موضوع روابط اقتصادی و هدف‌گذاری دو طرف برای افزایش حجم مبادلات اقتصادی یکی از مهم‌ترین محورهای گفت‌وگوی نخست وزیر پاکستان با مقام‌های بلندپایه ایران بود 

عمران خان نخست وزیر پاکستان که بعد از پیروزی در انتخابات در گفتگوی تلفنی خود با رئیس جمهوری  ایران قول داده بود تا سفر به تهران را در اولویت‌های سفرهای خارجی خود قرار دهد، اوایل هفته جاری در راس هیاتی سیاسی و اقتصادی وارد تهران شد و با مقامات ارشد ایران دیدار و گفتگو کرد.

در این دیدارها موضوعات مختلفی مطرح و مورد بحث و بررسی قرار گرفت که حاصل آن توافقات میان طرفین برای افزایش همکاری ها در حوزه های مختلف اقتصادی، امنیتی و سیاسی بود.

دستاوردهای سفر نخست وزیر پاکستان به ایران

 همکاری‌های امنیتی: عمران خان نخست وزیر پاکستان در نشست خبری مشترک با رئیس جمهور ایران اظهار کرد: مهم‌ترین دلیل سفر من به کشور شما مسئله تروریسم بود. همراه من رئیس امنیت پاکستان در این سفر حضور دارد.

در واقع همان گونه که از اظهارات نخست وزیر پاکستان مشخص است، وجه مهم همکاری‌های تهران و اسلام آباد را باید ناظر به اهمیت جایگاه و مختصات پاکستان در همکاری امنیتی با ایران و مبارزه با گروه‌های تروریستی جستجو کرد. پاکستان این امکان بالقوه را دارد که یکی از کشورهای تأثیرگذار در مقابله با افراط‌گرایی و تروریسم بر آمده از اندیشه‌های تکفیری باشد. بر همین اساس نیز احیای محور همکاری‌های مشترک تهران و اسلام آباد در موضوعات امنیتی منطقه بویژه جلوگیری از نفوذ تروریسم و کمک به ایجاد ثبات و امنیت در مرزها در زمره یکی از محورهای مهم مطرح شده در رایزنی‌های مقامات دو کشور قرار خواهد داشت.

همکاری‌های اقتصادی: موضوع روابط اقتصادی و هدف‌گذاری دو طرف برای افزایش حجم مبادلات اقتصادی که طی سال‌های اخیر و تحت تأثیر عوامل متعددی سیر نزولی یافته و این موضوع یکی از مهم‌ترین محورهای گفت‌وگوی نخست وزیر پاکستان با مقام‌های بلندپایه ایران بود. 

در واقع ظرفیت خوبی بین دو کشور برای توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری وجود دارد که البته تا‌به‌حال از آنها نتوانسته‌اند به‌طور مناسب استفاده کنند. هدف‌گذاری‌ها برای چیزی حدود پنج میلیارد دلار تجارت بین دو کشور بوده، ولی تابه‌حال در هیچ برهه‌ای حجم تجارت از 1.2 و 1.5 میلیارد دلار بیشتر نشده است.

با این حال در این سفر نخست وزیر پاکستان خواستار ارتقاء همکاری‌های بین دو کشور در زمینه‌های مختلف بویژه تجاری، اقتصادی، بهداشت و انرژی شد و گفت: دولت جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی پیشرفت‌های قابل توجهی در بخش مراقبت‌های اولیه بهداشتی داشته است که امیدواریم بتوانیم از این تجارب ایران استفاده ببریم.

در مقابل حسن روحانی رئیس جمهور ایران نیز  اعلام کرد که ایران آماده است نیازمندی‌های نفت و گاز پاکستان را تأمین کند و اقدامات لازم برای اتصال لوله گاز به پاکستان را انجام دهد و  صادرات برق به پاکستان را نیز تا ۱۰ برابر افزایش دهد.

در حاشیه این سفر نیز، وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران اعلام کرد: با توجه به سند توسعه همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور و چشم‌انداز دستیابی به حجم پنج میلیارد دلار مناسبات تجاری تا سال 2021 امیدواریم با برقراری روابط بانکی و نهایی شدن موافقتنامه تجارت آزاد که مقرر است چهارمین دوره مذاکرات آن به زودی در اسلام آباد برگزار شود، این مهم محقق شود.

سابقه تاریخی روابط پاکستان و ایران

سابقه مناسبات دوستانه ایران و پاکستان به سال های قبل از استقلال این کشور از هند برمی گردد، چنانکه در دوره غزنویان تمدن، فرهنگ و آداب و رسوم ایرانی  در سرزمین پاکستان رواج یافت و بسیاری از سخنوران ، نویسندگان و دانشمندان ایرانی به این نواحی مهاجرت کرده و مورد حمایت و تفقد پادشاهان قرار می گرفتند. نظر به علقه دیرینه مردم شبه قاره و ایران، پس از اعلام استقلال پاکستان ، ایران نخستین کشوری بود که در 15 اوت 1947 این کشور را به رسمیت شناخت و 22 اکتبر همان سال سفارت ایران در کراچی (پایتخت وقت پاکستان) تأسیس گردید. این اقدام ایران خشنودی پاکستان را به دنبال داشت و سیاست های مبتنی بر حسن نیت سر لوحه روابط دو کشور قرار گرفت. از این رو، عهدنامه مودت با استقبال دو کشور روبرو شد و در سال 1328 (1950 ) به امضاء رسید.

در وصف روابط دوستانه دو کشور مسلمان، همین بس که مردم پاکستان این همسایه شرقی ، ایرانی ها را برادر خطاب می کنند. دو دولت و ملت ایران و پاکستان همواره در شرایط سخت و دشوار پشتیبان یکدیگر بوده و هنگام بلایای طبیعی و بحران ها برادری دو کشور به یکدیگر ثابت شده است. در جریان حوادث طبیعی چون سیل 2010 پاکستان ، ایران اقدام به ارائه کمک های انساندوستانه به این کشور نموده و متقابلاً پاکستان نیز در جریان سیل اخیر ایران ، با ارسال دو فروند هواپیمای سی – 130 کمک های خود را به مردم دو شهر اهواز و خرم آباد ارائه نموده است. علاوه بر این ملت پاکستان و از جمله شیعیان این کشور به صورت فردی یا در قالب احزاب و گروه ها اقدام به جمع آوری کمک برای سیل زدگان ایران نموده اند که حاکی از عمق همبستگی و قرابت شهروندان دو کشور می کند.

اما شاید یکی از مهمترین مواضع نخست وزیر پاکستان در این سفر که حاکی از عمق روابط تاریخی میان دو ملت می‌باشد انتقادی بود که عمران خان بر استعمار انگلیس کرد. وی گفت: اگر بریتانیایی ها حوالی سال۱۸۰۰ به هند نمی آمدند الان مترجم نیاز نبود، چون همه ما قبلا فارسی صحبت می کردیم و زبان قضایی هند برای ۶۰۰ سال فارسی بود.

همکاری‌های منطقه‌ای برای عبور از تحریم

اگر روابط سیاسی، تجاری و اقتصادی پاکستان و ایران خوب باشد بسیاری از قدرت‌های فرامنطقه‌ای نمی‌توانند اهداف خود در منطقه را دنبال کنند. به عبارت دیگر گسترش روابط تجاری بین پاکستان و ایران شکسته شدن تحریم‌ها علیه دو کشور را به دنبال خواهد داشت و این یعنی ناکامی و شکست سناریوی سلطه بر اقتصاد منطقه با دسیسه تحریم که از سوی کشور سلطه‌گر آمریکا در منطقه دنبال می‌شود.