در زمینه هاى مختلف فکرى و فرهنگى و نظامى و سیاسى افزایش مى دهد.[26]
- عزتمندی امت اسلامی
مرجع عالی قدر جهان تشیع در تبیین آثار بی نظیر فریضۀ حج در تحقق عزت و عظمت مسلمانان فرمودند: حج -اگر همان گونه که اسلام دستور داده و ابراهیم بت شکن، جهانیان را به آن فراخوانده انجام شود- سبب عزّت مسلمین، و تحکیم پایه هاى دین، و وحدت کلمه، و مایه قدرت و شوکت در برابر دشمنان، و برائت از مشرکین جهان خواهد شد، و این کنگره عظیم الهى، که هر سال در کنار خانه خدا تشکیل مى شود، بهترین فرصت را به مسلمانان براى بازسازى نیروهاى خویش، و تقویت پایه هاى اخوّت و برادرى، و خنثى کردن توطئه ها و نقشه هاى دشمنان اسلام در طول یکسال مى دهد.[27]
- حج؛ شاخصه ای کلیدی در استکبار ستیزی
باید اذعان نمود آثار و برکات حج در مقولۀ سیاسی پس از تحقق وحدت و تحقق عزتمندی باید با مولّفه هایی همچون ستیز با ظلم و استکبار منتهی گردد، از این رو حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مد ظله در تشریح این مسأله فرمودند: حج وسیله اى است براى شکستن سانسورها و از بین بردن خفقان هاى نظام هاى ظالمان هاى که در کشورهاى اسلامى حکمفرما مى شود.[28]
حج وسیله اى است براى انتقال اخبار سیاسى کشورهاى اسلامى از هر نقطه به نقطه دیگر، و بالاخره حج، عامل مؤثرى است براى شکستن زنجیرهاى اسارت و استعمار و آزاد ساختن مسلمین.[29]
روى همین جهت امیر مؤمنان على علیه السلام به هنگامى که فلسفه فرائض و عبادات را مى شمرد درباره حج مى گوید: الحج تقویة للدین: «خداوند مراسم حج را براى تقویت آئین اسلام تشریع کرد».[30]
هم چنین بى جهت نیست که یکى از سیاستمداران معروف بیگانه در گفتار ی معنادار مى گوید: «واى به حال مسلمانان اگر معنى حج را نفهمند، و واى به حال دشمنانشان اگر معنى حج را درک کنند»!.[31]
مجموعه اى این چنین فراگیر و همگانى با انگیزه هاى بسیار والاى معنوى در دنیا بى نظیر است. افسوس که مسلمانان هنوز قدرت عظیم حج را در نیافته اند و گرنه هر سال مى توانستند در زیر سایه حج، بزرگترین خدمت را به اسلام و شدیدترین ضربه را بر پایه کفر بزنند.[32]
شاخصه های اقتصادی فریضه ی حج
- حج و ضرورتی به نام ایجاد بازار مشترک اسلامی
تقویت بنیۀ اقتصادی امّت اسلامی از جمله راهبردهای کلیدی در عزتمندی امت اسلامی است، از این رو کنگرۀ عظیم حج می تواند در این مقوله نقش به سزایی در تحقق تقویت اقتصاد امت اسلامی ایفا نماید، که تحقق این مهم نیازمند بصیرت دولت های اسلامی است، اما متأسفانه تاکنون در سایۀ غفلت برخی دولت های به ظاهر اسلامی فلسفۀ اقتصادی فریضۀ حج مورد غفلت و بی اعتنایی قرار گرفته است.
لیکن با این اوصاف نگاه ژرف اندیشانۀ مرجع عالی قدر جهان تشیع و تأکید روز افزون بر نقش آفرینی کنگرۀ عظیم حج در تقویت اقتصاد امّت اسلامی و ارائۀ راهکارهایی ارزشمند در این مسأله، حاکی از عمق معرفت و بصیرت و دغدغه مندی مرجعیت دینی نسبت به سرنوشت امّت اسلامی است؛ از این رو معظم له در فرازی فرمودند:
برخلاف آنچه برخى فکر مى کنند، استفاده از کنگره عظیم حج براى تقویت پایه هاى اقتصادى کشورهاى اسلامى نه تنها با روح حج منافات ندارد، بلکه طبق روایات یکى از فلسفه هاى آن را تشکیل مى دهد.[33]
لذا چه مانعى دارد مسلمانان در آن اجتماع بزرگ پایه یک بازار مشترک اسلامى را بگذارند و زمینه اى مبادلاتى و تجارى را در میان خود به گونه اى فراهم سازند که نه منافعشان به جیب دشمنانشان بریزد و نه اقتصادشان وابسته به اجانب باشد، این دنیاپرستى نیست، بلکه عین عبادت و جهاد است.[34]
بنابراین فلسفه اقتصادى حج، در روایات اسلامى نیز اشاره شده است که حج مى تواند قدرت اقتصادى مسلمین را بیشتر کند و از تنگناهاى مالى برهاند.
- کنگرۀ عظیم حج؛ تقویت اقتصاد عمومی امت اسلامی
مرجع عالی قدر جهان تشیع با تأکید بر ضرورت برگزاری نشست های اقتصادی کشورهای اسلامی و تبادل افکار و ایده های منبعث از اقتصاد اسلامی فرمودند: در روایات اسلامى «فلسفه اقتصادى» نیز یکى از اسرار و اهداف حج شمرده شده است. ممکن است کسانى بپرسند: حج با مسائل اقتصادى چه کار دارد؟ ولى وقتى به این نکته توجّه کنیم که مهمترین مشکل مسلمین امروز همان وابستگى اقتصادى آنها به دشمنان اسلام است، و در کنار مراسم حج مى توان کنگره ها و سمینارهاى عظیمى از اقتصاددانان جهان اسلام به وجود آورد، و مسلمین را از این نظر از زیر سلطه اجانب رهایى بخشید، اهمّیّت این موضوع روشن مى شود.[35]
لذا مسافرت مسلمانان از نقاط مختلف دنیا به سوى خانه خدا و تشکیل آن کنگره عظیم اسلامى مى تواند پایه و اساسى براى یک جهش اقتصادى عمومى در جوامع اسلامى گردد به این ترتیب که مغزهاى متفکر اقتصادى مسلمین پس از مراسم حج یا قبل از آن دور هم بنشینند و با همفکرى و همکارى پایه محکمى براى اقتصاد جوامع اسلامى بریزند و با مبادلات صحیح تجارتى آن چنان اقتصاد نیرومندى به وجود آورند که از دشمنان و بیگانگان بى نیاز گردند.[36]
حال با این اوصاف این معاملات و مبادلات تجارتى خود یکى از وسایل تقویت جامعه اسلامى در برابر دشمنان اسلام است، زیرا مى دانیم هیچ ملتى بدون داشتن اقتصادى نیرومند استقلال کامل نخواهد داشت، ولى بدیهى است فعالیت هاى تجارتى باید تحت الشعاع جنبه هاى عبادى و اخلاقى حج باشد نه حاکم و مقدم بر آنها و خوشبختانه مسلمانان وقت کافى قبل یا بعد از اعمال حج براى این کار دارند.[37]
لذا باید اذعان نمود خطرناکترین مشکل مسلمانان امروز وابستگى اقتصادى آنها به بیگانگان است، چه مانعى دارد که در کنار مراسم حج، کنگره ها و سمینارهاى بزرگى از اقتصاددانان جهان اسلام تشکیل شود و به عنوان یک عبادت الهى و نجات مسلمین از چنگال فقر و وابستگى به بیگانگان، در باره مشکلات اقتصادى جهان اسلام بیندیشند و طرحهاى سازندهاى تهیّه کنند؟ مسأله، جنبه شخصى ندارد که سر از دنیاپرستى بیرون آورد، بلکه هدف تقویت کلّ جهان اسلام و نجات از فقر و خدمت به عظمت مسلمین است.[38]
شاخصه های اجتماعی فریضه ی حج
- فریضۀ حج؛ نفی اسلام سکولار؛ تأکید بر اسلام نبوی صلّی الله علیه وآله وسلّم
از جمله آثار و برکات فریضۀ حج می توان به کارکردهای بی نظیر این عمل عبادی در تقویت بافت اجتماعی منبعث از ارزش های مشترک اسلامی در جهان اسلام اشاره نمود، حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مدظله در تشریح این مسأله فرمودند: عبادات اسلامى هم چون حج داراى اسرارى است که مستقیماً به خود عبادت کننده یا جامعه اى که در آن زندگى مى کنند باز مى گردد.[39] لیکن فراتر از همه عبادات، حج می باشد که به طور کامل جنبه اجتماعى دارد.[40]
بدیهی است اسلام یک دین اجتماعى است؛ بدین جهت جامعه اصل، و افراد فرع به حساب مى آیند که باید در جامعه ذوب شوند. بنابراین، کسانى که مى پندارند اگر در خانه عبادت کنند حضور قلب بیشترى پیدا مى کنند و با این بهانه از مسجد و جماعت مسلمانان دورى مى گزینند در اشتباهند. از این رو غالب ضمیرهاى نماز ضمیر جمع است. به عنوان مثال مى توان به «ایّاکَ نَعْبُدُ»؛ (پروردگارا) تنها تو را مى پرستیم»؛ «وَایَّاکَ نَسْتَعینُ»؛ و تنها از تو یارى مى جوییم»؛ «وَاهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمِ»؛ ما را به راه راست هدایت کن».[41]
- فریضۀ حج؛ آشتی قلوب در جوامع اسلامی
معظم له در تبیین کارکردهای ارزشمند حج در جمع گرایی امت اسلامی و رفع برخی مسائل و مشکلات و چالش ها و کدورت ها در میان جوامع اسلامی فرمودند: مسائل اجتماعى از دیدگاه اسلام به قدرى اهمیّت دارد، که هر چیز در راستاى آن باشد و به وحدت و آشتى میان مسلمین کمک کند مطلوب است. و آنچه سبب جدایى و اختلاف مسلمانان گردد، منفور است. بنابراین آشتى دادن و اصلاح ذات البین آن قدر اهمیّت دارد که در ردیف جهاد در خط مقدم جبهه شمرده شده است.[42]
حال با این تفاسیر اساس تعلیمات اسلامى بر اجتماع و جمعیّت است، یعنى اسلام اصل را جامعه مى داند و افراد در دل جامعه پرورش پیدا مى کنند و لذا مى بینیم که عبادات در اسلام شکل جمعى دارد... روح حج هم جماعت است.. و هر چه جماعت را سست کند مبغوض است. سخن چینى، غیبت و تهمت، پیوندها را قطع مى کند، اصلاح ذات بین، تعاون و همکارى، برآوردن حوائج مردم، محبوب است چون باعث پیوند است.[43]
سخن آخر
در خاتمه باید گفت در کنار توجّه و عنایت به جسم عبادات، باید به روح آن هم توجّه نمود. زیرا هم آنان که فقط به جسم عبادات توجّه مى کنند و از روح آن غافلند در خطا و اشتباهند، و هم آنان که توجّهى به جسم عبادات ندارند، و به خیال خود فقط به روح عبادت نظر دارند، راه خطا و اشتباه را در پیش گرفته اند. جسم حج، احرام، وقوف در عرفات و مشعر، اعمال منى، طواف، سعى، حلق، تقصیر و مانند آن است، امّا روحش آن است که حاجى وقتى از مکّه باز مى گردد آدم تازه اى شده باشد، نه این که پول زیادى همراه خود ببرد و مقدارى وسائل نامرغوب ساخت چین و آمریکا و اسرائیل همراه خویش بیاورد. آرى روح حج آن است که تحوّلى در روح انسان ایجاد شود، آثار رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلّم را ببیند. تاریخ زنده اسلام را در مکّه و مدینه مطالعه کند، و با یک سیر روحانى، به دل تاریخ اسلام و زمان پیامبر خدا صلى الله علیه وآله وسلّم در صدر اسلام سفر کند، و با چشم دل ببیند که چگونه پیامبر صلى الله علیه وآله وسلّم تنها با خدیجه علیها السلام و حضرت على علیه السلام در مقابل دیدگان مشرکان و دشمنان اسلام در برابر ذات لایزال حضرت حق به نماز مى ایستاد، و جز به رضایت پروردگار به هیچ چیز نمى اندیشید.[44]
لذا برای حصول به روح و مغز فریضۀ حج به ویژه دریافت آموزه های اخلاقی حج، باید از تهدید و کابوسى به نام سوغاتى، حتّى در آن مواقف شریف، برحذر بود، زیرا این مقوله برخى از حجّاج را رها نمى کند، و بیشتر وقتشان را اشغال نموده، وآنها را در بازارها و مغازه ها سرگردان مى نماید. آنها بجاى اینکه در آنجا به دنبال چیزهایى باشند که در وطن نمى یابند، متأسّفانه بیشتر وقتشان را صرف امورى مى کنند که در شهر و دیارشان به وفور یافت مى شود. باید براى این فرهنگ غلط فکرى کرد، تا این بیمارى مهلک فلسفه اخلاقى حج را کمرنگ نسازد.[45]
پژوهش؛ تهیه و تنظیم؛ معاونت تحریریه خبر
پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی دام ظلّه
[1] انوار هدایت، مجموعه مباحث اخلاقى؛ ص 401.
[2] آیین ما (اصل الشیعة)؛ ص 201.
[3] همان.
[4] همان.
[5] پاسخ به پرسشهاى مذهبى؛ ص 288.
[6] تفسیر نمونه؛ ج 19؛ ص 125.
[7] همان.
[8] تفسیر نمونه؛ ج 19؛ ص 127.
[9] برگزیده تفسیر نمونه؛ ج 1؛ ص 180.
[10] همان.
[11] پیام امام امیر المومنین علیه السلام؛ ج 1؛ ص 261.
[12] بحار الانوار، جلد 99، صفحه 26.
[13] پیام امام امیر المومنین علیه السلام؛ ج 1؛ ص 261.
[14] پیام امام امیر المومنین علیه السلام؛ ج 1؛ ص 262.
[15] تفسیر نمونه؛ ج 14؛ ص 76.
[16] پیام امام امیر المومنین علیه السلام؛ ج 7؛ ص 426.
[17] پیام امام امیر المومنین علیه السلام؛ ج 7؛ ص 430.
[18] انوار هدایت، مجموعه مباحث اخلاقى؛ ص 403.
[19] همان.
[20] انوار هدایت، مجموعه مباحث اخلاقى؛ ص 404.
[21] پیام امام امیر المومنین علیه السلام؛ ج 7؛ ص 442.
[22] پاسخ به پرسشهاى مذهبى؛ ص 289.
[23] پاسخ به پرسشهاى مذهبى؛ ص 289.
[24] همان.
[25] پاسخ به پرسشهاى مذهبى؛ ص 290.
[26] زهرا سلام الله علیها برترین بانوى جهان؛ ص 170.
[27] قهرمان توحید، شرح و تفسیر آیات مربوط به حضرت ابراهیم (علیه السلام)؛ ص 181.
[28] یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ؛ ص 437.
[29] همان.
[30] نهج البلاغه کلمات قصار شماره 252.
[31] یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ؛ ص 437.
[32] پیام امام امیر المومنین علیه السلام؛ ج 1؛ ص 262.
[33] انوار هدایت، مجموعه مباحث اخلاقى؛ ص 405.
[34] انوار هدایت، مجموعه مباحث اخلاقى؛ ص 405.
[35] این چهار فلسفه در حدیثى از امام علىّ بن موسى الرّضا علیه السلام نقل شده است. به وسائلالشّیعه، ج 8، ص 7، ح 15، مراجعه فرمایید.
[36] تفسیر نمونه؛ ج 2؛ ص 57.
[37] تفسیر نمونه؛ ج 2؛ ص 57.
[38] در روایتى که هشام بن حکم از امام صادق علیه السلام نقل کرده است به همه این فلسفههاى چهارگانه به طور اجمال اشاره شده است (وسائل الشیعه، جلد 8، صفحه 9) براى توضیح بیشتر در باره فلسفه حج مىتوانید به جلد 14 تفسیر نمونه مراجعه کنید.
[39] پاسخ به پرسشهاى مذهبى؛ ص 290.
[40] اخلاق در قرآن؛ ج 3؛ ص 452.
[41] قهرمان توحید، شرح و تفسیر آیات مربوط به حضرت ابراهیم (علیه السلام)؛ ص 178.
[42] قهرمان توحید، شرح و تفسیر آیات مربوط به حضرت ابراهیم (علیه السلام)؛ ص 180.
[43] گفتار معصومین (علیهم السلام)؛ ج 2؛ ص 77.
[44] از تو سوال مى کنند (مجموعه سوالات قرآنى از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله)؛ ص 53.
[45] سوگندهاى پر بار قرآن؛ ص 163.
وزیر خارجه عربستان در گفتگو با امیرعبداللهیان: گامهای خوبی در خصوص روابط دوجانبه برداشتهایم
حسین امیرعبداللهیان با ابراز خرسندی از سیر توافقات انجام شده از سوی جمهوری اسلامی ایران و عربستان از جمله نشست وزرای خارجه دو کشور و اعلام ازسرگیری روابط، اعزام تیم های فنی بازگشایی سفارتخانه ها و سرکنسولگری های دو کشور و همچنین اقدام به معرفی سفرا گفت: جمهوری اسلامی ایران تمهیدات لازم را برای افتتاح رسمی نمایندگی سیاسی و کنسولی خود در عربستان سعودی در نظر گرفته است.
امیرعبداللهیان برنامه دیدار مقامات و وزرای خارجه دو کشور از پایتخت های یکدیگر را نشان دهنده عزم طرفین برای همکاری و ترسیم روابطی مناسب دانست.
وزیر خارجه عربستان با تاکید بر دیدگاه مثبت ریاض به آینده مناسبات دو کشور و تلاش برای توسعه و تحکیم روابط فیمابین اظهار داشت : ما ظرف دوماه گذشته گام های خوبی برداشتیم و پایبندی ما به توافقات انجام شده بیانگر عزم جدی ماست.
فیصل بن فرحان گفت امیدواریم با استقرار سفرای دو کشور، آنان بتوانند راه های همکاری فیمابین را تسهیل کنند.
برای سنگ کلیه آب این میوه را بخورید
لیمو دارای خواص بهداشتی باورنکردنی است. بنابراین اگر در صورت ابتلا به برخی شرایط پزشکی تصمیم به دریافت نسخه از پزشک تان دارید، می توانید این بار آب گرم با لیمو را جایگزین این نسخه ها کنید.
به گزارش رادیو دری، لیمو دارای خواص بهداشتی باورنکردنی است. بنابراین اگر در صورت ابتلا به برخی شرایط پزشکی تصمیم به دریافت نسخه از پزشک تان دارید، می توانید این بار آب گرم با لیمو را جایگزین این نسخه ها کنید.
لیمو منبع شگفت انگیز ویتامین ب ۶، آهن، پتاسیم، و فیبر است. مصرف فقط یک عدد لیمو می تواند ۱۷۸ درصد از میزان نیاز روزانه شما به ویتامین سی را تامین کند.روز خود را با نوشیدن آب گرم همراه با لیمو آغاز کنید تا ۱۳ مشکل رایج بهداشتی را بدون نیاز به مصرف قرص درمان نمایید:
سرماخوردگی: لیمو به دلیل دارا بودن مقادیر زیادی ویتامین سی، سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند به طوری که نوشیدن یک فنجان آب لیمو در روز به محافظت از بدن در برابر سرماخوردگی و آنفلوآنزا منجر می شود. ویتامین سی یک ماده مغذی و نوعی آنتی اکسیدان برای دفاع از سیستم ایمنی بدن است.
گلودرد: حتی اگر سرماخوردگی از بین رفته باشد، آب لیمو می تواند به سرعت بخشیدن به بهبودی کامل کمک کند و گلودرد را تسکین دهد.
ضعف ناخن ها: آب لیمو برای ناخن های شما عالی است. ویتامین سی موجود در آن به تقویت و استحکام ناخن ها کمک می کند.
افزایش وزن: نوشیدن آب لیمو هنگام صبح و قبل از شروع صبحانه باعث هیدراتاسیون و جلوگیری از کم آبی بدن می شود و به کاهش وزن نیز کمک می کند. نقش ویتامین سی برای جلوگیری و مبارزه با چاقی، ثابت شده است.
آسیب عضلات: یکی از عوارض ورزش، درد شدید عضلات است. خبر خوب این است که آب لیمو به کاهش آسیب عضلات در نتیجه ورزش کمک می کند.
درد مفاصل: نوشیدن آب لیمو یک راه عالی برای کاهش درد مفاصل است و به کاهش علائم آرتریت و آرتروز کمک می کند. این نوشیدنی التهاب را از مفاصل دور می کند.
رفلاکس اسید: بیماری ریفلاکس هنگامی رخ می دهد که اسید معده به مری بازمی گردد و باعث ایجاد سوزش در گلو و سینه شما میشود. آب لیمو اگرچه اسیدی است اما خاصیت قلیایی دارد و می تواند ریفلاکس را درمان کند.
فیبرومیالژیا: این اختلال مزمن باعث ایجاد حساسیت و درد در تمام بدن می شود. اگر از این اختلال رنج یم برید، آب لیمو یک راه عالی برای درمان درد بدون عوارض جانبی است.
التهاب: لیمو خاصیت ضد التهابی دارد. نوشیدن یک لیوان آب گرم همراه با لیمو التهاب بدن را به طور کامل از بین می برد.
فشار خون بالا: اگر مبتلا به فشار خون بالا هستید، آب لیمو بنوشید. اگر در حال حاضر از داروهای فشار خون استفاده می کنید، این داروها را یکباره ترک نکنید و با پزشکتان به طور خاص در باره جایگزین کردن آب لیمو مشورت نمایید.
بیماری کیسه صفرا: بیماری کیسه صفرا عموما ناشی از التهاب و تحریک کیسه صفرا است. این نکته ثابت شده که کمبود ویتامین سی در بدن شما را در معرض خطر این بیماری قرار می دهد. از آنجا که لیمو خاصیت ضد التهابی دارد و منبع ویتامین سی است، مصرف آن می تواند به پیشگیری از بیماری کیسه صفرا کمک کند.
آکنه: آب لیمو می تواند به تقویت پوست و محافظت در برابر استرس های محیطی کمک کند و مانع ابتلا به آکنه شود.
سنگ کلیه: پتاسیم و اسید سیتریک موجود در لیمو باعث کاهش اشباع ادرار و جلوگیری از رشد کریستال و ابتلا به سنگ کلیه می شود.
چگونه از فشارخون بالا پیشگیری کنیم؟
قلب خون را از طریق شریانها - رگهای خونی اصلی بدن - پمپاژ میکند و خون به دیوارههای سرخرگ فشار میآورد. به فشار وارد شده از خون به دیوارههای سرخرگ «فشارخون» میگویند.
هنگامی که فشارخون اندازه گیری میشود، دو عامل مد نظر قرار میگیرد. این دو عامل دو عددی هستند که فشارخون فرد را تشکیل می دهند. هر دو این اعداد نیز مهم هستند.
عدد بالایی فشار وارد بر شریان ها هنگام تپش قلب است که همچنین به عنوان فشار سیستولیک نیز شناخته میشود.
عدد پایین هم فشاری است که بر شریانها در زمانی که عضله قلب بین ضربانها شل میشود، وارد میشود که همچنین به عنوان فشار دیاستولیک نیز شناخته میشود.
وقتی عدد بالایی (سیستولیک) بیشتر از ۱۳۰ باشد، فرد مبتلا به فشار خون بالا است. همچنین زمانی که عدد پایین (دیاستولیک) بیشتر از ۸۰ باشد، فرد مبتلا به فشار خون بالا در نظر گرفته میشود.
با افزایش سن افراد، هر دو عدد فشارخون افزایش می یابد و فقط یک افزایش جزئی در هر یک از آنها به طور قابل توجهی خطر مرگ بر اثر بیماری قلبی یا سکته مغزی را افزایش می دهد.
* چگونه فشارخون بالا را کاهش دهیم؟
افراد مبتلا به فشارخون بالا میبایست تغییرات موثری را در سبک زندگی خود اعمال کنند از جمله:
- محدود کردن مصرف نمک در رژیم غذایی
- کاهش وزن
- افزایش فعالیت بدنی و ورزش
- ترک سیگار و پرهیز از الکل
همچنین برای افرادی که عوامل خطری مانند دیابت و سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری قلبی دارند نیز احتمالا دارو تجویز میشود. افراد مبتلا به فشارخون بالا میبایست تحت نظر یک پزشک باشند تا از عواقب احتمالی این عارضه پیشگیری کنند.
از آنجا که اغلب هیچ علامتی برای این عارضه وجود ندارد، اگر افراد به بررسی آن و انجام معاینات پزشکی ضروری نپردازند، بسیاری از آنها حتی متوجه نخواهند شد که به این عارضه مبتلا هستند و در سالهای بعد با عوارض جدی و تهدیدکننده آن مواجه خواهند شد.
حماس: عمق رژیم صهیونیستی را هدف قرار دادیم
«اسماعیل رضوان» از رهبران حماس اعلام کرد: مقاومت عمق رژیم صهیونیستی را هدف قرار داد و موشکهای آن به قدس رسید و این پیامی به دشمن صهیونیست است که هرچه حملاتش علیه ملت ما ادامه دار باشد مقاومت دامنه عملیات خود را در واکنش به جنایات اشغالگران افزایش خواهد داد.
وی افزود: مقاومت نبرد ثار الاحرار(انتقام آزادگان) را با اقتدار و به شکل یکپارچه مدیریت میکند و بر وحدت میادین و ارتباط جبهههای مقاومت تاکید دارد.
از سوی دیگر «داود شهاب» از رهبران جهاد اسلامی فلسطین هم امروز جمعه گفت: هدف قرار دادن قدس پیامی است که چشم مقاومت به قدس است و همه تحولات آن، و هر آنچه دشمن در حال برنامه ریزی برای آن است را رصد می کند.
وی افزود: نبرد با موعد راهپیمایی پرچم قرین شده است و این ما را به ادامه نبرد تشویق میکند. ما آماده گزینههای زیاد و متنوع هستیم.
سخنگوی جهاد اسلامی: غافلگیریهای زیادی برای دشمن در راه است
طارق سلمی سخنگوی جنبش جهاد اسلامی: سرایاالقدس(شاخه نظامی جهاد اسلامی) غافلگیریهای زیادی را برای دشمن رو خواهد کرد، و دشمن غافلگیر خواهد شد.
گروههای مقاومت در واکنش به تجاوزات و جنایات مستمر رژیم صهیونیستی، همچنان عمق این رژیم را با موشکهای خود درهم می کوبند.
سامانه گنبد آهنین که ناکارامدی اش در برابر موشکهای مقاومت بارها ثابت شده، تلاش می کند تا حداقل بتواند تعدادی از موشکها را رهگیری کند.