«دعای سحر» یکی از دعاهای عظیم‌الشأنی است که از امام رضا علیه‌السلام روایت شده و آن حضرت فرموده است: این دعا، دعایی است که امام باقر علیه‌السلام در سحرهای ماه رمضان می‌خواند.

در عین حال یکی از آثار فاخر و ارزشمند امام خمینی (ره) «شرح دعای سحر » است؛ اثری که امام خمینی (ره) آن را در حدود 27 سالگی خود تألیف کرده و نشان از دانش و عرفان والای ایشان از دوران جوانی دارد.

نکات مهم 

در فراز سوم از این دعای شریف را می‌خوانیم:

اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ مِنْ عَظَمَتِكَ بِأَعْظَمِها وَكُلُّ عَظَمَتِكَ عَظِیمَةٌ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ بِعَظَمَتِكَ كُلِّها.

خدایا از تو درخواست می‌کنم به حق بالاترین مرتبه از عظمتت و همه مراتب عظمتت عظیم است، خدایا از تو درخواست می‌کنم به حق همه مراتب عظمتت.

موجودات، از آسمان عوالم عقول و ارواح گرفته تا زمین‌هایی که محل سکونت اجساد و اشباح است، همگی از جنبه «رحمانیت و رحیمیت» حضرت حق هستند که پرتوی آن تاریکی‌های عالم را نورانی کرده و با گسترش و بسط نورش تیرگی ذات موجوداتی که قابلیت دارند، روشن شده است.

هیچ کس در عالم، طاقت مشاهده نور «عظمت» و جلال او و تاب نگریستن به حضرت کبریای متعالی را ندارد. پس اگر حضرت قهار به نور عظمت و هیبت بر عالم تجلی فرماید، هستی همه موجودات در نور عظمت او متلاشی می‌شود و پایه آسمان‌های رفیع متزلزل می‌گردد و همه موجودات از فرط عظمتش مدهوش می‌شوند.

در روز تجلی نور عظمت، همه موجودات در پرتو تابش نور عظمت او نابود می‌شوند و آن روز روز رجوع تامّ و روز بروز احدیت و مالکیت مطلق است. در این روز، حق تعالی می‌فرماید: «لمن الملک الیوم؛ ملک امروز از آن کیست؟» و چون به سبب درخشش پرتو نور جلال و ظهور سلطنت مطلقه‌اش هیچ پاسخ دهنده‌ای باقی نمانده تا جواب گوید، خود پاسخ می‌فرماید که «لله الواحد القهار».

اینکه پروردگار در این آیه خود را به واحدیت و قهاریت وصف کرده (نه رحمانیت و رحیمیت) به این دلیل است که قیامت، روز حکومت و سلطنت این دو اسم است. درواقع روز رحمت روز بسط و افاضه وجود بوده و به همین دلیل، خداوند هنگام فتح باب و شروع کتاب الهی خود را به رحمانیت و رحیمیت توصیف فرموده است.

اما قیامت روز عظمت و قهاریت و روز قبض و نزع به دست پروردگار است، لذا پرودگار خود را به وحدانیت و قهاریت توصیف فرموده است. خداوند در خاتمه دفتر تکوین و تدوین، خود را به مالکیت توصیف فرموده و فرموده است: «مالک یوم الدین».

 ماه رمضان و ایام روزه‌داری، نه تنها سبب پاکسازی جسمی، بلکه فرصتی برای تصفیه و تهذیب روحی است؛ لذا این ماه، بهترین فرصت برای پاک‌سازی روح و جان از آلودگی‌های دنیوی و تقویت پیوند بین انسان و پروردگار محسوب می‌شود. به گزارش پارس‌تودی، تسنیم درباره ویژگی‌های این ماه نوشت: در این ماه، فرد مؤمن با تمرکز بر عبادات و دوری از امیال دنیوی، تلاش می‌کند تا به خلوص و صفای باطن دست یابد. وقتی از خاطر می‌گذرانیم که این ماه بر تمرکزی ویژه بر قرآن و تعالیم الهی توصیه می‌کند، در می‌یابیم که رمضان زمانی مناسب برای بازنگری و بازبینیِ مسیر زندگی است.

در این ماه مبارک، افراد به تربیت اخلاقی خود اهمیت بیشتری می‌دهند و سعی می‌کنند از رفتارهایی که منجر به آسیب رساندن به دیگران یا خود می‌شود، اجتناب کنند. تمرین‌هایی مانند کنترل زبان و خشم، غیبت نکردن و اهمیت به اعمال خیر و کمک به دیگران، نه تنها به رشد فردی کمک می‌کند، بلکه بسترساز شکل‌گیری اجتماعی متعادل‌تر و اخلاقی‌تر می‌شود. به این ترتیب، رمضان می‌تواند به عنوان فرصتی برای بازسازی روابط اجتماعی و پیوندهای انسانی در جامعه عمل کند و روح جمعی را به سمت یکپارچگی و تعامل مثبت هدایت کند.

اگر بخواهیم از جنبه‌ای دیگر به نعمتِ ماه رمضان نگاه کنیم، تأثیر معنوی است که خداوند به این ماه اختصاص داده و موجب تسهیل سلوک افراد می‌شود، به گونه‌ای که انسان‌ها بیشتر متوجه خدا می‌شوند، از گناهان و خطاها فاصله‌ی زیادی می‌گیرند و مراقبت بیشتری بر نفس خود دارند. با این نگاه است که ماه رمضان یک فرصت طلایی محسوب می‌شود. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ اللّه عَزَّوَجَلَّ وَ هُوَ شَهرٌ یُضاعِفُ اللّه‏ فیهِ الحَسَناتِ وَ یَمحو فیهِ السَّیِّئاتِ وَ هُوَ شَهرُ البَرَکَةِ»؛ یعنی ماه رمضان، ماه خداست و آن ماهی است که خداوند در آن حسنات را می‏افزاید و گناهان را پاک می‏کند و آن ماه برکت است. (بحارالأنوار، ج 96، ص 340، ح 5 )

چند برابر کردن حسنات و نیکی در ماه رمضان، به این معناست که هر عمل خیری در این ماه انجام می‌شود، پاداشی بسیار بیشتر از زمان‌های دیگر دارد. این ویژگی ماه رمضان را به فرصتی بی‌نظیر برای کسب ثواب و تقرب به خداوند تبدیل می‌کند. اعمالی مانند نماز، روزه، تلاوت قرآن، انفاق و کمک به دیگران در این ماه از ارزش ویژه‌ای برخوردارند.

همچنین اگر فردی با تصمیم و توبه به سوی خدا بازگردد، خداوند گناهان او را می‌بخشد و از بین می‌برد. (یَمحو فیهِ السَّیِّئاتِ) این ویژگی ماه رمضان را به فرصتی ویژه برای پاکسازی روح و روان تبدیل می‌کند. روزه‌داران می‌توانند با توبه و استغفار، از رحمت الهی بهره‌مند شوند و خود را از بار گناهان رها کنند.

نکته‌ی دیگر اینکه در این حدیث، ماه رمضان به عنوان «ماه برکت» نامیده شده است. برکت به معنای افزایش خیر و نیکی در زندگی است. در این ماه، زمان، اعمال و حتی روزی انسان با برکت همراه می‌شود. این برکت تنها محدود به امور مادی نیست، بلکه شامل برکت معنوی، آرامش روحی و تقویت ایمان نیز می‌شود. ماه رمضان فرصتی است برای رشد معنوی، ایجاد تغییرات مثبت در زندگی و بهره‌مندی از نعمت‌های الهی.

دبیرکل ناتو به سران کشورهای اروپایی تاکید کرد تا برای تقویت همکاری امنیتی اختلافات‌شان را با ترکیه کنار بگذارند.

نشست سه‌جانبه ایران، چین و روسیه در روز جمعه به ریاست معاون وزیر امور خارجه‌ جمهوری خلق چین و با مشارکت معاون وزیر امور خارجه‌ جمهوری اسلامی ایران و نیز معاون وزیر امور خارجه‌ فدراسیون روسیه برگزار شد.

حجت الله یوسفی منش، متخصص جراحی لثه و ایمپلنت و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز درخصوص نکات مهم سلامت دهان و دندان در ماه مبارک رمضان گفت: روزه داری یکی از اعمال مهم مذهبی برای مسلمانان است و در این ماه، روزه داران از فجر تا غروب آفتاب از خوردن و آشامیدن خودداری می‌کنند. بهداشت دهان و دندان در این دوره اهمیت ویژه‌ای دارد و عدم مصرف آب و غذا می‌تواند بر سلامت دهان تأثیر بگذارد.

وی بیان کرد: لازم است روزه داران بعد از مصرف وعده سحری و قبل از شروع روزه، حتماً دندان‌های خود را مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید تا باقی‌مانده‌ی غذا از بین برود. همچنین بعد از صرف افطار نیز مسواک و نخ دندان استفاده کنید تا از تجمع باکتری‌ها و پلاک دندانی جلوگیری شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز با اشاره به اینکه کم‌آبی می‌تواند باعث خشکی دهان شود، تصریح کرد: در فاصله افطار تا سحر، آب کافی بنوشید تا بدن و دهان شما دچار کم‌آبی نشود.

یوسفی منش ادامه داد: در طول روز، شست‌وشوی دهان می‌تواند مانع از خشکی دهان و در نتیجه کاهش بوی بد دهان شود. همچنین می‌توان از دهان‌شویه‌های بدون الکل برای کاهش بوی بد دهان استفاده کنید.

وی با اشاره به اینکه در وعده‌های سحری و افطار نباید از غذا‌های شیرین و چسبنده استفاده کرد، ادامه داد: غذا‌های شیرین و چسبنده به دندان‌ها چسبیده و ممکن است باعث مشکلات دندانی شوند.

یوسفی منش با بیان اینکه با رعایت نکات سلامت دهان و دندان و مصرف غذا‌های سالم، می‌توانید به سلامت دهان و دندان خود در ماه مبارک رمضان کمک کنید و از مشکلات دندانی جلوگیری کنید، گفت: بهتر است قبل از شروع ماه مبارک رمضان به دندانپزشک مراجعه کنید تا در طول این ماه دچار درد یا مشکلات دندانی نشوید.

مطالعات نشان می‌دهند که پیاده‌روی آرام ۵۱ دقیقه‌ای پس از غذا می‌تواند به شدت به هضم غذا کمک کند و به بدن شما در کنترل سطح قند خون کمک کند.

این فعالیت ساده نه‌تنها به بهبود هضم غذا کمک می‌کند، بلکه از احساس سنگینی و کسلی بعد از وعده‌های غذایی جلوگیری می‌کند. همچنین، این روش به شما انرژی بیشتری می‌دهد و باعث می‌شود که احساس شادابی و سرزندگی کنید.

پیاده‌روی بعد از غذا به شما کمک می‌کند تا فعالیت‌های روزمره‌تان را بدون احساس خستگی یا ناراحتی ادامه دهید. علاوه بر این، این کار می‌تواند به کاهش وزن و بهبود وضعیت کلی سلامتی کمک کند.

اگر شما هم می‌خواهید از مزایای این روش ساده بهره‌مند شوید، پیشنهاد می‌کنیم این عادت خوب را در زندگی روزمره‌تان جای دهید.

رهبر معظم انقلاب اسلامی عصر امروز در دیدار هزاران نفر از دانشجویان سراسر کشور و فعالان تشکل‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و گروه‌های جهادی دانشجویی، ضمن بیان توصیه‌های مهم در نقد و ارزیابی مسائل و استحکام هویت دانشجویی با تبیین دو تجربه متفاوت جوانان ایرانی در مواجه با غرب گفتند: تجربه اول به خودباختگی منجر شد اما در تجربه دوم که حرکت فعلی مجموعه دانشجویی در همان مسیر است شناخت واقعیات غرب، استقلال‌طلبی و فاصله‌گذاری با مشکلات تمدن غربی اصل قرار گرفته است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همچنین مذاکره با دولت فعلی آمریکا را بی حاصل و باعث کور شدن بیشتر گره تحریم خواندند و با اشاره به تلاش دولت آمریکا برای فریب افکار عمومی جهان درباره مذاکره گفتند: دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم که اگر بودیم تا به حال تولید می‌کردیم. ضمن اینکه به هر ضربه احتمالی قاطعانه پاسخ خواهیم داد. 
رهبر انقلاب سخنان امروز نمایندگان تشکل ها را نشانه پیشرفت، پختگی و رشد سطح تفکر، تحلیل و برداشت برشمردند و این موضوع را امید بخش و مژده آفرین دانستند.
ایشان افزودند: البته بنده همه سخنانی را که دانشجویان در این جلسه مطرح کردند قبول ندارم. برای مثال دانشجویی گفت عناصر امنیتی و نظامی در مواقع حساس در مقابل رژیم صهیونیستی تبدیل به بیانیه نویس شده‌اند در حالی که اگر تحقیق و تفحص شود معلوم خواهد شد این موضوع درست نیست و آن کسانی که باید کاری می کردند در وقت خودش کار را انجام دادند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همچنین در پاسخ به سخنان یکی از دانشجویان افزودند: همچنان به جوانان تکیه دارم و امیدم فقط به آنهاست اما شرط اساسی این است که جوانان بر مواضع درست خودشان ماندگار باشند و بر آن استقامت کنند و با روبرو شدن با موانع، دچار تردید و انفعال و انحراف از مسیر اصلی نشوند.
رهبر انقلاب، مسئولان وزارت علوم و بهداشت را به توجه کامل و دنبال کردن مسائل مطرح شده در سخنان دانشجویان توصیه مؤکد کردند.
ایشان با یادآوری حوادث گوناگون سال گذشته افزودند: سال گذشته در چنین ایامی شهیدان رئیسی، سید حسن نصرالله، هنیه، صفی الدین، سنوار، ضیف و چندین شخصیت برجسته انقلابی در میان ما بودند اما اکنون نیستند و به همین علت دشمن تصور می کند ما ضعیف شده ایم اما با اطمینان تأکید می کنم هرچند نبود این برادران بسیار ارزشمند برای ما خسارت است ولی در بسیاری از موضوعات نسبت به سال گذشته قوی تر شده ایم و در برخی مسائل هم ضعیف تر نشده ایم.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در تبیین علت تداوم قدرت جبهه مقاومت افزودند: اگر دو عامل آرمان و تلاش در یک ملت و یک مجموعه وجود داشته باشد، به حرکت کلی آنها ضربه وارد نمی شود.
رهبر انقلاب در بخش دیگری از سخنان خود با استناد به آیات قرآن هدف از روزه داری را به دست آوردن تقوا دانستند و افزودند: تقوا انسان را از بدی ها، وسوسه ها، بداندیشی ها، بدخواهی ها، خباثت ها، فسق، شهوت رانی، بی اعتنایی به وظیفه و ترک فعل واجب مصون می سازد.
ایشان ایجاد گشایش دنیوی و هدایت را دو اثر مهم تقوا دانستند و افزودند: تقوا در همین دنیا در زمینه های گوناگون از جمله اقتصادی و امنیتی گشایش ایجاد می کند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای برخورداری از هدایت الهی را هدف متعالی هر انسانی دانستند و افزودند: رسیدن به فلاح، سعادت و نجات تنها در سایه هدایت گری خداوند متعال محقق می شود که این هدایت از آثار تقوا است.
رهبر انقلاب عزم و اراده فردی را لازمه به دست آوردن تقوا دانستند و افزودند: امام راحل توصیه می کردند برای حرکت در مسیر تقوا باید تصمیم مردانه و قاطع گرفت.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بخش اصلی سخنانشان در تبیین هویت دانشجوی ایرانی به دو تجربه متفاوت جوانان ایرانی در دوران معاصر در مواجهه با غرب و تمدن غربی پرداختند و تأکید کردند: نتیجه مواجهه اول، «شیفتگی و خودباختگی» بود و نتیجه مواجهه دوم، «شناخت تمدن غرب، برخورد انتخاب‌گرانه با واقعیات غرب، احساس استقلال و در مواردی احساس تفاوت عمیق و جدایی کامل».
ایشان مواجهه اول جوانان ایرانی با غرب در حدود صدسال قبل را باعث ایجاد دوگانه «غرب پیشرفته و ایران ضعیف و عقب‌مانده» در اذهان جوانان دانستند و گفتند: این دوگانه البته در آن زمان واقعیت داشت اما نباید منجر به خودباختگی و دنباله‌روی از غرب می‌شد؛ چرا که مشاهده نقاط قوت طرف مقابل باید انسان را به فکر راه حل و جبران نقاط ضعف خود بیندازند، نه اینکه تسلیم و تبعیت را تجویز کند.
رهبر انقلاب انفعال در مقابل پیشرفت‌های غرب را باعث غفلت از نقاط قوت ملت و کشور ایران خواندند و گفتند: آن تجربه می‌توانست به خودیافتگی منجر شود اما متأسفانه به خودباختگی رسید و عده‌ای هم در داخل، این غفلت و وادادگی را تشدید و مردم را به تقلید کامل از مظاهر غرب تشویق می‌کردند؛ آن هم تقلید در مسائل اخلاقی و فرهنگی نه مسائلی مانند علم و جدیت که مبنای پیشرفت غرب است.
ایشان، رضاخان را مظهر غرب‌گرایی ویرانگر و مخرب خواندند و افزودند: انگلیسی‌ها آن قُلدر را روی کار آوردند و بعد هم که منافعشان ایجاب می‌کرد او را برداشتند اما در همین مدت، حلقه انحراف رضاخان، لزوم تبعیت و هضم شدن در غرب را در همه امور و مسائل کشور، در افکار عمومی جا انداختند و کشور را از درون پوک کردند و هیچ چیز ملّی مانند اقتصاد ملی، سیاست داخلی و خارجی ملی و نه حتی لباس ملی برای ایرانیان نگذاشتند.
رهبر انقلاب، تجربه دوم از حضور غرب در ایران را ناشی از حوادثی تلخ همچون اشغال بخش‌هایی از کشور به دست انگلیس و روسیه تزاری، قحطی و جان‌باختن هزاران تن از مردم، سرکوب نهضت‌های داخلی و تحمیل قراردادهای خفت‌بار مانند قرارداد نفت دارسی در زمان رضاخان دانستند و افزودند: این حوادث باطن غربی‌ها را برای مردم و بخصوص جوانان آشکار و معلوم کرد که در پشت ظاهر اتوکشیده و لبخند آنها، باطنی خبیث و خائنانه قرار دارد و این قضیه باعث کاهش شوق و شیفتگی به تمدن غرب در کشور شد.
ایشان نهضت ملی نفت را نقطه عطفی تاریخی در آشکارسازی باطن غرب خواندند و خاطرنشان کردند: در حالی که مصدق برای مبارزه با انگلیس به آمریکا تکیه و امید داشت، از همان آمریکا ضربه خورد و کودتا علیه دولت او با پول و امکانات آمریکا رقم خورد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر اینکه نتیجه کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ روشن شدن این واقعیت بود که تکیه به غرب مانع پیشرفت است نه عامل آن، افزودند: این حقیقت هم روشن شد که غربی‌ها با هر پدیده که با منافع و زیاده‌خواهی‌های آنها در تعارض باشد، بی‌رحمانه برخورد می‌کنند.
رهبر انقلاب، آغاز حرکت‌های مقابله‌جویانه دانشجویان با آمریکا همچون قیام ۱۶ آذر دانشجویان دانشگاه تهران علیه سفر نیکسون و جان باختن سه دانشجو به دست حکومت را از آثار آشکار شدن باطن غرب دانستند و با اشاره به استمرار خط شیفتگی به غرب با وجود تضعیف آن تا پیش از پیروزی انقلاب، افزودند: اگر در سال ۵۷ انقلاب به وقوع نمی‌پیوست، کشور در مسیری بود که با افزایش وابستگی‌های خارجی، از همه مزایا و ثروتهای معنوی خود محروم و تهی می‌شد.
ایشان هنر مهم و بی‌بدیل امام بزرگوار را ارتباط‌گیری و حرف زدن با ملت و نه یک قشر یا حزب خاص دانستند و گفتند: امام(ره) با یادآوری توانایی‌های مردم و هویت فرهنگی و تاریخی ملت، همه را از غفلت خارج کرد و با اعتماد و مطالبه از مردم، آنها را به میدان آورد و ملت نیز ایستاد و مرعوب نشد و بساط تحمیل و غارتگری دشمنان جمع شد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به دست‌بردار نبودن قلدرهای عالم از مبارزه و توطئه علیه انقلاب اسلامی، گفتند: آنها می‌گویند «اول ما»، یعنی همه دنیا باید منافع ما را بر خود مقدم بدارد که این منفعت‌طلبی را امروز همه مشاهده می‌کنند و امروز ایران اسلامی تنها کشوری است که قاطعانه گفته است به هیچ وجه منافع دیگران را بر منافع خود ترجیح نمی‌دهد.
ایشان هدف تلاش دشمن بخصوص با استفاده از شیوه‌های جدید ارتباطی را بازگرداندن نفوذ و سلطه غرب بر ایران و تکرار همان روحیه انفعال، تبعیت و وابستگی پیش از انقلاب در جوان دانشجوی ایرانی خواندند و گفتند: راه مواجهه با این نقشه، استمرار روحیه‌ای قوی است که نمونه آن در سخنان امروز دانشجویان بروز داشت. ضمن اینکه در مقابل تلاش‌های بدخواهان، رشد خوبی در زمینه مسائل دینی، اخلاقی و عرفانی ایجاد شده و عناصر فکری ارزنده‌ای با تسلط به زبان روز در حال بیان مفاهیم اسلامی هستند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: دانشگاه امروز از دانشگاه قبل از انقلاب و حتی از دانشگاه ۲۰ سال قبل، جلوتر و فهیم‌تر است و بر خلاف برخی تبلیغات، دانشجو و جوان ایرانی، امروز با ایستادگی و فهم بهتری از مسائل، برای حضور در صفوف مقدم مقابله با دشمن آماده است.
رهبر انقلاب با تکرار توصیه چندی قبل خود مبنی بر اهمیت تولید محتوا از جمله در فضای مجازی گفتند: جایگاه دانشجو همچون معلم، هشدار دهنده و چراغ راهنما است و باید در زمینه تولید محتوا و تبیین مسائل تلاش مضاعف کند.
ایشان در بخش دیگری از سخنانشان با اشاره به توصیه‌های سال قبل خود به دانشجویان، «پرداختن تشکل‌های دانشجویی به داخل دانشگاه» را مورد تأکید مجدد قرار دادند و گفتند: مخاطب جوان در دانشگاه، عناد و دشمنی ندارد و آماده شنیدن و پذیرش است که از تشکل‌های دانشجویی انتظار می‌رود محیط دانشگاه را تحت تأثیر تفکرات صحیح خود قرار دهند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در توصیه‌ای دیگر، دانشجویان را به برگزاری جلسات هم‌اندیشی درباره مسائل اصلی کشور و مرتبط با حرکت کلی انقلاب و جامعه، با استفاده از عناصر فکری مطمئن سفارش کردند و افزودند: در قضایای گوناگون مراقب باشید که با تحلیل‌های مختلف رسانه‌ها دچار سردرگمی و تردید نشوید و با تحقیق صحیح، بر حرفهای غلط غلبه کنید.
ایشان منشأ برخی انتقادها و ایرادهای دانشجویان به مسئولان را بی‌اطلاعی از ابعاد گوناگون مسائل دانستند و با اشاره به نمونه‌ای از این انتقادها درباره زمان اجرای عملیات وعده صادق ۲ گفتند: اینکه گفته شود چرا عملیات در فلان وقت انجام نشد و اگر می‌شد از فلان حادثه جلوگیری می‌کرد، صحیح نیست چرا که عشق و دلبستگی متصدیان این امور به انقلاب، کمتر از من و شما نیست و نمی‌توان آنها را متهم کرد.
رهبر انقلاب اسلامی افزودند: آنها با محاسبه عمل می‌کنند و اگر شما هم جای آنها بودید همین کار را می‌کردید. بنابراین با پرهیز از متهم کردن دیگران، احتمال بدهید که در تصمیم‌گیری‌ها، محاسبه درستی در جریان است.
ایشان در بیان چارچوب‌های نقّادی، گفتند: نقد اشکالی ندارد اما نقد متفاوت از تهمت است. مطرح کردن سؤال و ابهام اشکالی ندارد به نحوی که فرصت جواب دادن نیز ایجاد شود. البته گاهی پاسخ به برخی سؤالات ممکن نیست که در این موارد حتی ابهام را نیز مطرح نکنید و فرضیات احتمالی را مسلّم نپندارید.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای «پرهیز از اختلاف‌افکنی، ناامیدسازی، دوقطبی‌سازی، بدبین‌سازی مخاطبان به مسئولان تصمیم‌گیر و بن‌بست‌نمایی» را از دیگر چارچوبهای نقّادی برشمردند و افزودند: گاهی اشکالها به نحوی بیان می‌شود که شنونده احساس می‌کند مسیر پیش رو بن‌بست است که این کار غلط باعث ناامیدی مردم می‌شود و باید جداً از آن پرهیز شود.
ایشان در پاسخ به نمونه‌ای از انتقادها در فضای مجازی مبنی بر چرایی ابراز خرسندی رهبری از رأی‌آوری همه وزرا با وجود منطبق نبودن همه آنها با معیارها و شاخص‌ها، ضمن تأکید بر اینکه دغدغه دانشجو باید مسائل اصلی کشور باشد نه اینگونه موارد، گفتند: رأی‌آوری همه وزرا و تشکیل کامل دولت در وقت مناسب که باعث توانایی دولت برای اداره کشور است، رخدادی مطلوب است چرا که با رأی نیاوردن یک وزیر، آن وزارتخانه تا مدتها بی‌وزیر می‌ماند و این به مراتب بدتر از رأی‌آوری فردی است که فاقد برخی معیارها است و ممکن است عملکرد یا برخی خصوصیات او مورد پسند نباشد.
رهبر انقلاب در بخش پایانی سخنانشان چند نکته در باب مذاکره با آمریکا بیان کردند.
ایشان در نکته اول، سخنان رئیس جمهور آمریکا مبنی بر آمادگی برای مذاکره و ایجاد توافق و فرستادن نامه برای ایران را تلاش برای فریب افکار عمومی جهان برشمردند و گفتند: این نامه هنوز دست من نرسیده اما آمریکا می‌خواهد این دروغ را القا کند که ایران برخلاف ما اهل مذاکره و توافق نیست؛ در حالیکه همین شخصی که این حرف‌ها را می‌زند، حاصل مذاکره ما با آمریکا را پاره کرد. حالا چطور می‌توان با او مذاکره کرد در حالیکه می‌دانیم به نتایج عمل نخواهد کرد؟
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به مطلبی در یک روزنامه مبنی بر اینکه «نبود اعتماد میان دو نفر که حالت جنگ دارند نباید مانع مذاکره شود»، گفتند: این مطلب غلط است؛ چرا که همین دو نفرِ  مذاکره‌کننده هم اگر به وفا و تعهد طرف مقابل به حاصل گفتگوها اعتماد نداشته باشند، مذاکره نمی‌کنند؛ چرا که مذاکره در این حالت، مهمل و بیهوده است.
ایشان در نکته سوم گفتند: از همان اول هدف ما از مذاکره، رفع تحریم‌ها بود که خوشبختانه تحریم‌ها در روند طولانی شدن خود بتدریج کم‌اثر می‌شود.
رهبر انقلاب افزودند: برخی آمریکایی‌ها هم معتقدند طولانی شدن تحریم‌ها باعث کم‌اثر شدن آنها می‌شود؛ ضمن اینکه کشورِ تحریم‌شده راه دور زدن تحریم‌ها را پیدا میکند که ما نیز راه‌های مختلفی پیدا کردیم.
ایشان مشکلات موجود را عمدتاً ناشی از بی‌توجهی‌های داخلی دانستند و گفتند: اگر وضع اقتصاد بد است، منشاء آن صرفا تحریم نیست بلکه انجام ندادن برخی کارها در وضع فعلی مؤثر است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به حرف‌های آمریکایی‌ها که میگویند «نمیگذاریم ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد»، گفتند: اگر میخواستیم سلاح هسته‌ای تولید کنیم،‌ آمریکا نمی‌توانست جلوی ما را بگیرد؛ علت اینکه سلاح هسته‌ای نداریم و دنبال آن هم نیستیم این است که خودمان به دلایلی که قبلاً گفته شده، این نوع سلاح را نمی‌خواهیم.
رهبر انقلاب در نکته‌ای دیگر، تهدید آمریکا به نظامی‌گری را غیرعاقلانه دانستند و تأکید کردند: تهدید به زدن ضربه و ایجاد جنگ یک مسئله یکطرفه نیست و ایران قادر است ضربه متقابل وارد کند و قطعاً این کار را خواهد کرد.
ایشان افزودند: اگر آمریکا و عواملش حرکت غلطی بکنند، خودشان بیشتر ضربه خواهند خورد. البته ما دنبال جنگ نیستیم، چرا که جنگ چیز خوبی نیست اما اگر کسی اقدامی کند قاطعانه جواب می‌دهیم.
رهبر انقلاب آمریکا را در مسیری رو به ضعف توصیف کردند و افزودند: از لحاظ اقتصادی، سیاست خارجی، سیاست داخلی، مسائل اجتماعی و عرصه‌های دیگر، آمریکا در حال ضعیف شدن است و دیگر نمی‌تواند آن قدرت ۲۰-۳۰ سال قبل را داشته باشد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به کسانیکه در داخل مدام می‌گویند «چرا پشت میز مذاکره نمی‌رویم؟»، گفتند: مذاکره با این دولت آمریکا، نه تنها تحریم را رفع نمی‌کند بلکه باعث کورشدن گره تحریم‌ها و افزایش فشار‌ها می‌شود و به مطالبات و زیاده‌خواهی جدید امکان مطرح شدن می‌دهد.
ایشان در نکته پایانی سخنانشان، مقاومت فلسطین و لبنان را قوی‌تر و پرانگیزه‌تر از قبل دانستند و گفتند: مسئولان ایرانی از جمله دولت و رئیس جمهور در این مورد اتفاق‌نظر دارند که باید با همه توان از مقاومت فلسطینی و لبنان حمایت کنیم و ان‌شاءالله ملت ایران در آینده هم مثل گذشته پرچمدار مقاومت در مقابل زورگویی‌ها خواهد بود.
در ابتدای این دیدار ۶ نفر از نمایندگان تشکل‌های دانشجویی سراسر کشور، آقایان:
-    مجتبی منگلی؛ دفتر تحکیم وحدت
-    محمد اسدیان؛ مجمع اسلامی دانشجویان دانشگاه آزاد
-    مهدی بزمه؛ بسیج دانشجویی
-    محمدرضا مریمی؛ جنبش عدالت‌خواه 
-    ابوالفضل محمدی؛ جامعه اسلامی دانشجویان
-    و خانم ریحانه حَسن‌قربان از گروه‌های جهادی دانشجویی
 به بیان دیدگاه‌های خود درباره مهمترین مسائل دانشجویی و کشور پرداختند.
لزوم وفاق جریانات و سلائق سیاسی کشور بر سیاست‌های کلی نظام و ایده «ایران قوی»، ضرورت پرهیز از تکرار تجارب تلخ دهه گذشته در گره زدن مسائل کشور به مذاکره با آمریکا، لزوم توجه دولت به اولویت مستضعفان و کارگران در اجرای سیاست‌های اقتصادی و معیشتی، نیاز افکار عمومی به پاسخ‌های اعتمادساز در رفع دوگانه‌های اجتماعی، انتقاد از پمپاژ ناامیدی و ضعف در دانشگاه‌‌ها، انتقاد از افزایش شهریه‌های علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، لزوم خصوصی‌سازی واقعی و پرهیز دولت از رقابت با بخش خصوصی، ضرورت جلوگیری قوه قضائیه از سیاسی شدن پرونده‌های قضایی، ضرورت تسهیل فعالیت گروه‌های جهادی به عنوان محور همدلی دانشجویان در خدمت به محرومان، لزوم تسهیل بسترهای قانونی مشارکت سیاسی و اقتصادی مردم، ضرورت پوست‌اندازی جناح‌های سیاسی کشور به منظور رویش ایده‌های جدید حکمرانی و ضرورت جدی گرفتن بهره‌وری در استفاده از منابع کشور، از جمله نکات و پیشنهادهای مطرح شده نمایندگان تشکل‌های دانشجویی در دیدار عصر امروز با رهبر انقلاب اسلامی بود.

مقداری از برکت و رحمت و فضایل ماه مبارک رمضان:

ببینید خداوند تبارک و تعالی و آنانی که توفیق گرفتن روزه را دارند خداوند چه چیز وعده داده است.

ابن عباس می ‏گوید: از رسول خدا: صلی الله علیه و آله شنیدم که فرمود: هنگامی که شب اول ماه مبارک فرا می‌رسد خداوند همه گناهان امتم را می‌آمرزد و برای هر یک از شما پنجاه شهر بنا می‌نماید و دو هزار درجه مقام شما را زیادتر می‌کند.

روز دوم: به هر گامی عبادت یک سال منظور گردیده و پاداش یک پیغمبر در نظر گرفته و روزه یکسال برای شما نوشته می‌شود.

روز سوم: به عدد هر یک از موهای بدنتان گنبدی در فردوس از دّر سفید مرحمت می‌کند که در بالای آن دوازده هزار خانه از نور و در پایین آن دوازده هزار خانه که در هر خانه هزار تخت و بر هر تختی حوریه هایی آماده است.

روز چهارم: در بهشت هفتاد هزار قصر به شما اعطا می‌فرماید که در هر قصری هفتاد هزار خانه در هر خانه ‏ای پنجاه هزار تخت بر هر تختی حوریه ‏هایی آماده به خدمت آنها است که یکی از آنها از دنیا و آنچه در آن است بهتر است.

روز پنجم: در جنه المأوی هزار هزار شهر مرحمت می‌کند که در هر شهری هفتاد هزار خانه و در هر خانه‌ای ‏هفتاد هزار سفره و در هر سفره ای هفتاد ظرف و در هر ظرفی شصت هزار نوع غذا موجود است که هیچ کدام به یکدیگر شبیه نیستند.

روز ششم: خداوند در دارالسلام صد هزار شهر عطا فرماید که در هر شهری صد هزار خانه در هر خانه ای صد هزار اتاق، در هر اتاقی صد هزار تخت از طلا، طول هر تختی هزار زراع ۵۰۰ متر، بر هر تختی جفتی از حورالعین که بر آنها است.

روز هفتم: خداوند در جنه النعیم پاداش چهل هزار شهید و چهل هزار صدیق به او مرحمت می‌کند.

روز هشتم: خداوند عمل شصت هزار عابد و شصت هزار زاهد به او عطا می‌فرماید.

روز نهم: خداوند پاداش هزار عالم معتکف و هزار مجاهد به او مرحمت می‌کند.

روز دهم: پاداش برآوردن هفتاد هزار حاجت مرحمت نموده، علاوه بر این خورشید، ماه، ستارگان، پرندگان، درندگان، جنبندگان، ماهیان دریاها، برگهای درختان، سنگ های کوه‌ها و غیره برای او طلب آمرزش می‌کنند.

روز یازدهم: خداوند ثواب چهار حج و عمره که در هر حجی پیامبری از پیامبران و در هر عمره با صدیق یا شهید که در او باشد برای شما مقرر فرموده است.

روز دوازدهم: خداوند سیئات شما را به حسنات تبدیل نموده و آنها را چندین برابر افزایش داده و برای هر حسنه‏ ای هزار هزار حسنه می‌نویسد.

روز سیزدهم: خداوند برای شما مثل عبادت اهل مکه و مدینه می‌نویسد و به اندازه هر سنگ و کلوخی که ما بین مکه و مدینه است شفاعت مرحمت می‌کند.

روز چهاردهم: مثل آن است که با هر حضرت آدم و نوح و ابراهیم و موسی و داود و سلیمان علیهم السلام ملاقات نموده و با هر پیغمبری دویست سال عبادت کرده باشد.

روز پانزدهم: خداوند حاجات دنیا و آخرت شما را بر آورده و آنچه به حضرت ایوب علیه السلام مرحمت فرموده به شما عطا فرماید.

روز شانزدهم: زمانی که از قبر خارج شدید خداوند به شما شصت حله برای پوشش و شتری که سوار می‌شود عطا کند و ابری را فرستد که از گرما و حرارت آن روز شما را سایه افکند.

روز هفدهم: خداوند میفرماید: من آنها را با پدرانشان آمرزیدم و سختی های روز قیامت را از آنها برداشتم.

روز هجدهم: خداوند متعال جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و حمله عرش و فرشتگان را امر فرماید که سال آینده برای امت محمد صلی‌الله علیه و آله طلب مغفرت نماید و در روز قیامت ثواب اهالی جنگ بدر را به شما مرحمت فرماید.

روز نوزدهم: فرشتگان آسمان‌ها و زمین هر روز برای قبور شما از خداوند اجازه میگرد و با آنها هدیه و نوشابه‏ای که تقدیم می‌دارد.

روز بیستم: خداوند هفتاد هزار ملک را به شما موکل نماید که شیاطین را از شما رانده و شما را حفظ و نگه‏داری و به ازای هر روزه که گرفته اید، ثواب صد سال روزه به شما عطا نماید و به هر آیه از قرآن که تلاوت فرماید هزار حوری عطا فرماید.

روز بیست و یکم: قبر شما را به اندازه هزار فرسخ گشاده می‌نماید و صورت‌های شما را مانند صورت حضرت یوسف زیبا و خوشرو نماید.

روز بیست و دوم: خداوند ملک الموت را آنچنان که بسوی انبیاء می‌فرستد برمی انگیزد و ترس نکیر و منکر را از شما دور می‌سازد، غصه دنیا و عذاب آخرت را از شما برمی‌دارد.

روز بیست و سوم: برای عبور از پل صراط او را با پیامبران و صدیقین و شهدا محشور نماید.

روز بیست و چهارم: از دنیا نمی‌رود مگر آنکه جای خود را در بهشت می‌بیند و هر فردی ثواب هزار مریض و هزار غریب که اطاعت خدا کند داده می‌شود و ثواب آزاد کردن هزار بنده از فرزندان اسماعیل به او عطا می‌شود.

روز بیست و پنجم: خداوند خطاب می‏کند: ای امت محمد به عزت و جلالم سوگند چنان شما را به بهشت وارد کنم که همه شگفت زده شوند به هر یک از شما هزار تاج عطا می‏کنم و بر شتری که از نور آفریده‏ام سوار کنم که زمام آن از نور و در آن هزار حلقه از طلا و در هر حلقه فرشته‏ای نیزه به دست از او محافظت کند تا داخل بهشت گردد.

روز بیست و ششم: خداوند با رحمت به شما نظر کند و همه گناهان شما را غیر از خونریزی و غارت اموال بیامرزد، خانه شما را روزی هفتاد مرتبه از غیبت و دروغ و بهتان پاک سازد.

روز بیست و هفتم: مثل آن است که شما مومن و مومنه را یاری نموده و هفتاد هزار برهنه را پوشانیده و هزار مجاهد در راه خدا خدمت کرده.

روز بیست و هشتم: خداوند در جنه الخلد صد هزار شهر از نور مرحمت می‏کند و در جنه الماری صد هزار قصر از نقره عطا فرماید و در جنه الفردوس صد هزار شهر که هر شهری صد هزار حجره دارد مقرر فرموده.

روز بیست و نهم: خداوند هزار هزار گنبدی سفید و نورانی و در هر گنبدی تختی روی آن هزار فرش و بالای هر فرش زنی بسیار زیبا با چشمانی مشکی عطا فرماید.

روز سی ام: خداوند برای هر روزی که گذشته ثواب هزار شهید و هزار صدیق و عبادت پنجاه سال و روزه دوهزار روز بنویسد و برای شما به عدد آنچه رود نیل می‌رویاند درجه عطا می‌فرماید با پیامبران وارد بهشت خواهند شد.

این همه فضائل از ماه مبارک رمضان مطالعه فرمودید، شرایطی هم ذکر فرموده ‏اند: و آن حفظ کردن اعمال است؛ کاری از ما سر نزند که به کلی اجر خود را از بین ببریم، روزه دار باشیم، اما یک نگاهی به همسایگان نکنیم، روایت دارد از حضرت رسول اکرم (ص):

«لَیْسَ مِنَّا مَنْ بَاتَ شَبْعَاناً وَ جَارُهُ جَائِع‏» / «از ما نیست کسی که سیر بخوابد و همسایه‌اش گرسنه باشد.» - بحار الانوار ج ۴۲ ص ۲۸۸.

نحوه تعامل با فرزندان یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین موضوعات مربوط به تربیت کودکان و نوجوانان است و شیوه‌های صحیح ارتباط، می‌تواند به شکل‌گیری شخصیت سالم و مثبت در فرزندان کمک کند و به آنها توانایی لازم برای مواجهه با چالش‌های زندگی را بیاموزد. در این راستا، سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسین حسینی قمی در حرم حضرت زینب (س) در اصفهان، فرصتی ارزشمند برای بررسی ابعاد مختلف این موضوع فراهم کرده است که مطالب ایشان می‌تواند به والدین کمک کند تا با روش‌های مؤثر و انسانی، فرزندان خود را در مسیر تربیت دین‌دار و اخلاق‌مدار هدایت کنند.

اهمیت توجه به خطابات قرآنی در تربیت فرزندان

قرآن کریم گاهی خطاب به همه مردم دارد («یا أَیُّهَا النَّاسُ») و گاهی به گروه‌های خاص مانند کفار («قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ») یا یهودیان («یا أَیُّهَا الَّذِینَ هَادُوا») یا مؤمنان («یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا») و یا حتی پیامبر(ص) («یا أَیُّهَا النَّبِیُّ»). مومنان باید به این خطابات توجه کنند، از جمله دو خطاب در سوره‌های تغابن و منافقون که هشدار می‌دهند: «أَمْوَالُکُمْ وَ أَوْلادُکُمْ فِتْنَهٌ» (ثروت و اولاد شما فتنه‌ای است) و «وَ مِنْ أَزْواجِکُمْ وَ أَوْلادِکُمْ عَدُوٌّ لَکُمْ» (برخی از همسران و فرزندان شما دشمن شما هستند).

یکی از دغدغه‌های مهم خانواده‌ها، تعامل با فرزندان است؛ به ویژه پدر و مادرانی که از عدم تفاهم با فرزندان خود شکایت دارند و کوتاهی فرزندان در انجام مناسک دینی را نیز شاهدند. برای این منظور، ده اصل تربیتی ارائه می‌شود. اصل اول، آموزش عملی (سمعی و بصری) است که پیش‌تر توضیح داده شد. اصل دوم، محبت و اظهار محبت است. اصل سوم (و شاید مهم‌ترین اصل) که در این جلسه به آن می‌پردازیم، حوصله، صبر و شکیبایی همراه با محبت، هدایت و رحمت در تعامل با فرزندان است. آیات و روایات فراوانی بر این موضوع تأکید دارند، و سیره اهل بیت علیهم السلام نیز بهترین الگو در این زمینه است. هنر پدر و مادر در برخورد با فرزندان، صبر و نگاه محبت‌آمیز و شرح صدر است؛ همان‌گونه که انبیای الهی از خداوند شرح صدر می‌طلبیدند («رَبِّ اجْعَلْ لِی صَدْراً»).

نقش صبر و حوصله در تعامل مؤثر با فرزندان

خداوند متعال به پیامبر (ص) خطاب می‌کند: «أَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ» (آیا سینه تو را گشاده نساختیم؟). این رحمت الهی بود که پیامبر (ص) با نرمی با مردم سخن می‌گفت، زیرا اگر تندخو و سنگدل بود، مردم از اطراف او پراکنده می‌شدند («وَ لَوْ کُنْتَ فَظّاً غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ»). حضرت زهرا (س) در خطبه فدکیه، در معرفی پدر بزرگوارشان، همین آیه را انتخاب کردند: «لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُوفٌ رَحِیمٌ» (پیامبری از خودتان به سویتان آمد که رنج‌های شما بر او گران است و به [هدایت] شما حریص و نسبت به مؤمنان دلسوز و مهربان است). پیامبر (ص) همراه با رحمت و رأفت، برای هدایت مردم حریص و دلسوز بود. در مورد حضرت ابراهیم (ع) نیز می‌فرماید: «إِنَّ إِبْراهِیمَ لَحَلِیمٌ أَوَّاهٌ مُنِیبٌ» (به راستی ابراهیم بردبار و بسیار مهربان و بازگشت‌کننده [به سوی خدا] بود).

پدرها و مادرها، کمی از کارهای دیگر خود کم کنید. متأسفانه گاهی ما اشتغالاتی برای خود ایجاد کرده‌ایم که وقت نداریم با حوصله با فرزندانمان سخن بگوییم و می‌خواهیم یک‌شبه همه‌چیز حل شود. یک تابلوی تبلیغاتی در تهران دیدم که هشداردهنده بود: “پدر و مادر، آیا به خاطر دارید آخرین باری که صمیمانه با فرزندتان گفتگو کردید کی بوده است؟”

اجازه دهید به یکی دو نمونه دیگر اشاره کنم. در رساله الحقوق امام سجاد (ع)، بیانی بسیار زیبا راجع به حقی که فرزندان بر ما دارند، آمده است. حق دوطرفه است؛ هم حق پدر و مادر بر فرزند و هم حق فرزند بر پدر و مادر.

امام سجاد (ع) در رساله الحقوق می‌فرماید: «فَحَقُّ الصَّغِیرِ رَحْمَتُهُ وَ فِی تَعْلِیمِهِ» (حق فرزند کوچک، رحمت و مهربانی با او و آموزش دادن به اوست). باید چیزی به او یاد بدهی، اما این آموزش باید همراه با رحمت و محبت باشد. رحمت و آموزش همراه با مدارا. اگر چیزی یادش دادیم و یاد نگرفت یا عمل نکرد، نباید دعوا کنیم، بلکه باید گذشت کنیم. شاید امروز اثری نداشت، فردا اثر کند. داستان‌ها افسانه نیستند. در حالات پیامبر (ص) می‌شنویم که فرمود: “هیچ پیامبری به اندازه من اذیت نشده است”، اما ایشان حوصله کردند و نفرین نکردند.

در بعضی از گزارش‌های تاریخی، داستان‌های عجیبی راجع به حضرت نوح (ع) بعد از آن تبلیغ طولانی آمده است. باید حوصله داشت. “درس معلم ار بود زمزمه محبتی، جمعه به مکتب آورد طفل گریزپای را.” از اول این‌گونه به ما یاد داده‌اند که اگر معلم بخواهد درس بدهد، باید با محبت باشد. پدر هم باید با محبت باشد، زیرا کلام نورانی اهل بیت (ع) اگر با محبت باشد، کودک را به سمت مکتب (و راه درست) می‌کشاند.

«درس معلم ار بود زمزمه محبتی، جمعه به مکتب آورد طفل گریزپای را.»

«فَحَقُّ الصَّغِیرِ رَحْمَتُهُ وَ فِی تَعْلِیمِهِ» (حق فرزند کوچک، رحمت و مهربانی با او و آموزش دادن به اوست). اما گاهی پدر و مادرها می‌گویند که با وجود مهربانی، باز هم فرزندشان خطا می‌کند. در این موارد، «وَ سْتُرْ عَلَیْهِ» (عیبش را بپوشانید). اگر خودش علنی گناهی انجام می‌دهد، شما پرده‌پوشی کنید.

به ترتیب، ابتدا تعلیم همراه با رحمت، سپس در صورت عدم تأثیر، گذشت، و در نهایت، پرده‌پوشی. در این ماه ضیافت الهی، در دعاها می‌گوییم: «یا سَتَّارُ» (ای پوشاننده عیوب). خدا ستار است، پس ما هم باید ستار باشیم و دنبال عیب‌جویی از دیگران، به‌ویژه فرزندانمان نباشیم. حتی در اصول تربیتی بعدی گفته‌اند که هنگام نصیحت، راهی برای فرار یا توجیه باقی بگذارید و اگر فرزندتان توجیهی دارد، بپذیرید و اصرار به اثبات جرم نداشته باشید.

پرده‌پوشی و فرصت توبه در رویکرد تربیتی اسلام

نگاه دین را ببینید: جوانی نزد امیرالمؤمنین (ع) آمد و گفت: «یا امیرالمؤمنین طَهِّرْنِی» (ای امیرالمؤمنین، مرا پاک کن). حضرت پرسید: «از چه پاکت کنم؟» جوان گفت که مرتکب فحشا شده و می‌خواهد حد الهی جاری شود تا پاک گردد. امیرالمؤمنین (ع) پرسید: «آیا دیوانه‌ای؟» جوان گفت: «نه، عاقلم.» حضرت فرمود: «کدام طهارت از توبه بهتر است؟» به خدا قسم اگر این جوان بین خود و خدا توبه می‌کرد، بهتر از این بود که نزد من اعتراف کند تا من حد الهی را جاری کنم.

حضرت ناراحت شد و فرمود: «چقدر زشت است که کسی خطایی کند و سپس بیاید و آبروی خود را ببرد.» اصلاً آیا ما در دینمان اعتراف به گناه داریم؟ کجا داریم که مستحب باشد نزد کسی غیر از خدا اعتراف کنیم؟ دعاهای ما سراسر اعتراف به گناه در پیشگاه پروردگار است.

خواهش می‌کنم پدرها و مادرها، دنبال اثبات جرم برای فرزندانتان نباشید. بله، اگر کسی به اموال مردم یا بیت‌المال دستبرد زد، باید آبرویش را برد، اما اگر کسی خطایی بین خود و خدا انجام داده، چرا آبروریزی می‌کنیم؟ چرا اصرار دارید به فرزندتان بگویید که متوجه خطایش شده‌اید؟

در حالات رسول خدا (ص) آمده است که وقتی می‌خواستند وارد خانه شوند، صدایی می‌دادند تا اهل خانه اگر نمی‌خواهند در آن حالت دیده شوند، آماده شوند نه تنها در گناه، بلکه حتی در حالتی که نمی‌خواهند دیده شوند، اما ما اصرار داریم دوربین مخفی بگذاریم تا اسرار دیگران را کشف کنیم.

البته دستبرد به اموال عمومی و بیت‌المال مستلزم مجازات و آبرو ریزی است و در این مورد نباید کوتاه آمد و اما اگر خطای شخصی باشد… خداوند رحمت کند آیت‌الله اخوان مرعشی را که ایشان مجتهد و عالمی بزرگ در مشهد بودند؛ یکی از برادران ایشان، در اوایل انقلاب، قاضی شرع بود.

گفته می‌شود که صبح تا عصر، پرونده‌های زیادی را بررسی می‌کرد و اگر کسی به اموال عمومی دستبرد زده بود، مجازات می‌شد، اما اگر جوانی مرتکب خطایی مثل شراب‌خوردگی شده بود، قاضی از او می‌پرسید آیا پشیمان است، آیا سابقه دارد؟ آیا قصد تکرار دارد؟ و آیا نماز و عبادت می‌کند؟ اگر جوان به پشیمانی خود، عدم قصد تکرار، و اهل نماز و عبادت بودنش تأکید می‌کرد، پرونده مختومه می‌شد.

این رویکرد نشان می‌دهد که چقدر توجه به پشیمانی، عدم تکرار، و نیت فرد در دین ما اهمیت دارد و ما نباید به دنبال کشف پیامک‌های ده ساله و بیست ساله باشیم و زندگی دیگران را زیر ذره‌بین قرار دهیم.

امیرالمؤمنین (ع) چهارده مجازات برای دستبرد به بیت‌المال تعیین کرد، اما برای خطاهای شخصی، رویکرد متفاوتی وجود دارد. همان‌طور که در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) آمده است: «اگر خداوند پرده‌ها را کنار می‌زد، حاضر نبودید جنازه یکدیگر را دفن کنید.» پس باید به حفظ آبرو و فرصت توبه توجه ویژه داشته باشیم.

رازداری و حفظ حرمت، درس‌هایی از آموزه‌های دینی

اگر از اسرار یکدیگر آگاه بودیم، حتی جنازه همدیگر را دفن نمی‌کردیم! خدا ستارالعیوب است و پرده پوشی می‌کند. روزی در زندان، به زندانیان گفتم: «فرق من با شما چیست؟ من لو نرفتم، اما شما لو رفتید.» اگر من هم لو رفته بودم، شرایط فرق می‌کرد. در حدیثی آمده است که اگر خداوند حکم کند که در شهر هر آنچه هست، آشکار شود، چه وضعی پیش می‌آمد؟

اگر فرزندتان خطایی کرد، طبق روایات، باید با رحمت رفتار کرد و اگر علنی گناه می‌کند، بپوشانید و به دیگران اطلاع ندهید.

امام سجاد (ع) در رساله حقوق می‌فرماید: «مدارا کن» و «رفق به خرج بده». در روایتی از امام صادق (ع) آمده است: «خداوند رفق را دوست دارد.» پیامبر اکرم (ص) به معاذ بن جبل فرمودند: «به مردم بشارت بده و کاری نکن که از دین متنفر شوند.» باید کاری کنیم که فرزندانمان خاطره خوشی از مسلمانی داشته باشند.

داستان معاذ بن جبل، امام جماعت مسجد، نیز آموزنده است. کسی از او شکایت کرد که نماز جماعت خیلی طولانی است و سوره‌هایی مثل بقره و آل عمران را می‌خواند. معاذ، برای آنکه دیگران از نماز جماعت زده نشوند، نماز خود را کوتاه کرد و از دیگران خواست تا به نماز خود ادامه دهند و این نشان می‌دهد که باید به شرایط مردم توجه داشته باشیم و در عبادات، تعادل و میانه‌روی را رعایت کنیم.

اصول تربیت دینی، میان‌داری، مدارا و توجه به نقاط مثبت

پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «علیکم بشمس وضحاها»، سوره‌های کوتاه آخر قرآن را بخوانید تا مردم از دین زده نشوند، علامه مجلسی این را به معنای پرهیز از طولانی کردن نمازها و خطبه‌ها، و ایجاد نفرت از دین تفسیر کرده است. باید با نوجوانان و جوانان مدارا کنیم، حتی در زیارت‌ها. اگر حوصله زیارت طولانی ندارند، مانعشان نشویم.

چهارمین اصل تربیت دینی، توجه به نقاط مثبت در کنار نقاط منفی است. قبل از بیان انتقادات، ابتدا به نکات مثبت فرد اشاره کنیم. داستان جمع شدن اصحاب پیامبر (ص) در روزهای آخر عمر ایشان و گریه پیامبر و دعای ایشان برای اصحاب، موید این نکته است. پیامبر (ص) پس از دعا، فرمودند: «تقوا داشته باشید.» بنابراین، در نصیحت و موعظه، ابتدا به نکات مثبت و سپس به نقاط منفی اشاره کنیم. مثلاً، اگر می‌خواهید انتقادی از منبر داشته باشید، اول از خوبی‌های سخنرانی تقدیر کنید و سپس به انتقاد خود بپردازید..

رهنمودهای تربیتی؛ محبت، انصاف و تشویق در گفتگو با فرزندان

اگر از منبر حاج آقا تنها انتقاد داشته باشید و هیچ خوبی ذکر نکنید، مطمئناً موضع‌گیری خواهید کرد و می‌گویید که اشکالتان وارد نیست. اما وقتی ابتدا تعریف و تمجید می‌شود، زمینه برای انتقاد هم فراهم می‌شود. در اصول تربیتی، انصاف در برخورد با دیگران بسیار مهم است.

اکنون به اصل چهارم، یعنی توجه به نقاط مثبت، می‌پردازیم. بیایید یک مثال ساده بزنیم: شما به عنوان پدر یا مادر، می‌دانید که کدام سبک گفتگو را پیاده می‌کنید؟ آیا شما می‌خواهید فرزندتان را برای کوتاهی در نماز نصیحت کنید؟ دو روش وجود دارد:

مدل اول:

به فرزندتان بگویید: «عزیزم، تو امتیازاتی داری که باعث افتخار ماست. اخلاق تو بسیار زیباست و مدیر مدرسه از تو تعریف کرده است. نظم و نظامی که در اتاقت داری، واقعاً تحسین‌برانگیز است. بر این اساس، خواهش می‌کنم نماز خود را به طور کامل بخوانی.»

مدل دوم:

در مقابل، می‌توانید بگویید: «چقدر شرمنده‌ام! با این نماز و درس‌خواندن، آبرویمان را بردی. مدیر از تو راضی نبود و این برای ما ننگ است.» در این حالت، فرزندتان احساس سرخوردگی و ناامیدی می‌کند و به طور کلی به خودش و نماز خواندنش بی‌اعتنا می‌شود.

بیایید واقع‌بین باشیم. من ممکن است به خودم اعتماد به نفس داشته باشم و تصور کنم که منبر خوبی دارم، اما اگر کسی فقط به انتقادات بپردازد و خوبی‌ها را نبیند، برایم خیلی سخت می‌شود. بنابراین، اگر شما از منبرم انتقادی می‌کنید، ابتدا باید به نکات مثبت هم اشاره کنید.

پیامبر (ص) در هر نصیحت ابتدا دعا می‌کردند و سپس نکات مثبت را بیان می‌کردند. پس همیشه برادری، محبت و تشویق را در کلام‌تان بکار ببرید، تا نصیحت‌های‌تان مؤثرتر واقع شود.

حضرت خدیجه کبری(سلام الله علیها) از زنان برجسته قریش بود که به پاکدامنی، خردمندی و ثروت فراوان شهرت داشت. ایشان نخستین زنی بودند که به پیامبر اکرم (ص) ایمان آوردند و با حمایت بی‌دریغ خود، نقش کلیدی در گسترش اسلام ایفا کردند.

حضرت خدیجه دختر خویلد بن اسد بن عبدالعزی بن قصی، از خاندان قریش و فاطمه بنت زائده بود. سال تولد او را پانزده سال قبل از عام الفیل گفته‌اند.او ثروتمند بود و سرمایه خود را برای تجارت، به کار می‌گرفت.

در گزارشات تاریخی به جایگاه بالای اجتماعی و حُسن شهرت او در شرف و نسب اشاره شده است. ابن سیدالناس در این باره آورده است: «‌او زنی شریف و با درایت بود که خداوند خیر و کرامت برای او در نظر گرفته و دارای شرافتی عظیم و ثروتی زیاد بود».پسر عموی خدیجه ورقة بن نوفل از کاهنان عرب بوده است و چنانکه نوشته اند از کتابهای ادیان پیشین اطلاع داشت.

ازدواج

برخی عالمان شیعه بر این باورند که خدیجه کبری پیش از ازدواج با پیامبر، ازدواج نکرده است. ابن شهرآشوب از قول سید مرتضی در شافی و شیخ طوسی در تلخیص الشافی، به دوشیزه بودن خدیجه هنگام ازدواج با پیامبر اکرم اشاره کرده است. علامهجعفر مرتضی محقق شیعه بر این باور است که با توجه به تعصبات قبیله‌ای در حجاز، ازدواج خدیجه که از بزرگان قریش بود، با دو اعرابی از قبایل تمیم و مخزوم، پذیرفتنی نیست. وی هم‌چنین بیشتر مطالبی که در این رابطه نقل شده را محصول دست سیاست بازان یهود و حسودان می‌داند.

همه منابع تاریخی، خدیجه کبری را اولین همسر پیامبر اکرم معرفی کرده‌اند. با این حال، زمان دقیق ازدواج این دو روشن نیست. سن پیامبر در هنگام ازدواج با خدیجه، ۲۱ تا ۳۷ سال ذکر شده است ولی آنچه مورد اعتماد مورخان است ۲۵ سال می‌باشد.چنانکه در منابع آمده است، خدیجه(س)، پیشنهاد ازدواج با پیامبر را مطرح کرده است. این پیشنهاد پس از آن روی داد که با امانت‌داری محمد(ص) آشنا شد، و او را امین بر مالش قرار داد و پس از برگشتن پیامبر از سفر تجاری شام، توسط مَیسَره، غلامش، با ویژگی‌های محمد(ص) آشنا شد. برخی از مورخان بر این باورند که خدیجه، به دلیل صداقت، امانت، حسن خلق و درست‌کاری پیامبر(ص)، پیشنهاد ازدواج را مطرح ساخته است. ابن اثیر در کتاب اسد الغابه، همین عوامل را بیان کرده است.

اختلاف بسیاری بر سر تعداد فرزندان خدیجه (س) و پیامبر وجود دارد. در بیشتر منابع گفته شده است که همه فرزندان حضرت محمد را خدیجه به دنیا آورده است و ایشان از دیگر همسرانشان صاحب فرزند نشده است. در برخی منابع نیز تعداد پسران ایشان دو نفر به نام‌های قاسم و عبدالله ذکر شده است. به گفته برخی از محققان شیعه، حضرت فاطمه (س) تنها دختر خدیجه (س) و پیامبر (ص) بوده و سه دختر دیگر، فرزندان رسول خدا (ص) و خدیجه نبوده‌اند، بلکه دخترخوانده‌های پیامبر (ص) بوده‌اند. حضرت فاطمه آخرین دختر پیامبر و تنها فرزندی بود که در زمان وفات ایشان در قید حیات بود.

حضـرت خدیجه (س ) به عنوان اولین بانوی مسلمان در ترویج فرهنگ اسلامی و الگوی یک زن مـسلمان نـقش والای خود را ایفا کرده اســت و بانوان بســیاری از تربیت عملی وی درس ها آموخته اند. در نقل علی بن ابراهیم-از محدثین شیعه-آمده است که در تفسیر آیه مبارکه: «فاصدع بما تؤمر و اعرض عن المشرکین» چنین گوید: این آیه در مکه نازل شد پس از گذشت سه سال از نبوت رسول خدا (ص) و ماجرا از این قرار بود که مقام نبوت روز دوشنبه بر رسول خدا (ص) نازل شد وعلی علیه السلام روز سه شنبه مسلمان شد و پس از او خدیجه دختر خویلد همسررسول خدا (ص) مسلمان شد... و در نقل کتاب «طرف» سید بن طاووس که از کتاب وصیة عیسی بن مستفاد از حضرت موسی بن جعفر از پدرش امام صادق علیهما السلام روایت کرده اینگونه است که رسول خدا (ص) آن دو را با یکدیگر به اسلام دعوت فرمود و آن دو با همدیگر یکباره ایمان آورده اسلام را پذیرفتند...

تولد حضرت فاطمه سلام الله علیها

امام صادق علیه السلام می فرمود: «وقتی خدیجه علیهاالسلام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را به همسری برگزید، زنان مکّه به دلیل دشمنی با آن حضرت، از او دور شدند، آنان نه تنها به خدیجه علیهاالسلام سلام نمی کردند؛ حتّی از رفت و آمد زنان دیگر هم جلوگیری می نمودند. به این ترتیب وحشتی عجیب بر وجود خدیجه مستولی شد؛ البته او بیشتر از این می ترسید که به پیامبر صلی الله علیه و آله آسیبی برسانند. وقتی خدیجه به فاطمه حامله شد، فاطمه در شکم مادر با او سخن می گفت و مونس مادر بود و او را به صبر توصیه می فرمود امّا خدیجه این حالت را از پیامبر مخفی می داشت تا آن که روزی حضرت داخل شد و شنید که خدیجه با کسی سخن می گوید. حضرت به اطراف نگریست؛ امّا کسی را ندید، پرسید:, ای خدیجه! با چه کسی سخن می گویی؟، خدیجه در پاسخ به کودکی که در شکم داشت، اشاره کرد و پاسخ داد:, فرزندی که در شکم دارم، با من سخن می گوید و مونس من است.، حضرت فرمود: در همین لحظه جبرییل به من خبر داد که این فرزند دختر است. او و نسل او طاهر، بابرکت و خجسته است و خداوند نسل مرا از او به وجود خواهد آورد. از نسل او امامان دین متولّد می شوندو حق تعالی بعد از قطع وحی، آن ها را جانشین خود در زمین قرار می دهد.

حضرت خدیجه علیها السلام، این بانوی بزرگوار نه تنها از عمق جان به رسالت پیامبر ایمان آورد، بلکه او را در برابر سختی ها و تکذیب مشرکان و بدخواهان یاری داد. تا زنده بود، اجازه نداد آزار و شکنجه مشرکان بر رسول خدا صلی الله علیه و آله سخت آید. هنگامی که رسول الله صلی الله علیه و آله با باری از مصیبت و اندوه به خانه می آمد، خدیجه او را دلداری می داد و نگرانی را از ذهن و خاطرش می زدود. اموال حضرت خدیجه علیها السلام به عنوان ابزاری مناسب از همان ابتدا در خدمت اسلام و پیشرفت آن قرار گرفت. جالب این که آخرین بخش از دارایی خدیجه توسط امیر مؤمنان (ع) در سفر هجرت به مدینه صرف شد. سفر اکثر مسلمانان با اموال خدیجه ممکن شد. آخرین آن ها هم قافله ای بود که امیر المؤمنین (ع) آن را سرپرستی کرد.

رحلت جانگداز

حضرت خدیجه (س) سه سال قبل از هجرت بیمار شد. چون بیماری خدیجه شدت یافت، عرض کرد: یا رسول الله! چند وصیت دارم: من در حق تو کوتاهی کردم، مرا عفو کن. پیامبر (ص) فرمود: هرگز از تو تقصیری ندیدم و نهایت تلاش خود را به کار بردی. در خانه ام بسیار خسته شدی و اموالت را درراه خدا مصرف کردی.

عرض کرد: یا رسول الله! وصیت دوم من این است که مواظب این دختر باشید؛ و به فاطمه زهرا (س) اشاره کرد. چون او بعد ازمن یتیم و غریب خواهد شد. پس مبادا کسی از زنان قریش به اوآزار برساند. مبادا کسی به صورتش سیلی بزند. مبادا کسی بر اوفریاد بکشد. مبادا کسی با او برخورد غیر ملایم و زننده ای داشته باشد. اما وصیت سوم را شرم می کنم برایت بگویم. آن را به فاطمه عرض می کنم تا او برایت بازگو کند. سپس فاطمه را فراخواند و به وی فرمود: نور چشمم! به پدرت رسول الله بگو: مادرم می گوید: من از قبر در هراسم؛ از تو می خواهم مرا درلباسی که هنگام نزول وحی به تن داشتی، کفن کنی.

پس فاطمه زهرا (س) از اتاق بیرون آمد و مطلب را به پیامبر (ص) عرض کرد. پیامبر اکرم (ص) آن پیراهن را برای خدیجه فرستاد و او بسیار خوشحال شد. هنگام وفات حضرت خدیجه، پیامبراکرم (ص) غسل و کفن وی را به عهده گرفت. ناگهان جبرئیل درحالی که کفن از بهشت همراه داشت، نازل شد و عرض کرد: یا رسول الله، خداوند به تو سلام می رساند و می فرماید: ایشان اموالش را در راه ما صرف کرد و ما سزاوارتریم که کفنش را به عهده بگیریم. حضرت خدیجه (س) در سن ۶۵ سالگی در ماه رمضان سال دهم بعثت در خارج از شعب ابوطالب جان به جان آفرین تسلیم کرد. پیغمبر خدا (ص) شخصا خدیجه را غسل داد، حنوط کرد و با همان پارچه ای که جبرئیل از طرف خداوند عزوجل برای خدیجه آورده بود، کفن کرد. رسول خدا (ص) شخصا درون قبر رفت، سپس خدیجه را در خاک نهاد و آنگاه سنگ لحد را در جای خویش استوار ساخت. او بر خدیجه اشک می ریخت، دعا می کرد و برایش آمرزش می طلبید. آرامگاه خدیجه در قبرستان ابوطالب یا حجون در مکه واقع است.

از عایشه روایت کرده اند که گوید:هیچگاه نمی شد که رسول خدا از خانه بیرون رود جز آنکه خدیجه را یادمی کرد و ستایش و مدح او را می نمود، تا اینکه روزی طبق همان شیوه ای که داشت نام خدیجه را برد و او را یاد کرد، دراینوقت رشک و حسد مرا گرفت و گفتم: خدیجه جز پیرزنی بیش نبود در صورتی که خداوند بهتر از اوبهره تو کرده.! عایشه گوید: در اینوقت رسول خدا-که این سخن مرا شنید غضبناک شد به حدی که از شدت غضب موهای جلوی سرآن حضرت حرکت کرد آنگاه فرمود: بخدا سوگند خداوند بهتر از او زنی به من نداده،او بود که بمن ایمان آورد هنگامی که مردم کفر ورزیدند،و او بود که مراتصدیق کرد و مردم مرا تکذیب نموده (و دروغگویم خواندند) واو بود که در مال خود با من مواسات کرد (و مرا بر خود مقدم داشت) در وقتی که مردم محرومم کردند،و از او بود که خداوند فرزندانی روزی من کرد و از زنان دیگر نسبت به فرزند محرومم ساخت.