کلسترول بد، که به نام LDL (لیپوپروتئین با چگالی کم) نیز شناخته می‌شود، یکی از نگرانی‌های اصلی برای تضعیف سلامت قلب است که اغلب ناشی از عادات غذایی ناسالم است. به گفته متخصصان تغذیه، تغییر رژیم غذایی با غذاهای به طور طبیعی غنی می‌تواند به کاهش سطح LDL کمک کند. در این مطلب به چند جایگزین غذایی ساده اشاره می‌کنیم که می‌توانند به کاهش سطح کلسترول و بهبود سلامت قلب کمک کنند.

چربی‌های سالم به جای اشباع شده

چربی‌های اشباع شده موجود در محصولات حیوانی مانند گوشت قرمز، کره و پنیر می‌توانند سطح کلسترول LDL را در خون افزایش دهند. به جای این چربی‌های ناسالم، چربی‌های غیراشباع را انتخاب کنید که برای سلامت قلب مفید هستند. می‌توانید این چربی‌های اشباع شده را با روغن زیتون یا روغن آووکادو برای پخت و پز جایگزین کنید که سرشار از چربی‌های تک غیراشباع برای سلامت قلب هستند. به طور مشابه، به جای گوشت قرمز، تکه های بدون چربی مرغ، ماهی یا پروتئین‌های گیاهی مانند لوبیا، عدس و پنیر توفو را انتخاب کنید.

غلات کامل به جای کربوهیدرات‌های تصفیه شده

کربوهیدرات‌های تصفیه شده، مانند نان سفید، ماکارونی و غلات شیرین، می‌توانند به افزایش وزن و سطح کلسترول بالاتر کمک کنند. غلات کامل، از سوی دیگر، سرشار از فیبر هستند که باعث کاهش کلسترول LDL می‌شوند و از سلامت کلی قلب حمایت می کنند. برای تغییر به گزینه‌های سالم، به جای نان سفید، نان سبوس دار یا نان غلات کامل را انتخاب کنید. این گزینه‌ها حاوی فیبر بیشتری هستند که می‌تواند کلسترول را کاهش داده و هضم بهتر را بهبود بخشد. به جای برنج سفید، می‌توانید برنج قهوه‌ای، کینوا یا جو را انتخاب کنید. این غلات کامل سرشار از فیبر و مواد مغذی ضروری هستند.

پروتئین‌های گیاهی به جای گوشت‌های فراوری شده

گوشت‌های فرآوری شده مانند سوسیس، کالباس و بیکن سرشار از چربی‌های ناسالم، سدیم و کلسترول هستند. اینها می‌توانند به افزایش سطح کلسترول LDL و افزایش خطر بیماری قلبی کمک کنند. با جایگزینی این پروتئین‌های حیوانی با پروتئین‌های گیاهی، می توانید کلسترول را کاهش دهید و سلامت قلب را بهبود بخشید. پروتئین‌های گیاهی و غذاهایی که با پروتئین ساخته شده اند، مانند عدس، نخود یا لوبیا سیاه، می‌توانند به عنوان بهترین جایگزین گوشت‌های فراوری شده در نظر گرفته شوند. این حبوبات سرشار از فیبر و پروتئین و به طور طبیعی کلسترول پایینی دارند.

غذاهای پخته یا کبابی به جای غذاهای سرخ شده

غذاهای سرخ شده اغلب سرشار از چربی‌ها و کالری‌های ناسالم هستند که می‌توانند سطح کلسترول را افزایش داده و خطر بیماری قلبی را افزایش دهند. پختن، کباب کردن یا بخارپز کردن غذاها روش‌های پخت سالم تری هستند که می‌توانند به حفظ یک رژیم غذایی متعادل و سالم برای قلب کمک کنند. به جای مرغ یا ماهی سرخ شده، مرغ، بوقلمون یا ماهی کبابی یا پخته شده را امتحان کنید. آن‌ها را با گیاهان و روغن زیتون مرینیت کنید تا طعم آن‌ها بدون اضافه کردن چربی بیشتر شود.

میان وعده‌های شیرین را عوض کنید

تنقلات و دسرهای شیرین، مانند کیک، کلوچه و آب نبات، سرشار از قندهای اضافه شده و چربی‌های ناسالم هستند که می‌توانند به کلسترول بالا و افزایش وزن کمک کنند. به جای استفاده از خوراکی‌های شیرین، سعی کنید آن‌ها را با میوه‌های تازه و آجیل جایگزین کنید قندهای طبیعی موجود در میوه نسبت به قندهای افزوده سالم تر هستند و سطح کلسترول را افزایش نمی‌دهند. به جای آب نبات یا شکلات، یک مشت بادام، گردو یا پسته بدون نمک انتخاب کنید. این آجیلها حاوی چربی‌های سالم، فیبر و آنتی اکسیدان‌هایی هستند که از سلامت قلب حمایت کرده و به کاهش سطح کلسترول کمک می‌کنند.

داستان زندگی حضرت زهرا(س) نه تنها یک روایت تاریخی است، بلکه سرشار از درس‌ها و عبرت‌هایی است که برای همه زمان‌ها و مکان‌ها کاربرد دارد. ایشان در شرایطی بسیار حساس و پیچیده، با استفاده از تمام ابزارهای موجود، به جهاد تبیین پرداختند. جهادی که متأسفانه به دلیل عدم درک صحیح و مراقبت لازم، به نتیجه مطلوب نرسید.
 
حضرت زهرا(س) در شرایطی که جامعه اسلامی پس از رحلت پیامبر(ص) با چالش‌های جدی مواجه شده بود، به میدان آمدند. ایشان با بیان حقایق و روشنگری، تلاش کردند تا مردم را از خطرات انحراف و تحریف دین آگاه سازند. اما متأسفانه، تلاش‌های ایشان به دلیل مخالفت برخی افراد و گروه‌ها، به نتیجه مطلوب نرسید.
 
در واقع، داستان زندگی حضرت زهرا(س) نشان می‌دهد که چگونه می‌توان فرصت‌ها را به تهدید تبدیل کرد و چگونه می‌توان با بی‌توجهی به هشدارهای بزرگان دین، جامعه را به سمت نابودی سوق داد.
 
سخنان حضرت زهرا (س) یک گنجینه ارزشمند برای همه انسان‌هاست. با مطالعه و بررسی دقیق این گنجینه، می‌توانیم به بصیرت و آگاهی لازم برای حل مشکلات جامعه و ایجاد یک زندگی بهتر دست یابیم. در این نوشتار، سعی خواهیم کرد تا با تحلیل بخشی از سخنان حضرت زهرا (س)، به این هدف دست یابیم.
  

بصیرت و تبیین به روایت حضرت زهرا (س)

بصیرت و تبیین عیادت کنندگان

جمعی از زنان مدینه به عیادت ایشان رفتند. «کَیْفَ اَصْبَحْتِ مِنْ عِلَّتِکِ یَابْنَةَ رَسُولِ اللهِ؟» [1] از ایشان حال‌شان را پرسیدند که حال‌تان چطور است و این درد و فشار و ناراحتی‌هایی که داشتید بهتر شدید؟ نشدید؟ حضرت فاطمه زهرا(س) فرمودند درد من این چیزهایی که می‌گویید نیست، مسئله جسم و حتی جان من نیست از حال من پرسیدید «اَصْبَحْتُ وَاللهِ عائِفَةً لِدُنْیاکُنَّ»[2].

ه خدا قسم حال من را پرسیدید به شما می‌گویم بی‌رغبت به کل دنیا شما هستم هیچ چیز در دنیا وجود ندارد که بتواند هدف من باشد من هیچ هدف دنیوی ندارم هدف مادی و شخصی ندارم. گفتند چطور صبح کردید؟ فرمودند صبح کردم در حالی که همه آنچه که شما دنبال آن هستید من از آن فرار کردم و می‌کنم و پشت من به آن است.
 
در این بخش از سخنان ارزشمند حضرت زهرا(س)، ایشان به نکته‌ای بسیار ظریف و عمیق اشاره می‌کنند که فراتر از یک درد جسمانی است. ایشان با صراحت بیان می‌دارند که رنج اصلی ایشان، رنجی روحی و معنوی است که ریشه در وقایع پس از رحلت پیامبر اکرم(ص) و به خصوص غصب خلافت دارد.
 
1- پرسش از بیماری جسمانی
زنان مدینه از حضرت زهرا(س) درباره بیماری جسمانی ایشان سؤال می‌کنند. این سؤال نشان‌دهنده دلسوزی و علاقه‌ی آن‌ها به حضرت است. اما حضرت زهرا(س) با پاسخ خود، ابعاد دیگری از رنج خود را آشکار می‌سازند.
 
2- رنج فراتر از جسم
حضرت زهرا(س) به صراحت بیان می‌دارند که رنج ایشان فراتر از یک بیماری جسمانی است. ایشان به دنیای مادی و ارزش‌های آن بی‌رغبت شده‌اند. این بی‌رغبتی نشان از یک درد عمیق روحی دارد که ریشه در اتفاقاتی دارد که پس از رحلت پیامبر(ص) رخ داده است.
 
3- بی‌رغبتی به دنیا
حضرت زهرا(س) با تأکید بر اینکه به دنیا بی‌رغبت شده‌اند، به عمق رنج خود اشاره می‌کنند. ایشان به دنبال ارزش‌های دنیوی نیستند و هدف اصلی آن‌ها، حفظ دین و ارزش‌های اسلامی است. این بیزاری از دنیا، نشان از یک روح بزرگ و آگاه است که به خوبی می‌داند که ارزش‌های واقعی در کجاست.
 
4- رغبت به دنیا از منظر پیامبر(ص)
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در حدیثی می فرماید: مَن یرغَبُ فِی الدُّنیا فَطالَ فِیهَا أمَلُهُ، أعْمَی اللَّهُ قَلبَهُ عَلی قَدرِ رَغبَتِهِ فِیهَا. و مَن زَهِدَ فِیها فَقَصُرَ فِیها أمَلُهُ، أعطاهُ اللَّهُ عِلْمَاً بِغَیرِ تَعَلُّمٍ و هُدًی بِغَیرِ هِدایةٍ، فَأذهَبَ عَنهُ العَماءَ و جَعَلَهُ بَصِیراً.»[2]
 
 کسی که در دنیا رغبت کند و در نتیجه آرزویش در آن دراز شود، خداوند دلش را به اندازه رغبتش به دنیا کور کند. و کسی که نسبت به دنیا زهد ورزد و در نتیجه آرزویش در آن کوتاه شود، خداوند به او دانشی بدون آموختن و هدایتی بدون راهنما عطا کند و کوری را از او زایل گرداند و [دیده عقل] او را بینا کند.
 
در حدیث دیگری آمده است که روزی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به اصحاب خود فرمود: آیا کسی از شما هست که بخواهد خداوند، بدون آموختن به او علم عطا کند و بدون راهنما او را هدایت نماید؟ آیا در میان شما کسی هست بخواهد خداوند، کوردلی را از او زایل سازد و دیده عقل او را بینا گرداند؟ آگاه باشید! کسی که نسبت به دنیا زهد ورزد و آرزویش را در آن کوتاه نماید.خداوند به او علمی بدون تعلم عطا کند و بی نیاز از هدایتگر هدایتش نماید.[3]
 
5- رغبت به دنیا از منظر امام علی (ع)
امام علی علیه السلام درباره نقش زهد در شناخت می فرماید: مَنْ زَهِدَ فِی الدُّنیا ولَم یجزَعْ مِن ذُلِّها، ولَم ینافِسْ فی عِزّها، هَداهُ اللَّهُ بِغَیرِ هِدایةٍ مِن مَخلُوقٍ، و عَلَّمَهُ بِغَیرِ تَعلِیمٍ، و أثبَتَ الحِکمَةَ فِی صَدرِهِ و أجراها عَلی لِسانِهِ.[4] کسی که به دنیا بی رغبت شود و از ذلتش بی تابی نکند و به عزتش میل ننماید، خداوند بدون راهنمایی آفریده ای هدایتش کند و بدون آموزش به او دانش دهد و حکمت را در دلش ثبت نماید و بر زبانش جاری سازد.
 
6- فرار از دنیا
در این قسمت، حضرت زهرا(س) به صراحت بیان می‌دارند که از دنیا فرار می‌کنند. این فرار به معنای ترک دنیا نیست، بلکه به معنای بی‌رغبتی به ارزش‌های دنیوی و تمرکز بر ارزش‌های معنوی است. ایشان با این بیان، به همه ما می‌آموزند که دنیا فریبنده است و نباید به آن دل بست.
 
7- بصیرت و تبیین همسران عیادت کننده
درادامه همین خطبه به زنان مدینه که برای عیادت آمده اند می فرمایند: «قالِیَةً لِرِجالِکُنَّ،» از مردهایتان هم عصبانی‌ام، از مسلمانانی که مسلمانی کردند و نکردند! هم ظاهراً هستند و هم واقعاً نیستند. بعد فرمودند نه این که مردان شما را از قبل نمی‌شناختم و تجربه نکردم، چرا، «لَفَظْتُهُمْ بَعْدَ اَنْ عَجَمْتُهُمْ،» من مردان شما را قبلاً دیده بودم و همه را می‌شناختم، این‌طور نبود که نشناخته یک قضاوت پیشینی داشته باشم، مزه کردم بیرون انداختم «وَ شَنَأْتُهُمْ بَعْدَ اَنْ سَبَرْتُهُمْ.» من خیلی پیگیری کردم که بعد از پیامبر(ص) سر موضع بمانند و رها نکنند همان کارهای قبل از اسلام را این دفعه به اسلام نکنند.
 
من خیلی پیگیری کردم اما چون می‌فرمایند «بَعْدَ اَنْ سَبَرْتُهُمْ» یعنی بیکار نایستادم نگاه کنم! خودم شخصاً برای تبیین مسائل مرزبندی و مطالبه و تلاش زیادی کردم.
 
8- بصیرت و تبیین وضعیت موجود
اما دیگر خسته شدم. بعد به عیادت کنندگان فرمودند که می‌دانید از چه خسته‌ام؟ می‌دانید چه چیزی از نظر من قابل تحمل نیست؟ و چقدر زشت است «فَقُبْحاً لِفُلُولِ الْحَدِّ، وَ اللَّعِبِ بَعْدَ الْجِدِّ، وَ قَرْعِ الصَّفاةِ، وَ صَدْعِ الْقَناةِ، وَ خَطَلِ الاْراءِ،» (5) آنچه که من را آزار می‌دهد این درد جسمانی و مسائل شخصی نیست من در این دنیا چیزی برایم اصلاً مهم نیست نه قدرت، نه ریاست، نه شهرت، نه ثروت، هیچی؛ من از این دنیایی که همه دارید دنبال آن می‌دوید و دست و پا می‌زنید، به خاطر آن کلاه همدیگر را برمی‌دارند، دروغ می‌گویند و به هم خیانت می‌کنند اصلاً ذره‌ای برای من ارزش ندارد، همه‌اش را یک جا به من در سینی تعارف کنند برنمی‌دارم و نمی‌خواهم. این‌ها تعابیر حضرت فاطمه(س) است.
 
اما می‌دانید چه چیزی من را خسته کرد و به ستوه آورد و نمی‌توانم آن را تحمل کنم، چه زشت است کُند شدن تلاش‌ها، آن چیزی که من را خسته کرده، وادادگی است این که دیگر ولش کن مهم نیست! آن چیزی که من را رنج می‌دهد ضعیف شدن انگیزه‌هاست. «وَ صَدْعِ الْقَناةِ، وَ خَطَلِ الاْراءِ،» سست شدن نیروها، کسانی که دیدیم همه نوع فداکاری حاضر هستند بکنند و بعضی‌هایشان تا مرز شهادت رفتند وا رفتند و دیگر برایشان مهم نیست چه اتفاقی می‌افتد؟
 
 فرمودند این من را رنچ می‌دهد. آن هویت دینی و آن غیرت انقلابی را از دست دادند هرکس سرش توی آخور خودش است. «خَطَلِ الاْراءِ،» یعنی چه؟ فرمودند آن چیزی که من را نگران کرده این است که اندیشه‌ها مضطرب شده است!
 
«خَطَلِ الاْراءِ،» یعنی انگار نمی‌توانید درست فکر کنید! مثل این که تهدیدها و فرصت‌ها را درست نمی‌فهمید و مغزتان درست کار نمی‌کند؟ تحلیل درستی ندارید که چه اتفاقی دارد می‌افتد و بعد چه خواهد شد؟
ما سر منافع شخصی و قدرت با کسی دعوا نداریم، صحبت بر سر حقیقت و عدالت است. وادادگی، سست‌عنصری و هرکس به فکر خودش و نداشتن تحلیل درست از صحنه، «خَطَلِ الاْراءِ،» شعور سیاسی‌شان و شعور دینی‌شان کار نمی‌کند، خطر مادی دنیوی برای خودمان نداریم هدف ما تأمین دنیا و آخرت مردم و تأمین آخرت خودمان است و باید مشکلات را، قصورات و تقصیرها را بشناسیم
 
حضرت زهرا(س) در این بخش از سخنان خود، به شدت از برخی رفتارها و رویکردهای افراد جامعه انتقاد می‌کنند و خستگی خود را از این وضعیت ابراز می‌دارند. ایشان به چند نکته‌ی کلیدی اشاره می‌کنند که در زیر به صورت پراگراف‌های جداگانه تحلیل می‌شوند:
 
1- خستگی از دنیا‌طلبی و فریبکاری: حضرت زهرا(س) از دنیاطلبی افراطی و فریبکاری‌هایی که برای رسیدن به قدرت و ثروت صورت می‌گیرد، به شدت انتقاد می‌کنند. ایشان بیان می‌دارند که این دنیا و ارزش‌های دنیوی برای ایشان هیچ ارزشی ندارد و آنچه که ایشان را آزار می‌دهد، این رفتارهای ناپسند است.
 
2- خستگی از وادادگی و سست‌انگیزی: یکی از مهم‌ترین دلایل خستگی حضرت زهرا(س)، وادادگی و سست‌انگیزی برخی از افراد جامعه است. ایشان از اینکه برخی از افراد، انگیزه و روحیه‌ی جهادی خود را از دست داده‌اند و به دنبال منافع شخصی خود هستند، ناراحت هستند.
 
3- خستگی از سردرگمی فکری: حضرت زهرا(س) از سردرگمی و آشفتگی فکری برخی افراد نیز ابراز ناراحتی می‌کنند. ایشان بیان می‌دارند که برخی افراد نمی‌توانند تهدیدها و فرصت‌ها را به درستی تشخیص دهند و تحلیل درستی از شرایط موجود ندارند.
 

بصیرت و تبیین ‌در مسجدالنبی

1- تبیین هویت و ماموریت
«أَیهَا النَّاسُ! اعْلَمُوا أَنِّی فَاطِمَةُ(س) »(6) می‌فرماید من را می‌شناسید؟ فاطمه‌ام، محمد پدر من بود. «أَقُولُ عَوْداً وَ بَدْءاً،» آنچه که می‌گویم حرف اول و آخر من است، هرچه می‌گویم و بخواهم بگویم همین است که الآن دارم می‌گویم. اولاً حرف آخر ما همان حرف اول ماست، ما مبانی‌مان را عوض نکردیم و نمی‌کنیم، هرچه اول گفتیم تا آخر اصول ما همان‌هاست ما خط عوض نمی‌کنیم. آنچه به شما می‌گویم شروع و پایان آن یکی است. آن چیست؟
 
حضرت زهرا(س) با معرفی خود به عنوان دختر پیامبر(ص) و تربیت‌یافته‌ی مستقیم ایشان، هویت والای خود را به مخاطبان یادآور می‌شوند. ایشان همچنین تأکید می‌کنند که سخنانشان برگرفته از آموزه‌های مستقیم پیامبر(ص) است و هیچ‌گونه انحرافی در آن وجود ندارد. این بخش از سخنرانی، نشان‌دهنده‌ی اعتماد به نفس و صراحت کلام حضرت است.
 
2-تبیین صداقت و امانتداری
«وَ لَا أَقُولُ مَا أَقُولُ غَلَطاً،» حضرت فاطمه(س) می‌فرمایند من حرف حساب نشده نمی‌گویم، کلمه‌ای نمی‌گویم که در مورد آن نیندیشیده باشم و نتوانم از آن دفاع کنم. «وَ لَا أَفْعَلُ مَا أَفْعَلُ شَطَطاً،» هرگز هیچ موضعی نمی‌گیرم و هیچ رفتاری نمی‌کنم که بی‌معنی و بی‌منطق باشد و نتوانم از آن دفاع کنم. - این‌ها خیلی جمله‌های قشنگی است، خیلی مهم است- می‌فرماید من هرچه می‌گویم و هر کاری که می‌کنم همه حساب شده و مهندسی شده است.
 
همین‌طوری کلمه‌ای از روی عصبانیت و از روی غم و غصه و انتقام از دهان من نمی‌پرد. هرچه می‌گویم منطقی دارد و هرچه می‌کنم حساب و کتاب دارد. «أَقُولُ عَوْداً وَ بَدْءاً،» او و پایان سخنم یکی است، تناقض نمی‌گویم و حرفم را عوض نمی‌کنم، نمی‌خواهم شما را فریب بدهم، شفاف و صادقانه به شما می‌گویم. «وَ لَا أَقُولُ مَا أَقُولُ غَلَطاً، وَ لَا أَفْعَلُ مَا أَفْعَلُ شَطَطاً،»(7) نه بی‌جا حرف و سخنی می‌گویم، کلمه‌ای از دهانم در نرفته و نه هیچ کار بیهوده و یاوه‌ای می‌کنم. هر موضعی می‌گیرم و هر کاری می‌کنم همه حساب و کتاب دارد و حساب شده است.
 
حضرت زهرا(س) با تأکید بر اینکه سخنانشان حساب شده و مبتنی بر حقایق است، به صداقت و امانتداری خود تأکید می‌کنند. ایشان همچنین بیان می‌کنند که هرگز سخنی را بدون دلیل و مدرک بیان نمی‌کنند. این ویژگی، از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های یک رهبر و مربی است.
 
3- بصیرت و تبیین در الگوبرداری از پیامبر(ص)
حضرت زهرا در جمع عیادت کنندگانش فرمود: «للَقَدْ جَاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنِینَ رَءُوفٌ رَحِیمٌ .
 
همانا رسولی از جنس شما برای (هدایت) شما آمد که فقر و پریشانی و جهل و فلاکت شما بر او سخت می‌آید و بر (آسایش و نجات) شما بسیار حریص و به مؤمنان رئوف و مهربان است.(8)
 
پیامبری که آمد و رفت، پیامی از آسمان‌ها آورده بود «مِنْ أَنْفُسِکمْ...» از خودتان بود. فرشته‌ای نبود که از آسمان بیاید، از مریخ نیامده بود، ناشناخته نبود، همه شما از کودکی و نوجوانی او را دیده بودید و می‌شناختید هیچ نقطه ضعفی در او ندیدید اگر یک نقطه ضعف داشت تا الآن آبرویی برای او نمی‌ماند. هیچ نقطه ضعفی حتی قبل از نبوت و بعثت در او نبود.
 
 اما نگاهش به شما چطور بود؟ از خودتان بود، مردمی بود، با شما بیگانه نبود، مشکلات شما را می‌شناخت. «عَزِیزٌ عَلَیهِ ما عَنِتُّمْ...» نسبت به مشکلات شما بی‌تفاوت نبود از رنج شما رنج می‌برد، شما هر مشکلی داشتید پیامبر بیش از خودتان برای شما غصه می‌خورد و نگران‌تان بود.
 
عَزِیزٌ عَلَیهِ ما عَنِتُّمْ؛ بر او گران و سخت بود رنجی که می‌بردید و می‌برید. «حَرِیصٌ عَلَیکمْ...» برای شماها حرص می‌زد – این آیه قرآن است – نه این که شماها را دوست داشت بلکه حریص بود که شماها به حقوق‌تان برسید و مصالح شما و رشد مادی و معنوی شما تآمین بشود.
 
 «بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُفٌ رَحِیمٌ» نسبت به شما و مؤمنین واقعاً مهربان بود و ادا درنمی‌آورد، عاشق‌تان بود، «رؤف» مهربان بود. «رحیم» یعنی چه، یعنی یک رحمت خاص. «رحمان» رحمت به همه موجودات و همه آدم‌ها حتی کفّار، حتی شیطان. ولی رحیم رحمت خاص است. یعنی ایشان محبّت خاص و توجه خاصی به شما (به مؤمنین) داشت.
 
 در واقع ایشان دارد این‌جا فلسفه دین را بیان می‌کنند و همین‌طور فلسفه دولت را که به مردم چه نگاهی باید داشت. فرمود پیامبر این‌گونه بود. نسبت به شماها حریص بود، با تک تک شما رنج می‌برد، یعنی ما هم باید این‌طور باشیم، رنج مردم رنج ماست، فدای مردم بشویم. حضرت فاطمه(س) می‌فرمایند رسول خدا فدای شما شد.
 
5- بصیرت و تبیین حکومت و رهبری
حضرت زهرا(س) با اشاره به آیه قرآن کریم، به ویژگی‌های اخلاقی پیامبر(ص) می‌پردازند. ایشان بر دلسوزی، مهربانی و دغدغه‌مندی پیامبر(ص) نسبت به امت تأکید می‌کنند. این بخش از سخنرانی، نشان می‌دهد که حضرت زهرا(س) پیامبر(ص) را الگوی کامل خود می‌داند و تلاش می‌کند تا راه ایشان را ادامه دهد.
 
حضرت زهرا(س) با توصیف ویژگی‌های اخلاقی پیامبر(ص)، در واقع فلسفه حکومت و رهبری اسلامی را تبیین می‌کنند. ایشان به ما می‌آموزند که یک رهبر باید دلسوز مردم باشد، به مشکلات آن‌ها رسیدگی کند و برای رفع آن‌ها تلاش کند.
  

تبیین و بصیرت در دعای حضرت زهرا(س)

یکى از دعاهاى حضرت زهرا علیهاالسلام این بود:  ِن دُعائِها علیهاالسلام: اَلّلهُمَّ اِنّى اَسْـأَلُکَ قُـوَّةً فى عِبـادَتِکَ وَتَبَصُّرا فى کِتابِکَ وَفَهْما فى حُکْمِکَ، اَللّـهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّـدِ وَالِ مُحَمَّـدٍ وَلاتَجْعَلِ الْقُرْانَ بِنا ماحِلاً وَالصِّراطَ زائِلاً وَمُحَمَّـدا صَلَى اللّهُ عَلَیهِ وَالِهِ عَنّـا مُوَلِّیا. (9)
 
بارالها: نیرومندى در بندگیت و بینش روشن در کتابت و فهم و درک احکامت را از تو خواستارم. خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست و قران را دور از دسترس ما و پل صراط را لغزشگاه ما و محمد صلی الله علیه و آله را رویگردان از ما قرار مده.
 
1- تبیین و بصیرت  محکم بودت در مسیر اطاعت
«اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ...» خدایا از تو چه می‌خواهم «قُوَّةً فِی عِبادَتِکَ...» می‌خواهم در بندگی تو قوی باشم، ضعیف نباشم. یعنی در خدمت تو، عبادت و بندگی تو، و مسیر تو باشم، اما قوی ظاهر بشوم نه ضعیف. این خیلی جالب و مهم است.
 
 قوی بودن در مسیر حق. مردد بودن، ضعیف بودن، ترسو بودن، آسیب‌پذیر بودن، زود خسته شدن، به ستوه آمدن، مأیوس شدن، این‌ها در کار نباشد. فرمودند خدایا من را در مسیر اطاعت خودت قوی کن. فرمودند مؤمن باید قوی باشد.
2- تبیین وبصیرت در فهم حقایق قرآن
و دیگر این که «وَ تَبَصُّراً فِی کِتابِکَ...» و این که خدایا به من کمک کن وقتی کتاب تو را می‌خوانم بفهمم و بخوانم، از هیچ آیه‌ای از کلمات تو، از هیچ کلمه‌ای عبور نکنم که درست نفهمم به من چه گفتی؟
 
 «تَبَصُّر» یعنی بصیرت، یعنی متوجه بشوم تو از ما چه خواستی؟ چه حقیقتی دارد به من منتقل می‌شود؟ خدایا بینش روشن در کتاب و کلماتت، از کنار کلمات تو عبور نکنم، در تک تک کلمات خداوند درست بیندیشم به من کمک کن.
 
3- تبیین و بصیرت در فهم درست احکام وعمل به آنها
«وَ فَهْماً فِی حُکْمِکَ.» خدایا من به احکام تو عمل می‌کنم اما من را کمک کن که آن‌ها را بفهمم که این احکام چیست و چرا باید عمل بشود؟ یعنی فهم احکام، عمل به احکام لازم است، اما حضرت فاطمه(س) می‌فرمایند کافی نیست. خدایا از تو فهم می‌خواهم، قدرت درست، ظرفیت درست فهمیدن احکام خود را، که این احکام فردی، اجتماعی، خانوادگی، سیاسی، عبادی، این‌ها برای چه و دقیقاً چه تغییری در ما باید بوجود بیاورد.
 
4- تبیین و بصیرت چگونگی فاصله نگرفتن از قرآن
«اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لاتَجْعَلِ الْقُرْآنَ بِنا ماحِلاً...» این هم خیلی تعبیر عجیبی است، اخطار است. می‌فرماید خدایا کمک کن که قرآن از دسترس من دور نشود که من قرآن را بخوانم اما با قرآن نتوانم رابطه برقرار کنم، قرآن در خانه‌ام باشد ولی از من دور باشد و دست من به آن نرسد! دستم به حقایق قرآنی نرسد! قرآن دارم و ندارم، قرآن می‌خوانم و نمی‌خوانم، قرآنی هستیم و نیستیم، خدایا قرآن را از دسترس من دور نکن، رابطه‌ات را با من قطع نکن، رابطه معرفتی‌ات را با من قطع نکن، چون قرآن، کتاب معرفتی است که خداوند فرستاده است.
 
حضرت فاطمه(س) در دعا از خداوند می‌خواهند که هم بفهمم و بصیرت داشته باشم و هم طوری نشود که قرآن از من فاصله بگیرد یعنی رعایت نکنم و برایم مهم نباشد
 
5- تبیین و بصیرت عدم لغزش در مسیر زندگی
«وَ الصِّراطَ زائِلاً...» خدایا صراط راه تو و راه حق، راه درست زیستن، سبک زندگی توحیدی، این پل صراط همین دنیاست، این زیر پای من نلغزد و نلرزد، خدایا من را در زندگی کمک کن که لیز نخورم. پایم نلغزد.
 
 چون بعضی‌ها وقتها فکر می‌کنیم یک پلی است که اگر این‌جا یک مقدار مهارت پل‌نوردی به دست بیاوریم آن‌جا خیلی راحت رد می‌شویم! آن پل صراط همین زندگی ماست، همین الآن روی پل صراط هستیم.
 
 امام(ره) می‌گفت که صراط ‌الله یا پل صراط که می‌گویند از روی آن عبور می‌کنید و باریک است و خطرناک است و جهنم زیر آن است، همین الآن روی همان پل صراط هستیم تا وقتی که در دنیا هستیم داریم از روی پل صراط عبور می‌کنیم. بعضی‌هایمان همین الآن سقوط کردیم ولی نمی‌فهمیم. وقتی مردیم می‌بینیم که کجا افتادیم.
 
 خدایا کن این صراط زیر پای من نلغزد. ایشان با آن عظمت می‌گوید، فاطمه(س) می‌گوید خدایا کمک کن قدم‌هایم را درست بردارم که این پل زیر پای من نلغزد.
 
6- تیبین و بصیرت شفاعت پیامبر اکرم (ص):
در پایان دعای خود، حضرت زهرا (س) از خداوند درخواست می‌کنند که در قیامت شفاعت پیامبر اکرم (ص) شامل حال آن‌ها شود. این درخواست نشان از عشق و ارادت عمیق ایشان به پیامبر اکرم (ص) و اهمیت جایگاه ایشان در زندگی حضرت زهرا (س) دارد.
«وَ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنّا مُوَلِّیاً.» خدایا یک طوری نشود که پیامبر در قیامت رویش را از من برگرداند و پشت خود را به من بکند. خیلی چیز عجیبی است.
 

تبیین و بصیرت حساب و کتاب قیامت

روایتی که می‌فرماید «وقتی فاطمه س آنچه را پیامبر ص فرمود، شنید، فریاد زد و گریه کرد، پیامبر ص از گریه ایشان به گریه افتاد و فرمود: دخترم گریه نکن که ملائکه از گریه تو اذیت می‌شوند، این جبرئیل است که از گریه تو به گریه افتاده و میکائیل و عزائیل از گریه تو به گریه افتاده‌اند، دخترم گریه نکن که از گریه تو زمین و آسمان در حال گریه هستند»،[10] این حدیث در واقع فضیلت برای حضرت فاطمه س است، نه نقیصه؛ زیرا اگر گریه فاطمه س مذموم بود، رسول خدا ص باید می‌فرمود گریه نکن که ملائکه الهی از گریه تو به خشم آمده‌اند؛ نه اینکه بفرماید ملائکه الهی از گریه‌ تو به گریه افتاده‌اند.
 
 
یک وقتی نقل شده که پیامبر(ص) آمدند دیدند حضرت فاطمه (س) مشغول ذکر و فکر هستند و اشک می‌ریزند و گریه می‌کنند. از ایشان پرسیدند که چرا برای چه گریه می‌کنی؟ گفتند برای مسائل دنیوی نیست، داشتم به آخرت و به قیامت فکر می‌کردم، نگران قیامت هستم، پیامبر(ص) فرمودند که برای قیامت و آخرت است گریه کن خیلی سخت است.
 
 آن‌جا یک وقت به فکر نباشی که من پدر تو هستم تو دختر من هستی خداوند طور دیگری حساب می‌کند، ‌همه ما باید حساب پس بدهیم. یعنی پیامبر(ص) به حضرت فاطمه(س) می‌گویند که اگر نگران قیامت و آخرت هستی گریه کن، جای گریه دارد خیلی سخت است. ایشان می‌گوید خدایا در قیامت طوری نشود که پیامبر اکرم(ص) رویش را از من برگردانند و بگویند این چه سبک زندگی‌ای بود؟
   

تبیین و بصیرت در حاکمیت و حقوق سیاسی

حضرت زهرا (س) به زیارت قبر سیدالشهداء حضرت حمزه(ع) رفته بودند،‌ شهید احد، سر مزار شهدا و ایشان برای زیارت رفته بودند. یک کسی سؤال کرد که چرا این‌طوری شد؟ اگر نمی‌شد چه می‌شد؟
 
قالَت فاطِمَةُ علیهاالسلام لِرَجُلٍ لَمّا سَئَلَها وَ هِىَ عَلى قَبرِ عَمِّها حَمزَة علیه السلام : اَما وَاللّه لَوْ تَرَکُوا الْحَقَّ عَلى اَهْلِهِ وَاتَّبَعُوا عِتْرَةَ نَبِیِّهِ لَمَااخْتَلَفَ فِى اللّهِ تَعالى اثْنانِ(11)
 
حضرت زهرا علیهاالسلام بر سر مزار حمزه علیه السلام در پاسخ شخصى مى فرماید: به خدا سوگند اگر حق را به اهلش واگذار مى نمودند و از عترت پیامبر پیروى مى کردند، حتى دو نفر درباره خدا اختلاف نمى نمودند (واسلام همه عالم را فرا مى گرفت.)
 
حضرت زهرا علیهاالسلام بر سر مزار حمزه علیه السلام در پاسخ شخصى مى فرماید: به خدا سوگند اگر حق را به اهلش واگذار مى نمودند و از عترت پیامبر پیروى مى کردند، حتى دو نفر درباره خدا اختلاف نمى نمودند (واسلام همه عالم را فرا مى گرفت.)
«قالَت فاطِمَةُ علیهاالسلام لِرَجُلٍ لَمّا سَئَلَها...» ایشان جواب دادند که اگر در مسئله حاکمیت و حقوق سیاسی درست رفتار می‌کردند و کسانی که حق حاکمیت بیش از بقیه داشتند به قدرت می‌رسیدند یعنی مسئله رهبری و خلافت و حکومت بعد از پیامبر «وَاتَّبَعُوا عِتْرَةَ نَبِیِّهِ...»
 
و اگر پا جای پای پیامبر می‌گذاشتند همین‌طور که خودشان توصیه کردند به خدا سوگند «لَمَااخْتَلَفَ فِى اللّهِ تَعالى اثْنانِ» در مورد خداوند در دنیا حتی دو نفر با هم اختلاف نمی‌کردند.
 
 این همه اختلافات دینی، مذهبی، که دو طرف بگویند خدا، دو طرف بگویند دین، دو طرف بگویند فلان، این‌ها اتفاق نمی‌افتاد، خدا را مبهم کردند و خدا مبهم شد.
 
 افراد مختلف، افراد متناقض بگویند و همه هم بگویند خدا دین، به خدا سوگند اگر بعد از پیامبر درست با مسئله حاکمیت مواجه می‌شدند لَمَااخْتَلَفَ، هرگز اختلاف نمی‌کردند؛ فِى اللّهِ تَعالى اثْنانِ، در مورد خداوند حتی دو نفر با هم اختلاف نمی‌کردند. الهیات هم درست می‌شد.
 
 بعد فرمودند و هیچ خانواده‌ای از حقش محروم نمی‌ماند و این حالت جنگ و نفرت و کشت و کشتارها مهار می‌شد چون صلح و عدالت می‌آمد ولی از این به بعد خون و خونریزی خواهد بود، ‌جهان اسلام گرفتار خون و آتش شد و این ادامه خواهد داشت چون سنگ بنا را کج گذاشتند.
 
اگر رعایت می‌کردند اسلام همه عالم را می‌گرفت. تمام جهان بر سر توحید متحد می‌شدند در تمام جهان، اختلاف بر سر خدا و درباره خداوند حل می‌شد، همه چیز گفته می‌شد و به همه سؤالات جواب داده می‌شد، ابهامات برطرف می‌شد.
 
یعنی مسئله حق حاکمیت و مسائل سیاسی دخالت دارد در این که حتی دین و الهیات تحریف بشود یا نشود. یعنی اگر دین با سیاست کار نداشته باشد سیاست با دین کار دارد، قدرت، سراغ الهیات می‌آید و حتی نوع اعتقادات و دینداری‌ها را هم خراب می‌کند.
 

تبیین بصیرت افزائی حضرت زهرا (س) از جایگاه حضرت علی (ع)

1- سهل انگارى کارگردانان سقیفه
قـالَتْ فـاطِمَةُ علیهاالسلام: مَا الَّذى نَقَمُوا مِنْ أَبى الحَسَنٍ؟! نَقـَمُوا ـ وَاللّه ـ مِنْهُ شِدَّةَ وَطْأَتِهِ وَ نَکالَ وَقْعَتِهِ وَ نَکیرَ سَیْفِهِ ـ وَ قِلَّـةَ مُـبالاتِهِ لِحَـتْفِهِ ـ وَ تَبَحُّـرِهِ فى کِتابِ اللّه ِ وَ تَنَمُّـرِهِ فى ذاتِ اللّه. (12)
 
حضرت زهرا علیهاالسلام فرمود: اینان ـ کارگردانان سقیفه ـ چه عیبى از ابوالحسن گرفتند؟! که او را براى رهبرى جامعه اسلامى صالح ندیدند! ـ بخدا سوگند عیب او را بر خورد سخت ـ و بدون مسامحه و سهل انگارى در برابر حق ـ و مرگبار بودن رویارویى با او و شمشیر برّان و بى اعتنایى به مرگ و آگاهى گسترده نسبت به کتاب خدا و گردن فرازى در راه خدا دانسته اند.
 
آنچه على علیه السلام را از همه ممتاز ساخته بود، استوارى در راه حق، جهاد بى امان با دشمنان خدا، شهادت طلبى و نترسیدن از مرگ، تبحّر در دین و شناختِ عمیق از مکتب و قرآن و قاطعیّت و سازش ناپذیرى در راه خدا بود. همین صفتها سبب شده بود کسانى از روى حسد و دشمنى وجود او را نتوانند تحمّل کنند و از در دشمنى با او درآیند.برای تبیین و تحلیل حدیث فوق به عنوان زیر اشاره می شود.
 
حضرت زهرا (س) در یک جلسه دیگری چندتا خصلت برای امیرالمؤمنین(ع) می‌آورند. لذا برای تبیین و بصیرت افزایی زنان مدینه، فرمودند: که به مردان‌تان از قول من بگویید مشکل‌تان با ابوالحسن با علی چه بود؟ نه این که چون ایشان شوهر من و پسرعموی من است، پیامبر هم به این خاطر نبود، یک نقطه ضعف از علی بگویید که بگویید به آن دلیل این اتفاق افتاد.
 
2- انتقام از حضرت علی(ع) بخاطر کینه
«وَ مَا الَّذِی نَقَمُوا مِنْ أَبِی الْحَسَنِ،» چه چیزی باعث شد که این‌طور با کینه انتقام بگیرند و این برخوردها را بکنند؟ «نَقَمُوا مِنْهُ وَاللَّهِ نَکِیرَ سَیْفِهِ...» ولی من به شما بگویم چه بود؟
 
به خدا سوگند انتقام دوران پیش از پیروزی را دارند می‌گیرند. همه باندها و جناح‌ها و قبایلی با هم متحد شدند که در انقلاب و در جنگ و قبل از پیروزی ضربه شمشیر علی را چشیده بودند.
 
 بزرگان همه این‌ها را علی(ع) وقتی که در صف کفار و مشرکین بودند در جبهه‌ها و در عملیات‌ها به خاک و خون کشید، حالا با اسم اسلام انتقام پیش از اسلام را دارند می‌گیرند.
 
 حالا این ضد انقلاب‌ها انقلابی شدند ابوسفیان و... همه با هم، حالا همه آمدند انقلابی و متدیّن شدند! انقلابیون پس از انقلاب! رزمندگان پس از پایان جنگ! فرمودند آن زمانی که خطر همه را می‌ترساند چه کسی به سینه خطر می‌رفت؟ کدام‌تان جلوتر از علی در شهادت‌طلبی بودید؟
 
3- حضرت علی(ع) در خط مقدم
پیامبر اکرم(ص) در پیچیده‌ترین وضعیت‌ها چه کسی را در حلقوم خطر و جنگ جلو می‌فرستاد؟ چه کسی باید بارها شهید می‌شد؟ چه کسی بود که هر وقت راجع به اسلام و پیامبر سؤال داشتید پیامبر ارجاع می‌داد که از او بپرسید؟ کدام‌تان از علی(ع) قرآن را بیشتر می‌شناسید؟ کدام‌تان بیشتر از او فداکاری کردید؟
 
حالا دارند شعارهای دیگری می‌دهند ولی دارند انتقام می‌گیرند و با شمشیر علی تسویه حساب می‌کنند! انتقام می‌گیرد «نَکِیرَ سَیْفِهِ» یعنی تنها عیب علی، شمشیر علی بود. برای این که در بدر و احد و خندق حساب خیلی‌ها را رسید. آمدند تسویه حساب می‌کنند این دفعه با پرچم اسلام.
 
4- حضرت علی (ع) آماده شهادت
«وَ قِلَّةَ مُبَالاتِهِ بِحَتْفِهِ ...» حضرت فاطمه(س) می‌گویند می‌دانید که بعضی از مردان شما از چه چیزی ناراحت هستند؟ از این که علی(ع) هر لحظه بگویند یک ساعت دیگر تو زنده‌ای یا مردی و کشته شدی برای علی، علی‌السویه بود اصلاً این عالم و عالم بعد برایش از نظر تکلیف فرقی نمی‌کرد، اصلاً خبر مرگ برایش خبر مهمی نبود، مثل این بود که بگویند لیوان را از این‌جا بردار این‌جا بگذار! علی با مرگ این‌طوری بود کدام شما این‌طور بودید؟ باید از چنین کسی انتقام بگیرند.
 
 ضرباتی که از او خوردند «وَ قِلَّةَ مُبَالاتِهِ بِحَتْفِهِ» و این که او اصلاً ترس از مرگ ندارد مرگ برای علی بازدارنده نیست، علی خطر نمی‌فهمد، علی تعداد نیروهای دشمن را در جنگ‌های زمان پیامبر اصلاً نمی‌شمارد که آن‌ها چند نفرند ما چند نفریم؟! مُبَالاتِهِ بِحَتْفِهِ، یعنی به مرگ بی‌اعتنای کامل بود، علی برای شهادت هر لحظه و هر روز آماده صددرصد بود
 
5- حضرت علی(ع) سرسخت در مقابل دشمن
«وَ شِدَّةَ وَطْأَتِهِ...» علی در برابر دشمنان خدا و خلق قاطع بود. «شِدَّةَ وَطْأَتِهِ» یعنی چنان محکم بود و بدون این که ذره‌ای نگران بشود و بترسد چرتکه بیندازد و شک کند، مأیوس بشود، چنان ضربات محکمی به کفر می‌زد «وَ نَکَالَ وَقْعَتِهِ...» ضربه‌های مرگبارش و خشم بی‌نهایت او در نبرد حق و باطل.
 
 علی برای مسائل دنیوی هیچ وقت عصبانی نشد و نمی‌شود. ولی سرعدل و ظلم و حق و باطل، سر توحید و شرک، علی تماماً خشم بی‌نهایت است. یعنی در مسائل اعتقادی و سر حق و باطل کوتاه نمی‌آید، سر مسائل شخصی چرا. خود ایشان هم فرمود به من هرچه توهین کنید و ظلم کنید من به راحتی می‌بخشم و اصلاً برایم مهم نیست اما اگر به امت اسلام ظلم کنید و به اصل اسلام حمله کنید جلوی همه می‌ایستم. به من هرچه می‌خواهید فحش بدهید.
 
6- خط قرمز حضرت علی(ع) اصول خداست
حضرت فاطمه(س) می‌فرماید: «وَ نَکَالَ وَقْعَتِهِ وَ تَنَمُّرَهُ فِی ذَاتِ اللَّهِ.» علی چون سر اصول کوتاه نمی‌آمد. فِی ذَاتِ اللَّهِ، یعنی برای خدا و در راه خدا قاطع بود هرجا حکم خدا بود کوتاه نمی‌آمد برای این بود که این‌قدر دشمن دارد.
 
یک وقتی آمدند به حضرت امیر(ع) گفتند پیامبر رفت، دارد می‌رود مریض شده، حالا این‌جا پیامبر هست از تو حمایت می‌کرد ایشان که برود پدرت را درمی‌آورم تو به خیلی‌ها در این نبردها ضربه زدی، از تو کینه دارند بعد از پیامبر می‌خواهی چه کار کنی؟
 
قضیه گذشت، در زمان خلافت یکی از خلفا آمد به حضرت امیر گفت که آن وقتی که به تو گفتم دارد می‌رسد حالا الآن خیلی از این بنی‌امیه آمدند و به اسم اسلام دارند توی حکومت سر کار می‌آیند حساب تو را می‌رسند.
 
حضرت امیر(ع) به آن‌ها از قول من بگو آن شمشیری که در بدر و احد، بزرگان‌تان را، سر بزرگان شما را با آن شمشیر پراندند آن شمشیر هنوز پیش من است، به آن‌ها بگو من ذره‌ای پشیمان نیستم و به هر کاری که در آن دوران با شما کردیم افتخار می‌کنم. به آن‌ها بگو علی همان علی است و شماها هم همان‌هایی هستید که بودید. شعارهایتان عوض شده و الا این جبهه همان جبهه است.
 

تبیین و بصیرت در خدا باوری در قرآن

1- حضرت در خطبه فدکیه فرمودند: «فَبِعَیْنِ اللَّهِ ما تَفْعَلُونَ،»(13) چرا فکر می‌کنید خداوند نابیناست و کارهایی که دارید می‌کنید و تصمیم‌هایی که می‌گیرید و سبک زندگی‌تان دیده نمی‌شود؟ بِعَیْنِ اللَّهِ، مستقیم پیش چشم خداوند هستید، «فَبِعَیْنِ اللَّهِ ما تَفْعَلُونَ،» هرچه می‌کنید پیش چشم خداست خدا دارد می‌بیند، خدا یک کلمه نیست واقعاً خدا هست و دارد می‌بیند، دارید دیده می‌شوید.
 
2- «وَ سَیَعْلَمُ الَّذینَ ظَلَمُوا اَىَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ،»(14) حضرت فاطمه(س) فرمودند تمام فداکاری‌هایتان و تمام فداناکاری‌هایتان همه ثبت می‌شود، همه تصمیم‌هایی که هر روز و هر شب می‌گیرید، حضرت فاطمه(س) فرمودند همه گفتن‌ها و نگفتن‌هایتان دیده شده و شنیده می‌شود، شیرتوشیر نیست و به زودی ستمگران خواهند دید و خواهند دانست که چگونه زیر و رو خواهند شد و چه سرانجامی خواهند داشت.
 
آخر خط ظلم، فلاکتی و بدبختی ظالم است. فرمودند هیچ کس در این دنیا قسر در نمی‌رود! چه ظلم‌های شخصی و چه ظلم‌های بزرگ ملی و جهانی،‌ حضرت فاطمه(س) فرمودند ستمگران قطعاً و به زودی خواهند دانست.
 
حالا حضرت فاطمه(س) می‌فرمایند همین الآن هر روز و هر لحظه کار را تمام شده بدانید، هر روز را روز آخر خودتان ببینید آماده باشید که جواب بدهید که چگونه زیستید و در چه مسیری مردید. این‌ها خیلی جمله‌های عجیبی است. فرمودند این‌هایی که سر قدرت هرکس هر کاری و هر غلطی می‌کند فکر نکنند که این‌ها پیروز شدند این‌ها پیروزی نیست چشم بهم بزنید از این عالم رفته‌اید.
 
و به زودی و بی‌شک خواهند دانست همه کسانی که حق و ناحق می‌کنند و ستم می‌کنند که چگونه زیر و رو خواهند شد. اوضاع بهم می‌ریزد این‌طوری نمی‌ماند. از این عالم می‌روید بعد می‌بینید چه خبر است و چه سرانجامی است؟
 
 
3- «وَ اَنَا اِبْنَةُ---- إِنْ هُوَ إِلَّا نَذیرٍ لَکُمْ بَیْنَ یَدَىْ عَذابٌ شَدیدٌ،(15) من کیستم؟ دختر آن کسی که خبر بد را به شما داد، اخطار بزرگ، که شما دارید می‌روید به سمتی که عذاب بسیار دردناکی پیش رو است. من دخترم آن کسی هستم که این خبر را آمد به شما داد، خطر جهنم، خطر عذاب ابد. «فَاعْمَلُوا...» حالا من به شما می‌گویم «اِنَّا عامِلُونَ،» ما عمل خواهیم کرد، ما به وظیفه خودمان عمل می‌کنیم؟ «وَ انْتَظِرُوا اِنَّا مُنْتَظِرُونَ.»
 
 شما منتظر باشید ما هم منتظر، همه ما منتظریم که چه خواهد شد؟ «فاِنَّا عامِلُونَ» اما انتظار ما این نیست که بنشینیم نگاه کنیم ما عمل کننده‌ایم
 
حضرت فاطمه(س) فرمودند ما به وظایف‌مان عمل می‌کنیم شما هم منتظر باشید. کسانی که می‌گویید این مسیر غلط است و در جبهه دشمن هستید، ما هم منتظر می‌مانیم. روزی خواهد رسید که انتظار ما و شما به پایان خواهد رسید، آن وقت معلوم می‌شود که چه کسانی بردند و چه کسانی باختند؟
 
نتیجه:
حضرت زهرا (س) در سخنان خود، به ویژگی‌های برجسته حضرت علی (ع) به عنوان یک رهبر دینی و سیاسی اشاره می‌کنند. ایشان بر شجاعت، عدالت‌خواهی، پایداری در برابر ظلم، فداکاری و بصیرت عمیق حضرت علی (ع) تاکید می‌کنند.
 
 حضرت زهرا (س) نشان می‌دهند که علی (ع) به عنوان یک رهبر، همواره در خط مقدم مبارزه با ظلم و فساد بوده و از هیچ کوششی برای دفاع از حق و عدالت فروگذار نکرده‌اند.
 
حضرت زهرا (س) با بیان روشن و صریح حقایق، تلاش می‌کنند تا مردم را نسبت به توطئه‌های دشمنان اسلام آگاه کنند و آن‌ها را به سمت حق و حقیقت هدایت نمایند. همچنین، ایشان بر اهمیت وحدت و همدلی در میان مسلمانان تاکید می‌کنند و نشان می‌دهند که تنها با اتحاد و همبستگی می‌توان بر مشکلات فائق آمد.
  
 پی نوشت ها:
1. زهرا(علیها السلام) برترین بانوى جهان‏، آیت الله العظمى ناصر مکارم شیرازى، سرور، قم، 1388، ه.ش، ص  219(خطبه در جمع زنان انصار)
2. همان
2. تحف العقول: ص 60.
3.حلیة الأولیاء: ج 8 ص 135.
4. تحف العقول: ص 223.
5. زهرا(علیها السلام) برترین بانوى جهان‏، آیت الله العظمى ناصر مکارم شیرازى، سرور، قم، 1388، ه.ش، ص  219
6. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ط - بیروت)، 111جلد، ج 29، ص223، دار إحیاء التراث العربی - بیروت، چاپ: دوم، 1403 ق.(خطبه فدکیه)
7. همان
8.آیه 128 سوره توبه
9.بلد الامین: 101
10. ابن طاووس، طرف من الأنباء و المناقب آل ابی‌طالب، ص199.
11.کفایة الاثر: 199
12.خطبه حضرت زهرا (س)احتجاج طبرسی، ۱: ۱۰۸- ۱۰۹، چاپ مشهد، ۱۴۰۳ ه. دلائل الامامة: 125.
13. خطبه فدکیه
14. آیه 227 سوره شعراء
15.آیه 46 سوره سبأ

محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق در تماسی تلفنی با بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه به تحولات کنونی این کشور و چالش‌های امنیتی پیش روی آن پرداخت.
 
السودانی تاکید کرد که امنیت سوریه، کلید ثبات کل خاورمیانه است.
 
وی خاطرنشان کرد که امنیت و ثبات سوریه ارتباط تنگاتنگی با امنیت ملی عراق دارد و نقش مهمی در امنیت منطقه و تلاش برای برقراری ثبات در خاورمیانه ایفا می‌کند.
 
دو طرف همچنین درباره روابط دوجانبه و همکاری مشترک بین دو کشور گفت‌و‌گو کردند.
 
 گروه‌های تروریستی از بامداد چهارشنبه با حمایت برخی از کشورها و ورود نیروهای تازه نفس خارجی، اقدام به حمله گسترده به مواضع ارتش سوریه در مناطق شمال غرب، غرب و جنوب غرب حلب کردند.

۶ ویژگی بارز در سبک زندگی حضرت زهرا(سلام اله علیه)

در روایات، لیله القدر به حضرت فاطمه زهرا(سلام اله علیه) تفسیر شده است و نیز ائمه(علیه السلام) که نور الله هستند به واسطه حضرت زهرا(سلام اله علیه)تنزل پیدا کرده اند.بر این اساس، ادامه وجود مقدس نبی اکرم(صلی اله علیه و آله)به حضرت زهرا(سلام اله علیه) است و حضرت زهرا(سلام اله علیه) کوثر عطاشده از خدای متعال به نبی اکرم(صلی اله علیه و آله)هستند.

در تبیین حوادث بزرگ، هر طایفه ای با درک خود حادثه را تببین کرده اند؛ ولی وقتی تمام تحلیل ها را کنار ادبیات وحی قرار دهیم همه رنگ می بازند. نسبت به فاجعه پیش آمده در صدر اسلام نیز همین گونه است؛ اینکه چه شد که وجود مقدس حضرت زهرا(سلام اله علیه)با تمام وجود برای دفع این انحراف به میدان آمدند، چه کردند و دامنه اقدامشان چه بود و این اقدامات، چه نتایجی داشت؛ تنها ادبیات قرآن و روایات است که می تواند مرجع فهم این وقایع باشد و تنها آن نگاه و دید نافذ است که می تواند ابعاد این حادثه را نشان دهد
 

۱ـ تلاش حضرت زهرا(سلام اله علیه) برای بازگرداندن تاریخ به مدار ولایت

خدای متعال دو چیز به پیغمبر(صلی اله علیه و آله)داده است که سرآمد همه نعمت ها و خیرات است: قرآن و اهل بیت(علیه السلام). همه مقامات قرآن و مقامات اهل بیت(علیه السلام) در وجود مقدس حضرت زهرا(سلام اله علیه) در این عالم تنزل پیدا کرده اند. در روایات، لیله القدر ـ که ظرف نزول قرآن است ـ به حضرت فاطمه زهرا(سلام اله علیه) تفسیر شده است و نیز ائمه(علیه السلام) که نور الله هستند به واسطه حضرت زهرا(سلام اله علیه)تنزل پیدا کرده اند.

بر این اساس، ادامه وجود مقدس نبی اکرم(صلی اله علیه و آله)به حضرت زهرا(سلام اله علیه) است و حضرت زهرا (سلام اله علیه) کوثر عطاشده از خدای متعال به نبی اکرم (صلی اله علیه و آله) هستند. پس وقتی می گویند ای پیغمبر، شما ابتری و ادامه نداری، مقصود ادامه نسل ظاهری نیست بلکه ادامه نبوت، ادامه هدایت و ادامه نور نبی اکرم (علیه السلام) است.به پیامبر گفتند اگر شما بروید، نور شما هم قطع می شود! خدا می فرماید: ما به تو کوثر داده ایم. حضرت زهرا(سلام اله علیه) آن کوثری است که دو حقیقت (قرآن و اهل بیت(علیه السلام)) از طریق او در عالم جاری می شود و باقی می ماند.
 

۲ـ تحمل مصائب برای عبور دادن مسلمین از اوهام طواغیت

آن کسی که مقاومتش، مسیر تاریخ را روشن می کند و حجت را بر همه تمام می کند، فاطمه ی زهرا(سلام اله علیه) است. کسانی که چشم هایشان را به روی این دوره ۷۵ تا ۹۵ روزه­ تاریخ می بندند و مبارزه جدی صدیقه طاهره(سلام اله علیه) و مقاومت او را در مقابل ظلمانی کردن تاریخ نمی بینند، بی­تردید ظلمت، آنها را فرا می گیرد و در قدم اول از امیرالمؤمنین(علیه السلام)، در قدم دوم از نبی خاتم(صلی اله علیه و آله) و در قدم سوم از خداوند متعال جدا می شوند. کسانی که چشم­هایشان را بر این نور بستند، با تمام ادّعایی که داشتند و با تمام عبادت و ریاضتی که انجام دادند زمین گیر شدند و صفشان را از صف امیرالمؤمنین(علیه السلام) و رسول الله(صلی اله علیه و آله) جدا کردند.

بلاهایی که حضرت زهرا(سلام اله علیه) تحمل می کنند، بلاهای سنگینی است که درک آنها به سادگی اتفاق نمی­افتد. بلای فراق رسول اکرم(صلی اله علیه و آله) از یک سو و بلای خانه نشین شدن امیرالمؤمنین(علیه السلام) از سوی دیگر، و نیز ماجرای کوچه و ماجرای خانه از جانب دیگر، بزرگترین مصائب را رقم زد. 

شاید بتوان گفت شهادت حضرت در سنین جوانی و مخفی بودن قبر ایشان، بزرگ­ترین شاهد حقانیت ایشان است. حضرت با تحمل این بلاها و یتیم گذاشتن فرزندان خود می رود تا راه غلبة جبهة توحید بر جبهة کفر را هموار نماید. حضرت زهرا(س) هزینه پیشرفت اسلام و اتصال عالم به نبوت و ولایت را با تحمل این مصائب عظیم پرداخته­اند. امام حسن(علیه السلام) و امام حسین(علیه السلام) و سایر اولاد معصومشان نیز بزرگ­ترین مصیبت­ها را در کلّ عالم تحمل کردند و صدیقه طاهره(سلام اله علیه) هم میثاقی عظیم بر تحمل این بلاها به خداوند متعال داده و به نحو اتمّ و اکمل به آن وفا کرده­ اند.
 

۳ـ حضرت زهرا (سلام اله علیه)، حقیقت شب قدر

بنا بر روایات، اگر کسی بتواند به حقیقت معرفت فاطمه زهرا(سلام اله علیه) راه پیدا کند، به شب قدر راه پیدا کرده است. روشن است که مقصود از این معرفت، معرفت به مقام نورانیت است؛ این معرفت معمولی راه­گشا نیست. حقیقت راه­یابی به شب قدر، راه یافتن به مقام ولایت خداوند متعال و معرفت به مقام نورانیت اولیای الهی است، که این معرفت، عین معرفت خداوند متعال است: «مَعْرِفَتِی بِالنُّورَانِیةِ مَعْرِفَةُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ وَ مَعْرِفَةُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَعْرِفَتِی بِالنُّورَانِیة». 

اگر کسی بتواند راه به آستانه رفیع فاطمه زهرا(سلام اله علیه) پیدا کند و نورانیت حضرت در دل او تجلی کند، به شب قدر راه یافته است؛ یعنی همه این راه­های طولانی با دست­یابی به این معرفت پیموده می شود، چون هدف چیزی نیست به جز قرب، عبودیت و معرفت. چیزی که باید به آن راه یافت و همه ی این عمر برای رسیدن به آن است، معرفت خداوند متعال است و این معرفت فقط از راه معرفت انوار ائمه معصومین (علیه السلام) ایجاد می شود و وجود صدیقه ی طاهره(سلام اله علیه) به گونه ای این نور را در عالم تجلی داده که راه معرفت خداوند متعال و معرفت این انوار الهی را آسان کرده است.

در درگیری با طواغیت، خداوند به پیامبر(صلی اله علیه و آله) لیله القدر عطا کرد. روایت داریم که یک شأن نزول سوره قدر این بود که حضرت رسول(صلی اله علیه و آله) رؤیایی دیدند و غصه دار بودند که از موضع خلافت ایشان می خواهند مردم را به قهقرا برگردانند؛ جبرئیل آمد و این سوره را آورد: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی لَیلَةِ الْقَدْرِ...»؛ ما به شما لیله القدر دادیم.... در روایات، لیله القدر به حضرت زهرا (سلام اله علیه) تفسیر شده است؛ یعنی ظهور نبوت نبی اکرم(صلی اله علیه و آله) و تحققش در این عالم و غلبه اش بر دشمنان حضرت، با این لیله القدر است.
 

۴ـ عصر ظهور، عصر تجلی حضرت زهرا (سلام اله علیه)

صدیقه طاهره(سلام اله علیه) می دانستند دیگر کار تمام شده و باید قرنها بگذرد تا عالم به مدار خودش باز گردد.تصرف ایشان برای بازگرداندن عالم به مدار حقبود؛ لذا مزد ایشان ظهور امام(عج الله) است. یکی از وعده هایی که خدای متعال به ایشان داده است این است که ظهور حتماً اتفاق می افتد. تلقی بنده از قرآن این است که عصر ظهور، عصر تجلی حضرت زهرا(س) از ورای امام زمان(عج الله) است که فرمود: «سَلَلْتَ مِنْهَا أَنْوَارَ الْأَئِمَّةِ».

وقتی امام زمان(عج الله)ظهور می کنند به واسطه امام زمان(عج الله)ـ که از طریق حضرت زهرا(سلام اله علیه)به پیغمبر داده شده ـشمس نبوت تجلی می کند: «و الشَّمْسِ وَ ضُحَاهَا * وَالْقَمَرِ إِذَا تَلَاهَا *وَالنَّهَارِ إِذَا جَلَّاهَا». در روایات فرموده اند: این خورشید، وجود مقدس رسول الله(صلی اله علیه و آله) است و امام زمان(عج الله)همان نهاری است که وقتی ظهور می کند،نور نبی اکرم(صلی اله علیه و آله) را تجلی می دهد.امام زمان(عج الله)آن کلمه غیبی است که خدای متعال به نبی اکرم(صلی اله علیه و آله)عطا کرده و تثبیت نبوت نبی اکرم(صلی اله علیه و آله)با این کلمه غیبی است و این کلمه غیبی از مصدر حضرت زهرا(سلام اله علیه) در این عالم تجلی کرده و به واسطه ایشان در این عالم تنزل پیدا کرده است.
 

۵ـ سلوک ولایی در زیارتنامه حضرت زهرا (سلام اله علیه)

زیارت حضرت زهرا(سلام اله علیه) پرمغز ومشتمل بر معارف بسیار بلندی است که سه فراز اساسی دارد؛ فراز اول بیان کننده این است که حضرت زهرا(سلام اله علیه) قبل از اینکه لباس خلقت بشری بپوشند، مورد امتحان قرار گرفتند و در این امتحان، خداوند ایشان را صابره یافته است. امتحان گیرنده خداوند متعال است که قبل از خلقت در این عوالم، حضرت زهرا(سلام اله علیه) را در این امتحان پایدار یافته است «یا مُمْتَحَنَةُ امْتَحَنَک اللَّهُ الَّذِی خَلَقَک قَبْلَ أَنْ یخْلُقَک فَوَجَدَک لِمَا امْتَحَنَک صَابِرَةً».

سپس در فراز دوم زیارت، نقش مؤمنین را بیان می کند، که ولایت و محبت اهل بیت(علیه السلام) را در دل داشته و بر تمام دینی که پیامبر اکرم(صلی اله علیه و آله)و وصی ایشان حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام)آورده اند، استوارند و تبعیض دردین ندارند. فراز سوم زیارت نیز درخواستی است که ـ بعد از این ولایت و تصدیق و پایداری و صبرـ مؤمنین از حضرت زهرا(سلام اله علیه) دارند، و آنهم درخواست الحاق و طهارت نفس است، که به دست صدیقه طاهره(سلام اله علیه) محقق می شود؛ که حقیقت طهارت، همان توحید و پاک شدن از شرک آشکار و خفی است«فَإِنَّا نَسْأَلُک إِنْ کنَّا صَدَّقْنَاک إِلَّا أَلْحَقْتِنَا بِتَصْدِیقِنَا لَهُمَا بِالْبُشْرَی لِنُبَشِّرَ أَنْفُسَنَا بِأَنَّا قَدْ طَهُرْنَا بِوَلَایتِک ».
 

۶ـ تسبیحات حضرت زهرا (سلام اله علیه)، طریق شفاعت ایشان

تسبیح مقدس حضرت زهرا(سلام اله علیه)هدیه ایشان به ماست. رسول خدا(صلی اله علیه و آله) به ایشان هدیه داد و ایشان به ما. اگر کسی با آداب، متذکر به آن شود، اثر آن در ترازوی عمل، فراوان است و شیطان را طرد می کند؛ «مَنْ سَبَّحَ تَسْبِیحَ الزَّهْرَاءِ ع ثُمَّ اسْتَغْفَرَ غُفِرَ لَهُ وَ هِی مِائَةٌ بِاللِّسَانِ وَ أَلْفٌ فِی الْمِیزَانِ وَ تَطْرُدُ الشَّیطَانَ وَ تُرْضِی الرَّحْمَنَ».

اگر کسی آن را بعد از نماز واجب بگوید، خدا او را می آمرزد و مطهر انسان است؛ فرمودند: «مَنْ سَبَّحَ تَسْبِیحَ فَاطِمَةَ ع قَبْلَ أَنْ یثْنِی رِجْلَیهِ مِنْ صَلَاتِهِ الْفَرِیضَةِ غَفَرَ اللَّهُ لَه ». اگر کسی تسبیحات حضرت را و سپس یک «لا اله الا الله» بگوید، همه گناهانش پاک می شود.این تسبیح ذکر کثیر است.

در قرآن می فرماید: «یأَیهَّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ اذْکرُواْ اللَّهَ ذِکرًا کثِیرًا * وَ سَبِّحُوهُ بُکرَةً وَ أَصِیلاً»؛ اگر شما اینگونه ذکر داشته باشید، خداوند و ملائکه بر شما صلوات می فرستند و شما را از ظلمات به نور می برند و از ذنوب و عیوب و شرک خارج می کنند.

این نور، وادی توحید و ولایت است و صلوات خدا ما را به این محیط خواهد برد. اگر کسی این تسبیحات را گفت، با ذکر کثیر همراه شده است و مطهر و نورانی و موحد می شود. این امر البته به شفاعت ایشان است؛ یعنی این نور از جانب ایشان می آید؛ باید اجازه بخواهیم که ما را هم وارد این وادی کنند؛ لذا در روایت فرموده اند این تسبیحات از هزار رکعت نافله در روز بهتر است. با این تسبیح، انسان می تواند به حقیقت تکبیر و تحمید و تسبیح و تهلیل برسد.

سلمان فارسی، یار وفادار پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت عصمت و طهارت، یکی از راویان مهم روایات درباره زندگی حضرت زهرا (س) است. او به عنوان یکی از نزدیکان حضرت زهرا (س)، شاهد بسیاری از لحظات حساس زندگی ایشان بوده و روایات او، تصویری روشن و زنده از شخصیت، زندگی و مبارزات این بانوی بزرگوار به دست می‌دهد.
 
روایات سلمان فارسی، گنجینه‌ای ارزشمند از اطلاعات درباره زندگی شخصی، اجتماعی و سیاسی حضرت زهرا (س) است. او به عنوان یکی از شاگردان مکتب فاطمی، به بسیاری از اسرار و رموز زندگی حضرت زهرا (س) آگاهی داشته و این اسرار را برای نسل‌های بعد به یادگار گذاشته است.
 
در این مقاله، با تکیه بر روایات سلمان فارسی، به بررسی ابعاد مختلف زندگی حضرت زهرا (س) خواهیم پرداخت. از جمله موضوعاتی که در این مقاله مورد بررسی قرار خواهد گرفت، می‌توان به زندگی روزمره حضرت زهرا (س)، نقش ایشان در جامعه اسلامی، مبارزات ایشان برای دفاع از حق و عدالت و همچنین جایگاه ایشان در شیعه اشاره کرد.
 
با مطالعه این مقاله، می‌توانیم به درک عمیق‌تری از شخصیت، مقام و منزلت حضرت زهرا (س) دست پیدا کنیم و از سیره و روش زندگی ایشان الگو بگیریم.
 

رازهای زندگی حضرت زهرا (س) از زبان سلمان فارسی

سلمان فارسى از راویان حدیث حضرت  زهرا(س)

عده نسبتا زیادى از حضرت زهرا علیهاالسلام حدیث نقل کرده اند که علاوه بر امیرمؤ منان ، امام حسن ، امام حسین ، حضرت زینب و ام کلثوم افراد زیر به نقل حدیث از حضرتش پرداخته اند :
 
سلمان فارسی یکی از یاران نزدیک پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) به شمار می‌رود که به واسطه دانش گسترده، تقوا و وفاداری به اهل بیت، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ اسلام دارد. ارتباط نزدیک او با حضرت زهرا (س) و روایاتی که از ایشان نقل می‌کند، بر اهمیت و جایگاه سلمان افزوده است.
 
دلایل اهمیت روایات سلمان فارسی از حضرت زهرا (س):
1- جایگاه خاص سلمان: سلمان فارسی به عنوان یکی از اصحاب خاص پیامبر (ص) و اهل بیت (ع)، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود و به بسیاری از اسرار و علوم اسلامی آشنایی داشت.
 
2- اعتماد حضرت زهرا (س): حضرت زهرا (س) به سلمان اعتماد کامل داشتند و بسیاری از مسائل را با او در میان می‌گذاشتند. این اعتماد نشان از جایگاه ویژه سلمان نزد ایشان دارد.
 
3- تایید روایات: روایات نقل شده از سلمان فارسی، در بسیاری از موارد با روایات دیگر ائمه اطهار (ع) و اصحاب پیامبر (ص) همخوانی دارد و از این رو، اعتبار بیشتری می‌یابد.
 
موضوعات روایات سلمان از حضرت زهرا (س):
روایات نقل شده از سلمان فارسی درباره حضرت زهرا (س) به موضوعات مختلفی می‌پردازد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
 
1- زندگی شخصی حضرت زهرا (س): سلمان به توصیف زندگی روزمره، عبادات، اخلاق و رفتار حضرت زهرا (س) پرداخته است.
2- علم و دانش حضرت زهرا (س): سلمان از دانش گسترده حضرت زهرا (س) در زمینه‌های مختلف، از جمله تفسیر قرآن، فقه و علوم غیبی سخن گفته است.
 
3- مقام و منزلت حضرت زهرا (س): سلمان به مقام و منزلت والای حضرت زهرا (س) در نزد خداوند و پیامبر (ص) اشاره کرده است.
 
4- وقایع پس از رحلت پیامبر (ص): سلمان به وقایعی که پس از رحلت پیامبر (ص) برای حضرت زهرا (س) رخ داده است، اشاره کرده و از جمله مظلومیت ایشان سخن گفته است.
 

جواب حضرت زهرا (س) به سوال سلمان فارسی

پیامبر صلى الله علیه و آله روزى از جمع مسلمانان حاضر در مسجد سؤال کردند که اى شى ء خیر للنساء؛ چه روش و سیره اى براى زندگانى بانوان بهتر است؟
 
هر کس به فراخور معرفت خویش جوابى مى داد؛ اما هیچ جوابى پیامبر را قانع نمى ساخت. در این هنگام سلمان فارسى که در آن روزگار پیرمردى باوقار و پُرذکاوت و در میان آن جمع، به لحاظ ایمان و معرفت بالاتر بود، با خود اندیشید که پاسخ این سؤال دقیق از سطح عمومى اندیشه ى مردان فراتر است.
 
 از این روى، در بحبوحه ى اظهارنظرهاى گوناگون، خود را به خانه ى زهرا علیهاالسلام که متصل به مسجد پیامبر بود، رسانید و پاسخ سؤال پیامبر را از یگانه دخترش جویا شد. حضرت زهرا علیهاالسلام در پاسخ سؤال پدر فرمودند: خیر للنساء أن لایرین الرجال و لا یراهن الرجال؛ (1)
 
براى زنان بهتر است که مردان نامحرم را نبینند و مردان نامحرم نیز ایشان را نبینند.
 
سلمان به جمع حاضر در مسجد بازگشت و پاسخ را طرح نمود. پیامبر دانستند که این پاسخ از خود سلمان نیست؛ از این روى پرسیدند: این جواب را از که آموختى؟
 
سلمان عرضه داشت: سؤال شما را از دخترتان زهرا پرسیدم و چنین پاسخ شنیدم.
 
پیامبر در این هنگام فرمودند: جعلت فداها أبوها... ان فاطمه بضعه منى؛ پدرش به فدایش باد... به راستى که فاطمه پاره اى از وجود من است.
 
این روایت معروف با عبارت هاى مختلفى، در منابع پرشمارى از کتاب هاى حدیثى، اخلاقى و تاریخى شیعه و سنى موجود است. (2)
 

سلمان فارسى و چادر  وصله دار حضرت زهرا(س)

سیره فاطمه زهرا علیهاالسلام، الگوی بارزی از وارستگی از دنیا و دل سپردن به خداست. ایشان با زندگی ساده و بی‌آلایش خود، به بهترین شکل ممکن آموزه‌های قرآنی را در عمل پیاده کردند.
 
فاطمه زهرا، حتی در زمانی که فدک، زمین حاصلخیزی به او رسید، به جای استفاده از ثروت آن برای تجملات، تمام درآمد آن را در راه خدا هزینه کرد. این نشان از آن دارد که وارستگی و ساده‌زیستی او ریشه در معرفت عمیق او به حقایق دنیا و آخرت داشت
 
روزى سلمان فارسى فاطمه را با چادرى ساده و پُروصله از لیف خرما مى بیند که به دیدار پدر مى رفت. تعجب مى کند و گریه کنان مى گوید: غم و اندوه بر ما باد! دختران پادشاهان ایران و روم بر تخت هاى طلا مى نشینند و پارچه هاى زربفت و حریر به تن مى کنند و این دختر محمد است که چادرى ساده با دوازده وصله بر سر دارد.
 
قالت فاطمه علیهاالسلام: یا رسول الله ان سلمان تعجب من لباسى، فوالذى بعثک بالحق مالى و لعلى منذ خمس سنین الا مسک کبش تعلف علیها بالنهار بعیرنا و اذا کان اللیل افترشناه و ان مرفقتنا لمن أدم حشوها لیف». فقال النبى صلى الله علیه و آله: یا سلمان! ان ابنتى لفى الخیل السوابق.
 
وقتى فاطمه خدمت پدر مى رسد، شگفتى سلمان را مطرح مى کند: اى رسول خدا! سلمان از سادگى لباس من تعجب مى کند. سوگند به خدایى که تو را مبعوث فرمود، مدت پنج سال است که فرش خانه ى ما پوست گوسفندى است که روزها شترمان بر روى آن علف مى خورد و شب ها روى آن مى خوابیم و بالش ما پوستى است پر شده از لیف خرما.آن گاه رسول خدا به سلمان فرمود: همانا دخترم در زمره ى سبقت گیرندگان به سوى خداست. (3)
 
پیامبر اکرم (ص) نیز در تربیت فاطمه زهرا، بر اهمیت وارستگی از دنیا و دل بستن به آخرت تأکید می‌کردند. ایشان به فاطمه می‌فرمودند که دنیا فریبنده است و نباید به آن دل بست.
 
در نهایت، زندگی فاطمه زهرا علیهاالسلام، الگویی است برای همه کسانی که می‌خواهند به سعادت دنیا و آخرت دست یابند. ساده‌زیستی، وارستگی از دنیا و دل بستن به خدا، کلید اصلی رسیدن به این سعادت است.
 

سلمان فارسی شاهد آسیاب کردن حضرت زهرا(س)

سلمان فارسى مى گوید: روزى وارد منزل فاطمه (علیها السلام ) شدم و مشاهده کردم فرزند او حسین که در آن زمان شیر خواره بود، از شدت گرسنگى در گهواره گریه مى کند و فاطمه با عجله مشغول دستاس کردن است و جو آرد مى کند. از خون دست او دستاس خونى گردیده و کنیز خدمتکارش بیکار نشسته بود.
 
دیدن این منظره مرا متاثر کرد. عرض کردم : اى دختر پیامبر، چرا دستور نمى فرمایید فضه جو را دستاس کند، فرمود: برنامه کار منزل بین من و او تقسیم شده ، یک روز خدمات خانه به عهده اوست و یک روز به عهده من . امروز نوبت من است و فضه باید استراحت کند.
 
سلمان مى افزاید: عرض کردم : اى دختر رسول خدا! من بنده آزاد شده شمایم . اجازه فرمایید جو را آرد کنم و شما فرزند خود را ساکت کنید. فاطمه قبول نمود و مشغول آرام کردن حسن و حسین شد. من مقدارى جو آرد نمودم و سپس به مسجد رفتم .
 
دختر رسول خدا با این رفتار طریقه درست برخورد صحیح با کارگر را به همه مسلمانان نشان مى دهد و در واقع به همه کارفرمایان
 
باید توجه داشت که زهرا (علیهاالسلام) همانطور که خود در روایتى مى فرماید در طى چند سال اول زندگى با على (ع) در تنگدستى و سختى زندگى کرده است(4).
 
ولى از وقتى که پیامبر (ص) املاک فدک را به او بخشید وضع بهتر شد، و نیز نقل شده که پیامبر (ص) «فضّه» را که کنیزى بود به او بخشید (5)
 
بنابراین اگر در برخى روایات دیده مى شود که اهل بیت در سختى و تنگدستى بوده اند و در برخى دیگر از وجود خادمه در منزل
 
سخن گفته است باید توجه داشت که مربوط به دوره هاى مختلفى از زندگى زهرا علیهاالسلام است.) هست (که کارها را انجام دهد)، فرمود: رسول خدا (ص) به من سفارش کرده است که یک روز خدمت با «فضّه» و یک روز با من باشد، و نوبت او دیروز بود.(6)
 

سلمان فارسی و درخواستش از حضرت زهرا(س)

بعد از اینکه على(ع) را دستگیر کردند که به جانب مسجد ببرند حضرت زهرا (س) که جان على را در خطر دید شجاعانه پیش رفت و دامنش را محکم گرفت و گفت نمى گذارم همسرم را ببرید. قنفذ دید زهرا دست از على برنمى دارد، آنقدر با تازیانه به دست نازنین او زد که بازویش ورم کرد. (7)
 
فاطمه علیهاالسلام در میان ازدحام جمعیت بین در و دیوار قرار گرفت و چنان فشار بر پهلوى آن بانوى شجاع وارد شد که پهلویش شکست و طفلى که در شکم داشت سقط شد.(8)
 
هنگامى که حضرت فاطمه (س)  به خود آمد دید على علیه السلام را به جانب مسجد برده اند و جاى درنگ نیست، جان على در معرض خطر واقع شده و باید از او دفاع کرد.
 
 لذا با تن خسته و پهلوى شکسته از خانه بیرون آمد و به اتفاق گروهى از زنان بنى هاشم روانه مسجد شد. دید على علیه السلام را بازداشت نموده اند.
 
رو به مردم کرد و فرمود: دست از پسر عمویم بردارید و الا به خدا سوگند گیسوانم را پریشان مى کنم و پیراهن پیغمبر را بر سر مى افکنم و به درگاه خدا ناله مى کنم و بر شما نفرین مى نمایم. سپس رو به ابوبکر نمود و فرمود: تصمیم دارى شوهرم را بقتل رسانى و کودکانم را یتیم نمایى؟
 
 اگر او را رها نسازى موهایم را پریشان مى کنم و بر سر قبر پدرم نزد خدا استغاثه مى نمایم. این را بگفت و دست حسن و حسین علیهماالسلام را گرفت و به سوى قبر رسول خدا حرکت نمود. تصمیم داشت به جمعیت نفرین کند و بوسیله ى ناله هاى جانگدازش دستگاه ظلم و ستم را واژگون نماید.
 
 حضرت على دید اوضاع خطرناکى بوجود آمده و به هیچ قسمى ممکن نیست فاطمه (علیهاالسلام) از تصمیمش منصرف گردد. به سلمان فارسى فرمود: دختر پیغمبر را دریاب و از نفرین منصرفش ساز. سلمان خدمت حضرت زهرا رسید و عرض کرد: اى دختر پیغمبر پدرت براى جهانیان رحمت بود از نفرین منصرف شو. فرمود:
 
اى سلمان بگذار تا داد خودم را از این بیدادگران بگیرم. عرض کرد: اى دختر پیامبر! على (علیه السلام) مرا خدمت شما فرستاده و امر کرده که به منزل برگردید. فاطمه وقتى امر على (علیه السلام) را شنید فرمود: چون او دستور داده اطاعت مى کنم و شکیبایى را پیشه مى سازم. و به روایتى دیگر فاطمه دست على را گرفت و به خانه برگشتند. (9)
 

آواى تکبیر سلمان فارسى در شب عروسی حضرت زهرا(س)

روز اول ماه ذیحجه سال دوم هجرت (10) روز بسیار مبارکى بوده چرا که در حقیقت روز شادى پیامبر صلى الله علیه و آله و اهل بیت بوده است . روزى که در شب آن ، پیامبر صلى الله علیه و آله فاطمه علیهاالسلام را به خانه على فرستاد .
 
مورخین درباره کیفیت بردن فاطمه علیهاالسلام نوشته اند : شب که فرا رسید پیامبر صلى الله علیه و آله به سلمان فرمود : بغله شهبایم را بیاور و پس از آماده شدن ، پیامبر صلى الله علیه و آله فاطمه علیهاالسلام را بر مرکب خود سوار کرده تا به خانه على ببرد .
 
پس سلمان افسار مرکب را در دست گرفته و رسول خدا صلى الله علیه و آله در پشت سر او قرار گرته بود ، هم چنان که به راه خود ادامه مى دادند ناگهان از پشت سر ، سر و صدایى به گوشش رسید ، نگاه کرد دید جبرئیل و میکائیل و اسرافیل هستند که به همراه گروهى از فرشتگان به زمین فرود آمده اند . پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود :
 
اى جبرئیل ! براى چه نازل شده اید ؟ در پاسخ گفت : اى رسول خدا صلى الله علیه و آله آمده ایم تا فاطمه علیهاالسلام را به خانه على ببریم ، پس جبرئیل تکبیر گفت و میکائیل نیز تکبیر گفت و اسرافیل چنین کرد و سایر فرشتگان به دنبال این سه فرشته
 
تکبیر سر دادند و به دنبال آنها پیامبر صلى الله علیه و آله تکبیر گفته و در آخر سلمان فارسى آواى تکبیر را سر داد و از آنها پس در مراسم عروسى و بردن عروس به خانه شوهر تکبیر گفتن سنت شد . (11)
 
هم چنین نقل شده که پیامبر صلى الله علیه و آله به دختران عبدالمطلب و زنان مهاجرین و انصار دستور داد تا به همراه فاطمه علیهاالسلام بوده و شادى کنان رجز بخوانند و تکبیر بگویند و سخنى که مورد رضاى خدا نیست بر زبان جارى نسازند .
 
جابر گوید : پس فاطمه علیهاالسلام را بر شهباى خود سوار کرده و سلمان افسار آن را به دست گرفته و گرداگرد فاطمه علیهاالسلام هفتاد هزار حوریه در حرکت بودند .
 
از سوى دیگر پیامبر صلى الله علیه و آله و حمزه ، عقیل و جعفر و سایر اهل بیت نیز در پشت سر فاطمه علیهاالسلام در حالى که شمشیرهاى خود را کشیده بودند ، به راه افتادند و زنان پیامبر صلى الله علیه و آله به همراه دیگر زنان در پیشاپیش کاروان شادى حرکت کرده و ام سلمه و حفصه و معاذه مادر سعد سروده اى مى خواندند و در سایر زنان با تکرار مصراع اول شادى خود را اظهار مى کردند و سپس تکبیر سر مى دادند تا این که داخل على شدند . (12)
 

سلمان فارسی شاهد ایثار و بخشش حضرت زهرا(س)

امیرالمؤمنین علی (ع) زره خود را فروخت و پول آن را از بابت مهریه زهرا (س) به خدمت رسول خدا تقدیم داشت و پیامبر بزرگوار اسلام نیز پولها را در اختیار چند نفر از اصحاب خود قرار داده و سفارش فرمودند:«برای فاطمه جهیزیه فراهم کنند »
 
از جمله خریدها بدین منظور، پیراهن عروسی بود که به هفت درهم خریداری شده بود و زهرا آن را در شب عروسی به تن کرده و در حال رفتن به خانه شوهر بود … در حالی که سلمان افسار مرکب فاطمه (س) را در دست داشت و آرام آرام رو به سوی خانه استیجاری که در کنار مدینه قرار گرفته بود می رفتند، ناگهان کنیزی به دختر پیامبر (ص) سلام کرد و از مشکلات خود سخن گفت و برای رفع نیازش از آن بانوی گرامی اسلام درخواست کمک نمود …
 
فاطمه (س) به زنانی که دور او را گرفته بودند فرمودند:
 
کمی آرام باشید و اطراف مرا مراقبت کنید و خود از مرکب پایین آمد و در میان کاروان زنان که مانند نگین او را محاصره کرده بودند، پیرهن تازه را از تنش درآورد و آن را به کنیز سائل بخشید و خود لباس کهنه پوشید و حرکت به سوی خانه بخت را از سر گرفت …
 
شب زفاف به پایان رسید. رسول خدا همراه با کاسه ای شیر به دیدار دختر و داماد شتافت، در حالی که صبحانه میل می کردند، رسول خدا فاطمه (س) را تماشا می کرد، در این حال پیامبر (ص) متوجه شد که دخترش زهرا لباس کهنه بر تن دارد، با تعجب پرسید:
 
دخترم! چرا لباس نو نپوشیده ای؟
 
فاطمه: پدر جان! دیشب آن را به کنیزی بخشیدم که نیازمندش بود. رسول خدا: عزیزم! مناسب بود برای مراعات حال داماد، لباس نو را برای خود نگه می داشتی.
 
فاطمه: پدرجان! این درس را از قرآن آموخته ام که می فرماید: «در احسان کردن پیوسته چیز مطلوب و مورد علاقه تان را احسان کنید.» (13)
 
علاوه بر این، شما نیز همیشه چنین می کردید …پیامبر (ص) دیگر سخنی نگفت، ولی گویا از درون خود به دخترش عشق می ورزید و از چنین ایمان و ایثارگری او به خود می بالید. (14)
 
شب عروسی برای هر عروس و دامادی خاطره آمیز و بسیار حساس است. زیبایی و آراستگی عروس در چنین شبی در افکار و عشق و علاقه ی آتی داماد مؤثر می باشد و به عنوان پایه و اساس زندگی مشترکشان به حساب می آید، ولی فاطمه ی زهرا (س) با در نظر گرفتن همه ی این مسائل و شناختی که از حضرت علی (ع) دارد، تنها پیرهن تازه اش را به سائل می بخشد و خود پیرهن کهنه می پوشد.
 

سلمان فارسی و دعای نور حضرت فاطمه (س)

حضرت فاطمه (س) دعاهای زیادی می خواند و برخی از آنها را به اصحاب و یاران مخصوص پیامبر خدا (ص) تعلیم فرمود، که در کتابهای ادعیه آمده است، ولی در میان آنها دعایی بسیار با برکت و آثار خیر وجود دارد، که آن را به حضرت سلمان سفارش فرمودند و افزودند که آن را بیشتر بخواند و فرمودند از جمله آثار آن این است که: تو را تب نمی گیرد و سعی کن بر خواندن آن مداومت نمایی …
 
حضرت سلمان می گوید: سوگند به خدا که آن را به بیش از هزار نفر آموختم که در تب و بیماری می سوختند و به برکت دعای آن حضرت همگی شفا یافتند. اینک متن آن دعا را برای خوانندگان عزیز ترسیم می نماییم:
 
بسم اللَّه الرحمن الرحیم،
بسم اللَّه النور،
بسم اللَّه نور النور،
بسم اللَّه نور علی نور،
بسم اللَّه الذی هو مدبر الامور،
بسم اللَّه الذی خلق النور من النور،
الحمد للَّه الذی خلق النور من النور
و انزل النور علی الطور، فی کتاب مسطور، فی رق منشور، بقدر مقدور، علی نبی محبور،
الحمد للَّه الذی هو بالعز مذکور و بالفخر مشهور و علی السراء و الضراء مشکور و صلی اللَّه علی سیدنا محمد و آله الطاهرین. (15)
 
و بالاخره حضرت فاطمه (س) آن قدر دعا کرد و در برابرش از منافقین و مهاجمین به دودمانش مصیبت دید که دعای نهایی عَجِّلْ وَفاتی سر داد و شیفتگانش را به عزای خود مبتلا ساخت.
 

سلمان فارسی محرم اسرار خاندان رسول الله (ص)

سلمان فارسی از یاران ویژه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و امیرالمؤمنین علی علیه السلام به شمار می آمد و این خانواده را بسیار دوست داشت.
 
ابن اثیر جزری، تاریخ نگار نامدار می نویسد:سلمان، از بهترین یاران پیامبر و از زاهدان و دانشمندان آن روزگار بود و از کسانی به شمار می رفت که با رسول خدا صلی الله علیه و آله، ارتباط محکمی داشت.(16)
 
ابن ابی الحدید نیز می نویسد: «سلمان از شیعیان علی علیه السلام و از خواص یاران او بود».(17) سلمان فارسی و به تعبیر زیبای امام صادق علیه السلام، سلمان محمدی(18) به پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و اهل بیت عصمت و طهارت عشق و علاقه فراوانی داشت. دوستی و محبت او به اهل بیت به گونه ای بود که پیامبر، او را از اهل بیت خویش به شمار آورد و درباره او فرمود: «سَلْمانُ مِنّا أَهْلَ الْبَیْتِ».
 
سلمان فارسی به راحتی به خانه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و حضرت علی علیه السلام می رفت و در کارهای خانه به آنان کمک می کرد. او محرم اسرار رسول خدا صلی الله علیه و آله بود و همواره ساعاتی از شب را با ایشان خلوت می کرد.(19)
 
سلمان، پس از علی بن ابی طالب علیه السلام، نزدیک ترین و گرامی ترین صحابه برای پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله بود.(20) وی در مراسم ازدواج حضرت علی علیه السلام و فاطمه زهرا علیهاالسلام حضور داشت. حضرت زهرا علیهاالسلام را بر مرکبی نشانده بودند و به خانه امام علی علیه السلام می بردند. زمام مرکب در دست سلمان بود و پیامبر در پی او می آمد و تکبیر می گفت.(21)
 
نوبختی در فرق الشیعه می نویسد: «سلمان فارسی، ابوذر غفاری، مقداد بن اسود و عمار یاسر، نخستین کسانی بودند که شیعه نامیده شدند.»(22) ابوحاتم رازی (متوفای 205 ه. ق) نیز گفته است: «لفظ شیعه در عهد رسول اکرم صلی الله علیه و آله، لقب چهار نفر از صحابه بود و آنها عبارت بودند از: سلمان فارسی، ابوذر، مقداد و عمار یاسر».(23)
  

سلمان فارسی فرمانبردار همیشگی اولین مظلوم و مظلومه جهان

سلمان فارسی پس از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به سبب روحیه حق گرایی و علاقه فراوان به امام علی علیه السلام، در عمل به فرمایش های گران قدر رسول خدا صلی الله علیه و آله درباره ولایت و حکومت جامعه پیش تاز بود. وی در جریان سقیفه بنی ساعده با خلیفه وقت بیعت نکرد تا اینکه پس از حضرت علی علیه السلام، دست بیعت داد.(24)
 
سلمان محمدی همواره با عشق بی نظیر خویش، یار و همراه و مددکار رسول خدا صلی الله علیه و آله بود و پس از ایشان نیز دوستدار حقیقی و فرمانبردار همیشگی اولین مظلوم و مظلومه جهان، امام علی علیه السلام و حضرت زهرای اطهر علیهاالسلام به شمار می رفت.
 
سلمان، روایات پیامبر گرامی اسلام را درباره فضایل امیرالمؤمنین علی علیه السلام برای مردم بازگو می کرد(25) و از اینکه مردم از وجود آن امام بهره نمی برند، بسیار اندوهگین بود و می گفت: «به خدا سوگند! پس از او هیچ کس شما را از اسرار پیامبرتان آگاه نخواهد کرد».(26)
 
سلمان نه تنها در مدینه، بلکه در زمان حکومت در مداین نیز که با اجازه امام علی علیه السلام به آنجا رفته بود، فضایل آن حضرت و اهل بیت را برای مردم بیان می کرد. به گفته پژوهشگران، تشیع در مداین به سبب حضور سلمان فارسی گسترش یافت.(27)
 
ابن عباس می گوید: «سلمان فارسی را _ که رحمت خدا بر او باد _ در عالم خواب دیدم. گفتم: تو سلمان هستی؟ گفت: بلی. گفتم: تو خدمت گزار پیامبر نبودی؟ گفت: آری، من خدمت گزار آن حضرت بودم. در این هنگام دیدم که تاجی از یاقوت به سر و لباس های زیبا و پرقیمتی به تن داشت. سپس گفتم:
 
سلمان! این مقام و منزلت را خداوند به تو عطا کرده است؟ سلمان پاسخ مثبت داد. بعد پرسیدم: در بهشت، پس از ایمان به خدا و رسول چه چیزی را بالاتر یافتی؟ او پاسخ داد: در بهشت، پس از ایمان به خدا و رسول، چیزی برتر از دوستی علی بن ابی طالب علیه السلام و پیروی از او وجود ندارد».(28)
 

سلمان قارسی انیس ولایت و حضرت زهرا(س)

سلمان فارسی به طور کامل مورد تأیید رسول خدا صلی الله علیه و آله بود. ازاین رو، محبت و اعتماد آن حضرت به سلمان چنان بود که در فرمایشی زیبا خطاب به امام علی علیه السلام، سلمان را دوست مناسبی برای وی می داند و می فرماید: «سلمان از ما اهل بیت است. او برای تو آدم خیرخواهی است. پس وی را برای خودت برگزین».(29)
 
پس از رحلت رسول اکرم صلی الله علیه و آله، سلمان همواره در کنار حضرت علی علیه السلام بود. امام علی علیه السلام برای انجام بعضی کارها، وی را به خانه فاطمه علیهاالسلام می فرستاد.(30) هنگام شهادت فاطمه زهرا علیهاالسلام، نیز جزو کسانی بود که اجازه یافت تا در نماز آن حضرت حاضر شود و بر پیکر مقدس دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله نماز گزارد.(31)
 

سلمان فارسی قبل از ازدواج حضرت زهرا(س)

عمر و ابوبکر چندین مرتبه تقاضاى ازدواج کردند ولى پیغمبر پیشنهادشان را نپذیرفت. «عبدالرحمان بن عوف» و «عثمان بن عفان» که هر دو از ثروتمندان بزرگ بودند به عزم خواستگار خدمت رسول خدا رسیدند. عبدالرحمان عرض کرد
 
یا رسول اللَّه! اگر فاطمه علیهاالسلام را به من تزویج کنى، حاضرم یکصد شتر سیاه آبى چشم که بارهایشان پارچه هاى کتان اعلاى مصرى باشد و ده هزار دینار مهریه اش کنم. عثمان نیز اظهار داشت:
 
 یا رسول اللَّه من هم به همین مهر حاضرم و بر عبدالرحمان برترى دارم زیرا زودتر مسلمان شده ام. پیغمبر از سخن آنان سخت خشمناک شد و براى آن که بفهماند به مال آنها علاقه ندارد و داستان ازدواج داستان خرید و فروش و مبادله ى ثروت نیست، مشتى سنگ ریزه برگرفت و به جانب عبدالرحمان پاشید و فرمود:
 
 تو خیال مى کنى من بنده ى پول و ثروتم و بوسیله ى ثروت خودت بر من فخر و مباهات میکنى و مى خواهى بوسیله ى پول ازدواج را بر من تحمیل کنى؟ (32)
 
پیشنهاد به على اصحاب رسول خدا اجمالا احساس کرده بودند که پیغمبر اکرم میل دارد فاطمه (علیهاالسلام) را با على کابین ببندد، ولى از جانب على پیشنهاد نمى شد. یک روز عمر و ابوبکر و سعد بن معاذ و گروهى دیگر در مسجد انجمن داشتند و از هر درى سخن مى گفتند.
 
 در این بین سخن از فاطمه به میان آمد. ابوبکر گفت: مدتى است که اعیان و اشراف عرب فاطمه علیهاالسلام را خواستگارى مى نمایند اما پیغمبر اکرم پیشنهاد احدى را نپذیرفته و در جوابشان مى فرماید: تعیین همسر فاطمه با خداست.
 
ولى على بن ابى طالب علیه السلام تا حال، در مورد خواستگارى فاطمه اقدامى نکرده. گمان مى کنم علت اقدام نکردنش تهیدستى باشد. این مطلب براى من روشن است که خدا و پیغمبر، فاطمه را براى على علیه السلام نگاهداشته اند.
 
 سپس به «عمر» و «سعد بن معاذ» گفت: حاضرید به اتفاق هم پیش على برویم و جریان را برایش تشریح کنیم و اگر به ازدواج مایل بود و تهیدستى مانعش بود، کمکش کنیم؟! سعد بن معاذ از این پیشنهاد استقبال نمود و ابوبکر را در این کار تشویق کرد.
 
سلمان فارسى مى گوید: عمر و ابوبکر و سعد بن معاذ بدین قصد از مسجد خارج شدند و به جستجوى على (علیه السلام) پرداختند. ولى آن حضرت را در منزلش نیافتند. اطلاع پیدا کردند که در نخلستان یکى از انصار با شتر آبکشى مى کند و درختان خرما را آبیارى مى نماید.
 
 پس به جانب آن حضرت شتافتند. على علیه السلام فرمود: از کجا مى آیید و به چه منظور اینجا آمده اید؟. ابوبکر گفت: یا على تو در تمام کمالات بر سایرین برترى دارى، و از موقعیت خودت و علاقه اى که رسول خدا به تو دارد کاملا آگاهى.
 
 اشراف و بزرگان قریش براى خواستگارى فاطمه علیهاالسلام آمده اند ولى پیغمبر صلّى اللَّه علیه و آله دست رد به سینه همه زده و تعیین همسر فاطمه را به دستور خدا حواله داده است. گمان مى کنم خدا و رسول، فاطمه را براى تو گذاشته اند. و شخص دیگرى قابلیت این افتخار را ندارد.
 
 نمى دانم به چه علت شما در این اقدام کوتاهى مى کنى؟. على بن ابى طالب علیه السلام هنگامى که سخن ابوبکر را شنید اشک در چشمان مبارکش حلقه زد و فرمود: اى ابابکر! احساسات و
 
خواسته هاى درونى مرا تحریک نمودى و به موضوعى که از آن غافل بودم یادآورى کردى. به خدا سوگند! همه خواستگار فاطمه اند، منهم بدین موضوع علاقه دارم. یگانه چیزى که مرا از این اقدام بازداشته فقر و تهیدستى است.
 
 ابوبکر عرض کرد: یا على! این سخن را نفرمایید. زیرا دنیا و اموال دنیا در نظر خدا و رسول ارزشى ندارد. من صلاح مى دانم هر چه زودتر در این کار اقدام نمایید و در خواستگارى فاطمه تعجیل کنید. (33)
 

سلمان فارسی شاهد خرید جهاز حضرت زهرا(س)

رسول خدا به على فرمود: هم اکنون برخیز زره اى را که به صداق زهرا انداختى بفروش و بهایش را نزد من حاضر کن تا براى شما جهاز و اسباب خانه اى تهیه نمایم. على بن ابى طالب علیه السلام زره را ببازار برد و فروخت.
 
در روایت مختلف، بهاى آن بین چهارصد و چهارصد و هشتاد و پانصد درهم تعیین شده است. ناگفته نماند که بنا بر بعضى روایات، زره را عثمان خریدارى کرد و بعدا به على اهدا نمود.(34)
 
على علیه السلام پول زره را گرفت و خدمت پیغمبر صلّى اللَّه علیه و آله تقدیم نمود. رسول خدا، ابوبکر و سلمان فارسى و بلال را احضار فرمود. مقدارى از پولها را به آنان داد و فرمود: به مقدارى این پولها اسباب و لوازم زندگى براى فاطمه علیهاالسلام خریدارى کنید. قدرى از آن هم را به اسماء داد و فرمود:
 
براى دخترم عطر و بوى خوش تهیه کن. و بقیه را به ام سلمه سپرد. ابوبکر مى گوید: وقتى پولها را شمردم دیدم شصت و سه درهم است و بوسیله ى آن اسباب و لوازم زیرا را خریدارى کردم
 
- یک پیراهن سفید. 2- یک روسرى بزرگ. 3- یک حله ى سیاه خیبرى. 4- یک تختخواب که از پوست خرما بافته شده بود. 5- دو عدد تشک کتانى که یکى از پشم گوسفند و دیگرى از لیف خرما پر شده بود. 6- چهار عدد بالش از پوست میش که از گیاهى به نام اذخر پر شده بود. 7- یک قطعه حصیر هجرى. 8- یک عدد آسیاى دستى. 9- یک کاسه مسى. 10- یک مشک چرمى براى آبکشى. 11- یک طشت لباسشوئى. 12- یک عدد کاسه براى شیر. 13- یک ظرف آبخورى. 14- یک پرده ى پشمى. 15- یک آفتابه. 16- یک سبوى گلى. 17- یک عدد پوست براى فرش. 18- دو کوزه ى سفالین. 19-یک عبا.
 
هنگامى که جهاز زهرا را خدمت پیغمبر آوردند اشکش جارى شد و سرش را به جانب آسمان بلند کرد و گفت: خدایا این عروسى را براى کسانى که اگر ظرفهایشان گلى است مبارک گردان.
 

سلمان  فارسی شاهد تربیت فرزندان حضرت زهرا(س)

حضرت فاطمه روزى حسن و حسین را خدمت رسول خدا آورد و عرض کرد: یا رسول اللَّه حسن و حسین علیهماالسلام فرزند شما هستند. چیزى به ایشان عطا کن. فرمود: هیبت و سیادت خود را به حسن بخشیدم، و شجاعت وجود خودم را به حسین دادم. (35)
 
«سلمان فارسى» مى گوید: حسین (علیه السلام) را دیدم که بر زانوى رسول خدا نشسته بود. او را مى بوسید و مى فرمود: تو بزرگ و بزرگ زاده و امام و پسر امام و پدر امامان هستى. تو حجت، پسر حجت و پدر نه حجت مى باشى که آخرشان قائم است. (36)
 
 آرى پیغمبر اکرم (صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم) در پرورش شخصیت اولاد زهرا کوشش مى کرد و زهرا و على (علیهماالسلام) نیز از همین برنامه متابعت مى کردند. هرگز نشد که کودکان را تحقیر کنند و شخصیت آنها را در حضور دیگران کوچک سازند. و ضربه و شکست بر روحشان وارد نمایند. بدین علت، طبعا بزرگ و آقا تربیت شدند.
 
 روایت شده که شخصى مرتکب گناهى شد که مستوجب کیفر بود پس خودش را از رسول خدا (صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم) پنهان داشت تا گاهى که حسن و حسین را در بین راه ملاقات نمود، آنان را بر دوش گرفته خدمت رسول خدا مشرف شد عرض کرد: یا رسولاللَّه حسن و حسین را شفیع قرار دادم. پیغمبر اکرم خندید و فرمود: ترا بخشیدم. سپس به حسن و حسین فرمود: شفاعت شما را قبول کردم. (37)
 

نتیحه:

سلمان فارسی، به عنوان یکی از یاران نزدیک حضرت زهرا (س)، نقش مهمی در انتقال معارف و آموزه‌های این بانوی بزرگوار به نسل‌های بعد داشته است. روایات سلمان، تصویری روشن و زنده از زندگی، شخصیت و مبارزات حضرت زهرا (س) به دست می‌دهد.
 
با مطالعه روایات سلمان فارسی، می‌توانیم به ابعاد مختلف زندگی حضرت زهرا (س) از جمله زندگی شخصی، اجتماعی و سیاسی ایشان پی ببریم. همچنین، این روایات به ما کمک می‌کنند تا به درک عمیق‌تری از جایگاه والای حضرت زهرا (س) در شیعه برسیم.
 
زندگی حضرت زهرا (س)، الگویی کامل برای همه مسلمانان به ویژه زنان است. ایشان با صبر، شکیبایی، ایثار و فداکاری، الگویی بی‌بدیل از یک زن مسلمان و مبارز به شمار می‌آیند. ما باید از زندگی و سیره ایشان الگو بگیریم و در راه اعتلای اسلام و تشیع از ایشان الهام بگیریم.
 
در پایان، باید گفت که روایات سلمان فارسی، گنجینه‌ای ارزشمند است که باید مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. با مطالعه این روایات، می‌توانیم به شناخت بهتر خود و جامعه پیرامون خود دست پیدا کنیم و در مسیر کمال و سعادت گام برداریم.
 

پی نوشت:

1. وسائل الشیعه: ج 14، ص 43 و ص 172. مکارم الاخلاق:ص 233. بحارالانوار: ج 43، ص 54. .
2.کشف الغمه: ج 2، ص 23، و ج 1، ص 466 (ط قدیم). مکارم الاخلاق: ص 267.
3. بحارالانوار: ج 43، ص 88. تفسیر البرهان: ج 2، ص 346. ریاحین الشریعه: ج 1، ص 148.
4.بحار ج 43 ص 88.
5.مناقب شهر آشوب ج 3 ص 120.
6. بحار ج 43 ص 28- بیت الاحزان ص 20.
7.بحارالانوار ج 43 ص 198.
8.بحار ج 43 ص 198.
9.بحارالانوار ج 43 ص 47 روضه کافى ص 199.
10. در این که روز عروسى فاطمه علیهاالسلام در چه روزى بوده است چهار قول است :1چند روز از شوال گذشته .2اول ماه ذیحجه . 3ششم ماه ذیحجه. 4 21ماه محرم سال سوم هجرت . رجوع شود به بحارالاءنوار، ج 43، ص 92 و 97 و141.
11. کشف الغمه ، ج 1، ص 368.
12. بحار الاءنوار، ج 43، ص 115.
13. آل عمران/ ۹۲: لن تنالوا البر حتى تنفقوا مما تحبون.
14.عوالم، ج ۱۱، ص ۲۱۰.
15. منتهی الامال، ص 134.
16. اسدالغابه، ج 2، ص 350.
17. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 18، ص 39.
18. بحارالانوار، ج 22، ص 327 ؛ امالی شیخ طوسی، ص 133.
19. الاستیعاب، ج 2، ص636 ؛ بحارالانوار، ج 22، ص 391.
20. اختصاص، ص 221.
21. بحارالانوار، ج 3، ص 104؛ مستدرک الوسائل، ج 14، ص196.
22. حسن بن موسی نوبختی، فرق الشیعه، نجف، مکتبه المرتضویه، 1355، صص 17 و 18.
23.علامه سید محسن امین، اعیان الشیعه، تحقیق: سید حسن امین، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، بی تا، ج 1، صص 18 و 19.
24. بحارالانوار، ج 22، ص 351.
25. امالی شیخ مفید، ص 161.
26. امالی شیخ مفید، صص 138 و 354 ؛ بحارالانوار، ج 22، ص 321.
27. رسول جعفریان، تاریخ تشیع در ایران، قم، انتشارات انصاریان، 1375، چ1، ج 1، ص 89.
28. بحارالانوار، ج 22، ص 341.
29. محمد محمدی ری شهری، اهل بیت در قرآن و حدیث، ترجمه: حمیدرضا شیخی، قم، دارالحدیث، 1379، چ1، ج 2، ص846 ؛ بحارالانوار، ج 22، ص 342.
30. بحارالانوار، ج 22، ص 352.
31. بحارالانوار، ج 22، ص 345 ؛ اختصاص، ص 5 ؛ خصال، ص 361.
32.مناقب ابن شهر آشوب ج 3 ص 345. تذکرة الخواص ص 306.
33. بحارالانوار ج 43 ص 125.
34.بحارالانوار ج 43 ص 130..
35.بحار ج 43 ص 263.
36.بحار ج 43 ص 295.
37. بحار ج 43 ص 318.

در بخشی از دعای عهد امام زمان ـ علیه السّلام ـ آمده است: «بار خدایا! من در بامداد این روز و تمام دوران زندگانیم، عهد و پیمانی را كه با آن حضرت بسته‎ام تجدید می‎كنم، كه هرگز از آن عهد و بیعت برنگردم و بر وظایف خودم پایدار بمانم...»

برای این منظور می توانیداز نكات زیر كمك بگیرید

1. تهذیب نفس و كسب فضایل اخلاقی؛[1] یكی از عوامل اصلی كسب رضایت امام زمان ـ علیه السّلام ـ و توفیق دیدار آن حضرت، تهذیب نفس و آراستن خود به اخلاق نیكوست. در روایتی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ آمده است: «مَنْ سره ان یكون من اصحاب القائم، فینتظر، ‌و لیعمل با الورع و محاسن الاخلاق...»[2]

(هر كس دوست می‎دارد از یاران حضرت قائم ـ علیه السّلام ـ باشد (و آن حضرت از او راضی باشد) باید كه منتظر باشد و در این حال به پرهیزكاری و اخلاق نیكو رفتار نماید). از این روایت استفاده می‎شود كه امام زمان ـ علیه السّلام ـ در صورتی از ما راضی می‎شود كه از گناهان دوری نماییم و خود را به اخلاق شایسته و اسلامی آراسته سازیم.

موضوع تهذیب نفس و دوری گزیدن از گناهان و اعمال ناشایست، به عنوان یكی از عوامل كسب رضایت امام زمان ـ علیه السّلام ـ و وظایف منتظران در عصر غیبت از چنان اهمیتی برخوردار است كه در توقیع شریفی كه از ناحیة مقدسه حضرت صاحب الامر به مرحوم شیخ مفید (ره) صادر گردیده، اعمال ناشایست و گناهانی كه از شیعیان آن حضرت سر می‎زند، ‌یكی از اسباب و یا تنها سبب طولانی شدن غیبت آن حضرت شمرده شده است.

آن حضرت می‎فرماید: «تنها چیزی كه رابطه ما را با شیعیان قطع نموده و از آنان پوشیده می‎دارد، همانا چیزهای ناخوشایندی است كه از شیعیان به ما می‎رسد و خوشایند ما نیست و از آنها انتظار نمی‎رود».[3]

2. عمل نمودن به وظایف فردی و اجتماعی (احساس مسؤولیت)؛ حفظ و تقویت پیوند قلبی را امام عصر ـ علیه السّلام ـ و تجدید دایمی عهد و پیمان با آن حضرت یكی دیگر از وظایف مهم شیعیان و عامل رضایت و خشنودی آن حضرت و نیز مقدمه‎ای برای دیدار وی می‎باشد. هرگز نباید احساس كنیم كه در جامعه رها و بی‎مسؤولیت هستیم و هیچ تكلیف و وظیفه‎ای نسبت به امام و مقتدای خود نداریم.

اگر واقعاً ‌می‎خواهیم رضایت امام زمان ـ علیه السّلام ـ را بدست آوریم باید وظایف فردی و اجتماعی خود را بشناسیم و به صورت صحیح به آنها عمل كنیم. در روایتی از امام باقر ـ علیه السّلام ـ آمده است كه : «اصبرو علی اداء الفرائض و صابرو عدوَّكم و رابطوا امامكم المنتظر».[4]

(برای انجام واجبات صبر كنید، و در برابر دشمنان‎تان مقاومت از خود نشان دهید، و پیوندتان را با امام منتظرتان مستحكم نمایید). این روایت بیانگر وظایف فردی و اجتماعی انسان است كه موجب تقویت ارتباط با امام زمان ـ علیه السّلام ـ و رضایت آن حضرت می‎شود.[5]

اینكه می‎بینیم در روایت‎های متعددی، امامان ما شیعیان خود را به تجدید عهد و بیعت با امام زمان خود سفارش كرده واز آنها خواسته‎اند كه در آغاز هر روز و حتی بعد از هر نماز واجب، ‌دعای عهد بخوانند، همه نشان از اهمیت پیوند دایمی شیعیان با امام زمان ـ علیه السّلام ـ دارد، یعنی به این وسیله شیعیان هر روز به یاد امام زمان ـ علیه السّلام ـ می‎افتند و با تجدید عهد و پیمان از كارهای ناروا پرهیز نموده در جهت كسب رضایت آن حضرت تلاش می‎كنند.

در بخشی از دعای عهد امام زمان ـ علیه السّلام ـ آمده است: «بار خدایا! من در بامداد این روز و تمام دوران زندگانیم، عهد و پیمانی را كه با آن حضرت بسته‎ام تجدید می‎كنم، كه هرگز از آن عهد و بیعت برنگردم و بر وظایف خودم پایدار بمانم...»[6].

دقت در عبارت‎های این دعای شریف می‎تواند تصویری روشن از مفهوم عهد و پیمان با امام زمان ـ علیه السّلام ـ به ما ارائه دهد. اگر شما در آغاز هر روز با حضور قلب و توجه، چنین عهد و پیمانی را با امام زمان ـ علیه السّلام ـ تجدید نمایید، هرگز به ركود، ذلت و خواری و ظلم كه برخلاف رضایت آن حضرت است، تن نخواهید داد، و از هر نوع گناه ومعصیت نیز دوری خواهید نمود. بنابراین برای ایجاد رابطه با امام زمان و شناخت اینكه چه اعمال و رفتاری موجب رضایت آن حضرت است حتماًً دعای عهد امام زمان ـ علیه السّلام ـ را بخوانید.

خلاصه آنكه رضایت امام زمان ـ علیه السّلام ـ با انجام اعمال شایسته، عبادت خداوند، ایمان، تزكیه و خودسازی و نیز رعایت تقوا در تمامی شرایط و موقعیت‎های زندگی و دوری از گناه امكان پذیر است. همه ما باید وظایف فردی و اجتماعی خودمان را بشناسیم و به آن عمل كنیم، تنها در این صورت است كه رضایت امام زمان ـ علیه السّلام ـ حاصل می‎شود. اگر در جامعه‎ای چنین فرهنگی حاكم شود و همه در پی رضایت امام زمان ـ علیه السّلام ـ باشند و وظایف فردی و اجتماعی خود را به نحو احسن انجام دهند، آن جامعه هرگز دچار بحران فرهنگی، از خود بیگانگی، یأس و ناامیدی، و انحطاط نخواهد شد.

نكته دیگر اینكه، رضایت امام زمان ـ علیه السّلام ـ دقیقاً به معنای توفیق دیدار آن حضرت نیست، دیدار امام زمان به صورتی كه او را ببینیم و صحبت كنیم، برای همگان امكان پذیر نیست، دیدار امام زمان ـ علیه السّلام ـ برای افراد خاصی حاصل می‎شود البته شما هم می‎توانید با عبادت و خودسازی به این مقام دست یابید، ‌امّا ارتباط قلبی و عاطفی با امام زمان ـ علیه السّلام ـ برای تمامی افرادی كه به وظایف خود عمل كنند و همیشه به یاد امام باشند، امكان پذیر است. شما بیشتر به این موضوع فكر كنید و رضایت و ایجاد رابطه قلبی با امام زمان ـ علیه السّلام ـ را هدف خویش قرار دهید، ‌كه البته اگر این حاصل شد، ممكن است دیدار امام زمان ـ علیه السّلام ـ نیز نصیب شما شود.[7]

بخش دیگر از سؤال شما این بود كه: آیا هر موقع كه با آقا صحبت كنیم، صدای ما را می‎شنود؟ پاسخ این است كه آری، هر موقعی كه با امام زمان ـ علیه السّلام ـ صحبت كنیم، صدای ما را می‎شنود، امام زمان ـ علیه السّلام ـ حجت خداوند در روی زمین است، لذا ناظر بر تمامی اعمال و رفتار انسانها می‎باشد، همه كارهایی كه انجام می‎دهیم، حتی كارهای خلاف و ناشایست، او می‎بیند و تمامی گفته‎های ما را می‎شنود منتهی وقتی كه صحبت ما با او باشد و او را مورد خطاب قرار دهیم، نه تنها صحبت ما را می‎شنود كه پاسخ ما را نیز می‎دهد، تفاوت در فهم و دریافت‎های پاسخ است.

افرادی كه خودساخته هستند و از معنویت بالایی برخوردارند، ممكن است صدای امام زمان ـ علیه السّلام ـ را بشنوند، امّا دیگران متناسب با درجة معنوی‎شان حالتی را در خویش احساس می‎كنند كه امام توجهی خاص به آنها نموده است.

علی نمازی مسئول ستاد عمره مدینه با بیان اینکه هر روز 1030 نفر زائروارد مدینه می شوند گفت: روزانه 4 پروار داریم که 2 هواپیما از تهران و 2 هواپیما هم از شهرستان ها مستقیما به جده پرواز می کنند.
وی مدت حضور زائران حج عمره را 10 شب عنوان کرد و گفت: زائران سرزمین وحی 5 شب در مدینه می مانند و 5 شب هم در مکه حضور دارند.
نمازی درباره تغذیه زائران هم گفت: طبخ غذای زائران در مدینه به صورت متمرکز در آشپزخانه زین با حضور 28 خادم ایرانی انجام می شود و روزانه در هر وعده 5100 پرس غذا طبخ می شود.
وی با بیان اینکه در هر سه وعده غذای گرم طبخ می شود گفت: هر روز صبح علاوه بر صبحانه های سرد که در فهرست همه رستوران های هتل ها قرار دارد یک نوع صبحانه گرم هم مثل عدسی، املت، فرنی، لوبیا، حلیم و ... طبخ می شود و به هتل ها ارسال می شود.
مسئول ستاد عمره مدینه افزود: فهرست وعده های غذایی زائران، کاملا ایرانی است و شامل کباب کوبیده، مرغ، ماهی، ماهیچه و سایر غذاهای ایرانی می شود.
وی با بیان اینکه مجموع روزانه 15 هزار و 300 پرس غذا در آشپزخانه مرکزی زین پخت می شود گفت: این غذاها در ساعت های مشخص آماده و به هتل هایی که ایرانیان در آنها اسکان یافته اند توزیع می شود .
نمازی تعداد زائرانی که تا امروز وارد مدینه شده اند بیش از 61  هزار نفر عنوان کرد و افزود: این زائران با 40 پرواز مستقیم از ایران به مدینه و 196 پرواز از ایران به فرودگاه جده به سفر عمره مشرف شده اند.
وی با بیان اینکه اکنون 51 کاروان در مدینه به سر می برند گفت: این زائران در 14 هتل مختلف در مدینه اسکان داده شده اند و از خدمات تغذیه، اسکان و حمل و نقل بهره مند شده اند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدار، اصفهان را در همه نشانه‌های تمدنی از جمله علم، صنعت، هنر، معماری، عالِم‌پروری و سلحشوری پیشگام خواندند و تأکید کردند: اصفهان نشان می‌دهد جریان تدین و تشرع با جریان علم و صنعت و فرهنگ و تمدن در هم تنیده است و این دو جریان با یکدیگر منافاتی ندارند.
رهبر انقلاب اسلامی در این دیدار با اشاره به سابقه تمدنی اصفهان در بخش‌های مختلف، افزودند: در حوادث انقلاب و دفاع مقدس، امتیاز فداکاری و جهاد در راه خدا نیز به امتیازات اصفهان افزوده شد به‌گونه‌ای که این استان بیشترین شهدای کشور را به نسبت جمعیت خود در راه اسلام و استقلال کشور تقدیم کرد.
ایشان استمرار روحیه جهاد و شهادت و تبلور آن در شخصیت‌های مختلف از نسل‌های گوناگون را نشانه نهادینه شدن روحیه فداکاری و استمرار سلسله نورانی شهادت در اصفهان دانستند و خاطرنشان کردند: نسل جوان امروز نیازمند شناخت این شناسنامه برجسته اصفهان است.

رهبر انقلاب، فهرست بلند علمای بزرگ اصفهان را نشانه‌ای از عظمت دینداری مردم اصفهان خواندند و افزودند: برجستگی عنصر دین در اصفهان، نشان‌دهنده در هم تنیدگی جریان تدیّن و تشرّع با علم و صنعت و فرهنگ در تاریخ و تمدن ایرانی، و گویای این واقعیت است که تلاش برخی افراد برای تفکیک علم از دین در فرهنگ و تمدن ایران، کاری غلط و بیهوده است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای فعالیت جوانان مؤمن وبا استعداد ایران در پیشرفته‌ترین مراکز علمی کشور را نشان‌دهنده استمرار آمیختگی علم و دین در تمدن ایرانی دانستند و گفتند: تلاش ملت و جانفشانی جوانان تا امروز مایه قوام و دوام جمهوری اسلامی بوده و در آینده نیز این چنین خواهد بود.
ایشان با تأکید بر اینکه در صورت فقدان فداکاری‌های جوانان، ادامه حیات جمهوری اسلامی با حفظ اصول و مبانی آن ممکن نبود، افزودند: کسانی که یاد شهیدان و مجاهدان راه خدا را گرامی و زنده نگه می‌دارند، خود مجاهد فی سبیل الله هستند.

ایشان دست‌اندرکاران برگزاری کنگره شهدای اصفهان را به تولید آثار فرهنگی و هنری با کیفیت و اثربخش و همچنین اثرسنجی میزان تأثیر این تولیدات بر روی مخاطبان آنها سفارش کردند و با اشاره به ظرفیت بازی‌های رایانه‌ای به‌عنوان یکی از ابزارهای انتقال پیام گفتند: واحدها و بخش‌های نظامی، هر یک می‌توانند با تمرکز بر بازی‌های رایانه‌ای، حوادث دوران دفاع مقدس به صورت بازی‌های رایانه‌ای تولید کنند همانگونه که برخی کشورها برای القای احساس قدرت و توانایی نظامی به ذهن جوانان و نوجوانان از این شیوه استفاده می‌کنند.
رهبر انقلاب همچنین با تأکید بر روایت رویدادهای دفاع مقدس از طریق داستان‌های کوتاه، گفتند: با روایت هنرمندانه و هوشمندانه حوادث بزرگ گذشته، زمینه برای حل مشکلات و پیشرفت کارها ایجاد می‌شود.‌