Hz. Fatıma (s.a) "ÜmmüEbiha" (babasının annesi) lakabını alan yüce şahsiyettir. Hz. Peygamber (s.a.a) ve Ehlibeyt imamları o hazrete babasının annesi unvanını, çok kullanmışlardır. Bazıları "babasının annesi" unvanının sebebi hakkında, Fatıma annesinden sonra babasına annelik yapıyor ve babasının işlerini yaptığı için O'na "babasının annesi" denilmiştir diye çok basit ve yüzeysel açıklamalar yapmışlardır.
Bu unvanın sebebi hakkında şunları söylemek mümkündür:
1-Hz. Peygamber (s.a.a)'in hanımları müminlerin anneleridir. Allah-u Teâlâ şöyle buyuruyor: "Peygamber, mü'minler için kendi nefislerinden daha evladır ve onun zevceleri de onların anneleridir." (Ahzab, 6) Müminlere anne olma makamı yüce bir makamdır. Hz. Peygamber (s.a.a), şehadetinden sonra bazı zevcelerinin Hz. Fatıma (s.a)'nın karşısına bu makamla çıkacaklarını veya bazı Müslümanların "Müminlere anne olma" makamından dolayı Hz. Peygamber (s.a.a)'in zevcelerini Hz. Fatıma (s.a)'dan üstün göreceklerini bildiğinden dolayı, kızına babasının annesi demiştir. Zira Hz. Peygamber (s.a.a)'in zevcelerinden veya Müslümanlardan "Müminlere anne olma" makamından dolayı Hz. Peygamber (s.a.a)'in zevcelerini Hz. Fatıma (s.a)'dan üstün gördükleri zaman, Fatıma ve velayet dostlarının şu şekilde "onlar müminlerin annesi ise, Hz. Fatıma (s.a)'da müminlerin Peygamberinin annesidir" cevabını vererek hakkı savunmaları için Hz. Fatıma (s.a)'ya "babasının annesi" denilmiş olabilir.
2-Üm; asıl, kök, temel ve maksat manalarına gelir. Allah-u Teâlâ, Kurân ayetlerini muhkem ve müteşabih diye ikiye ayırmış ve muhkem ayetlere "ümmül kitap" (kitabın anası, temeli) nitelemesini yapmıştır. Kuran'da şöyle buyuruyor: "Ondan bazısı kitabın temeli olan muhkem ayetlerdir, diğerleri de müteşabihlerdir." (Al-i İmran, 7) Müteşabih ayetlerin anlaşılmasının bir yolu, müteşabih ayetleri muhkem ayetlerle tefsir etmektir. Yani müteşabih ayetleri anlamak için muhkem ayetlere götürmek gerekir. Zira muhkem ayetler kitabın anası ve temeli konumundadır. Neden Hz. Fatıma (s.a)' ya "Ümmüebiha" denilmiştir? Yani, Peygamber (s.a.a)'in amel ve sözlerinden anlamadıklarınızı Hz. Fatıma (s.a)'ya götürün ve ondan öğrenin. Zira o, babasının annesidir.
3-Neden "Ümmüebiha"? Çünkü Hz. Fatıma (s.a) babasının aslı, kökü ve maksadıdır. Şöyle ki, Hz. Peygamber (s.a.a)'in tabii ve toprak olan tarafı maddi olan toprak âlemindendir. Yeryüzü ise Hz. Fatıma(s.a)'nın nurundan yaratılmıştır. Bir hadisi şerifte Hz. Peygamber (s.a.a) şöyle buyurmuştur: "…Allah-u Teâlâ benim nurumdan arşı yaratmıştır. Arşın nuru benim nurumdan. Benim nurum da Allah'ın nurundandır ve ben arştan üstünüm. Allah-u Teâlâ, Ali'nin nurundan melekleri yaratmıştır… Allah-u Teâlâ kızım Fatıma'nın nurundan gökleri ve yerleri yaratmıştır… Hasan'ın nurundan güneş ve ayı yaratmıştır… Hüseyin'in nurundan cennet ve hürileri yaratmıştır…" (Cennet-ül Asime, s.10) Hz. Fatıma (s.a)'nın nurundan yerler yaratıldığına göre ve Hz. Peygamber (s.a.a)' de maddi ve tabii tarafı topraktan yarandığına göre Hz. Fatıma (s.a) babasının tabii tarafının aslı, kökü ve temeli olmuş olur.
Selam ve Dua ile…
Mehdi AKSU
