مقایسه‌کردن نوجوانان با دیگران از سوی والدین، یک رفتار مخرب است که می‌تواند اعتماد به نفس و انگیزه‌های آن‌ها را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. به جای این مقایسه‌های خطرناک، باید بر توانمندی‌ها و پیشرفت‌های آن‌ها تأکید کرد.

مقایسه‌کردن والدین با فرزندان نوجوان یکی از مسائلی است که می‌تواند تأثیرات منفی عمیقی بر روی شخصیت و روان نوجوانان بگذارد.

از مخرب‌ترین رفتارهای والدین در دوران نوجوانی، مقایسه‌کردن است. وقتی به نوجوان می‌گویید: چرا مثل فلانی درس نمی‌خونی؟ یا پسرخاله‌ات اینقدر مؤدبه، تو چرا بی‌ادبی؟، در واقع پیامی خطرناک به او می‌دهید که تو به اندازه کافی خوب نیستی.

چرا مقایسه‌کردن آسیب‌زا است؟

تخریب اعتمادبه‌نفس: نوجوان باور می‌کند هرچقدر تلاش کند، باز مورد قبول نیست.

ایجاد حس تنفُّر: ممکن است از فردی که با او مقایسه می‌شود، متنفر شود.

کاهش انگیزه: به جای تلاش برای رشد، احساس ناتوانی می‌کند.

راهکار جایگزین چیست؟

۱. توجه به استعدادهای او: هر نوجوانی توانمندی‌های خاص خود را دارد.

۲. تشویق پیشرفت‌های شخصی: مثلا بگویید: تو نسبت به قبل خیلی بهتر شدی .

۳. گفت‌وگوی سازنده: به جای مقایسه، با او درباره اهدافش صحبت کنید.

یادمان باشد که نوجوان نیاز دارد دیده شود، نه مقایسه!

هرچند هیچ ماده غذایی نمی‌تواند درمانی قطعی برای آلرژی باشد، اما میوه‌ها و سبزیجات برای کل بدن مفیدند. آنها سرشار از مواد مغذی‌ای هستند که می‌توانند بدن را سالم‌تر نگه دارند.

همچنین برخی از آنها ممکن است از شما در برابر محرک‌های آلرژی فصلی محافظت کنند.

در ادامه این مطلب به تعدادی از مواد غذایی مفید در این زمینه اشاره شده است:

پیاز، فلفل، انواع توت و جعفری همگی دارای ترکیبی موسوم به «کوئرستین» هستند. دکتر «السون هاس»، پزشک متخصص در این باره می‌گوید کوئرستین یک ماده شیمیایی گیاهی طبیعی است.

کوئرستین یک فلاونوئید طبیعی است که خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی دارد و به کاهش استرس اکسیداتیو در بدن کمک می‌کندبه گفته هاس، این ماده شیمیایی ممکن است واکنش‌های هیستامین را کاهش دهد. هیستامین‌ها بخشی از پاسخ سیستم ایمنیِ بدن به محرک‌های حساسیت‌زا هستند.

کیوی هم به عنوان میوه‌ای غنی از ویتامین C می‌تواند مفید باشد. این ویتامین می‌تواند هیستامین را در بدن کاهش دهد. شما همچنین می‌توانید ویتامین C را از بسیاری از غذا‌ها از جمله پرتقال و سایر مرکبات دریافت کنید.

ناناس هم دارای آنزیمی به نام «بروملین» است. به گفته دکتر «لاورنس روزن»، پزشک عمومی، بروملین نیز می‌تواند باعث کاهش تحریک در بیماری‌های آلرژیک مانند آسم شود.

ماهی تن، سالمون و ماهی خال‌خالی دارای اسید‌های چرب امگا ۳ هستند. امگا ۳ می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند. هر هفته دو وعده ماهی مصرف کنید. یک مطالعه در ژاپن نشان داد زنانی که ماهی بیشتری می‌خورند، سطوح پایین‌تری از علائم «تب یونجه» را دارند که به آن رینیت آلرژیک نیز می‌گویند.

ماهی خال‌مخالی یا اِسْقومْری اطلس به یکی از انواع تون‌ماهیان گفته می‌شود.

تب یونجه یا رینیت آلرژیک یک بیماری شایع است که علائمی شبیه به سرماخوردگی دارد. علائمی مانند عطسه، احتقان، آبریزش بینی و حملات سینوسی از جمله شایع‌ترین آنها هستند.

علت این بیماری معمولا واکنش آلرژیک به مواد موجود در هوا مانند گرده گل است؛ بنابراین زمانی که اتفاق می‌افتد بستگی به این دارد که فرد به چه ترکیبات یا ماده آلرژی‌زایی واکنش نشان دهد.

عسل محلی هم ممکن است برای کنترل علائم آلژریک ناشی از گرده‌های گل در یک منطقه‌ی مشخص موثر باشد.

تحقیقات در مورد اینکه آیا عسل محلی به شما کمک می‌کند تا آلرژی را کاهش دهید، متفاوت است. متخصصان می‌گویند اگر دُزهای کمی از عسلِ یک ناحیه را در اوایل فصل مصرف کنید، ممکن است نسبت به گرده‌ها در آن منطقه تاب‌آوری بیشتری پیدا کنید.

درخت توس یا غان، سرده‌ای از درختان برگریز و سخت‌چوب از خانواده «توسکایان» که خویشاوندی نزدیکی با سرده درختان راش/بلوط داردبرای مثال یک مطالعه نشان داد افرادی که عسل حاصل از زنبور‌های تغذیه شده با گرده درخت توس یا غان را مصرف می‌کردند نسبت به افرادی که عسل معمولی مصرف کرده بودند علائم کمتری از حساسیت به گرده غان داشتند.

با این حال متخصصان یادآور می‌شوند که این مورد آخر برای همه افراد قطعی نیست و باید آزمایش کنید که برای شما کارآیی دارد یا خیر.

در دریای متلاطم زندگی و تلاطم‌های روزگار پر از ظلم و بی‌عدالتی، کمتر نمادی به اندازه امام حسین (ع) به عنوان «کشتی نجات» جلوه‌گری کرده است؛ لقبی که نه تنها ریشه در روایات معتبر اسلامی دارد، بلکه ماهیتی ژرف و چندبُعدی را در خود جای داده است. امام حسین (ع) مانند کشتی نجاتی پایدار، امین و مملو از حکمت و رحمت است که در برابر گرداب‌های ضلالت و ظلم، انسان‌ها را به ساحل حق، عدالت و ایمان هدایت می‌کند. این تشبیه بر ویژگی‌های برجسته‌ای مبتنی است که کشتی نجات را از دیگر کشتی‌ها متمایز می‌کند: امان‌بخشی، هدایتگری، استواری و پناهگاه بودن. در قیام عاشورا و سیره امام حسین (ع) این ویژگی‌ها به‌صورت عینی و زنده متبلور شده و پیام نجات حتی به دشمنان و مرددها هم گسترده شده است.

خبرگزاری تسنیم در گفت‌وگو با دکتر دکتر نفیسه زاهدی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل دینی، به شناخت عمیق نقش تاریخی و معنوی امام حسین (ع) به عنوان «کشتی نجات» پرداخته است که کلید فهم دقیق‌تر قیام عاشورا و پیام جاودانه حضرت در مسیر هدایت بشریت محسوب می‌شود.

امام حسین (ع) در دریای توفانی تاریخ

چرا امام حسین (ع) به عنوان «کشتی نجات» معروف شده‌اند؟

عنوان «کشتی نجات» برای امام حسین (ع) ریشه‌ای عمیق در منابع روایی و مذهبی ما دارد. در منابع حدیثی، از جمله روایات متعددی که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به این تعبیر اشاره دارند، امام حسین (ع) به عنوان وسیله نجات از ضلالت و گمراهی معرفی شده‌اند.

این تشبیه، ابتدا از اینجا نشأت می‌گیرد که در شرایط بحرانی و توفانی دنیا، تنها وسیله‌ای که انسان را به ساحل نجات می‌رساند، کشتی است. امام حسین (ع) هم در زمان خود و تا امروز، حکم همان کشتی را دارد که انسان‌های مؤمن را از گرداب ظلم و جور به ساحل عدالت و حق می‌رساند.

ویژگی‌های کلیدی کشتی نجات و تجلی آن در امام حسین (ع)

کشتی نجات چه ویژگی‌هایی دارد که آن را از کشتی‌های دیگر متمایز می‌کند؟ این ویژگی‌ها چگونه در امام حسین (ع) متبلور است؟

کشتی نجات ویژگی‌های خاصی دارد که آن را از کشتی‌های معمولی متمایز می‌کند. امان‌بخشی یکی از خصلت‌هاست؛ کشتی نجات در بحرانی‌ترین شرایط و طوفان‌های سهمگین، جان مسافرانش را حفظ می‌کند. امام حسین (ع) هم در اوج فساد و بی‌عدالتی، جان و روح انسان‌ها را از ضلالت نجات می‌دهد.

در عین حال کشتی نجات مسیر درست را نشان می‌دهد. امام حسین (ع) با قیام خود مسیر حق و عدالت را برای انسان‌ها نمایان کرد و آنها را به مسیر صحیح هدایت کرد.

ثبات و استواری خصلت دیگر کشتی نجات است. برخلاف کشتی‌های معمولی که در طوفان ممکن است غرق شوند، کشتی نجات محکم و پایدار است. امام حسین (ع) به عنوان نماد حق و عدل، هیچ‌گاه از بین نرفت و همچنان زنده و اثرگذار است و هدایتش هم پایدار و ابدی است.

همچنین کشتی نجات محل امن و پناهگاه برای همه است. امام حسین (ع) پناهگاه دل‌های شکسته و مظلومان است. آن حضرت با رفتار و اخلاق خود، همچون یک پناهگاه معنوی برای یاران و پیروانش بود. او آنها را از ذلت و نادانی نجات داد و مسیر درست را به آنها نشان داد.

درواقع کشتی نجات نمادی از امید، محافظت، ثبات، هدایت و پناهگاه است. امام حسین (ع) به عنوان یک رهبر الهی و انسانی، تمام این ویژگی‌ها را در زندگی و قیام خود متبلور کرد و به نوعی «کشتی نجات» معنوی و اجتماعی برای امت اسلام و بشریت شد.

ریشه‌های حدیثی لقب «کشتی نجات» برای امام حسین (ع)

درباره استناد حدیثی و اصل حدیث کشتی نجات بودن امام حسین (ع) توضیح دهید و روایت‌های معتبر را بیان کنید.

حدیثی که امام حسین (ع) را به عنوان چراغ راهنمای هدایت و کشتی نجات انسان‌ها معرفی می‌کند، از جمله روایات معتبر و برجسته در منابع شیعی است. این روایت نخستین بار توسط شیخ صدوق، از دانشمندان برجسته شیعه، در کتاب «عیون اخبار الرضا(ع)» نقل شده است. شیخ صدوق این روایت را از امام جواد (ع) نقل می‌کند و آن را با سندی مستند که از طریق سلسله ائمه اطهار علیهم‌السلام به پیامبر اکرم (ص) متصل می‌شود، ارائه می‌دهد.

متن روایت به این شرح است: علی بن عاصم از حضرت محمد بن علی بن موسی روایت می‌کند که او از پدرش علی بن موسی، او از موسی بن جعفر، او از جعفر بن محمد، او از علی بن حسین و او نیز از پدرش حسین بن علی بن ابی‌طالب چنین نقل کرده است: روزی وارد محضر پیامبر اکرم شدم، در حالی که ابی بن کعب نیز در آنجا حضور داشت. پیامبر با استقبال فرمود: «خوش آمدی ای اباعبدالله، ای که زینت بخش آسمان‌ها و زمین‌ها هستی.» ابی بن کعب پرسید: «یا رسول‌الله، چگونه ممکن است شخصی جز شما چنین عنوانی داشته باشد؟» پیامبر در پاسخ فرمود: «سوگند به خداوندی که مرا به حق پیامبر فرستاد، جایگاه حسین بن علی در آسمان‌ها بالاتر و عظیم‌تر از جایگاهش در زمین است. در سمت راست عرش خداوند، درباره او نوشته شده است: چراغی است که هدایت می‌کند، کشتی نجاتی است که جان‌ها را از غرق شدن در طوفان‌های دنیا رها می‌کند، امامی است که هرگز سست نمی‌شود، مایه افتخار و عزت، دریایی پر از علم و خزانه‌ای از دانش.»

علاوه بر این، شیخ صدوق در کتاب «کمال‌الدین» نیز همین مضمون را بازگو کرده و آورده است که: «همانا حسین بن علی در آسمان‌ها برتر و بزرگ‌تر از جایگاهش در زمین است و از جانب راست عرش الهی چنین نوشته شده است: چراغ راهنمای هدایت و کشتی نجات.» هرچند برخی محققان و محدثان در بررسی‌های سندی این حدیث تردید کرده‌اند و گاه اعتبار آن را مخدوش دانسته‌اند، اما این روایت با مفاهیم و آموزه‌های شیعه تعارضی ندارد.

علاه بر این، حدیثی دیگر از امام صادق (ع) نقل شده که می‌فرمایند: «همه ما کشتی نجات هستیم، اما کشتی نجات جدم حسین وسیع‌تر و در عبور از امواج سهمگین دریاها سریع‌تر است.» این بیان نشان‌دهنده اهمیت بی‌نظیر و برتری امام حسین (ع) در هدایت انسان‌ها به سوی رستگاری است.

برخی از پژوهشگران معاصر پس از تحقیق در منابع روایی متوجه شده‌اند که این حدیث به صورت مستقیم در کتب اصلی یافت نمی‌شود، بلکه بیشتر به عنوان تفسیر و برداشت علمی و فرهنگی از شخصیت والای امام حسین (ع) مطرح شده است. یکی از این تحلیل‌ها متعلق به علامه شیخ جعفر شوشتری است که در کتاب «خصائص الحسینیه» با نگاهی دقیق به جنبه‌های فرهنگی و تاریخی عاشورا، ابعاد هدایتگری و نجات‌بخشی امام حسین (ع) را برای انسان‌ها مورد بررسی قرار داده است.

چه کسانی نجات پیدا می‌کنند؟

اشاره کردید که امام حسین (ع) به سراغ زنده‌ها می‌رود که حتی دست و پا می‌زنند. منظور چیست؟ لطفاً توضیح دهید.

بله، این نکته بسیار ظریف و عمیق است. امام حسین (ع) فقط برای مردگان و کسانی که از دین خارج شده‌اند نیست، بلکه اساساً برای کسانی است که در مسیر حق هستند اما هنوز گرفتار مشکلات، شک‌ها، تردیدها و حتی اشتباهات هستند. حضرت سیدالشهدا (ع) می‌خواهد آنها را نجات دهد، درست مانند کشتی نجات که نه فقط برای غرق‌شدگان بلکه برای کسانی که در آب دست و پا می‌زنند، می‌آید.

این مفهوم در رفتار امام حسین (ع) در واقعه کربلا مشهود است. یعنی در لحظات آخر، حتی کسانی که در مقابلش ایستاده بودند، مثل حر بن یزید ریاحی که ابتدا مقابلش جنگید اما بعد بازگشت و نجات یافتند. امام حسین (ع) همواره با رحمت و مهربانی با آنان برخورد کرد و قصد نجات همه را داشت، حتی کسانی که راه را اشتباه رفته بودند.

این موضوع چه تأثیری بر فهم قیام عاشورا و دعوت امام حسین (ع) دارد؟

این موضوع یک نکته محوری است که نشان می‌دهد امام حسین (ع) هدفش تنها شهادت و ایثار نیست، بلکه هدایت و نجات است. حضرت آمده‌اند تا کسانی را که در راه حق هستند ولی گرفتار تردید، ترس، یا فشارهای اجتماعی‌اند، نجات دهند. در منطق کشتی نجات، حتی کسانی که در آب افتاده‌اند و دست و پا می‌زنند، می‌توانند نجات پیدا کنند اگر به کشتی نزدیک شوند.

همان طور که اشاره کردم در عمل، این را در رفتار امام حسین (ع) با برخی افراد دیدیم، مانند دو برادری که در آخرین لحظات برگشتند. این بازگشت‌ها، نمونه بارز رفتاری است که فقط با نگاه یک کشتی نجات قابل فهم است.

نجات‌یافتگان و ردّ پای کشتی نجات در عاشورا

جلوه کشتی نجات بودن امام حسین (ع) در کربلا در برابر کدام شخصیت‌ها نمودار شد؟ داستان‌هایی از افرادی مثل حر، دو برادر که در لحظات آخر برگشتند، شمر و... را روایت کنید.

این سؤال بسیار مهم است چون رفتار امام حسین (ع) در برابر شخصیت‌های مختلف کربلا نمادهای متعددی دارد. یکی از آنها حر بن یزید ریاحی بود که در ابتدا فرمانده سپاه عمر بن سعد بود و مقابل امام حسین (ع) ایستاد. اما در لحظه‌ای که درک کرد امام حسین (ع) بر حق است، به سپاه امام پیوست و در نهایت شهید شد. این بازگشت، نمود کشتی نجات بودن امام است؛ یعنی کشتی نجات حتی کسانی را که در مسیر اشتباه هستند، نجات می‌دهد اگر بخواهند.

در عین حال در کربلا دو برادر بودند که تا آخرین لحظات در سپاه دشمن بودند اما در نهایت در لحظات آخر به سمت امام حسین (ع) برگشتند و شهید شدند. این نشان می‌دهد که کشتی نجات امام حسین (ع) برای کسانی است که در کشمکش‌اند اما در لحظه تصمیم به نجات می‌گیرند.

شمر بن ذی الجوشن هم یکی از سران سپاه دشمن و قاتل امام حسین (ع) است. نکته بسیار جالب اینکه در لحظات آخر، امام حسین (ع) به شمر نیز فرمود: «برگرد و نجات پیدا کن.» این پیامِ نجات حتی به ظالم‌ترین‌ها هم داده شده است. این رویدادها نشان‌دهنده رحمت و گستردگی دایره نجات امام حسین (ع) است. کشتی نجات امام فقط برای یاران نیست، بلکه حتی برای دشمنان هم باز است.

پیام رحمت امام حسین (ع) به شمر

بسیار تأمل‌برانگیز است که امام حسین (ع) حتی به شمر گفت برگرد. این سخن را با سند و تفسیر برایمان شرح دهید.

بله، این نکته‌ای است که کمتر به آن توجه شده اما بسیار مهم است. منابع تاریخی و روایی نقل می‌کنند که امام حسین (ع) در آخرین لحظات، وقتی شمر را که آماده کشتن ایشان بود می‌بیند، خطاب به او می‌فرماید: «یا شمر، ارجع قبل أن تنال ما لا یغفره الله.» یعنی «ای شمر! برگرد قبل از آن که به کاری دست بزنی که خدا آن را نمی‌آمرزد.»

این مطلب نشان می‌دهد که امام حسین (ع) نه فقط برای دوستان و یاران، بلکه حتی برای دشمنانی که در حال ارتکاب گناه نابخشودنی هستند، آرزوی نجات دارد. این از باب عظمت روحی ایشان است و دلیل دیگر بر اینکه ایشان همان کشتی نجاتی است که هرکسی می‌تواند سوار شود و نجات پیدا کند.

با این توضیحات، تعبیر «کشتی نجات بودن امام حسین (ع)» چه پیامدهایی برای ما امروز دارد، چه در بعد معنوی و چه اجتماعی؟

خلاصه پیام این است که امام حسین (ع) نماد مطلق نجات، هدایت، حق و عدالت است. در دریای پر مخاطره زندگی که پر از طوفان‌ها و خطرات معنوی و اجتماعی است، تنها کشتی‌ای که انسان را سالم و پیروز به ساحل می‌رساند، کشتی امام حسین (ع) است. سوار شدن بر این کشتی یعنی پذیرفتن راه حق، فداکاری و مقاومت در برابر ظلم. و هرکس بخواهد، حتی در آخرین لحظه، می‌تواند به این کشتی پناه برد و نجات پیدا کند.

این تعبیر پیام‌های بسیار عمیق و متعددی دارد، مثلاً امام حسین (ع) به عنوان کشتی نجات یعنی وجود ایشان محور ایمان و تقواست. سوار شدن بر این کشتی یعنی پیروی از مسیر حق، ایمان به عدالت، فداکاری و مقاومت در برابر ظلم. این باعث می‌شود که انسان در بحران‌های زندگی معنوی و دنیوی، دچار سرگردانی نشود.

از بعد اجتماعی هم قیام امام حسین (ع) نماد مقاومت در برابر ظلم، فساد و بی‌عدالتی است. کشتی نجات بودن ایشان نشان می‌دهد که هر حرکت اجتماعی برای اصلاح و عدالت باید حول محور امام حسین (ع) شکل بگیرد.

در عرصه سیاست، امام حسین (ع) نماد مقابله با حکومت‌های ظالم و فاسد است و این که حرکت‌های اصلاح‌طلبانه باید به اصول ایشان وفادار بمانند. همچنین از منظر اخلاقی، امام حسین (ع) الگویی برای گذشت، مهربانی، دعوت به نجات حتی برای دشمنان است که نشان‌دهنده جایگاه بالای اخلاقی ایشان است.

روز چهارشنبه، رژیم صهیونیستی حملات هوایی شدیدی به دمشق انجام داد، بخشی از وزارت دفاع را منفجر کرد و نزدیکی کاخ ریاست جمهوری را هدف قرار داد، در حالی‌که این حملات را تلاشی برای حمایت از اقلیت دروزی سوریه جلوه داد.

این حملات نشان‌دهنده تشدید چشمگیر اقدامات رژیم صهیونیستی علیه کابینه احمد الشرع، رئیس موقت سوریه بود، آن هم در حالی که روابط او با آمریکا رو به بهبود و تماس‌های امنیتی‌اش با رژیم صهیونیستی در حال افزایش بود.

با تداوم تجاوزات غیرقانونی رژیم صهیونیستی علیه حاکمیت ملی و تمامیت ارضی سوریه، رسانه انگلیسی می‌نویسد که این رژیم با حملات به دمشق، در پی نابود کردن چشم‌انداز دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا برای سوریه است.

دولت ترامپ با ترکیه و متحدان حوزه خلیج فارس برای یک سوریه یکپارچه همکاری می‌کرد، اما رژیم صهیونیستی خواهان مناطق نفوذ مجزا است. رژیم صهیونیستی و آمریکا به نظر می‌رسد در مسیرهای متفاوتی در سوریه حرکت می‌کنند.

میدل ایست آی می‌نویسد، اگرچه این دو متحد هنوز به تقابل مستقیم نرسیده‌اند، اما مقامات عرب، آمریکایی و مقامات صهیونیستی فعلی و سابق می‌گویند اختلافاتشان می‌تواند برنامه‌های دیپلماتیک بزرگ دولت ترامپ را پیچیده کند.

دارین خلیفه، مشاور ارشد در گروه بحران بین‌الملل، به میدل ایست آی گفت: «رژیم صهیونیستی و آمریکا قطعاً در یک جبهه نیستند.»

رژیم صهیونیستی ادعا کرد حمله‌اش در پاسخ به درخواست‌های دروزی‌های ساکن فلسطین اشغالی بوده که جمعیت‌شان حدود ۱۵۰ هزار نفر است.

شیخ حکمت سلمان الحجری، از رهبران سرشناس دروزی سوریه که نزدیک به رژیم صهیونیستی تلقی می‌شود، خواستار حمایت بین‌المللی شده و گفت این اقلیت با «جنگی کامل برای نابودی» روبروست.

اما دیگر رهبران دروزی سوریه دخالت رژیم صهیونیستی را رد کرده‌اند.

یک دیپلمات آمریکایی در منطقه که تحولات را زیر نظر دارد، به میدل ایست آی گفت: «قطعاً فشار واقعی از جانب دروزی‌ها در داخل اسرائیل برای دخالت وجود دارد.»

او افزود: «چه این فشار واقعی باشد چه نباشد، نتیجه یکی است؛ ایجاد منطقه نفوذ برای اسرائیل در سوریه. یعنی به سوری‌ها گفتن که تانک‌هایشان را کجا بگذارند یا نگذارند.»

وقتی از دونالد ترامپ درباره حملات رژیم صهیونیستی و بی‌ثباتی موجود در سوریه سؤال شد، او از اظهار نظر خودداری کرد و خبرنگاران را به وزیر خارجه‌اش، مارکو روبیو، ارجاع داد. پیش‌تر در همان روز، روبیو تلاش کرد این حملات و وخامت اوضاع امنیتی را به‌سادگی یک «سوءتفاهم» جلوه دهد.

«همه راه‌ها به دمشق ختم می‌شوند»

تلاش رژیم صهیونیستی برای تثبیت خود به‌عنوان قدرت غالب حامی دروزی‌ها در جنوب سوریه با دیدگاه‌های دولت ترامپ در تضاد است.

میدل ایست آی فاش کرد که آمریکا در اوایل سال جاری درخواست‌های رژیم صهیونیستی برای نگه‌داشتن نیروهای بیشتر در شمال‌شرق سوریه را رد کرد. در آن منطقه، نیروهای کرد برای خودمختاری بیشتر تلاش می‌کنند.

دولت ترامپ می‌خواهد حضور نظامی‌اش را در سوریه کاهش دهد و تضمین کند که این کشور – بافتی از مسیحیان، مسلمانان، دروزی‌ها و کردها – یک مرکز قدرت بدون منازعه داشته باشد که از سوی متحدانی مانند ترکیه، قطر ثروتمند و عربستان حمایت شود.

تام باراک، میلیاردر لبنانی‌تبار و فرستاده ترامپ به سوریه و سفیرش در ترکیه، هفته گذشته در جمع خبرنگاران درباره سوریه مفصل صحبت  کرد.

او گفت: «دروزی‌ها می‌خواهند سرزمین دروزی داشته باشند. علوی‌ها سرزمین علوی می‌خواهند. کردها خواهان سرزمین هستند. اما سوریه و دمشق می‌گویند این اتفاق نخواهد افتاد – همه راه‌ها به دمشق ختم می‌شود.»

او افزود: «ما هیچ نشانه‌ای نمی‌بینیم که قرار باشد دولت جداگانه‌ای برای علوی‌ها یا دروزی‌ها ایجاد شود. فقط سوریه وجود دارد.»

البته، سوریه از زمان برکناری بشار اسد توسط احمد الشرع – رهبر پیشین هیئت تحریرالشام و قبل از آن شاخه القاعده در سوریه – درگیر خشونت‌های فرقه‌ای بوده است.

در ماه مارس، نیروهای امنیتی سوریه صدها نفر از علوی‌ها – که اسد به آن گروه تعلق داشت – را در سواحل مدیترانه کشتند. در ماه ژوئن، دست‌کم ۲۵ نفر در بمب‌گذاری کلیسای ارتدوکس یونانی کشته شدند. احمد الشرع بابت نحوه مدیریت پیامدهای این حمله مورد انتقاد قرار گرفت.

در حالی که دولت ترامپ این حملات را محکوم کرد، تمرکز اصلی‌اش بر رفع سریع تحریم‌ها و کاهش تنش‌های فرقه‌ای است. تام باراک نیز سرمایه‌گذاری‌های خلیج فارس در سوریه را ستوده است.

و به گفته کارشناسان، اگر قدرت نظامی خارجی‌ای باشد که آمریکا در سوریه به رسمیت می‌شناسد، آن ترکیه است. میدل ایست آی فاش کرد که آمریکا در ترغیب ترکیه و رژیم صهیونیستی به ایجاد خط رفع تنش در سوریه در اوایل امسال نقش کلیدی داشته است.

«بازگشت به حالت پیش‌فرض»

برای ترامپ، سرمایه‌گذاری کشورهای خلیج فارس و همراهی ترکیه، مکملی برای عادی‌سازی روابط میان سوریه و رژیم صهیونیستی به شمار می‌رود.

وقتی ترامپ در ماه مه با رئیس موقت سوریه در ریاض دیدار کرد، از او خواست به توافق‌های ابراهیم بپیوندد – توافق‌نامه‌های دیپلماتیکی که میان رژیم صهیونیستی، مراکش، بحرین و امارات امضا شده و ترامپ آن را از دستاوردهای اصلی سیاست خارجی خود می‌داند.

باراک به نیویورک تایمز گفت آمریکا از مذاکرات پشت‌پرده بین رژیم صهیونیستی و کابینه الشرع حمایت کرده، مذاکراتی که ظاهراً در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان – نزدیک‌ترین متحد ترکیه – برگزار شده‌اند.

به گزارش رویترز، امارات نیز در میانجی‌گری مذاکرات بین آن‌ها نقش داشته است.

بحث توافق میان سوریه و رژیم صهیونیستی پس از پایان درگیری ۱۲ روزه میان رژیم صهیونیستی و ایران شدت گرفت. پوسترهایی در تل‌آویو ظاهر شد که ترامپ، نتانیاهو، الشرع و دیگر رهبران عرب را در کنار هم نشان می‌داد.

آلون پینکاس، دیپلمات پیشین رژیم صهیونیستی، به میدل ایست آی گفت: «این پوسترها، مزخرفات مربوط به عادی‌سازی روابط را بی‌اعتبار می‌کند.»

او افزود: «در ذهن نتانیاهو، تضعیف دولت سوریه بسیار مهم‌تر از هرگونه عادی‌سازی روابط است.»

دیپلمات‌های منطقه می‌گویند که حملات رژیم صهیونیستی، رد مستقیم تلاش‌های ترامپ است.

یک دیپلمات عرب به میدل ایست آی گفت: «صهیونیست‌ها با حرف‌های صلح‌آمیز ترامپ همراهی می‌کنند، اما در عمل سوریه تجزیه‌شده را ترجیح می‌دهند.»

او افزود: «آنها (اسرائیلی‌ها) به‌محض اینکه فرصت یافتند، به حالت پیش‌فرض خود برگشتند – نابودی سوریه.»

دیپلمات‌های آمریکایی و عربی به میدل ایست آی گفتند که آمادگی رژیم صهیونیستی برای بمباران دمشق همزمان با مذاکره با سوری‌ها، نشان‌دهنده اختلاف واقعی میان دو متحد درباره احمد الشرع است.

یک دیپلمات آمریکایی به میدل ایست آی گفت: «دولت ترامپ مایل بود با حمایت ترکیه و عربستان به الشرع فرصت بدهد، اما از نظر صهیونیست‌ها، شرع صادق نیست – او یک تندرو است.»

پس از برکناری اسد، رژیم صهیونیستی حملات گسترده‌ای را علیه سوریه آغاز کرد.

نتانیاهو نیروهای نظامی را برای اشغال بخش‌هایی از جنوب غرب سوریه فرستاد که شامل منطقه حائل سازمان ملل در بلندی‌های جولان می‌شود. رژیم صهیونیستی در جنگ سال ۱۹۶۷ بخش زیادی از این فلات استراتژیک را اشغال کرد.

دیپلمات‌های عرب و آمریکایی می‌گویند اولین گام برای هرگونه عادی‌سازی روابط، بازگرداندن توافق جداسازی سال ۱۹۷۴ است که منطقه حائل در مرز دو طرف را ایجاد کرد.

برخی از بزرگ‌ترین حامیان عادی‌سازی روابط اکنون می‌گویند که این روند در خطر است.

جو ویلسون، نماینده جمهوری‌خواه آمریکایی روز چهارشنبه گفت حملات «غیرضروری» رژیم صهیونیستی باید فوراً متوقف شود، و این حملات را «خودکشی برای اسرائیل» خواند.

یازده کشور عربی و اسلامی در بیانیه مشترکی که روز پنجشنبه منتشر شد، از توافق برای پایان دادن به بحران در استان السویداء در جنوب سوریه استقبال و بار دیگر بر مخالفت با هرگونه دخالت خارجی در امور سوریه تأکید کردند.

وزرای امور خارجه اردن، امارات متحده عربی، بحرین، ترکیه، عربستان سعودی، قطر، عراق، عمان، کویت، لبنان و مصر بر اهمیت اجرای این توافق به گونه‌ای که وحدت و تمامیت ارضی سوریه را تضمین، خونریزی را متوقف، از غیرنظامیان محافظت و حاکمیت دولت و قانون را تضمین کند، تأکید کردند.

بر اساس گزارش خبرگزاری رسمی عربستان سعودی (واس)، وزرای امور خارجه این کشورها طی دو روز گذشته مذاکرات فشرده‌ای را برای بررسی تحولات سوریه، به عنوان بخشی از حمایت خود از تلاش‌های دولت سوریه برای بازسازی این کشور و تضمین امنیت و ثبات آن، برگزار کردند.

منابع آگاه اعلام کردند که «احمد الشرع» رئیس دولت انتقالی سوریه همراه خانواده‌اش دمشق پایتخت سوریه را ترک کرده است.

این منابع تأکید کردند که سه مقام ارشد دولت موقت سوریه از جمله «مرهف ابوقصره» وزیر دفاع این کشور ترور شده اند.

منابع مذکور افزودند که یک تیپ نظامی در اقدامی غافلگیر کننده وارد ساختمان رادیو و تلویزیون در دمشق شده است تا بر عملکرد آن نظارت کند.

خبرنگار المیادین گزارش داد که پس از انفجار مهیبی که دمشق را لرزاند، میدان اموی بیش از سه ساعت بسته ماند و رویدادهایی که در چند ساعت گذشته در دمشق رخ داد، همزمان با پرواز جنگنده های اسرائیلی بر فراز آسمان بود.

صحیفه سجادیه، یکی از گنجینه‌های گران‌بهای معارف شیعه است که امام سجاد علیه‌السلام در آن، آموزه‌های عمیقی درباره ارتباط با خداوند، بیان نیازهای انسانی، و تبیین جایگاه و نقش او در جهان آفریده را ارائه داده است. دعاهای این کتاب، صرفاً درخواست‌های لفظی نیست، بلکه رساله‌ای جامع برای تربیت روح، تلطیف اخلاق و شناخت واقعی انسان از خود و پروردگار خویش است.

در فرازهایی از دعای چهل و نهم این کتاب شریف، امام سجاد با زبانی لطیف و پرمعنا، وضعیت یک انسان ضعیف و تنها را در برابر دشمنان قدرتمند و توطئه‌گر توصیف می‌کند. اما نقطه اوج این جملات، بیان نقش خداوند در حمایت و پیروزی مؤمن در برابر این سختی‌هاست؛ جایی که قدرت و لطف او، تمامی نقشه‌های دشمن را نقش بر آب می‌کند:

فَكَمْ مِنْ عَدُوٍّ انْتَضَى عَلَیَّ سَیْفَ عَدَاوَتِهِ، وَ شَحَذَ لِی ظُبَةَ مُدْیَتِهِ، وَ أَرْهَفَ لِی شَبَا حَدِّهِ، وَ دَافَ لِی قَوَاتِلَ سُمُومِهِ، وَ سَدَّدَ نَحْوِی صَوَائِبَ سِهَامِهِ، وَ لَمْ تَنَمْ عَنِّی عَیْنُ حِرَاسَتِهِ، وَ أَضْمَرَ أَنْ یَسُومَنِی الْمَكْرُوهَ، وَ یُجَرِّعَنِی زُعَاقَ مَرَارَتِهِ.
چه بسیار دشمن‌هایی که شمشیر دشمنی را علیه من کشیدند، کارد خود را برای من تیز کردند، زهر آگین‌ترین سم‌ها را آماده کردند و تیرهای خود را به سمتم نشانه رفتند. حتی یک لحظه هم چشم از من برنداشتند و قصد داشتند مرا در سختی و رنج بیندازند و جام زهرآگین تلخی را به من بنوشانند.

فَنَظَرْتَ -یَا إِلَهِی- إِلَى ضَعْفِی عَنِ احْتِمَالِ الْفَوَادِحِ، وَ عَجْزِی عَنِ الِانْتِصَارِ مِمَّنْ قَصَدَنِی بِمُحَارَبَتِهِ، وَ وَحْدَتِی فِی كَثِیرِ عَدَدِ مَنْ نَاوَانِی، وَ أَرْصَدَ لِی بِالْبَلَاءِ فِیمَا لَمْ أُعْمِلْ فِیهِ فِكْرِی. فَابْتَدَأْتَنِی بِنَصْرِكَ، وَ شَدَدْتَ أَزْرِی بِقُوَّتِكَ، ثُمَّ فَلَلْتَ لِی حَدَّهُ، وَ صَیَّرْتَهُ مِنْ بَعْدِ جَمْعٍ عَدِیدٍ وَحْدَهُ، وَ أَعْلَیْتَ كَعْبِی عَلَیْهِ، وَ جَعَلْتَ مَا سَدَّدَهُ مَرْدُوداً عَلَیْهِ، فَرَدَدْتَهُ لَمْ یَشْفِ غَیْظَهُ، وَ لَمْ یَسْكُنْ غَلِیلُهُ، قَدْ عَضَّ عَلَى شَوَاهُ وَ أَدْبَرَ مُوَلِّیاً قَدْ أَخْلَفَتْ سَرَایَاهُ.
پس ای خدای من، تو به ناتوانی من در تحمل سختی‌ها، و ناتوانی من در مقابله با کسانی که با من دشمنی کردند، و تنهایی من در برابر جمع بسیاری که با من دشمن بودند، نگاه کردی. همچنین دیدی که بلاهایی برایم پیش آمد که حتی به ذهنم هم خطور نکرده بود.
پس تو یا خدای من، خودت یاری‌ام کردی و با قدرتت پشتم را قوی کردی. سپس تیزی دشمنی او را برایم کند و او را با اینکه یاران زیادی داشت، تنها و بی‌یاور کردی. جایگاه مرا بالاتر از او قرار دادی و آنچه او به سوی من نشانه‌ گرفته بود، به خودش بازگرداندی. طوری شد که او به هدفش نرسید و آتش خشمش خاموش نشد و با ناراحتی و خشم عقب‌نشینی کرد، در حالی که همراهانش هم او را تنها گذاشتند.

در ابتدای این فرازها، امام سجاد علیه‌السلام فضای سهمگین دشمنی‌ها و مشکلاتی که یک انسان با آن روبه‌رو می‌شود را بسیار دقیق به تصویر می‌کشد؛ دشمنانی که با خشم و کینه، شمشیر دشمنی را می‌کشند، زهرهای مرگ‌آور آماده می‌کنند و بی‌وقفه مراقب انسان هستند تا به او آسیب برسانند. این توصیف نشان‌دهنده عمق تهدیدها و ناامنی‌هایی است که یک مؤمن ممکن است در طول زندگی با آن مواجه شود.

ناتوانی عبد در مقابله با دشمنان
در ادامه، امام با صداقت و فروتنی به ضعف و ناتوانی خویش اشاره می‌کند. او تصریح می‌کند که در برابر این دشمنان نقشه‌کش و قدرتمند، کاملاً تنها و بی‌پناه است؛ نه توان مقاومت در مقابل سختی‌ها را دارد و نه قدرت مقابله با دشمن را. حتی شمار زیاد دشمنان، بیش از پیش حس تنهایی و استیصال را به او القا می‌کند.

نقش غیبی خداوند در حمایت از بنده
در این نقطه از دعا، امام به نقش اساسی خداوند اشاره می‌کند. او بیان می‌دارد که اگر لطف و توجه الهی نبود، انسان توان عبور از این میدان خطر را نداشت. خداوند ضعف بنده‌اش را دید و بر او ترحم کرد، بدون اینکه بنده حتی چاره‌ای برای عبور از این بحران‌ها در ذهن داشته باشد. در واقع اینجاست که مفهوم پناه بردن به قدرت بی‌پایان الهی و توکل حقیقی نمایان می‌شود.

پیروزی معجزه‌آسا و شکست دشمن
به دلیل حمایت خداوند، جهت معادلات تغییر می‌کند؛ نیرو و قدرت الهی به یاری بنده می‌آید. خداوند دشمن را که با تجهیزات و هم‌پیمانان فراوان آمده بود، تنها و بی‌یاور کرد. تیزی شمشیرش را کند کرد و آنچه برای انسان به سوی او نشانه رفته بود، به سوی خودش بازگرداند. این دگرگونی قلبی، همان وعده نصرت الهی به بنده‌اش است.

تلخی ناکامی برای دشمنان
نتیجه این حمایت الهی، ناکامی عمیق دشمن است. او با تمام نقشه‌ها و تلاش‌هایش، حتی نمی‌تواند خشم و آتش نفرت خود را آرام کند، چون همه یاورانش پراکنده شده‌اند و نه‌تنها به پیروزی نرسیده، بلکه شکست خورده و ناامید بازگشته است.

آموزش اعتماد و توکل حقیقی
در جمع‌بندی، این چند فراز از دعای صحیفه سجادیه، درسی بزرگ برای هر انسان مؤمن است: هیچ دشمنی و هیچ خطری قوی‌تر از قدرت و حمایت الهی نیست. انسان باید در سختی‌ها به ضعف خود اذعان کند اما با اتکا به لطف خداوند، هرگز احساس تنهایی و بی‌پناهی نکند. این آموزه، دعوت به صبر، توکل و امیدواری حتی در دشوارترین شرایط است؛ همان روحی که در تمام دعاهای صحیفه موج می‌زند.

پاکی مطلق اهل‌بیت؛ رد مشروعیت یزید

إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا

(سوره احزاب، آیه 33)

زمانی که نماینده یزید در مدینه به قصد گرفتن بیعت از امام حسین (ع) اقدام کرد، حضرت با استناد به این آیه پاسخ دادند که خاندان ایشان از هرگونه پلیدی و آلودگی، چه ظاهری و چه باطنی، پاک و منزه هستند.

این آیه دلالتی قاطع بر عصمت و طهارت اهل بیت علیهم السلام دارد و نشان می‌دهد که امام، اساساً پذیرش بیعت با حکومتی فاسد و غاصب را مخالف مقام و رسالت خود می‌دانست. این پاسخ، هم پاسخی دینی و هم سیاسی بود که مشروعیت یزید را به چالش می‌کشید و موضعی روشن در برابر ظلم اتخاذ می‌کرد.

توکل مطلق بر خداوند؛ منبع قدرت و توفیق

وَمَا تَوْفِیقِی إِلَّا بِاللَّهِ ۚ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ إِلَیْهِ أُنِیبُ

(سوره هود، آیه 88)

امام حسین (ع) در وصیت‌نامه خود پیش از حرکت به سوی کربلا، با تلاوت این آیه همه توفیقات و موفقیت‌های خود را منوط به اراده و خواست خداوند دانسته و توکل مطلق خود را بر او اعلام فرمود.

این نگرش نشانه‌ای از تسلیم کامل در برابر مشیت الهی است و تأکیدی است بر این که هیچ نیرویی جز قدرت الهی نمی‌تواند مسیر حق را تضمین کند. این توکل، علاوه بر بعد معنوی، جنبه‌ای عملی داشت که امام را در برابر سختی‌ها و خطرات مسیر، مقاوم و مصمم نگاه می‌داشت.

هجرت برای نجات از ظلم؛ الگوی موسی (ع)

فَلَمَّا خَرَجَ مِنْهَا خَافًا یَسْتَغِیثُ رَبَّهُ أَنِ انْجِنِی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ

(سوره قصص، آیه 21)

حضرت سیدالشهدا (ع) هنگام ترک مدینه به مقصد مکه، این آیه را قرائت کردند که در آن، حضرت موسی (ع) از ظلم فرعون به خدا پناه می‌برد. این آیه به روشنی بیانگر حقانیت و ضرورت هجرت امام برای اجتناب از بیعت با یزید ظالم و شروع مرحله‌ای جدید از مبارزه است. بدین ترتیب، امام حرکت خود را در چارچوب سنت انبیاء و صلح‌طلبی و دوری از ظلم جا داد.

پذیرش سرنوشت محتوم و رد اتکا به معجزات یا نیروهای فراطبیعی

کُلُّ مَنْ عَلَیْهَا فَانٍ؛ وَ یَبْقَىٰ وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ

(سوره الرحمن، آیات 26-27)

وَ کَتَبْنَا عَلَیْهِ الْقَتْلَىٰ أَنَّهُمْ أُولُوا دَرَجَةٍ وَ هُمْ لَا یَخْفَوْنَ

(سوره مبارکه انبیاء، آیه 35)

در مواجهه با پیشنهاد کمک نیروهای غیبی، امام با تلاوت این آیات نشان دادند که مرگ و سرنوشت الهی است و نباید به نیروهای غیرمعمولی دل بست. این موضع، تجلی عقلانیت، توکل بر خدا و پذیرش قضا و قدر است که به وضوح بر واقع‌بینی امام دلالت دارد و از هر گونه خیال‌پردازی و افراط جلوگیری می‌کند.

امید به هدایت و صراط مستقیم

فَلَمَّا وَجَّهَ وَجْهَهُ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ هُوَ بِمَکَّةَ قَالَ إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ حَنِیفًا وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ

(سوره قصص، آیه 22)

زمانی که امام وارد مکه شدند، با تلاوت این آیه، امید به هدایت الهی و پایبندی به صراط مستقیم را اعلام کردند. این تاکید بر راهی استوار و بر اساس توحید که در شرایط بحرانی و تهدید، قوّت قلب و استمرار مسیر حق را تضمین می‌کند.

نقد حکومت بنی‌امیه؛ آشکارسازی نفاق و ضعف ایمان

إِنَّمَا یَفْتَرِی الْکَذِبَ الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ یَقُولُونَ لَن یُصِیبَنَا إِلَّا مَا کَتَبَ اللَّهُ لَنَا وَ هُمْ یَرْهَقُونَ أَنْفُسَهُمْ بِالْکذِبِ وَهُمْ یَعْلَمُونَ

(سوره توبه، آیه 59)

وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ

(سوره بقره، آیه 11)

امام حسین (ع) در گفت‌وگو با ابن عباس با بهره‌گیری از این آیات، وضع روحی و اخلاقی حکام اموی را تحلیل و افشا کردند. این آیات نشان‌دهنده نفاق، دورویی و ضعف ایمان در حاکمان است که علی‌رغم ظاهر دینی، عملاً عامل فساد و ظلم هستند. تحلیل امام، مبنایی قوی برای عدم پذیرش حکومت ظالم و بی‌اخلاق بود.

تفکیک کامل مسئولیت میان امام و دشمن

فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ؛ وَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ

(سوره الزلزله، آیات 7-8)

امام در برخورد با نماینده یزید در مکه این آیه را تلاوت کردند تا تأکید کنند هر کس مسئول عمل خود است و میان راه حق و باطل تمایزی روشن وجود دارد. این بیان، نشانه استقلال فکری و عملی امام است که بر اساس آن عمل هر گروه جداگانه محاسبه خواهد شد.

پذیرش شهادت با روحیه توحیدی و تسلیم به مشیت الهی

الَّذِینَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُصِیبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ

(سوره بقره، آیه 156)

خبر شهادت مسلم بن عقیل با تلاوت این آیه اعلام شد. امام به صراحت نشان داد که هر مصیبتی را به چشم امتحان و تقدیر الهی می‌نگرد و در برابر آن خضوع و صبر می‌کند. این نگرش، قدرت روحانی و معنوی امام را به تصویر می‌کشد.

نکوهش عهدشکنی کوفیان

إِنَّ الَّذِینَ یَنقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِن بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَیَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولَٰئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ

(سوره رعد، آیه 27)

امام با تلاوت این آیه، خیانت و بی‌وفایی کوفیان را محکوم کردند و هشدار دادند که چنین افرادی در نهایت زیان‌کارند. این موضع‌گیری، ابعاد اخلاقی و اجتماعی عهدشکنی را به وضوح بیان می‌کند و مخاطب را به حفظ وفاداری نسبت به پیمان دعوت می‌کند.

تجلیل از وفاداری کامل در پیمان الهی

مِنْهُمْ مَنْ قَضَىٰ نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِیلًا

(سوره احزاب، آیه 23)

حضرت اباعبدالله (ع) در مواجهه با شهادت وفاداران، این آیه را تلاوت کرد تا اهمیت پایبندی به عهد الهی را برجسته کند. این استناد، تجلیل از ثبات قدم، استقامت و وفاداری تا آخرین لحظه در راه حق است.

نقد رهبری اموی و اعلام سقوط معنوی آنان

وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً یَدْعُونَ إِلَى النَّارِ وَیَوْمَ الْقِیَامَةِ لَا یُنْصَرُونَ

(سوره یونس، آیه 41)

امام حسین (ع) در واکنش به تهدیدات ابن زیاد، رهبری اموی را به پیشوایانی تشبیه کردند که مردم را به آتش دوزخ دعوت می‌کنند و در روز قیامت نیز پشتیبانی نخواهند یافت. این تحلیل، ماهیت فاسد و انحرافی خلافت بنی‌امیه را از منظر دینی بی‌رحمانه آشکار می‌کند.

توصیف وضعیت روحی و معنوی سپاه دشمن

قَالَتِ الشَّیَاطِینُ لَمْ تَغْنَ عَنْکُمْ أَوْلِیَاؤُکُمُ الَّذِینَ زَعَمْتُمْ مِن دُونِ اللَّهِ إِنَّا جَمِیعًا فِیهِمْ کَافِرُونَ

(سوره مجادله، آیه 19)

امام به این آیه اشاره کردند تا وضعیت سردرگمی و فقدان هدایت معنوی در سپاه یزید را نشان دهند. این وضعیت نمادی از ضعف بنیادین نیروی ظالم است و به عنوان نشانه‌ای از شکست قطعی باطل تفسیر می‌شود.

بررسی دقیق و مفصل استنادهای قرآنی امام حسین (ع) نشان می‌دهد که نهضت عاشورا، یک حرکت مبتنی بر اصول عمیق دینی و اعتقادی است. امام نه تنها به عنوان یک رهبر سیاسی و اجتماعی، بلکه به عنوان حامل و مفسر پیام قرآنی، تمامی مراحل حرکت خود را با منطق وحیانی و آموزه‌های اسلام هماهنگ کردند. این آیات، چراغ راهی است که مفاهیمی چون عدالت، توکل، استقامت، حق‌طلبی و وفاداری به عهد الهی را در چارچوبی روشن و مستدل برای تاریخ و آیندگان ترسیم کرده‌اند.

پس از فاجعه عاشورا و در فضای اختناق‌آمیز خلافت اموی، حضرت امام زین‌العابدین(ع) مسئولیت هدایت امّت را در یکی از حساس‌ترین مقاطع تاریخ اسلام به‌عهده گرفت؛ دورانی که شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی، امکان هرگونه کنش آشکار و مستقیم را از رهبران دینی سلب کرده بود، در چنین شرایطی، امام سجاد(ع) با انتخابی استراتژیک و هوشمندانه، مسیر امامت را از بستر «دعا» و «مناجات» پی گرفت و با خلق میراثی ماندگار همچون «صحیفه سجادیه» الگویی نوین از جهاد فرهنگی و تربیت دینی ارائه داد.

وضعیت اجتماعی و سیاسی جامعه اسلامی بعد از واقعه عاشورا چه ویژگی‌هایی داشت؟

بعد از واقعه عاشورا در سال 61 هجری، جامعه اسلامی در یک بحران عمیق اخلاقی، سیاسی و دینی فرو رفت. دستگاه خلافت اموی، به‌ویژه در دوران یزیدبن معاویه، نه‌تنها ارزش‌های اسلامی را زیر پا گذاشته بود، بلکه با تکیه بر قدرت نظامی و تبلیغاتی، مردم را یا با تطمیع و تهدید خاموش کرده بود یا در مسیر انحراف از اسلام ناب قرار داده بود.

از نظر اجتماعی، مردم در نوعی بی‌تفاوتی و ترس به‌سر می‌بردند. فاجعه کربلا و شهادت حضرت امام حسین(ع) مقابل چشم مسلمانان رخ داد، اما واکنش جدی‌ای از طرف اکثریت دیده نشد، این موضوع نشان از زوال روحیه دینی و ظلم‌ستیزی در توده مردم داشت.

از نظر سیاسی، امویان موفق شده بودند با جعل حدیث، خریدن علما و سرکوب شدید مخالفان، فضای اختناق‌آمیزی ایجاد کنند که هر نوع حرکت آشکار دینی یا سیاسی ضد خلافت را در نطفه خفه می‌کرد، در چنین فضایی، امام سجاد(ع) نه با یک حکومت ظاهراً اسلامی، بلکه با ساختاری روبه‌رو بود که در عین ادعای اسلام، همه اصول آن را زیر پا گذاشته بود.

امام زین‌العابدین(ع) پس از عاشورا در چه شرایطی امامت را به‌عهده گرفتند و نخستین اقدامات ایشان چه بود؟

امامت امام سجاد(ع) با یکی از تلخ‌ترین و حساس‌ترین برهه‌های تاریخ اسلام گره خورده است. ایشان تنها بازمانده مرد از نسل امام حسین(ع) در واقعه عاشورا بودند که بار امامت و رسالت پیام عاشورا را بر دوش گرفتند.

اولین اقدام امام سجاد(ع) را می‌توان در خطبه‌هایی جست‌وجو کرد که در کوفه و شام ایراد کردند. این خطبه‌ها در عین کوتاهی، پیام‌های عمیق سیاسی، الهی و معرفتی داشتند و چهره واقعی یزید و دستگاه خلافت را افشا کردند، مثلاً در شام، در حضور یزید و در قلب پایتخت اموی، امام خود را چنین معرفی کردند: «أنا ابن مکّة و منى، أنا ابن زمزم و الصفا، أنا ابن محمّد المصطفی(ص)...»

این نوع سخنرانی که با صراحت اصل و نسب اهل‌بیت(ع) را به رخ می‌کشید، تلاشی برای آگاه‌سازی جامعه از تحریف تاریخ و بازگرداندن افکار عمومی به حقیقت بود.

در مرحله بعد، ایشان به مدینه برگشتند و امامت خود را در سکوت سیاسی و تمرکز بر جهاد فرهنگی آغاز کردند، جامعه را نمی‌شد با قیام مسلحانه تغییر داد، به همین دلیل آن حضرت شیوه‌ای جدید را برگزیدند.

چرا امام سجاد(ع) قالب «دعا» و «مناجات» را برای انتقال پیام‌های دینی و اصلاح اجتماعی برگزیدند؟ این انتخاب چه حکمت و هدفی داشت؟

سؤال بسیار دقیقی است، در نگاه ابتدایی، ممکن است برخی تصور کنند که دعا صرفاً وسیله‌ای برای عبادت فردی است، اما امام سجاد(ع) نشان دادند که دعا، یک رسانه عمیق، هنرمندانه و مؤثر برای تربیت جامعه و بیان عقاید است.

اولاً در فضای اختناق آن دوران، بیان صریح آموزه‌های سیاسی، اجتماعی و اعتقادی ممکن نبود. اگر امام می‌خواستند مانند حضرت امیرالمؤمنین امام علی(ع) از عدالت سخن بگویند یا مانند امام حسین(ع) قیام کنند، موفق نمی‌شدند. دعا زبانی بود که نه‌تنها حساسیت حکومت را برنمی‌انگیخت، بلکه مردم را جذب می‌کرد.

ثانیاً دعاها به‌گونه‌ای تنظیم شده‌اند که مفاهیم عمیق کلامی، اخلاقی، سیاسی و عرفانی را در خود جای داده‌اند، مثلاً در دعای «مکارم‌الاخلاق» امام به‌نوعی جامعه ایده‌آل اسلامی را ترسیم می‌کند که در آن صداقت، تواضع، انصاف، عفو، وفاداری و تقوا بر روابط انسانی حاکم است. در دعای «اهل الثغور» امام مسئله جهاد و دفاع از مرزهای اسلامی را مطرح می‌کند که بار سیاسی هم دارد.

ثالثاً امام از طریق این دعاها تلاش کردند هویت اهل‌بیت را به‌عنوان مرجع دینی، معنوی و اخلاقی جامعه بازسازی کنند. صحیفه سجادیه نه‌تنها کتاب دعا، بلکه نوعی رساله جامع تربیتی و دینی است که الگوی سبک زندگی اسلامی را ارائه می‌دهد.

جایگاه صحیفه سجادیه در تاریخ اسلام چیست؟ چرا آن را «زبور آل‌محمد(ص)» نامیده‌اند؟

صحیفه سجادیه، پس از قرآن و نهج‌البلاغه، سومین منبع بزرگ معارف اسلامی محسوب می‌شود. این کتاب فقط مجموعه‌ای از ادعیه نیست، بلکه دایرة‌المعارفی از معارف اسلامی، اخلاق، عرفان، جهان‌بینی توحیدی، انسان‌شناسی و حتی مسائل اجتماعی و سیاسی است.

لقب «زبور آل‌محمد(ص)» اشاره به شباهت آن با زبور حضرت داوود(ع) دارد، از لحاظ لحن مناجاتی و عرفانی. همان طور که زبور وسیله‌ای برای تقرب به خدا و آموزش معنویت به بنی‌اسرائیل بود، صحیفه نیز چنین نقشی را برای امّت اسلامی ایفا کرده است. این کتاب روح انسان را در بلندترین سطح خطاب قرار می‌دهد، از ذکر آفرینش و مراتب آن تا نیاز انسان به هدایت، تا شرح صفات مؤمن واقعی. بسیاری از متفکران مسلمان، از جمله آیت‌الله شهید مطهری، صحیفه سجادیه را یک نهضت فرهنگی خاموش اما تأثیرگذار توصیف کرده‌اند.

رابطه آن حضرت با شاگردان و یاران خاص‌شان چگونه بود؟ آیا ایشان هم‌چون دیگر امامان حلقه تربیتی داشتند؟

بله، هرچند فضای امنیتی اجازه تأسیس حوزه علنی علمی را نمی‌داد، اما امام سجاد(ع) در قالب ارتباط‌های فردی، جلسات دعا و تعلیمات مخفیانه، شاگردانی را تربیت کردند که بعداً پایه‌گذاران نهضت علمی حضرات امام باقر(ع) و امام صادق(ع) شدند.

از جمله شاگردان خاص ایشان می‌توان به سعیدبن جبیر، ابوحمزه ثمالی، محمدبن مسلم و زرارةبن أعین اشاره کرد. این افراد حامل معارف اهل‌بیت بودند و در حفظ و نشر آموزه‌های شیعی نقش مهمی ایفا کردند،

مثلاً دعای معروف ابوحمزه ثمالی، در واقع آموزش مستقیم امام سجاد(ع) به او بوده است و امروز هم از غنی‌ترین منابع عرفانی و اخلاقی در جهان اسلام به‌شمار می‌رود.

نقش امام زین‌العابدین(ع) در تداوم پیام عاشورا چه بود؟ چگونه ایشان از راه غیرمستقیم آن پیام را زنده نگه داشتند؟

امام سجاد (ع) در حفظ پیام عاشورا، وظیفه‌ای سنگین بر دوش داشتند. پس از واقعه کربلا دستگاه اموی تلاش کرد آن را یک شورش علیه خلیفه معرفی کند و از بین ببرد، اما امام با اشک، مناجات، خطبه‌ها و مجالس عزاداری، کربلا را به حافظه تاریخ سپردند،

خود آن حضرت نقل کرده‌اند: «ماذکرْتُ مصرعَ أبى‌عبدالله قط إلّا اختنقتُ بالبکاء.» یعنی؛ من هیچ‌گاه به یاد شهادت پدرم نمی‌افتم، مگر آن که بغض گلویم را می‌گیرد.

همچنین سنت زیارت کربلا و اربعین، که بعدها توسط امامان دیگر تثبیت شد، از پایه‌گذاری‌های فرهنگی امام سجاد(ع) بود. ایشان با تکرار وقایع عاشورا، گریه بر شهدا و تأکید بر مصائب اهل‌بیت، فرهنگ عاشورا را در عمق جان جامعه جای دادند.

امام سجاد(ع) به ما آموختند که حتی در تنگ‌ترین شرایط سیاسی و اجتماعی، می‌توان رسالت دینی را با ابزارهای هوشمندانه ادامه داد. اگر امروز هم بخواهیم فرهنگ دینی را در برابر هجمه‌های فرهنگی جهانی حفظ کنیم، باید زبان هنر، رسانه، معنویت و معرفت را مانند امام سجاد(ع) به‌خدمت بگیریم.

ایشان همچنین الگوی مقاومت فرهنگی در برابر استبداد بودند، با زبان دعا، دل‌ها را متحول کردند، با اشک، تاریخ را زنده نگه داشتند و با تربیت انسان‌های عمیق، تمدنی را پایه‌گذاری کردند که در قرون بعدی به بار نشست.

عضو مجلس خبرگان رهبری، بیان کرد: در روزهای اخیر شاهد شگفتی و حضور همه جانبه و غیورمندانه ملت شریف ایران اسلامی بودیم که در این میان با استقامت خود منجر به پیروزی ملت شریف ایران گردید ؛ در نتیجه استقامت،تدبر و هدایت های رهبر معظم انقلاب این دستاورد عظیم را رقم زد.

ماموستا اقبال بهمنی نماینده مردم استان کردستان در مجلس خبرگان رهبری پیرامون پسا آتش بس و همچنین حول محور دستاوردها و اتفاقات جنگ دوازده روزه، اظهار داشت: ابتدا امیدواریم به عنایت الهی و رهنمودهای مقام معظم رهبری و جان نثاری نیروهای مسلح و حمایت ملت شریف ایران اسلامی به زودی شاهد اضمحلال و نابودی رژیم صهیونیستی و آمریکا جنایتکار باشیم.